"Politici gebruiken onderwijs als
paradepaard voor eigen idealen"
Onderwijskonsulente Adri van der Leeden
ontvangt koninklijke onderscheiding
Vertrekkende onderwijskonsulente ZLM:
Koppeling
Manifestatie
Hoogtepunten
'Doe-vrouw
van de ZLM'
"Wordt het onderwijs door de heren politici als middel en als een pa
radepaardje gebruikt voor hun eigen politieke idealen? Worden de ve
le nota's geschreven en het eindeloos durend overleg - dat overigens
tot vrijwel niets leidt - gevoerd om het eigen gelijk te laten bevestigen?
Waarom luistert men in Den Haag toch zo slecht naar de geluiden uit
het onderwijsveld? De scheidende onderwijskonsulente bij de Zuidelij
ke Landbouw Maatschappij, mevrouw Adri van der Leeden (63)
vraagt zich dit alles in gemoede af.
Bijna 35 jaar lang heeft zij vanuit het
landbouwhuis aan de Grote Markt in
Goes met vasthoudendheid en sterke
betrokkenheid de belangen bewaakt
van het landbouwhuishoudonderwijs
op het platteland van Zeeland. Ooit
bestierde ze 9 ZLM-scholen. Voor
een groot deel zelf mee opgebouwd,
geopend. Later door bezuinigingen,
schaalvergroting en terugloop van
leerlingenaantallen weer voor een
groot deel gesloten, afgestoten dan
wel in fusies op doen gaan. Opbou
wen en afbreken; de cirkel is rond.
"Natuurlijk, zegt ze spontaan, op
bouwen is veel leuker maar ook de
onderhandelingen over de fusies met
andere scholen, over sluiting en/of
opheffing heb ik intensief en met
grote betrokkenheid meegemaakt.
Ook in die afbrëekfase heb ik steeds
gevochten voor het belang van het
onderwijs voor het kind. Tenslotte is
niet de school maar het onderwijs ten
behoeve van de leerling ons doel
konstateert ze nuchter. Maar juist
dat onderwijs met de snelle verande
ringen en de onzekerheid baart haar
grote zorgen. "Ik heb de stellige in
druk dat politici geen idee hebben
hoe moeilijk de leerkrachten en de
leerlingen het hebben met al die ver
anderingen, hoe anders het kind is
Vrijdag 13 mei 1988
geworden en dat ze geen enkel zicht
hebben op het feit dat het onderwij
zend personeel meer maatschappelijk
werker is geworden en veel minder
docent met alle gevolgen van dien.
En dan is er de dreiging van het ver
dwijnen van het onderwijs op het
platteland, door bezuinigingen waar
bij alleen maar telt hoeveel het ople
vert dan wel minder kost. "Toch
proberen we het onderwijs binnen
dat tumult met veel inspanningen en
door het brengen van talrijke bezoe
ken aan Den Haag overeind te hou
den. Maar er is totaal geen begrip",
verzucht ze.
Adri van der Leeden ziet de toekomst
van het onderwijs op het platteland
dan ook niet al te rooskleurig. Verde
re bezuinigingen mogen nog worden
verwacht. Toch waagt ze het te be
twijfelen of het onderwijs op het
platteland nu echt zo duur is. Samen
op een praktische manier een aantal
taken doen zoals de administratie
kan al veel kosten besparen.
Adri van der Leeden werd geboren in
Rotterdam. Zij komt uit een onder
wijzersgezin dat na een aantal jaren
in de Alblasserwaard gewoond te
hebben verhuisde naar Dordrecht.
Haar band met het platteland bleef
bestaan, vooral door de vakanties die
ze ieder jaar door bracht bij haar
grootouders die een veebedrijf had
den. Het beroep van haar vader trok
ook Adri wel aan en dus werd ze lera
res voor de huishoudschool.
Via een tip van een vriendin sollici
teerde de 28-jarige docente aan de In
dustrie en Huishoudschool te Dor
drecht in 1953 naar de vakante funk-
tie van landbouwhuishoudkonsulente
bij de ZLM. Al bij het eerste gesprek
tussen de toenmalige voorzitter en se-
kretaris, de heren Geuze en Schlinge-
mann en mevrouw Huijsman-Griep
van de Nederlandse Bond van Platte
landsvrouwen klikte het. "Hoewel ik
de koppeling van konsulente voor het
onderwijs en de sekretariaatsfunktie
voor de Bond van Plattelandsvrou
wen niet direkt begreep. Ik kwam
ook uit de stad natuurlijk. Toch
vond ik de aanknopingspunten wel.
Tenslotte had ik vele vakanties op het
platteland doorgebracht". Ze kan
zich nog goed herinneren dat vooral
de bestuurlijke kanten van de nieuwe
funktie haar wel trokken. En ook het
organiseren en het ontmoeten van
veel mensen. "Ik wil graag kontakt
hebben met mensen, samen werken
aan bepaalde doelstellingen, dat trekt
me erg", legt ze in haar zoveelste in
terview geduldig uit. Ze besloot de
stap naar het platteland te maken en
verliet in 1954 het ouderlijk huis, om
er sindsdien ieder weekend weer terug
te keren. "Want de band met de fa
milie komt voor mij op nummer één.
Mijn werk nam ik dan altijd mee".
En iedereen die haar regelmatig mee
maakt in haar werk of privé moet
weten hoeveel neven en nichten ze
heeft en is ook zeker geïnformeerd
over de recente komst van het eerste
achternichtje.
De jonge konsulente kreeg de
bestuurstaak van 9 ZLM-scholen op
haar nek. Belangrijke taken waren de
leerkrachtenvoorziening, veel verga
deren en overleggen over de opbouw
en de uitbouw van de scholen in
Kruiningen, Schoondijke, Axel, Ter-
neuzen, Kruiningen, Oostkapelle,
Zierikzee, Haamstede, Tholen, Kort-
gene en in het Noord-Brabantse
Sprang-Capelle. Ze herinnert zich de
vele ZLM-Manifestaties, de sport- en
de kookwedstrijden. Dan komt in
1968 de mammoetwet, en dat bete
kent o.m. het einde van de vakken
tuinbouw en onderhoud sier- en
moestuin. De verschraling begint. De
bij iedere LHNO-school behorende 7
kippen en een haan verdwenen en
daarmee ook de noodzaak om per
school 24 paar klompen in verschil
lende maten te kopen. De praktische
lessen verloren meer en meer terrein
aan de theorie. "We waren daar eerst
best tevreden mee maar nu slaat men
door en komen de meer praktisch in
gestelde leerlingen tekort. En bij de
invoering van de komende basisvor
ming wordt dat nog gekker. Daarin
dreigt ook een vak als verzorging te
verdwijnen. Afschuwelijk, zo zegt ze
fel, er komt weliswaar een heel klein
beetje techniek voor in de plaats - de
zgn. "redzaamheid". Om een
schroevendraaier vast te kunnen hou
den. Maar onderwijs in de zin van de
zorg voor het huis, de kinderen, de
kleding, het voedsel en dergelijk dat
kun je toch op LHNO scholen niet
missen? Het komt allemaal, zo meent
ze, omdat de politiek alle jongelui na
de basisschool gelijke kansen wil ge
ven. Een politieke kreet die niet
gestoeld is op de werkelijke mogelijk
heden en interesses van de kinderen.
De kansen, de interesse, de mogelijk
heden en de aanleg zijn nu een keer
niet gelijk. Met dit nieuwe systeem
negeer je het keiharde feit dat je nu
eenmaal kinderen hebt die liever met
hun handen dan wel liever met hun
hoofd werken".
Adri van der Leeden heeft zich in het
onderwijsveld steeds gevoeld als een
vis in het water. De jaren zijn omge
vlogen. "Ik zie me hier nog binnen
komen, niet te geloven", zegt ze met
niet ingehouden enthousiasme. "Met
onderwijs ben je bezig aan het bou
wen voor de toekomst. Als het on
derwijs niet goed is, deugt de basis
niet en wat moet er dan van de maat
schappij terecht komen?
Als hoogtepunten in haar carrière
ziet ze de ZLM-Manifestaties, haar
25-jarig jubileum, de oplevering en
opening van nieuwe scholen en het
bezoek van de toenmalige koningin
Juliana aan "haar" school in Ter-
neuzen. Ook aan de komende ZLM-
Manifestatie werkt ze weer van harte
mee. Bijna 35 jaar geleden als onbe
schreven blad Zeeland binnengeko
men, nam de affiniteit met het
Zeeuwse al vrij snel toe. En hoewel ze
toen niet het idee had hier tot haar
pensioen te zullen blijven, raakte ze
al snel verslingerd aan haar werk,
haar kennissen en haar mensen in het
onderwijs. Haar baan als konsulente
bij de ZLM bracht een cumulatie van
funkties met zich mee. Zo werd ze
o.m. - in willekeurige volgorde -
voorzitter van de vakschool in Goes,
bestuurslid bij het Kort Middelbaar
Beroepsonderwijs in Terneuzen,
voorzitter van de Stuurgroep Kort
Middelbaar Beroeps Onderwijs Zee
land, voorzitter van de opleidings
kommissie van de school voor Ver
pleegkundigen in Goes, bestuurslid
van het Interlevensbeschouwelijk
Vormingsinstituut, sekretaris van het
Regionaal Orgaan Leerlingwezen in
Goes. Verder is ze lid van de sektie
lager beroeps onderwijs van de Alge
mene Besturenbond te Woerden en
vice-voorzitter van de Provinciale
Onderwijs Raad in Zeeland. Een lijst
die niet uitputtend is maar wel il
lustreert hoe veelzijdig aktief ze was.
En is, want een aantal funkties wil ze
ook na het bereiken van de VUT-
gerechtigde leeftijd afmaken. Adri
van der Leeden krijgt geen opvolger
en met haar vertrek verliest de ZLM
een belangrijke post in het onderwijs
veld op het platteland en het onder
wijs een vurige belangenvertegen-
woordigster.
Toch is ze van mening dat de afdeling
Onderwijs van de ZLM als dienstver
lenend bureau zeker kan en moet
blijven bestaan. Bij de mensen op de
ze afdeling is een grote specifieke
kennis aanwezig op met name het ge
bied van de rechtspositie en de finan
ciën. Het zou onjuist zijn deze kennis
niet te blijven gebruiken".
J. Wierenga
11
Bijna 35 jaar lang heeft Adri van der Leeden vanuit het Landbouwhuis aan de Grote Markt in Goes met vasthoudend
heid en sterke betrokkenheid de belangen van het landbouwhuishoudonderwijs op het Zeeuwse platteland bewaakt.
'Niet zeuren. Gewoon doen. Er is
werk aan de winkel'. Met deze
kernachtige woorden karakteri
seerde ZLM-voorzitter H.C. van
der Maas vorige week vrijdag 6
mei juffrouw Adri van der Lee
den, die in de Prins van Oranje te
Goes officieel afscheid nam als
onderwijskonsulente van de
ZLM. Voor het vele goede werk
dat zij gedurende haar bijna 35
jaar lange karrière in deze funktie
- en in tal van andere bestuurlijke
funkties - heeft gedaan, werd ze
benoemd tot Ridder in de Orde
van Oranje Nassau. Loko-
burgemeester L.H. de Leeuw van
Goes spelde haar de versierselen
behorende bij deze koninklijke
onderscheiding op.
Al heeft Adri nu officieel afscheid
genomen, toch zal ze, samen met
de afdeling onderwijs van de
ZLM, nog enige jaren doorgaan
met het behartigen van de onder
wij sbelangen, omdat ze nog een
aantal (periodiek wisselende)
bestqurlijke funkties zal blijven
vervullen.
De heer Van der Maas noemde
Adri de 'doe-vrouw van de
ZLM'. 'Je maakte niet alleen lan
ge maar ook goed gevulde dagen
in de periode dat je onderwijs
konsulente van de ZLM bent ge
weest. De ontwikkelingen in het
onderwijs heb je altijd op de voet
gevolgd. Het recentebeleid aan
gaande het (plattelands-)onder-
wijs heb je zelfs eens als afbraak
afgedaan'. De heer Van der Maas
gaf te kennen eveneens bezorgd te
zijn over de door te voeren veran
deringen (en de manier waarop)
bij het plattelandsonderwijs, al
realiseerde hij zich wel dat niet al
les bij het oude kan blijven.
Volgens de heer Van der Maas zal
een ieder die via zijn of haar werk
Loco-burgemeestger L.H. de Leeuw feliciteert Adri met de Koninklijke
onderscheiding.
met Adri te maken heeft haar nu
gaan missen, 'niet als coryfee,
maar als sprankelend middelpunt
van het Landbouwhuis en als ie
mand met inspirerende werk- en
daadkracht. Persoonlijk noemde
de ZLM-voorzitter Adri een vor
mingsleidster pur sang.
Namens het ZLM-personeel werd
Adri toegesproken door de heer
Ph. Paauwe. Naast de vele woor
den van waardering somde hij
ook enkele getallen over de kar
rière van Adri op. Zo heeft Adri
in totaal bijna 9.000 dagen ge
werkt, waarvan ze er slechts op
zes wegens ziekte verstek m9est
laten gaan. Het salaris over die
periode is niet te berekenen, aldus
de heer Paauwe, maar is zeer
verdiend.
Loko-burgemeester L.H. de
Leeuw sprak zijn bewondering uit
over het grote aantal
(bestuurs)funkties dat Adri heeft
vervuld. 'Wat heeft u eigenlijk
niet gedaan?', vroeg hij zich af.
'U hebt een grote staat van
dienst'. De direktieleden van de
verschillende ZLM-scholen zon
gen vervolgens een aantal liedjes
waarin talrijke voorvallen uit de
loopbaan van mevrouw Van der
Leeden waren verwerkt.
In haar dankwoord blikte Adri
nog even terug op haar karrière.
'De problemen in het onderwijs
de afgelopen 34 jaar waren in
twee kategoriën te verdelen: 'te
veel' en 'te weinig', bijvoorbeeld
met betrekking tot het aantal leer
krachten of leerlingen of wat be
treft de beschikbare ruimte.
Meestal konden we toch op een
schappelijke wijze tot een oplos
sing komen. Kom daar nu nog
eens om', aldus een strijdbare
Adri van der Leeden.
Na de bijeenkomst werd er een -
eveneens drukbezochte - receptie
gehouden.
