De ZLM-visie op de situatie in de akkerbouw
Andere invalshoek op
Stopa garantiesysteem
Minister Braks wil advies
over vereenvoudiging
relatienotabeleid nader uitwerken
Natuur en milieu in
beroep tegen genetisch
gemanipuleerde
aardappel
Vanaf de publikatie van het zo
genaamde Groenboek van An-
driessen in 1985 heeft de ZLM
voortdurend gewaarschuwd voor
de rampzalige gevolgen die daar
uit voort zouden komen voor
met name de Nederlandse akker
bouw. Kernpunt uit het Groen
boek is de neerwaartse prijsspi-
raal voor granen richting wereld
marktprijs. Het Groenboek is tot
stand gekomen op basis van
overwegingen van politieke en fi
nanciële aard tegen de achter
grond van de overproduktie van
diverse landbouwprodukten. In
middels (1988) is de graanprijs
sinds 1985 met 20% omlaag ge
bracht. Voor 1988 zullen er ver
dere prijsdalingen worden door
gevoerd.
Door min of meer toevallige om
standigheden (zoals goed weer)
kwamen de Europese maatrege
len met betrekking tot de granen
tot het seizoen 1987 in de prak
tijk niet als zodanig over. Door
opbrengstvolume en kwaliteit
werd de graanprijs gekamou-
fleerd. De ZLM is niettemin
doorgegaan met het geven van
ernstige waarschuwingssignalen.
Door het verloop van het seizoen
1987 zijn ieders ogen wel ge
opend. In dit seizoen deden zich
geen eksterne omstandigheden
voor, die de prijsdalingen kon
den kamoufleren en kwam de
klap in zijn volle omgang op de
akkerbouw neer.
Spilfunktie granen
De problemen zijn vooral terug
te voeren op de centrale funktie
van de granen in het bouwplan.
Dit wordt genoemd de spilfunk
tie van de granen. Door de prijs
van de granen zonder meer te
verlagen ontstaan er in deze si
tuatie een reeks verdringingsef
fekten met als gevolg aanzienlij
ke prijsdalingen voor alle akker
bouwprodukten. Dus ook voor
Granen hebben een centrale plaats in het bouwplan. Graanprijsdaling doet
verdringingseffekten ontstaan, waardoor alle akkerbouwprodukten in prijs
dalen.
vrije produkten zoals aardappe
len. Het gevolg is een ijskoude
sanering van de Nederlandse ak
kerbouw die immers gezien de
kleinschalige bedrijfsstruktuur
geen kant op kan. Het feit dat de
Nederlandse regering voortdu
rend voorop loopt bij het zoveel
mogelijk omlaag brengen van de
graanprijzen, wordt dan ook er
varen als een dolksteek in de rug.
Voldoende tijd en geld
De ZLM is realist genoeg om te
erkennen dat aan een meer markt
gerichte prijsontwikkeling van de
granen op den duur niet valt te
ontkomen. Waar de ZLM echter
vooral voor pleit is dat de neder-
landse akkerbouw voldoende tijd
krijgt om nieuwe wegen te zoe
ken en zich aan te passen aan de
gewijzigde omstandigheden.
Voor de ZLM is daarbij uit
gangspunt dat geprobeerd moet
worden dat zoveel mogelijk boe
ren toekomstperspektief te bie
den. Gezien onze kleinschalige
bedrijfsstruktuur zal dat voor de
meeste bedrijven betekenen dat
ze van de huidige bulkproduktie
over moeten schakelen op plant
aardige specialiteiten. De akker
bouwer zal zich een tuindersmen
taliteit aan moeten meten. Dat
kost tijd en geld! Dat kan de sek-
tor niet alleen opbrengen. Daar
om is hulp van de overheid on
ontbeerlijk! Daarom pleit de
ZLM voor de volgende noodza
kelijke maatregelen.
De ZLM bepleit de volgende
maatregelen op Europees nivo:
- om ruimte te scheppen: groot
scheeps onderzoek naar alterna
tieve verwerking van met name
granen, maar ook andere pro
dukten moeten daarbij niet uit
gesloten worden.
- om tijd te winnen: de prijsda
ling van de granen stoppen of
tenminste zoveel mogelijk afrem
men. Hulpmiddel daarbij kan
onder andere zijn een tijdelijke
vrijwillige braakregeling voor
granen.
- uit sociaal oogpunt: krachtige
aanpak van het Europees socio-
struktureel beleid.
Op nationaal nivo:
Daadwerkelijke financiële steun
is noodzakelijk ten behoeve van
de aanpassingen en investeringen
ter versterking van de konkur-
rentiepositie van de nederlandse
akkerbouw. Om onze plantaardi
ge produktiesektor te kunnen la
ten overleven op relatief klein
schalige bedrijven pleit de ZLM
voor de volgende maatregelen:
- extra inspanningen op het ge
bied van onderzoek en voorlich
ting met name voor wat betreft
alternatieve gewassen en kwali
teit en toegevoegde waarde.
- extra inspanningen op het ge
bied van afzet, verwerking en
vermarkting, d.w.z. datgene pro
duceren wat de markt vraagt.
- extra inspanningen m.b.t. de
optimalisatie van produktiefak-
toren met name voor wat betreft
de landinrichting.
- extra uitbouw van bestaande re
gelingen met name voor wat be
treft borgstelling, rentesubsidie
en innovatie.
- extra fiskale maatregelen voor
de akkerbouw met name voor
wat betreft investeringen in be-
drijfsaanpassingen (inkl. be
drijfsovername).
- extra invulling van het bijstand-
besluit zelfstandigen.
Met name in het kader van een
overbruggings- c.q. zwemvestre
geling.
Financiering
Zoals hierboven reeds gesteld
zullen de genoemde maatregelen
niet budgettair neutraal uitge
voerd kunnen worden.
De ZLM meent dat voor de finan
ciering van de extra inspanning
twee a driehonderd miljoen gulden
op jaarbasis nodig is en dat zal
voor een aantal jaren moeten
gelden.
Nu aktie ondernemen
Nogmaals wordt benadrukt dat
alle betrokkenen om de tafel
moeten gaan zitten dat wil zeg
gen boeren, overheid, handel, in
dustrie, afzet, verwerking, enzo
voort. De ZLM denkt dat het bo
venstaande een begaanbare weg
is om zoveel mogelijk bedrijfsge-
noten ook in de toekomst nog
boer te laten zijn en/of hun op
volgers daartoe in staat te stellen.
Van de bedrijfsgenoten zelf vergt
dit een enorme inspanning en de
wil om te overleven. Het gaat om
een bijzonder ingrijpend proces.
Niet iedereen zal dan ook kunnen
slagen. Sommigen zullen mis
schien kunnen blijven boeren zo
als ze gewend zijn omdat ze over
voldoende oppervlakte beschik
ken. In de Nederlandse omstan
digheden is dat echter een uitzon
dering. Snel handelen is absolute
noodzaak.
De druk op onze akkerbouwsek-
tor als geheel en op de bedrijven
afzonderlijk neemt zeer snel toe
en de moeilijkheden stapelen zich
op in versneld tempo. De signa
len uit de achterban spreken voor
zich. In het belang van de boe
ren, de nationale ekonomie en
het platteland moet er nu aktie
worden genomen.
Het is erg druk bij de keurings
diensten van de NAK met de overna
meregeling van oogst 1987. Op 29
februari was er reeds 73.402 ton aan
geboden en we zijn nog lang niet aan
het eind. In de tabel staat een over
zicht van de aanbiedingen in verge
lijking met voorgaande jaren.
Ie periode
2e periode
3e periode
rassen bieden uitzicht, maar ook de
nodige zorgen; groeiende opbrengst-
verschillen; een toenemende belang
stelling van de afnemers of zelf de
voorziening van uitgangsmateriaal
ter hand te nemen (wereldwijd);
snelle vermeerderingstechnieken en
methodieken waarvan de resultaten
oogst 1987
15.505 ton
33.001 ton
24.896 ton
73.402 ton
oogst 1986
5.240 ton
10.883 ton
9.286 ton
25.409 ton
oogst 1985
5.959 ton
25.553 ton
20.493 ton
52.005 ton
Het kritische punt van het ingaan
van de algemene naheffing kala-
miteitenheffing) ligt bij 130.000 ton!
In 1986 haalden we in totaal een
overname van 110.000 ton; in
1985 van 170.000 ton. Er is nog
geen voorspelling te doen over het
einde van 1987.
Beleid oogst 1989
Tot nu toe is duidelijk gekozen voor
een kostendekkend beleid per jaar
met risiko van hoge heffingen. Met
de uitvoering daarvan zijn we dan
nu duidelijk gekonfronteerd geweest
in de jaren '85, '86 en zeker ook over
1987. Terwijl beleid oogst 1988 nog
niet geheel is afgerond lijkt het ge
wenst om zeer vroegtijdig reeds een
aanvang te maken met het beleid van
1989! Om daarmee alvast een 'schot
voor de boeg' te geven, een aantal
opmerkingen: de heffingen rijzen
ver uit boven de ƒ1.000,per ha; er
is een groeiende tegenzin om die hef
fingen te betalen; de liquiditeit bij de
akkerbouwers is en komt steeds ver
der in het geding; de risiko's voor
met name het Landbouwschap voor
de pootgoedsektor nemen hand over
hand toe; de struktureel hogere op
brengsten voor een groeiend aantal
Vrijdag 4 maart 1988
de komende jaren naar buiten tre
den; toenemende problemen met de
andere akkerbouwprodukten; goed
ingerichte koöperaties en handels
huizen; een groeiend aandeel van li
centierassen, die 'beheersbaar' moe
ten kunnen zijn; onze basisprijzen
bieden ook een bescherming aan an
deren; de mogelijkheid van 'op de
Stopa' te telen, wanneer men een ge
deelte van renten, afschrijving en lo
nen in een noodsituatie (krisis) ver
geet, wegstreept!
Dit is slechts een aantal opmerkin
gen die we toch nog eens mee moe
ten nemen in onze overpeinzingen.
Geen uitspraken, maar diskussie-
punten! Gaan we door op dezelfde
wijze als in voorgaande jaren! Met
felle diskussies over hoogte van prij
zen! Ekstra heffingen per ras en ka-
lamiteitenheffing over areaal in
plaats van per 100 kg gecertificeerde
pootaardappelen, enz. enz.
Een balk?
Een bekwaam organisatieman uit de
handel, de heer A. de Kok, kwam
eens jaren geleden met het voorstel
om onder alle poot- en konsumptie-
aardappelen een balk te leggen van
10 cent per kg. De heer De Kok
(hoofd van de afdeling aardappelen
van Cebeco Handelsraad) is reeds
een aantal jaren met pensioen. In
mijn hoofd staat nog gegrifd: de
balk van De Kok.
Als uitwerking en variant daarop
komt dat op het volgende neer: een
streep door het huidige garantie
systeem! En opnieuw beginnen!
1Een toeslag van 10 cent per kilo
gram voor alle pootaardappelen
NAK-gekeurd in de maten van 28 tot
en met 55 mm, na denaturering.
2. Een heffing van ƒ150,— per ha
voor de vaste lasten o.a. NIVAP.
3. Een heffing van ƒ1,50 per 100 kg
voor alle maten goed voor een
toeslag op 150.000 ton pootaard
appelen.
Duidelijk! Geen voorstel of voorzet!
Maar wel eens nadenken uit een an
dere invalshoek.
De Stichting Natuur en Milieu is ver
ontwaardigd over het besluit van de
gemeente Dronten om het Leidse be
drijf Mogen International BV toe
stemming te verlenen in Dronten
veldproeven te doen met genetisch
gemanipuleerde aardappelen. De
Stichting heeft bekendgemaakt be
roep aan te tekenen bij de Raad van
State en om schorsing van het besluit
te vragen.
B en W van Dronten verklaarden
vrijdag bezwaren van natuur en mi
lieu tegen het plan ongegrond. Vol
gens de gemeente is het onderzoek
door veiligheidsmaatregelen veilig.
In Dronten verwacht men dat in mei
kan worden begonnen met de veld
proef. Daartoe zullen twee akkers
bij een boer in Biddinghuizen wor
den ingericht. Omwonende boeren
hebben geen bezwaren.
Minister Braks is van plan het advies
over de vereenvoudiging van het Re
latienotabeleid, dat de Commissie
Beheer Landbouwgronden onlangs
heeft uitgebracht, nader uit te wer
ken. De Commissie Beheer Land
bouwgronden (CBL) heeft voorstel
len gedaan om het beleid op 4 onder
delen te vereenvoudigen.
Afstemming beheer- en bergboeren-
overeenkomst
Op dit moment kunnen in relatieno-
tagebieden zowel beheer- als berg-
boerenovereenkomsten worden
gesloten. Voorgesteld wordt, de be-
heerverplichtingen en -vergoedingen
voor beide soorten overeenkomsten
in één overeenkomst onder te bren
gen. Er wordt een duidelijk onder
scheid gemaakt tussen passieve en
aktieve verplichtingen.
Vermindering van het aantal beheer-
bepalingen
Voorgesteld wordt het aantal be-
heerbepalingen aanzienlijk te ver
minderen en daaruit een beperkt
aantal standaardbeheerpakketten
samen te stellen.
Standaardisering van het vergoedin
genstelsel
De beheervergoedingen zullen wor
den gestandaardiseerd per beheer-
pakket en zijn afhankelijk van de
grondsoort (veen, zand of klei). Uit
gangspunt bij het berekenen van de
vergoeding is, dat deze voor de ge
volgen van de beheerovereenkomst
in principe toereikend is voor alle
gangbare (rundvee-)bedrijven. Voor
de waardering van de opbrengstder
ving als gevolg van de beheerover
eenkomst wordt aangesloten bij de
manier waarop de ondernemer in de
agrarische bedrijfsvoering daarmee
rekening houdt.
Vereenvoudiging van de procedures
Het is de bedoeling, dat de twee pro
cedures die op dit moment bestaan,
in elkaar worden geschoven. Begren
zing van het aan te wijzen gebied en
vaststelling van het beheer daarin zal
tegelijkertijd plaatsvinden en niet
meer achtereenvolgens. Nu kan ook
volstaan worden met één inspraak
ronde.
Uitvoering
De vereenvoudiging heeft geen in
vloed op lopende beheerovereen-
komsten. Deze blijven van kracht
tot het einde van de zesjarige beheer-
periode. De beheerplannen worden
met ingang van de volgende beheer-
periode vereenvoudigd. De onderne
mer kan op dat moment nog kiezen
of hij de oude overeenkomst nog 6
jaar voortzet of een vereenvoudigde
overeenkomst wil afsluiten.
Nieuwe grassenbestrijder
TARGA
Agriben Nederland B.V. introdu
ceert dit voorjaar een nieuw herbici
de voor grassenbestrijding in twee-
zaadlobbige gewassen. Zeer gevoelig
voor TARGA zijn onder andere
duist, kweek, graanopslag, hane-
poot en opslag raaigrassen. Duist
wordt ook nog in de uitstoelingsfase
bestreden. Momenteel is TARGA
toegelaten in suiker- en voederbieten
en konsumptie- en fabrieksaardap
pelen. TARGA mag in waterwinge
bieden zonder beperking worden in
gezet. Voor meer inl. tel.
01680-28920.
11
