Waarom in kassen de lampen branden
Telersvereniging knolselderij verdient navolging
Radijs een belangrijk gewas geworden
Aanvulling op sla
assortiment: rode witlof
Koolpromotie
Drieluik onderwijs, voorlichting
onderzoek kan niet gemist worden
Management in glastuinbouw kan beter
Het is nog steeds zeer nat, we zien dan
ook veel percelen met wateroverlast
op THOLEN. Dit is zeker geen land
waar men vroeg kan beginnen. Met
zulke extreme omstandigheden kan
men het beste zien dat er hier en daar
nogal wat aan de drainage en struk-
tuur mankeert. Een deel is natuurlijk
ook nog een gevolg van de moeilijke
rooiomstandigheden van vorig jaar en
tevens van het te nat ploegen.
Men kan nog zo'n goede drainage
hebben maar wanneer de grond ka-
potgereden is helpt dit ook niet, hoe
wel het één ook dikwijls een gevolg
is van het ander. De een besteedt meer
kosten en aandacht aan dit soort za
ken dan de ander, maar een goede
drainage bewijst zeker niet alleen in
een nat jaar zijn diensten.
Een goede ontwatering door flink wat
drainage en hoge vruchtbaarheid voor
de nodige organische stof is nodig om
een goede struktuur te verkrijgen.
Wanneer men deze ook nog kan be
houden door knoeien te voorkomen
is in ons - bij uitstek vroege aardap-
pelgebied - van groot belang. De ver
schillen in opbrengst liegen er dikwijls
niet om en zijn dan ook veelal een ge
volg hiervan.
Ondanks het sombere natte weer kan
men op sommige dagen toch weer
merken dat de zon steeds krachtiger
wordt. Onder glas neemt de groei
hierdoor weer toe, vooral een lichtge
voelig gewas als radijs reageert hier
sterk op. Het vroegste zaaisel van
Op een aantal veilingen, waaronder
de ZHZ te Barendrecht, wordt in de
periode van februari tot half mei ro
de witlof aangevoerd. Deze witlof met
rood gevlamde bladeren, die ontstaan
is uit een kruising van roodlof en wit
lof, is alleen in het vroege voorjaar
volgens de traditionele forceermetho-
de produceer baar. Het dient rauw te
worden gekonsumeerd, anders ver
liest het zowel zijn knapperigheid als
zijn kleur.
Behalve in de salade is roodlof ook
fraai als garnering.
voor de kerst zag er in het begin niet
zo mooi uit. Vooral in het ras Novi-
red, dat hier veel gezaaid wordt, zag
men veel langgerekte pootjes, die laat
gaan bollen en vermoedelijk ook een
hoger percentage nieten of afwijken
de knolletjes zullen geven. Men ver
moedt dat de oorzaak een samenspel
geweest is van hoge temperatuur en
weinig licht met daarbij een rasgevoe
ligheid.
De radijsteelt is in onze streek in de
loop der jaren een belangrijk gewas
geworden, het aandeel was dan ook
vorig jaar 24% op veiling ZHZ. Het
aantal malen dat er gezaaid wordt is
afhankelijk van de keuze die men
maakt welke gewassen erna gepland
gaan worden en of men er de hele zo
mer mee door gaat. Voor de snijbo
nen zal men hooguit een keer kunnen
zaaien omdat men bonen vroeg moet
planten wil men vanwege de prijs nor
maal gesproken voor die van buiten
wegwezen. Tomaten daarentegen zul
len meer als herfstteelt geplant wor
den zodat hier wel 3 keer gezaaid kan
worden. Al bestaat het teeltplan hier
in de winter en voorjaarsmaanden
overwegend uit sla en in de zomer
maanden uit radijs, mede door de
zaadteelt wordt er een verscheiden
heid aan gewassen geteeld.
De zaadteelt zal echter voorlopig ook
hier eerder inkrimpen dan uitbreiden
maar dat hoeft zoals in de vollegrond
geen struikelblok te zijn, daar de mo
gelijkheden met andere gewassen hier
veel groter zijn.
Het warme weer in "WEST
BRABANT" is er de oorzaak van dat
partijen knolselderij nu wat sneller
verslijten. De kwaliteit van de knol
len in cellen waar luchtkoeling de par
tij houdbaar moet houden loopt snel
terug. Een gevolg hiervan is dat er nu
een ruimer aanbod komt met daaraan
gekoppeld een lagere prijs.
Enkele weken geleden betaalde de in
dustrie nog 30 cent per kg. Nu is de
ze prijs gedaald tot een nivo dat even
boven de twee dubbeltjes ligt. Op wat
langere termijn wordt nu voor knol
selderij die bewaard wordt in ruimten
met mechanische koeling al 40 cent
geboden. Deze prijs lijkt heel wat
maar er moet niet uit het oog verlo
ren worden dat deze manier van be
waren 2 cent per maand kost. Over
het gehele opslagseizoen betekent dit
al gauw 15 cent per kg. Omdat de
prijs en afzet van knolselderij hoofd
zakelijk door de handel bepaald werd
BRABANTSE fruitmix. Het mag
gezegd, we hebben echt een vast
weertype dit winterseizoen, doch
niet een weertype waar we dol op
zijn. De nattigheid komt onderhand
je oren uit. Voor het buitenwerk op
het fruitbedrijf, de wintersnoei, erg
onaangenaam en vertaald in de hui
dige werkvoorwaarden in onze
maatschappij, duidelijk 'onwerk
baar'. Toch zullen veel kollega's alle
nattigheid trotseren om de snoei tij
dig klaar te krijgen.
De snoei, toch al een hele opgave,
om op de juiste wijze de schaar te
hanteren en op deze manier de basis
te leggen voor het komend groeisei
zoen. Bij een goed toegepaste snoei,
is het halve werk reeds geleverd om
straks een kwalitatief goed produkt
Vers van de pers komt de koolkrant,
een informatiebulletin boordevol pro-
duktinformatie over alle in Nederland
geteelde sluitkoolsoorten en spruiten.
Er staan ook diverse recepten van
koolsalades, stamppot en andere
koolgerechten in. De koolkrant is be
doeld voor de konsument. Alle
groente- en fruitzaken hebben inmid
dels een aantal exemplaren ontvan
gen. Exemplaren zijn schriftelijk te
bestellen door 4,50 per 100 exem
plaren over te maken op giro 586983
t.n.v. afdeling Reklameservice van
het Centraal Bureau van de Tuin
bouwveilingen, Den Haag onder ver
melding van 'koolkrant'.
hebben dit jaar West-Brabantse knol-
lentelers regelmatig op de veiling par-
tijen verkocht. Binnen de
knolselderijtelersvereniging Zuid-
West Nederland regelt een aparte
kommissie de afzet van knollen op de
veiling.
Twee jaar geleden is door enkele te
lers op kleine schaal begonnen met
deze afzetmethode. In samenspraak
met de veiling te Barendrecht en Bre
da werd een reglement opgesteld. Re
gelmatig wordt geveild waarbij een
ophoudprijs zorgt dat een partij niet
voor een te lage prijs van eigenaar ver
wisseld. Tot heden toe is deze ver
koopmethode voor de knollentelers
redelijk positief verlopen. Landelijk
gezien wordt van het totale areaal 6
a7% afgezet via de veiling.
Een belangrijk gevolg hiervan is dat
de handel nu min of meer gedwongen
wordt om hun prijs aan te passen aan
de veilingpnjs. Vooral in een afzetsei-
zoen als nu wanneer* er een gezond
te kunnen oogsten vooral op het ge
bied van de maatsortering. Een goed
begin is het halve werk, is hier zeker
op z'n plaats. In de wandelgangen
hoort men enorm veel over alle fa
cetten van het totale fruitgebeuren.
Vooral, en hoe kan het ook anders,
over de voorlichting. Een voorlich
ting die noodzakelijk is voor het
voortbestaan van onze bedrijfstak,
hoewel je daarover vaak negatieve
oordelen hoort. Onze toekomstige
voorlichting, zal in weerwil van al
les, meer en meer door het be
drijfsleven betaald moeten worden.
Dat staat als een paal boven water.
Beter kun je stellen dat het drieluik
onderwijs, onderzoek en voorlich
ting, onafscheidelijk aan elkaar ver
bonden, in de naaste toekomst een
steeds hogere bijdrage van het be
drijfsleven gaat vergen. Voor een ge
deelte onderzoek is dat nu al gereali
seerd, zie de aanslag via het Land
bouwschap.
Het is begrijpelijk dat dit soort za
ken weerstand oproept bij diegenen
die voor de kosten op moeten draai
en. Vaak hoor je dan ook: van mij
Er bestaat een betrouwbaar verband
tussen het managementnivo en het
ekonomisch resultaat van onderne
mingen in de glastuinbouw. Door
verbetering van het management in
die sektor zijn zeer goede resultaten
te behalen. Wat passend manage
ment is, kan echter van onderne
ming tot onderneming verschillen,
afhankelijk van de doelstelling en de
struktuur van het bedrijf.
Die konklusies trekt drs. J.T.W. Al-
leblas - als onderzoeker verbonden
aan het Haagse Landbouw Ekono
misch Instituut - in zijn proefschrift
getiteld 'Management in de glastuin
bouw, een zaak van passen en me
ten'. Hij promoveerde daarop 9 fe
bruari aan de Landbouwuniversiteit
Wageningen.
Niet zelden ontbreekt het aan de
juiste periode van voorbereiding en
aan de uitvoering werd in veel gevah
len onvoldoende aandacht geschon
ken. Slechts in een klein aantal ge
vallen werden de medewerkers van
het bedrijf daadwerkelijk bij de
besluitvorming betrokken; het be
lang van hun motivatie werd te wei
nig ingezien.
Innovatie
De verschillen in opbrengstnivo's tus
sen bedrijven, die Alleblas aantrof,
waren voor een groot deel te verkla
ren uit de mate waarin de bedrijven
technologische vernieuwingen door
gevoerd hadden. Over het algemeen
is de promovendus wel te spreken
over het technisch nivo van het tuin
bouwbedrijf in Nederland. Er bleek
sprake van een goede 'leeftijdsop-
evenwicht is in vraag en aanbod.
Kontrakten voor oogst 1988 zijn er
hoegenaamd nog niet afgesloten om
dat de vastgestelde prijs op een te laag
nivo ligt. Hieruit kan al een voorzich
tige konklusie getrokken worden dat
voor 1988 meer telers voor eigen risi-
ko uitplanten. Op zich niet erg als het
totale areaal maar niet uitgebreid
wordt. Misschien toch een goed idee
voor akkerbouwers die vollegronds-
groenten in hun bouwplan hebben om
in de toekomst een telersvereniging
rond een bepaald gewas te vormen.
Als je als telers een gedeelte van het
te verkopen produkt in een hand kunt
houden betekent dit financieel gezien
zeker een winstpunt.
Met rond de tafel gaan zitten om
overleg te plegen met telers uit ande
re streken van Nederland, al of niet
via de veiling, is meer mee te verdie
nen dan zonder informatie vooraf zo
maar een groente gaan telen.
hoeft het allemaal niet meer, ik red
mezelf wel, ik kan wel zonder. Deze
mensen echter, zijn kortzichtig en
staan niet stil bij het feit dat er na
hen weer anderen hun plaats moeten
innemen voor voortzetting van de
bedrijfstak. Kunnen jonge onderne
mers zonder onderwijs, onderzoek
en voorlichting? Vergeet het maar,
zij zullen dit drieluik waarschijnlijk
nog meer nodig hebben dan wij, de
ouderen.
Als wij niet bereid zouden zijn dit
drieluik overeind te houden, on
danks de kosten, zou er binnen de
kortste keren geen agrarisch be
drijfsleven meer zijn in ons land.
Hoe de geprivatiseerde voorlichting
er uit gaat zien, is nog een open
vraag. De praktijk zal dat uiteinde
lijk toch wel aangeven. Binnen ons
erg gedemokratiseerd stelsel, blijkt
het erg moeilijk om tot een besluit te
komen.
Het was waarschijnlijk beter, dat en
kele goed geïnformeerde mensen van
onze CLC's de knoop of knopen
door zouden hakken en de praktijk
daarna de dienst laat stroomlijnen
en aanpassen naar behoefte. Demo-
kratie is een groot goed, maar moet
niet leiden tot besluiteloosheid, ze
ker niet in zulke belangrijke
kwesties.
bouw' van het kassenbestand en van
regelmatige en tijdige vervangingsin
vesteringen.
Drs. Alleblas vond een samenhang
tussen de leeftijd en het opleidings-
nivo van de ondernemers, de grootte
en het up-to-date zijn van de bedrij
ven. Deze kombinatie van faktoren
heeft een belangrijke invloed op het
bedrijfsresultaat.
'Nogal wat tuinders zijn er lange tijd
vanuit gegaan, dat hard werken van
's morgens vroeg tot 's avonds laat
de enige sleutel tot sukses is. Uit het
onderzoek volgt onomstotelijk dat
adekwate aandacht voor besluitvor
ming, een juiste voorbereiding van
beslissingen op basis van voldoende
informatie en berekeningen, de re
sultaten van de onderneming posi
tief kunnen beïnvloeden', aldus de
promovendus.
Nog veel werk
De struktuur en de omvang van het
bedrijf bepalen verder welk manage
ment passend is. Om dat vast te stel
len heeft Alleblas een
management-adviessysteem ontwor
pen dat met die verschillen rekening
houdt. Maar voordat een dergelijk
management-adviessysteem toegepast
kan worden, is er nog veel werk te
doen, aldus drs. Alleblas.
Volgens de promovendus ligt daar een
taak voor de sociaal-ekonomische
voorlichtingsdiensten van de stands
organisaties, de bedrijfsadvies-
diensten van de accountantsbureaus
en de banken, maar het is vooral een
taak voor de overheidsvoorlichtings
diensten.
In de wintermaanden branden in
veel kassen de lampen, vooral op
tuindersbedrijven waar snijbloe
men als rozen en chrysanten wor
den geteeld. De telers maken
gebruik van speciaal geel-oranje
licht. Het gaat hier om natrium-
of groeilampen, die op straatver
lichting lijken. De groeilampen ge
ven veel licht en zorgen voor meer
groei en een betere kwaliteit van
de rozenplanten: zwaardere tak
ken, groenere bladeren en meer
knoppen. De rozenteelt vindt her
en der in Nederland plaats, maar
vooral in de omgeving van
Aalsmeer en in het Westland.
Steeds meer van de ongeveer dui
zend Nederlandse rozentelers ma
ken gebruik van de groeilampen.
Bij de chrysantenteelt in kassen
wordt gebruik gemaakt van twee
soorten lampen: gewone gloeilam
pen en groeilampen. De gloeilam
pen zorgen in de donkere dagen
voor een verlenging van de dagpe
riode. De chrysant is een herfst-
plant en gaat, als de dagen korter
worden, bloemen vormen.
Dit gebeurt ook 's winters, als de
planten nog te klein zijn. Het
Door de dag kunstmatig te verlengen wordt bij bijvoorbeeld chrysan
ten bloemvorming voorkomen.
kunstlicht voorkomt het ontstaan
van bloemknoppen en stimuleert
de groei van stengels en bladeren.
Het tweede gedeelte van de groei
wordt gestopt met bijbelichting.
De uitgegroeide chrysantenplanten
gaan dan direkt bloemknoppen
vormen.
Steeds meer chrysantentelers gaan
bovendien met groeilampen wér
ken. De planten krijgen door dit
speciale licht groenere bladeren,
sterkere stengels, mooiere bloe
men en staan bij de konsument
langer in de vaas. Assimilatiebe
lichting heet dat in vaktaal.
Een chrysantenbedrijf van ander
halve hektare aan kassen levert
zo'n 450.000 bossen per jaar aan
de veiling.
16
Vrijdag 12 februari 1988
