Rassenkeuze zomergerst 1988
Teeltoptimalisatie bij zomergerst
In 1986 was de oppervlakte zomer
gerst in het zuidwesten teruggelopen
tot 10.600 ha. In 1987 is het are
aal uitgebreid tot 15.200 ha. Ver
moedelijk is de oorzaak van deze
toename een gebrek aan alternatie
ven. Als opvulling van het bouwplan
wordt zomergerst gezaaid.
In 1987 is veel gerst 'over de
vorst'gezaaid, een klein gedeelte half
februari en het overgrote deel half
maart. De rest kon de tweede week
van april worden gezaaid. De zaai
van half februari bleek zeer dun op
te komen (80 - 110 planten/m2),
maar door sterke uitstoeling zijn van
deze percelen nog redelijke op
brengsten gehaald. De later gezaaide
gerst gaf een vlotte begin-
ontwikkeling. Door de vele regen
werd veel bladmassa gevormd, zodat
bladvlekkenziekte en meeldauw vrij
sterk konden uitbreiden. Later in het
seizoen trad veel legering op als ge
volg van een slappe groei en
stortbuien.
Als gevolg van het slechte zomer
weer en ernstige legering bleef de op
brengst op 5.500 kg per ha ste
ken. Ook het percentage volgerst liet
te wensen over.
Het ras Trumpf neemt nog steeds
het overgrote deel van het areaal in
90%). Wel is in 1987 meer
Prisma gezaaid met over het alge
meen hogere opbrengsten.
In 1987 hebben er in het zuidwesten
3 rassenproeven zomergerst gelegen,
waarvan de uitkomsten in de volgen
de tabel zijn weergegeven.
Beschrijving van de rassen
VOOR DE BROUWERIJ:
Trumpf geeft vrij goede tot goede
opbrengsten en heeft een goede tot
zeer goede brouwkwaliteit. Het stro
is vrij kort en stevig. Heeft een trage
beginontwikkeling en een middelma
tige grondbedekking. Rijpt vrij laat
tot laat. Weinig gevoelig voor door
was. Verdraagt laat zaaien en min
der goede omstandigheden matig.
Apex geeft vrij goede tot goede op
brengsten. De brouwkwaliteit is
middelmatig tot vrij goed. Heeft een
vlotte beginontwikkeling en groeit
gemakkelijk. Het stro is vrij lang en
vrij stevig. Wordt weinig door meel
dauw aangetast. Rijpt vroeg, mid
delmatig gevoelig voor doorwas.
Grit geeft vrij goede tot goede op
brengsten. De brouwkwaliteit is
goed. Het stro is vrij kort en stevig
tot zeer stevig. De beginontwikke
ling is traag en de grondbedekking
matig. Wordt middelmatig door
meeldauw aangetast. Rijpt vrij laat
tot laat. Verdraagt laat zaaien en
minder goede omstandigheden
matig.
Prisma geeft goede tot zeer goede
opbrengsten. De brouwkwaliteit
lijkt goed. Heeft een vrij trage be
ginontwikkeling. Het stro is vrij kort
en stevig. Wordt middelmatig tot vrij
weinig door meeldauw aangetast.
Vrij weinig tot weinig gevoelig voor
doorwas. Rijpt vrij laat tot laat.
Femina heeft goede tot zeer goede
opbrengsten gegeven. Het stro is ste
vig tot zeer stevig. De brouwkwali
teit lijkt vrij goed. Het vrij korte tot
korte stro is middelmatig veerkrach
tig. Wordt vrij weinig door meel
dauw aangetast. Lijkt sterk vatbaar
voor gele roest. Had vrij weinig tot
weinig doorwas. Rijpte vrij laat tot
laat.
Robin geeft vrij goede tot goede op
brengsten en heeft een middelmatige
tot vrij goede brouwkwaliteit. De
beginontwikkeling is traag. Heeft
vrij kort, stevig tot zeer stevig stro.
Wordt vrij weinig door meeldauw
aangetast. Rijpt vrij laat.
VOOR VOERGERST:
Golf geeft zeer goede tot hoge op
brengsten. De beginontwikkeling is
vrij vlot, het stro is middenkort en
middelmatig stevig. Wordt nogal
door meeldauw aangetast. LijkUvrij
sterk vatbaar voor gele roest. Mid
delmatig gevoelig voor doorwas.
Rijpt middenlaat.
Hockey heeft zeer goede op
brengsten gegeven. De voorjaarsont
wikkeling is vrij vlot. Het stro is van
gemiddelde lengte en vrij stevig.
Wordt middelmatig tot vrij weinig
door meeldauw aangetast. Middel
matig gevoelig voor doorwas. Rijpt te overleggen met uw afnemer in ver-
vrij laat. band met afzet.
ADVIES BROUWGERST:
In 1987 zijn in de praktijk goede er
varingen opgedaan met het ras
Prisma. Ook in het onderzoek liggen
de opbrengsten hoog. Trumpf heeft
bewezen een goed brouwgerstras te
zijn, maar blijft nu achter in op
brengst bij Prisma en het nieuwe ras
Femina, en wordt meer aangetast
door meeldauw. Bij uw rassenkeuze
verdient het aanbeveling om vooraf
ing. M. Verdaasdonk
bedrijfsvoorlichter akkerbouw
Konsulentschappen voor de Akker
bouw en de Tuinbouw in het zuid
westelijke kleigebied
Rijksinstituut voor het rassenonder-
zoek van kuituurgewassen te Wage-
ningen
ing. M. Verdaas-Donk.
Tabel 1. Korrelopbrengst zomergerst-rassen 1987 en meerjarig gemiddelde in verhoudingsgetallen op de zuidwestelij
ke zeeklei
proefveld
"Rus thoeve
Wes tmaas
"Vogelwaarde
zuidwestelijke
zeeklei
zaa ida tuin
1*4 maart
13 maart
11 maart
gemiddeld 1987 en
K-min/ha
35
17
'♦9
1982
t/in 1987
kg, N/ha,
70
80
65
ras
11
111*
I
II
1987
'82 t/m '87
Trumpf
89
88
95
92
95
92
95
Apex
98
93
101
93
92
95
96
Grit
9^
Prisma
101
109
100
109
111
106
105
Femina
1 10
101
111
109
109
108
103
Robin
95
98
97
95
96
96
97
Golf
105
Hockey
115
1 1 6
109
108
108
1 1 1
10*4
gein 1 00= kg/ha
7280
7170
6370
6*450
7170
6890
7180
I zonder ziektebestrijding; II met ziektebestrijding; III 20kgNekstra* tevens met halmverkorter behandeld.
Tabel 2. Waardering van enkele raseigenschappen* volgens de 63e Rassenlijst 1988
brouw
stro
gevoeligheid
resistent tegen
geschiktheid
ras
kwali
stevig
veer
voor
gele
meel
voor
teit
heid
kracht
doorwas
roest
dauw
dekvrucht
Trumpf
87
8
67
8
7
57
8
Apex
67
7
6
6
7
8
6
Grit
8
87
8 i
li
6
8
Prisma
8
8
6
7T
1
67
li
Femina
7
87
6i
li
*4
7
8
Robin
67
87
8
7
7
8
Golf
6
6
6
5
5 i
6
Hockey
7
6
6
6
67
7
Een hoog cijfer duidt op een gunstige waardering
Akkerbouwers zullen in toenemende
mate meer gewassen moeten gaan te
len waarvoor nog een markt is.
Brouwgerst is zo'n gewas. Van alle
brouwgerst, die door de Nederland
se mouterijen wordt verwerkt, komt
maar 33% uit Nederland. Gerst
opnemen in het bouwplan is echter
pas interessant als de opbrengst goed
en het percentage volgerst hoog is.
Om dit te bereiken moeten de juiste
teeltmaatregelen worden toegepast
en het gewas mag niet als noodgewas
worden geteeld.
Rassenkeuze
Heel belangrijk bij de teeltmaatrege
len is de keuze van het ras. Trumpf
is op dit moment nog het meest ver
bouwde ras. Andere rassen zijn in
opkomst. Vooral Prisma is veelbelo
vend (zie tabel 1).
Zaaien
In tegenstelling tot wat velen denken
is zomergerst erg gevoelig voor een
slechte struktuur. Mits onder goede
omstandigheden gezaaid betekent
vroeg zaaien een hogere opbrengst
(zie tabel 2) en een betere korrel
vulling.
Tabel 2. Effekt van de zaaidatum op
de opbrengst
zaaidatum relatieve opbrengst
1 maart 100%
15 maart 98%
1 april 92%
15 april
1 mei
15 mei
1 juni
84%
73%
60%
45%
De zaaizaadhoeveelheid varieert van
100 tot 150 kg per ha. De juiste hoe
veelheid hangt af van het duizend-
korrelgewicht (dkg) en van de struk
tuur van de grond. Voor gemiddelde
gronden geldt dan voor de rassen
Trumpf, Grit: 110 kg; Prisma: 130
kg-
Voor een goede verdeling blijkt een
rijenafstand van 10-15 cm optimaal
te zijn.
Dit blijkt ook uit onderstaande
proef.
Proef 1982 Lelystad, Trumpf
rijenafstand korrelopbrengst °7o legering
12,5 cm 7350 2
25 cm 6890 50
Bemesting
De stikstofbemesting is bij brouw
gerst de belangrijkste teeltmaatregel.
Het beïnvloedt o.a.
- de opbrengst
- het eiwitpercentage
- de legering
- het volgerstpercentage
Het advies is om voor het zaaien een
éénmalige gift te strooien van 110 kg
bodemvoorraad (0-60 cm).
Let wel, dit is een gemiddeld advies.
Sommige gronden leveren meer of
minder stikstof tijdens het groeisei-
Tabel 1. Raseigenschap 1) van enkele brouwgerstrassen
strostevigheid
Ras
Trumpf
Grit
Prisma
Brouwkwaliteit
m
8 'A
korrelopbrengst
zw - zeeklei
1)
4
Bron:
Rassenlijst
8 'A
8
1987
2)
99
97
110
Bron:
percentage 2)
volgerst gem.
1985-1987
83
81
92
NIBEM
zoen. De N-gift moet dan uiteraard
aangepast worden.
Ook kan eventueel de stikstofgift ge
deeld worden. De opbrengst stijgt
bij deling gemiddeld met enkele pro
centen. Wel is het belangrijk de
tweede gift (30 kg) uiterlijk in sta
dium F5 te geven. Bij het systeem
van gedeelde giften moet de totale
N-gift niet hoger zijn dan bij alleen
een vroege voorjaarsgift. Bij de teelt
van brouwgerst wordt de voorkeur
gegeven aan een éénmalige N-gift in
het voorjaar.
Gerst reageert op fosfaat veel gevoe
liger dan tarwe. Dit komt omdat van
gerst het wortelstelsel zwakker en de
groeiperiode korter is.
Het advies is dan ook om de eerste
stikstofgift in de vorm van een N
P-meststof toe te dienen, bijvoor
beeld 23 23 0 of 26+14 0.
Groeiregulatie
Dreigt het gewas te zwaar te worden
dan kan met een groeiregulator
gespoten worden. Hiervoor komen
de volgende middelen in aan
merking:
dosering stadium
Terpal C 1-2 ltr le knoop (F 6-7)
Cerone 0,5-0,75 ltrvlagblad net
aanwezig 8-9)
Meestal verhogen de groeiregulato-
ren het percentage doorwas. Hier
staat tegenover dat bij legering de
volgerstopbrengst altijd lager is.
Gewasbescherming
Meeldauw is de meest voorkomende
ziekte in gerst. Vooral een vroege
aantasting kan veel opbrengst
kosten. Bestrijdt meeldauw dan ook
als ze op het derde blad van bovenaf
aanwezig is. Met deze toepassing
wordt eventueel aanwezige bladvlek
kenziekte eveneens bestreden.
Het spuiten tegen onkruid in zomergerst.
Van de aanwezige middelen werkt
Tilt het best. Spartak is wat minder
op meeldauw.
Saldo
Vergelijken we het saldo van brouw
gerst met dat van wintertarwe dan
zien we dat het verschil klein is. Een
voorwaarde is echter dat er goede
brouwgerst geteeld wordt. Het prijs
verschil tussen brouwgerst en voer-
gerst bedraagt immers 15 ct/kg.
ing. W.J. in 't Veld
Vergelijking saldo brouwgerst - saldo wintertarwe
BROUWGERST WINTERTARWE
Opbrengst
80% x 6200 kg x 0,55 2728,- 8300 kg x 0,46 3818,-
20% x 6200 kg x 0,40 496,-
stro: 2,5 ton a 120,- 300,- 4,5 ton stro a 80,- 60,-
Totaal 3524,-
Toegerekende kosten 600,-
Totaal 4178,-
- 1200,-
Saldo eigen mechanisatie 2924,-
2978,-
Bij oogsten in loonwerk moeten de kosten hiervan nog op de saldi in minde
ring worden gebracht.
Rassen bij lage
