Veldboon een alternatief bij verruiming van het bouwplan
Bewaar dit nummer
Het verheugt ons U traditiegetrouw weer een
rassennummer aan te kunnen bieden. Wij hopen dat de
informatie U een steun kan zijn bij de beslissingen die
t.a.v. de gewassenkeuze en de te telen rassen moeten
worden genomen.
Bewaart U dit nummer; het kan U in de nabije
toekomst nog goed van pas komen.
Dank aan allen die aan de totstandkoming van dit
rassennummer hebben meegewerkt!
DE REDAK TIE.
In tegenstelling tot veel andere gewassen zijn de opbrengst en kwali
teit van de veldbonen dit jaar goed. De opbrengst ligt met 5.500 kg
per ha op het meerjarig landelijk gemiddelde. Onderzoek en ervaring
leren, dat koele- en vochtige weersomstandigheden kunnen leiden tot
zeer hoge opbrengsten. Het areaal breidde zich met maar liefst 76
uit van 5.800 ha vorig jaar naar 10.200 ha dit jaar. Veldbonen kun
nen zowel op lichte-, als op zware grondsoorten worden verbouwd.
Bepalend voor het welslagen van de teelt zijn een goede bodemstruk-
tuur, bodemgezondheid en goede vochtvoorziening. Met name tijdens
en na de bloei kan een ogenschijnlijk geringe droogteschade funest
zijn. Voor een goede bodemgezondheid mogen zowel erwten als tuin
en veldbonen niet vaker dan één keer in de 6 jaar op hetzelfde perceel
terugkomen. Dit vanwege peulvrucht-specifieke schimmels en aaltjes,
maar ook de algemeen voorkomende pathogenen, zoals rattekeutel-
ziekte, Verticillium en op zand wortelknobbelaaltjes.
Rassenbijlage
Op kleigrond is de bodemstruktuur
kort na de winter vaak het beste. Me
nig teler maakt hier dankbaar gebruik
van door zo mogelijk over de vorst te
zaaien. Eind februari en de eerste da
gen van maart werd in het zuidwesten
reeds 20van de bonen gezaaid. De
kiemtemperatuur bedraagt slechts
1°C, zodat vrij spoedig de kieming
op gang kwam. Door flinke nacht
vorst op 13 en 14 maart is plaatselijk
gewasschade opgetreden. Deze scha
de liet zich aanvankelijk vrij ernstig
aanzien, doordat ook 300 kg per ha
méér opbrachten dan de april-zaai.
De interesse om land klaar te maken
en te zaaien in één werkgang neemt
sterk toe. Extra sporen worden hier
door voorkomen, zodat de struktuur
van de grond optimaal blijft. Voor
waarde is wel, dat voldoende vlak is
geploegd, inklusief geren en aanslui
tingen met kopakkers. Een ongelijke
ligging kan direkt na het ploegen, dan
wel in de winter, worden gekorri-
geerd. De ervaringen met het systeem
klaarmaken en zaaien in één werk
gang zijn goed. Niet aangedreven
werktuigen behouden hierbij beter
een goede bodemstruktuur dan de ro
tor kopegge. Deze laatste geeft op be
werkingsdiepte nogal eens
versmering, dus struktuurbederf.
Bemesting
Goed ontwikkelde-, gezonde
stikstofknolletjes kunnen 200 a 300 kg
stikstof per ha vastleggen. Een goe
de bodemstruktuur is bevorderlijk
voor de ontwikkeling van de
stikstofknolletjes. Aktieve knolletjes
zijn te herkennen aan de inwendige
rode kleur. Voor een goede begin-
ontwikkeling van het gewas wordt
soms 30 a 40 kg N gegeven; in de
meeste gevallen is dit zelfs niet nodig.
Veldbonen nemen moeilijk fosfaat op
en kunnen sterk reageren op een fos-
faatbemestng. Op zandgrond is vrij
wel steeds een fosfaat-rijenbemesting
nodig, op kleigrond alleen bij lage
Pw-cijfers 20 of minder).
De hoogte van de P- en K-bemesting
is geheel afhankelijk van de be
mestingstoestand van de grond. Laat
daarom voor een ekonomisch optima
le bemesting Uw percelen elke 4a 5
jaar onderzoeken.
Zaaien
Veldbonen worden algemeen gezaaid
met precisie-zaaimachines. Voordeel
hiervan is een betere verdeling in de
rij alsmede een gelijkmatige zaaidiep-
te. De ervaringen van dit jaar leren,
dat pneumatische machines met over-
druksysteem het ideaalbeeld het bes
te benaderen. Een zaaidiepte van 4 a
5 cm bleek ook in 1987 nodig om
schade door eenden en fazanten te
voorkomen.
Rassenkeuze
Alfred was reeds op de Rassenlijst
voor Landbouwgewassen geplaatst,
Victor is dit jaar voor het eerst opge
nomen. Alfred geeft goede op
brengsten. Heeft lang, vrij stevig stro.
Is weinig vatbaar voor chocoladevlek-
kenziekte en nogal vatbaar voor top-
vergeling. Heeft een hoge
peulaanzetting. Victor heeft zeer goe
de opbrengsten gegeven. Het stro is
vrij lang en vrij stevig tot stevig. Het
werd weinig door chocoladevlekken-
ziekte en middelmatig door topverge-
ling aangetast. Heeft een vrij hoge
peulaanzetting.
Beide rassen zijn bontbloeiend en
hebben een hoog gehalte aan tanni-
nen. Er wordt in de veredeling ge
werkt aan witbloeiende rassen, die een
lager tannine-gehalte en daardoor een
betere voederwaarde hebben. Een
witbloeiend ras dat in de RIVRO-
voorbeproeving is onderzocht gaf een
zeer goede opbrengst.
Standdichtheid
De plantaantallen varieerden van 18
tot 26 stuks per m2 bij 50 cm rij
afstand, dus 9 tot 13 planten per
strekkende meter. Voor lichte gron
den is het advies 20 a 22 planten per
m2, voor zware gronden 25 plan
ten per m2. Het onderzoek loopt door
tot 30 en méér planten per m2. Voor
alsnog is er geen reden om van het
huidige advies af te wijken.
Door de natte zomer werden de ge
wassen erg lang en massaal. Gewas
sen van 2 meter lengte en méér
kwamen regelmatig voor. Legering
bleef niet uit. Desondanks vielen de
problemen bij de oogst toch weer
mee.
In het zuidwesten wordt ook wel ge
zaaid op een rijafstand van 37,5 cm.
Dit levert een wat betere puntenver
deling op. Het gewas sluit eerder, zo
dat meer onkruidonderdrukking
wordt verkregen. De méér-opbrengst
Is gemiddeld 150 a 200 kg per ha. Om
echter goed te kunnen schoffelen kie
zen de meeste telers voor 50 cm rij
afstand. Schoffelen biedt een zeer
goede aanvulling op de chemische on-
kruidbestrijding. Bij een gewasleng
te van 50 cm wordt met succes
aanaardend gewerkt. Als bodemher
biciden worden Bladex, Camparol en
Campagard gebruikt. De resultaten
met deze middelen zijn goed tot zeer
goed. Bespuitingen over het gewas
met Basagran gaven soms gewasscha
de. Goede ervaringen zijn ook opge
daan met onderbladbespuiting.
Ziekten en plagen
De bladrandkever kwam vroeg en
massaal voor. Niet zelden werden
Tegen kiem- en bodemschimmels
wordt het zaad met thiram behan
deld. Een aanvullende behandeling te
gen voet- en vlekkenziekte (Phoma,
Ascochyta) is mogelijk met benomyl
of carbendazim. Tegen de bladrand
kever ligt een zaadbehandeling voor
de nabije toekomst in het verschiet.
De proeven hiermee zijn overduide
lijk. Het wachten is slechts op toela
ting van de middelen.
Bij de zaadteelt verdienen valse meel
dauw en stengelaaltjes alle aandacht.
Stengelaaltjes gaan met het zaaizaad
over en kunnen zich op veldbonen
sterk vermeerderen. De rassenkeuze
beperkte zich vorig jaar tot één ras,
namelijk Alfred. Het nieuwe ras Vic
tor (Cebeco 7406) wordt in de rassen-
lijst voor 1988 opgenomen.
2
Behalve het ras Alfred is nu ook Vic
tor op de Rassenlijst opgenomen.
Als plantdichtheid wordt voor zware gronden 25 en voor lichte gronden 20 a 22 planten per m2 geadviseerd
hiertegen 2 tot 3 bespuitingen uitge
voerd. De beste resultaten werden be
haald bij zonnig weer en
temperaturen van 15°C of méér als de
kever zich tegoed doet aan de malse
blaadjes. Vreterij aan de bladranden
is voor het gewas geen probleem. De
werkelijke schade richten de larven
aan wanneer ze de stikstofknolletjes
uitvreten.
In vrijwel alle percelen kwamen en
kele viruszieke planten voor. Schade
van betekenis is er dit jaar niet ge
weest. Wel kwam algemeen zuigscha-
de voor door de zwarte bonenluis,
zodat 1 a 2 bespuitingen hiertegen zijn
uitgevoerd.
Botrytis-aantasting kwam veelvuldig
voor; men was bevreesd voor de cho-
coladevlekkenziekte (Botrytis fabae).
Onderzoek bij de PD wees uit, dat het
vrij onschuldige Botrytis-soorten be
trof. Mede gezien de weersomstandig
heden besloot 75% van de telers één-,
of meerdere bespuitingen uit te voe
ren. Berekening achteraf leert, dat een
éénmalige bespuiting gemiddeld
100,netto voordeel heeft opgele
verd. Twee bespuitingen brachten
soms net hun geld op, drie bespuitin
gen waren steeds te duur. Zineb gaf
een beter rendement dan Ronilan of
Rovral.
Verticillium Dahliae
Deze schimmel veroorzaakt de zoge
naamde verwelkingsziekte en treedt
op in vrijwel alle akkerbouwgewas
sen, behalve in granen en grassen.
Aangetaste planten vertonen een één
zijdige zwartverkleuring aan de sten
gel. Deze verzwakt en sterft
vroegtijdig af. Kweekbedrijven trach
ten hiertegen in de nieuwe rassen re
sistentie in te bouwen. Het grote
belang hiervan mag blijken uit de re
sultaten van de meerjarige proeven op
"De Schreef". Bouwplannen met
droge erwten of veldbonen leveren ge
middeld 6% minder opbrengst op bij
Bintje-aardappelen
Bij het ras Alpha is dit nadelige ver
schil niet aanwezig. Zolang Bintje het
meest geteelde ras in kleigebieden
blijft, zullen we hiermee rekening
moeten houden. Uitgaande van 45
ton verkoopbaar a 18 ct betekent de
ze 6% maar liefst 500,minder
saldo per ha. Feitelijk betekent dit,
dat het saldo van erwten of veldbo
nen met 500,moet worden
verlaagd.
Oogst
De oogst, welke zo wat de gehele
maand september duurde, vond
plaats onder redelijke weersomstan
digheden. Veldbonen rijpen langzaam
af, waardoor vaak toch te vroeg
wordt geoogst. Het vochtgehalte va-
Veldbonen
kg-opbrengst 5.500
prijs inkl. BTW 0,70
stro
geldelijke opbrengst 3.850
toegerekende kosten 1.115
saldo e.m. 2.735
e.m. eigen mechanisatie
rieerde van 18 tot 28%. Belangrijk is
het om te wachten met de oogst, tot
dat het gehele gewas inklusief stengels
voldoende zwart verkleurd is. Dan
pas ligt het vochtgehalte op een rede
lijk niveau van circa 20% of minder.
Dit jaar bleven veel stengels nog lang
groen, hetgeen een probleem vormt
bij de oogst. Ook percelen met on
kruid zijn moeilijk oogstbaar. Schot
of korreluitval vormde geen pro
bleem. Door het hoge vochtgehalte
kunnen de droogkosten zwaar op het
saldo gaan drukken. Menig teler
droogde daarom zelf en bereikte hier
mee een besparing van 300,a
400,per ha. Extra werk wordt op
deze wijze goed betaald.
Saldo
De opbrengsten kunnen per jaar en
per bedrijf sterk uiteenlopen. Gemid
deld ligt het saldo van tarwe en gerst
iets hoger dan van veldbonen of erw
ten. Opbrengsten en kosten van het
eigen bedrijf geven per situatie na
tuurlijk het beste beeld.
ing. J. Liebregts
(bedrijfsvoorlichter akkerbouw)
Dr. erwten Brouwgerst Wintertarwe
5.100 6.200 8.300
0,73 0,50 0,45
290 320 360
ƒ4.015 3.420 ƒ4.095
1.280 560 ƒ1.200
2.735 2.860 2.895
