Boomkweker A.v. Liere: "Men heeft geen
weet van bedrijfsrisico's die wij lopen...
Noord-Bevelands akkerbouwbedrijf
teelt met succes asperges
VORSTSCHADE STRENGE WINTERS WERKT NOG DOOR
Wie denkt dat alleen in Limburg Hollandse asperges (kunnen) wor
den geteeld zit er naast. Ook in andere provincies wordt deze edele
groente geteeld, zelfs op de lichtere gronden in Zeeland. In Kortgene
op Noord-Beveland beteelt Hans van Maldegem 40 are van het ak
kerbouwbedrijf waarop hij en zijn vader in maatschap werken met
asperges. De grondsoort is lichte zavel (10-13% afslibbaar).
Veertig are is ongeveer het oppervlak
dat één arbeidskracht normaal
gesproken goed aankan. Toen Hans
vier jaar geleden in maatschap met
zijn vader ging heeft hij om het over
schot aan arbeid te benutten voor de
ze oplossing gekozen. Op de
Middelbare Landbouwschool was hij
via een exkursie naar Schouwen-
Duiveland al met de teelt in aanraking
gekomen. Hij heeft zich daarna op ei
gen initiatief verder in de aspergeteelt
verdiept, waarbij hij goede begelei
ding kreeg vanuit het Konsulentschap
in Tilburg. Gedurende het teeltseizoen
heeft hij nog regelmatig kontakt met
kollega-telers.
Voor het planten is de grond tot op
80 a 90 cm. diep gespit. Door de men
ging met de zandige ondergrond
wordt de bovenlaag wat lichter en dus
beter beteelbaar. Van Maldegem heeft
voor het planten 80 a 90 m3 champig
nonmest door de grond gemengd, be
duidend meer dan geadviseerd wordt.
"Op deze grond mag best wat meer
mest geadviseerd worden", zegt Van
Maldegem. De planten (van het man
nelijk hybrideras Limbras 126) wor
den op speciale
vermeerderingsbedrijven opgekweekt
en in het voorjaar (april) uitgeplant.
De planten kunnen ongeveer 10 jaar
blijven staan, dan zijn ze ekonomisch
afgeschreven.
In het plantjaar laat men de asperges
gewoon uitgroeien. Het eerste jaar na
het planten kan al gedurende twee we
ken asperges gestoken worden, het
tweede jaar tot begin juni en het der
de jaar voor het eerst een vol seizoen
- van de eerste week in mei tot aan de
langste dag. Officieel mag tot 24 ju
ni worden gestoken, maar na de
langste dag is de handel over.
Tweemaal daags
In het seizoen wordt tweemaal daags
gestoken, om zo een optimale kwali
teit te halen: om 7 uur 's morgens en
om 3 uur 's middags. Als de tempe
ratuur laag is, zoals in afgelopen sei
zoen, wordt volstaan met zondags één
keer te steken. Op zaterdag en
maandag werd hiermee rekening ge
houden. In een normaal jaar kan zo
iets absoluut niet.
Gemiddeld werd in 1987 op de 40 are
zo'n 50 tot 60 kg per dag gestoken,
het komend seizoen zal dat ca. 80 kg
zijn (volle produktie) en dat geduren
de zes a zeven weken. Qua arbeid valt
de aspergeteelt goed in een (gezins-)
akkerbouwbedrijf in te bouwen. In
het steekseizoen zijn de meeste voor
jaarswerkzaamheden immers al ge
beurd. Toch zal er komend seizoen
een extra kracht nodig zijn op het be
drijf. Hans van Maldegem hoopt die
te vinden in de vorm van een pas af
gestudeerde RMLS-er of een sta
giaire.
Ziektebestrijding is door een lage
ziektedruk slechts in geringe mate no
dig. Zo komt de aspergevlieg buiten
de echte teeltgebieden relatief weinig
voor. Na het steekseizoen wordt
kunstmest gegeven, 300 kg kalkam-
mon per ha, om de planten te laten
uitgroeien en de wortel te laten aan
sterken. Vóór de winter wordt het ge
was afgemaaid. Van Maldegem doet
dat met de uienloofklapper. In het
voorjaar werden de ruggen kapotge-
freesd en de rijpaden opengetrokken.
Met een speciale aspergeploeg worden
de ruggen dan weer opgebouwd. Het
opploegen steekt heel nauw, de bo
venkant van de rug moet nl. heel dicht
zijn. Er moet daarom met een bepaal
de snelheid gereden worden. Omdat
op het Noord-Bevelands bedrijf geen
buren/aspergetelers zijn kunnen niet
gezamenlijk werktuigen worden aan
geschaft. Dit is een nadeel ten opzich
te van de echte aspergegebieden, waar
vaak meerdere telers samen een ploeg
hebben. De planten komen op onge
veer 30 cm. diepte te staan. Het bed
moet minstens twee weken voor het
Vrijdag 15 januari 1988
steken gemaakt zijn, zodat de ruggen
goed zijn bezakt.
Gemiddeld zijn de stengels 16 tot 20
mm dik. Ze worden in vijf dikteklas
sen geveild, dunner dan 10 mm kun
nen ze niet geveild worden. Deze
laatste worden wel als zg. slierasper-
ges aan de deur verkocht, m.n. aan
de Belgen. De asperges worden dan
niet geschild, maar als ze gaar zijn uit
gezogen.
Intensief
In het seizoen vergt 40 are zo'n 10 tot
12 uur arbeid per dag, op warme da
gen zelfs meer. Vader en zoon Van
Maldegem nemen daarvan ieder een
deel voor hun rekening. Behalve het
steken bestaat de arbeid onder ande
re uit het spoelen en sorteren. Om dit
te vergemakkelijken zal er op het be
drijf een was- en snijmachine worden
geïnstalleerd. Ook zal er vanaf ko
mend seizoen in twee kwaliteiten
gestoken worden, nl. violette en wit
te. Het bakje waarin de asperges bij
het steken gelegd worden wordt daar
toe in twee vakjes verdeeld. Behalve
de kleur zijn ook de dikte en de recht
heid van belang voor de kwaliteit. De
stengels worden alle op een lengte van
minimaal 18 en maximaal 21 cm af
gesneden.
Afzet
De asperges die Van Maldegem teelt
worden afgezet op de veiling Zuid-
Holland Zuid te Barendrecht. De ge
middelde prijs bedraagt, afhankelijk
van het jaar, ƒ5,— tot 6,— per kg.
over het gehele seizoen. Soepasperges
brengen zo'n drie gulden per kg. op.
Het afgelopen voorjaar, toen er door
de kou weinig aanvoer was, lag de vei-
lingprijs heel hoog. Dit seizoen wil
Van Maldegem de eenmalige asperge
doos gaan gebruiken, omdat hij hier
door ook kan leveren voor export
naar West-Duitsland.
Ca. 15% van de afzet vindt plaats
naar restaurants in de omgeving. Ook
wordt een (klein) deel aan de deur ver
kocht. Opvallend daarbij is dat bui
tenlanders (Belgen en Duitsers) veel
meer, en meer tegelijk, kopen dan
Hollanders. Het zijn over het alge
meen vaste klanten die deze asperges
kopen. Tegen het weekend en vooral
Als de grond wordt gelicht weet je dat er een aspergestengel aankomt. De grond
wordt dan tot iets boven de plant vrijgemaakt en de stengel wordt gestoken.
met Pinksteren kan vaak alleen nog
maar op bestelling geleverd worden,
zoveel vraag is er dan. De kwaliteit
ligt hoger dan die van asperges in de
winkel, doordat ze een minimaal aan
tal (transport-)handelingen hebben
ondergaan. De kopers aan huis stel
len de kwaliteit boven de prijs. Ge
middeld over 10 jaar wordt zo'n 5.400
kg. per ha. per jaar gestoken, bij een
opbrengst van ruim 6,per kg. De
kosten bedragen gemiddeld ruim
5,per kg. In het vijfde, zesde en
zevende jaar na aanplanten worden
de hoogste produkties en saldo's ge
haald, daarna nemen de opbrengsten
weer af. In de eerste jaren zijn de
kosten hoger dan de opbrengsten. Uit
het bovenstaande kan gekonkludeerd
worden dat de maatschap Van Mal
degem met succes een voor het gebied
nieuwe teelt heeft opgepakt. Voor
zichtig kan men stellen dat er nog in
beperkte mate afzetmogelijkheden
aanwezig zijn. Er zijn ook zeker nog
meer gronden te vinden die geschikt
zijn voor deze teelt. "Sommige gron
den op Noord-Beveland zijn zelfs nog
veel geschikter dan die waarop wij
asperges telen", merkte de heer Van
Maldegem op.
Lex Kattenwinkel
Deze zachte winter is er tot nu
toe nog weinig dat ons doet her
inneren aan zijn drie strenge tot
zeer strenge voorgangers
1984/85, 1985/86 en 1986/87.
Maar onze fruittelers en boom
kwekers worden nog dagelijks
gekonfronteerd met de gevolgen
ervan die zichtbaar zijn in de
boomgaarden waar soms grote
delen van vooral de pere-opstan-
den stuk zijn gevroren en
moesten worden gerooid. Een
flinke financiële strop waarvoor
de zwaarst getroffen telers een
zeer bescheiden tegemoetkoming
hebben ontvangen. Bijzonder
zwaar getroffen zijn de boom
kwekers. Zij verloren vrijwel alle
jonge pereboompjes. De vergoe
ding voor deze kalamiteit in de
vorm van een rentesubsidie staat
in geen verhouding tot de schade.
Boomkweker A. van Liere (43) aan
de Maalstede in Kapelle is een van de
gedupeerden en kan er alles over ver
tellen. 'Sinds de oprichting van ons
bedrijf in 1952 zijn wij nog nooit zo
zwaar getroffen door de vorst. Ik
schat dat het ons in die drie jaar on
geveer een miljoen aan inkomsten
heeft gekost. Voor een zelfstandige
boomkweker is het niet eenvoudig
dergelijke klappen op te vangen. De
geboden rentesubsidie is niet meer
dan een gebaar', zo merk hij teleur
gesteld op. De Kapelse boomkweker
zegt het gevoel te hebben dat de sa
menleving en ook de politici zich te
weinig realiseren welke grote be-
drijfsrisiko's boeren en tuinders lo
pen en dat men bovendien onder
schat hoeveeL inspanningen en krea-
tiviteit nodig zijn om kalamiteiten
als deze vorstschade weer te boven te
komen. Toch houden Adri van Liere
en zijn kompagnons A. van Loo en
H. Maas het hoofd koel en de kop er
voor. 'Dat zijn wij verplicht aan het
personeel en aan de grondleggers
van het bedrijf', zo merkt hij strijd
baar op.
Fruitkrisis
Van Liere is al de derde generatie in
de familie die zich aan de noordzijde
van de bebouwde kom van Kapelle
bezig houdt met het kweken van bo
men en struiken. 'Mijn ooms hebben
Teler A. van Liere in zijn boomkwekerij bij de nieuwe aanplant. Tussen de
jonge boompjes is een groenbemester gezaaid die bij een onverhoopte stren
ge winter wat beschutting zal geven.
de fruitkrisis meegemaakt. Nou dat
was ook niet eenvoudig. Ze hadden
toen 10 medewerkers in dienst en om
die aan het werk te houden ik geef
het u te doen'. Ze begonnen met
pruimen- en bessentrekken maar na
de oorlog kwam daarin de klad en
moest worden aangepast. Er werd
een aardbeienselektiebedrijf op
gestart. Na een aanvankelijk sukses
verdween deze teelt uit Zeeland en
nam de teelt van hardfruit sterk toe.
Daarop werd vlot ingespeeld tot de
fruitkrisis opnieuw roet in het eten
gooide en de afzet van plantmateri-
aal stokte. De stekken werden toen
uit nood maar naar Spanje
geëksporteerd. Daarnaast werd een
tuincentrum opgestart. Van Liere's
jongste oom en naamgenoot (54)
specialiseerde zich in de bloemiste
rij. De teelt van fruitbnomen kreeg
met de uitvoering van de ruilverka
veling Kapelle/Wemeldinge op
nieuw een flinke impuls. De laatste
decennia is ook de teelt van bomen
en struiken voor partikulieren sterk
uitgebreid. Boomkwekerij Van Liere
B.V. heeft thans bijna 35 ha in
eksploitatie waarvan ca. 8 ha eigen
dom is en de overige ha's rond Ka
pelle van kollega's worden gepacht.
'Dankzij het steeds zoeken naar en
het weer oppakken van nieuwe mo
gelijkheden zijn wij erin geslaagd
ons personeelsbestand al die jaren
door op hetzelfde aantal te houden.
We zijn daar wel een beetje trots
op...'.
Vruchtgoed
Van Liere's boomkwekerij heeft een
zeer uitgebreid assortiment aan
plantmateriaal voor partikulier en
fruitbedrijf. Voor partikulieren die
terecht kunnen op het bedrijf in Ka
pelle maar die ook beleverd worden
via de groothandel, is op het gebied
van vruchtgoed vrijwel alles ver
krijgbaar: druivenplanten, witte en
blauwe kruisbessen, zwarte en rode
bessen, frambozen, notenbomen,
abrikozen, perziken, mispels,
enz.enz. Zelfs de Japanse Niehasha
peer die razend populair is in
Australië is er te koop. Maar Van
Liere heeft ook de nostalgie naar de
oude vruchten onderkend en het as
sortiment in de loop van de laatste
jaren uitgebreid met liefst 60 ouder
wetse appel en met 7 ouderwetse pe
resoorten. Het grootste deel van het
bedrijf staat vol met appel- en pe-
renstekken voor de professionele
fruitteler. Jonagold en Elstar nemen
elk 25% van het appelareaal voor
hun rekening. Verder staat er 10%
Cox, 10% Boskoop, wat Alkmene
en een aantal andere nieuwe rassen,
waaronder Discovery die een goede
prijs maakt maar waarvan hij er te
weinig heeft. 'Want dat is voor ons
altijd het probleem: hoe houdt een
ras zich in de publieke smaak. Na
enige jaren kan een appel vrij plotse
ling uit de gratie zijn maar als je dan
net vele tienduizenden stekken heb
opgezet dan zit je wel goed fout
Andersom is ook mogelijk en net zo
vervelend... Maar dat zijn bedrijfsri-
siko's die wij aksepteren. Anders ligt
dat met zware vorstschade bij de pe
ren. Dat is overmacht. We hadden
voor de strenge winters veel Confe
rence met daarnaast St. Remy, Lu
cas en Gieser Wildeman. Maar van
deze tienduizenden boompjes is wei
nig overgebleven!
Trieste balans
Van de ca. 65.000 eenjarige peren en
van de 60.000 oculaties kon de eerste
winter slechts 3% worden afgele
verd, de rest was kapot. In de daar
op volgende twee winters sloeg de
vorst opnieuw onbarmhartig toe. De
trieste balans na drie strenge win
ters: bijna alle moerbedden bevroren
en vrijwel alle twee en éénjarige pe
ren verloren voor de verkoop. Merk
waardig genoeg heeft één perceel
aan de 's-Gravenpolderseweg in
Goes met 40.000 oculaties de winter
zonder kleerscheuren doorstaan.
Van Liere: 'Dat is voor mij en ook
voor de deskundigen een raadsel, 't
Is zo ongeveer het enige perceel in
ons land dat zich staande heeft we
ten te houden. U begrijpt dat we nu
er in ons land een groot tekort is aan
jonge perebomen, geen moeite zul
len hebben om die jonge boompjes
tegen een goede prijs af te zetten!'
Van Liere heeft de moed na drie te
leurstellende winters bij de teelt van
perestekken zeker niet opgegeven.
Er staan nu al weer 100.000 éénjari
ge Conference, Beurré Hardy, Doy-
enné du Comice en Lucas op aan
was. Uit voorzorg is er nu tegen de
vorst wel een groenbemester inge
zaaid. Van 't jaar worden die al ver
kocht want de vraag is groot en 'bo
vendien wordt het tijd dat we voor
de peren eindelijk weer eens wat
geld maken...'.
J. Wierenga
13
