VITAK-projekt gaat door na
hoopgevend eerste jaar
FAGOED blijkt reëel alternatief
op grondmarkt
"Projekt heeft mijn interesse voor
automatisering gewekt
Gebruik
Inbreng informatie
Regionaal
landbouwweerbericht
Programma's
Gebruiksgroepen
Evaluatie en toekomst
Succesvol eerste halfjaar beleggingsfonds
Het teeltinformatieprojekt VI-
TAK is nu bijna een seizoen in ge
bruik. Ongeveer 175
akkerbouwers hebben meegedaan
met het projekt dat informatie via
een beeldscherm bij de boer in
huis brengt. Tijd derhalve om een
voorlopige balans op te maken.
De eerste resultaten lijken positief.
Het VITAK-systeem brengt praktische informatie op een beeldscherm bij de
akkerbouwer thuis. Deze informatie kan van nut zijn om bijv. teelt- en ver
koopbeslissingen te maken.
VITAK (Videotex Akkerbouw) is een
proefprojekt waarbij een geautoma
tiseerd teelt- en informatiesysteem op
praktijkschaal wordt toegepast. Bij
het systeem wordt gebruik gemaakt
van standaard apparatuur. Het
systeem brengt informatie en compu
terprogrammatuur dat in een centra
le computer ligt opgeslagen, op een
beeldscherm bij de boer thuis. De
aangeboden informatie en adviespro-
grammatuur is met name bedoeld om
de dagelijkse teelt- en verkoopbeslis-
singen van de akkerbouwer te on
dersteunen. Het systeem bevat
daarvoor bedrijfs- en teelttechnische
adviesprogramma's, die antwoord
kunnen geven op de specifieke vragen
van gebruikers.
Gemiddeld kijken de deelnemers vijf
keer per week in VITAK. De gemid
delde verbindingstijd is dan zeven mi
nuten. Tijdens deze zeven minuten
worden gemiddeld dertig pagina's be
keken. Meestal zijn dit attenderingen.
Nieuwe zaken worden in de rubriek
"nieuw in VITAK" geplaatst. De
deelnemers kiezen hieruit alleen de
voor hen interessante informatie. De-
FAGOED koopt landbouwgrond en
geeft deze weer in erfpacht uit, voor
een periode van minstens 27 en hoog
stens 39 jaar. Wel heeft de erfpach
ter om de twaalf jaar de gelegenheid
tot koop over te gaan. De FAGOED
konstruktie kan gunstig zijn vanwe
ge de lage financieringslasten en de
betere liquiditeitspositie. Luteijn: "De
FAGOED transakties hebben voorna
melijk betrekking op-bedrijfsoverna
mes van vader op zoon, aankoop
door pachters, bedrijfs vergroting en
heroverweging van de eigen financiële
positie. Dat laatste heeft vaak te ma
ken met de bedrijfsontwikkeling op
langere termijn. Boeren die op dit
moment nog geen noodzaak hebben
om met ons in zee te gaan, doen dat
toch om op wat langere termijn een
gunstige financieringskonstruktie te
hebben. Omdat ze voorzien dat het
bedrijf op den duur kan of moet uit
breiden om te overleven".
De FAGOED transakties zijn redelijk
gelijkmatig verdeeld over de door Lu
teijn genoemde kategorieën. Ook lan
delijk is er een goede spreiding,
hoewel de nadruk ligt op het Zuid
westen en het Noordoosten. De
meeste projekten hebben dan ook be
trekking op akkerbouwbedrijven.
Volgens Bruggink is de mestwetgeving
en de onzekerheid over de waarde van
het melkquotum een oorzaak van de
mindere belangstelling vanuit de vee
houderij.
Aanmelding
Bruggink: "We komen niet met ieder
een die zich bij FAGOED aanmeldt
Vrijdag 18 december 1987
ze keuze is veelal gewas- of regioge
bonden. De informatieleveranciers
zijn door de beperkte ruimte in het
systeem, gedwongen hun berichten zo
kompakt mogelijk te formuleren. De
ze korte en bondige informatie waar
deren de deelnemers zeer. Informatie
die de leveranciers invoeren, komt di-
rekt voor de gebruikers beschikbaar.
Dat houdt in dat ook veranderingen
direkt beschikbaar zijn. Vooral bij
adviezen die erg weersgebonden zijn,
is dat een belangrijk voordeel van het
projekt.
Het Konsulentschap voor de Akker
en Tuinbouw te Lelystad levert een
tot zaken. Van de afvallers kiest on
geveer de helft uiteindelijk voor een
andere vorm van financiering, of de
hele grondtransaktie gaat niet door.
De andere helft valt af omdat ze niet
aan onze kriteria voldoen, of trekt
zich zelf terug. Ik heb wel de indruk
dat de belangstelling voor FAGOED
steeds serieuzer wordt. Het percenta
ge geslaagde transakties neemt daar
door toe".
Hoe verloopt de FAGOED procedu
re? Bruggink: "Iedereen die ons belt,
krijgt een formulier toegestuurd
waarop wij een aantal vragen over het
bedrijf stellen. De financiële positie
komt dan nog niet ter sprake. Als de
ze gegevens voor ons bevredigend
zijn, volgt een bedrijfsbezoek. Daar
voor krijgt FAGOED de medewer
king van vier rentmeesters van de
Heidemij. Op grond van die bevindin
gen stellen wij een offerte op. Als de
kliënt daarmee akkoord gaat, rest nog
de beoordeling van zijn financiële po
sitie, voordat wij een definitieve over
eenkomst opstellen". Bruggink heeft
in dit eerste halfjaar de meeste bedrij
ven die zich meldden, persoonlijk be
zocht. Daardoor wordt een landelijk
uniforme beoordeling mogelijk. Bo
vendien heeft hij daarmee veel erva
ring opgedaan. Vaak kan hij nu al op
grond van telefonische informatie een
schatting onder voorbehoud leveren
van het FAGOED voorstel. "En als
het moet kunnen we snel handelen.
Krijgt een boer een plotselinge kans
die hij niet mag missen, dan kunnen
we binnen tien dagen tot een besluit
komen. Dat doen we uiteraard alleen
als het echt nodig is".
belangrijke inbreng in het projekt.
Vanuit Noord-Holland en Flevoland
komt regelmatig een stroom adviezen
en attenderingen. Het Konsulent
schap heeft nu meer dan voorheen de
mogelijkheid om te attenderen op
problemen die bij enkele bedrijven ge-
konstateerd zijn. Adviezen kunnen
hieraan gekoppeld worden. Naast het
Konsulentschap verzorgt het IRS teelt
adviezen voor de suikerbietenteelt en
de NAK aktuele informatie rondom
de aardappelkeuring. Enkele afzetor
ganisaties verzorgen informatie over
de teelt van erwten.
De informatie over gewasbescherming
en onkruidbestrijding is afkomstig
van een tiental regionale handelaren.
Zal FAGOED de gevolgen ondervin
den van de ontwikkelingen op de fi
nanciële markt en in de
landbouwsektor? Luteijn: "De rente
ontwikkeling is zeker niet in ons na
deel. Wat dat betreft hebben we alle
vertrouwen in de toekomst. Wat de
grondprijs betreft, FAGOED koopt
voor tweederde van de getaxeerde
waarde. Het risiko dat de grondprijs
naar dat niveau zakt, is volgens ons
zeer klein. De vraag naar grond zal
op peil blijven. Er zullen bedrijven
verdwijnen, maar met name in de ak
kerbouw is er ook bedrijfsvergroting
nodig. De ontwikkelingen in de land
bouw zullen het aantal transakties
eerder stimuleren dan remmen".
Het FAGOED fonds kan op dit mo
ment beschikken over 70 miljoen gul
den, waarvoor zes beleggers garant
staan. Gezien het voorspoedige eer
ste halfjaar heeft de Raad van Toe
zicht besloten het fonds te vergroten,
zodat meer transakties kunnen wor
den afgesloten. Om de komende twee
jaar voldoende armslag te hebben,
zou het kapitaal tot 120 a 130 miljoen
moeten stijgen. Er wordt daarom ge
zocht naar 2 of drie nieuwe partici
panten.
Het lijkt FAGOED voor de wind te
gaan. Zijn er nog wensen?
Luteijn: "Ik konstateer met tevreden
heid dat ons initiatief werkt. FA
GOED biedt een alternatief naast
koop en pacht. Wel zou onze bekend
heid nog wat beter kunnen. We zien
vaak dat, als er in een bepaalde streek
één transaktie met FAGOED wordt
afgesloten, er daarna meerdere vol
gen. De mondelinge reklame werkt
goed, maar ook via de pers en de di
verse adviseurs willen we de boer be
reiken". Want, zoals Bruggink
aanvult, er heersen nog wel eens mis
verstanden over FAGOED. "Veel
mensen zeggen dat we 8 of 10 procent
transaktiekosten in rekening brengen.
Dat is niet zo, het komt niet hoger
dan zo'n 3 procent".
Albert Biegman
"Nuttig en gebruiksvriendelijk. Ik
heb dit jaar zeer regelmatig ge
bruik gemaakt van VITAK. Al
leen tijdens de drukke
werkzaamheden van afgelopen
herfst ontbrak me de tijd wel
eens", aldus J. Vrolijk uit Le
lystad. Hij behoorde tot de groep
eerste gebruikers van het VITAK-
systeem. Zijn ervaringen zijn po
sitief, al blijft hij nuchter over de
toekomst, "denk niet dat goed
boeren zonder dit systeem onmo
gelijk is".
Vrolijk staat niet afkerend tegen
over nieuwe ontwikkelingen. Toen
vorig jaar de mogelijkheid
bestond mee te doen met het geau
tomatiseerd informatiesysteem,
was hij dan ook bereid mee te wer
ken. "Iedereen krijgt tegenwoor
dig te maken met het medium
automatisering. Ongeacht of je
het nu wilt of niet. Banken en
boekhoudbureaus gaan allen over
op het gebruik ervan. Deelnemen
aan het VITAK-projekt leek mij
daarom een goede mogelijkheid
hiermee wat meer vertrouwd te
worden", zegt Vrolijk.
Inmiddels is hij een regelmatig ge
bruiker van het systeem en pro
beert hij er zijn voordeel mee te
doen. "Vooral de rubriek "nieuw
in VITAK" bekijk ik vaak", ver
volgt Vrolijk. "Het zijn daarbij
voornamelijk de attenderingen af
komstig van het Konsulentschap
uit Lelystad die me interesseren.
Voor akkerbouwers is dat vaak
nuttige informatie, zoals bijvoor-
Ook zij doen met het VITAK-projekt
ervaring op met een nieuwe vorm van
informatieverzorging. Met de hande
laren is de afspraak gemaakt dat geen
prijsinformatie verwerkt wordt in de
adviezen. De advisering blijft uiter
aard produktgericht, maar wordt
door de deelnemers als zeer gericht en
informatief ervaren. Enkele deelne
mende koöperaties zijn in VITAK een
individueel attenderingssysteem be
gonnen. De deelnemers kunnen nu via
VITAK een individueel advies krijgen
over bijvoorbeeld het wel of niet uit
voeren van een bespuiting tegen Phy-
tophthora.
Sedert de start van het projekt ver
zorgt Meteo-Consult uit Wageningen
een regionaal landbouwweerbericht.
Dit weerbericht wordt iedere drie uur
bijgesteld en heeft een aparte editie
voor de twee regio's Flevoland en
Noord-Holland. De informatie die
wordt gepresenteerd bestaat uit: lan
delijk weerbericht; temperatuur en
wind korte termijn; neerslag korte ter
mijn; neerslag lange termijn; tempe
ratuur en wind lange termijn;
verdamping en zonneschijn; lucht
vochtigheid en dauw. Het weerbericht
behoort tot de meest opgevraagde in
formatie. De neerslagverwachting
skoort hierbij het hoogst. Als deelne
mers twee of drie maal per dag van
VITAK gebruik maken, dan wordt
daarbij meestal ook het weerbericht
geraadpleegd. De deelnemers betalen
via een paginaheffing mee in de
kosten van de weersinformatie. De
prijs per pagina varieert van twintig
tot vijfentwintig cent. HeLweerbericht
wordt gemiddeld éénmaal per dag op
gevraagd.
Vanuit het Proefstation voor de Ak
kerbouw, het PAGV in Lelystad, zijn
een aantal computeradviesprogram-
ma's in het projekt gebracht. De be
langrijkste daarvan zijn de
onkruidbestrijdingsprogramma's.
Deze richten zich met name op gra
nen, suikerbieten, aardappelen en ui
en. Door een aantal vragen te
beantwoorden over onder andere het
soort en aantal onkruiden, de grond
soort en het ontwikkelingsstadium
van het gewas, krijgt de boer de mo
gelijke bestrijdingsmiddelen in volg
orde van geschiktheid gepresenteerd.
Ongeveer duizend maal hebben de
deelnemers gebruik gemaakt van de
ze programma's.
beeld de konstatering vm Phy-
tophthora in de regio". Öök het
adviesprogramma voor de suiker
bietenteelt heeft Vrolijk gebruikt.
"Zij het dat ik het alleen als toet
sing gebruikte. Ik wilde wel eens
zien of het advies overeenkwam
met hetgeen de voorlichter vertel
de. Beide adviezen kwamen inder
daad aardig overeen. Ik verwacht
dan ook dat in de toekomst het
prijsverschil tussen persoonlijke
voorlichting en die via het beeld
scherm, zal bepalen voor welke
vorm je als boer kiest. Uiteraard
speelt hier ook mee dat de per
soonlijke benadering wel prettig
is".
Om het gebruik van de computer
goed onder de knie te krijgen gaf
Vrolijk zich ook op voor deelna
me aan een gebruikersgroep. In
deze groepjes wisselen deelnemers
ervaringen uit. "Verder verenigen
we tijdens deze avonden het nut
tige met het aangename. Onge
merkt leer je dan toch nog veel van
elkaar. Bovendien werkt het ook
stimulerend als je ziet wat kolle
ga's voor mogelijkheden gebrui
ken". In onze groep gaat de
interesse dan ook reeds verder dan
het VITAK-projekt. Een volgen
de stap is het gebruik van de com
puter bij de boekhouding en de
bewaring van o.a. aardappelen.
Dat vind ik ook een van de voor
delen, dat het je interesse voor dat
soort zaken wekt".
Albert Vermuë
Verder heeft het PAGV programma's
voor de berekening van de hoeveel
heid zaaizaad, het afstellen van de
haspel-beregeningsinstallatie en de
optimalisering van het oogsttijdstip
van pootaardappelen. Het IMAG
heeft in het VITAK-projekt een pro
gramma voor het berekenen van me-
chanisatiekosten ingebracht. Met dit
programma kunnen zowel de kosten
van een werktuig als van het gehele
werktuigenpark berekend worden.
Omdat de meeste deelnemers nog
nooit in aanraking waren geweest met
automatisering en computers, zijn de
deelnemers na aflevering van de ap
paratuur in gebruikersgroepen inge
deeld. De veertien groepen hebben
zich voor de start van het projekt
vooral beziggehouden met het gebruik
van de microcomputer. Hierbij bleek
dat de deelnemers erg veel van elkaar
konden leren. Als de werkzaamheden
het toelieten hield men éénmaal per
maand een bijeenkomst. Voorlichters
van het Konsulentschap begeleiden de
groepen en leren op deze wijze zelf
ook de mogelijkheden van de compu
ter. Ook worden opmerkingen van de
gebruikers via de voorlichters door
gespeeld naar de projektleiding en de
informatieleveranciers. Nu de meeste
deelnemers het gebruik van VITAK
onder de knie hebben komt er meer
interesse voor registratie- en boek
houdkundige programma's.
Door de evaluatie in de gebruikers
groepen wordt een goede indruk ver
kregen van de waardering door de
deelnemers. Bovendien geeft de pagi
natelling in de centrale computer goed
inzicht in het feitelijk gebruik van VI
TAK. Daarnaast zal er in samenwer
king met de Landbouw Universiteit
Wageningen, een verdere evaluatie
uitgevoerd worden.
Aandacht zal de komende tijd besteed
worden aan wat een eventuele lande
lijke verbreding betekent en hoe tot
verdere verbetering gekomen kan
worden. Het Agrarisch Onderwijs
Centrum in Emmeloord heeft voor de
komende winter een speciale kursus
gepland voor VITAK-deelnemers.
Deze is inmiddels volgeboekt. In 1988
zal het VITAK-projekt in ieder geval
worden voortgezet. Het aantal deel
nemers wordt beperkt uitgebreid. Als
er zich geen technische problemen
voordoen, zal er dan ook markt- en
prijsinformatie in worden op
genomen.
9
"In ons eerste halfjaar hebben we 29 transakties afgesloten voor een
waarde van zo'n 14 miljoen gulden. Bovendien is er nog voor 7,5 mil
joen aan projekten in behandeling. De verwachtingen zijn daarmee
volledig uitgekomen. De Raad van Toezicht heeft daarom besloten
het fonds uit te breiden. Toch konstateren we bij de boeren nog een
onbekendheid met ons fonds". Aan het woord zijn direkteur G. Brug
gink en D. Luteijn, voorzitter van de Raad van Toezicht van het Be
leggingsfonds in Agrarisch Onroerend Goed FAGOED, dat begin dit
jaar na een KNLC-initiatief tot stand kwam.
