Overheid moet Farm
Credit-banken redden
Trekkracht voor Kenya biedt avondvullend
programma voor afdelingen en kringen
Duitse Groenen willen
alternatief keurmerk
Na landbouwkrisis in VS:
Sprinkhanen in Marokko en Algerije
Het Amerikaanse Farm Credit-systeem zit tot over de oren in de
schulden. Als de overheid niet massaal bijspringt, dan gaat het Ame
rikaanse systeem van boerenleenbanken zelfs finaal over de kop. 'Dit
is werkelijk onvoorspelbaar, want Farm Credit was tot voor kort nog
behoorlijk winstgevend. Het is de nasleep van de landbouwkrisis', zo
meent Ed Jones. Hij is een bejaard veehouder die West-Tennessee
vertegenwoordigt in het Huis van Afgevaardigden in Washington
DC.
Farm Credit heeft de afgelopen twee
jaar al ruwweg vijf miljard dollar,
ofwel tien miljard gulden verlies ge
leden. Over twee jaar zal dat tekort
zelfs zijn opgelopen tot zestien mil
jard gulden. Farm Credit vraagt de
Amerikaanse regering nu om twaalf
miljard gulden steun. Als het aan het
Amerikaanse Huis van Afgevaardig
den ligt, zullen ze die nog krijgen
opk. De kritici wijzen er op dat het
om ongehoorde bedragen gaat. De
redding van Farm Credit kost zelfs
meer dan de sanering van het faillie
te New York enige jaren geleden.
Het Huis van Afgevaardigden is zo
juist tot het besluit gekomen om
Farm Credit dit boekjaar alvast 2,5
miljard dollar, dus vijf miljard gul
den, toe te stoppen. De Senaat wérkt
aan een soortgelijke regeling. In het
ingewikkelde Amerikaanse bestuur
moeten die twee regelingen dan ver
volgens samengesmeed worden tot
wetgeving. Overheidsgeld in Farm
Credit pompen is overigens niet de
enige oplossing. Het hele systeem
zelf wordt ook gereorganiseerd.
Om de reeks andere maatregelen te
begrijpen dient men eerst de achter
gronden van de krisis te schetsen.
Die zijn ook voor Nederland van be
lang. Ze leren namelijk dat het a. be
langrijk is om een landbouwkrediet
stelsel (dus als Rabo) te hebben dat
niet alleen leunt op de land- en tuin
bouw en b. dat reserve-vorming bij
zulke banken noodzakelijk is. Tenzij
men zijn heil zoekt bij de regering,
zoals Farm Credit nu doet.
Opgericht in 1916 en hervormd begin
dertiger jaren, betaalde Farm Credit
twintig jaar geleden de laatste schul
den bij de overheid af. In de daarop
volgende zeventiger jaren maakte
men fantastische winsten. De groei
van de Amerikaanse landbouw deed
de boeren en hun koöperatieve ban
ken denken dat de bomen tot in de
hemel bleven groeien. Farm Credit
ging haar kliënten zelf overhalen om
meer te lenen. In 1971 had men bo
vendien toestemming van de over
heid gekregen om voortaan gronden
tot 85 procent van de waarde te gaan
financieren.
Boerenleenbank
Farm Credit is op de keper be
schouwd een echte boerenleenbank.
Waarmee wij willen zeggen, dat de
agrariërs er alleen kunnen lenen,
maar niet sparen of beleggen. Men
trekt de middelen voornamelijk aan
via obligaties op de grote beleg-
gersmarkt. Hier lag de tweede uit
glijder. In de zeventiger jaren steeg
de spaarrente nogal. Maar Farm
Credit kon nu nog lang relatief
goedkoop blijven uitlenen op basis
van vroeger uitgezette obligatie
leningen.
Toen in 1980 door de dure dollar de
agrarische eksportprijzen tuimelden,
brak een komplete farm-krisis uit.
Farm Credit bleek ineens op wanke
le benen te staan. Enerzijds dook de
waarde van de onderpanden (veelal
landbouwgronden) enorm naar be
neden. Tegelijk moest Farm Credit,
toen de algemene rente ook in de VS
fors daalde, de boeren duur blijven
lenen, omdat het systeem vastzit aan
obligatieleningen uit het verleden.
Dodelijk was ten slotte dat honderd
duizenden farmers niet meer aan
hun verplichtingen konden voldoen.
'Farm Credit zit nu met een bundel
slechte debiteuren', zo konkludeert
in Washington DC 'Congressional
Quarterly', waaraan wij een en an
der ontlenen.
Farm Credit financiert een derde
van de Amerikaanse land- en tuin
bouw en de helft van alle hypothe
ken die daar uitstaan. In totaal heeft
men ruim honderd miljard gulden
uitgeleend. Dat is een gigantisch be
drag als men het vergelijkt met de 25
miljard gulden die de Rabobank de
Nederlandse agrariërs heeft geleend.
Ruwweg een kwart van alle leningen
staat in een kwade reuk of moest
worden afgeschreven. De oplopende
verliezen doen de afgelopen jaren
veel kredietwaardige farmers beslui
ten elders klant te worden. Zij zoe
ken dan hun, heil bij handelsbanken,
onroerend-goed-maatschappijen en
de talrijke kleine bankjes die de Ver
enigde Staten nog kennen.
Eén van de maatregelen die nu ge-
De fraktie van de Groenen in de Duit
se Bondsdag heeft een wetsontwerp
ingediend met als doel de bescherming
van benamingen als "bio-", "biolo
gisch", "eko-" of "ekologisch" voor
levensmiddelen. Tot op heden is er
geen wettelijke bescherming voor deze
benamingen. De konsument die der
gelijke produkten wil kopen en geen
zin heeft om opgelicht te worden,
moet óf naar een producent gaan die
hij of zij persoonlijk kent, óf moet de
produkten kopen die het merk dragen
van de privaatrechtelijk georganiseer
de verenigingen zoals "Demeter".
De Groenen willen nu een systeem
van regels voor biologisch of ekolo-
gische produkten wettelijk vastleggen
en ook een openbaar kontrolestelsel
opzetten. Daarmee hopen de Groenen
meer zekerheid voor de konsument te
kreëren en ook de prikkel voor de
producent te verhogen om met de bio
logische teelt te beginnen. Volgens het
wetsontwerp moeten de alternatief ge
kenmerkte produkten apart van de
konventionele produkten worden ge
produceerd, opgeslagen en aan
geboden.
Bij de kontrole op residuën kan na
tuurlijk niet geëist worden dat de al
ternatief voortgebrachte
troffen wordt komt er op neer dat
Farm Credit meer onder kontrole
komt van de Farm Credit Admi
nistration. Dat is de officiële toe
zichthoudende instelling van de cen
trale overheid. Op advies van Hugo
Steensma, direkteur van de Rabo
bank voor de VS in New York, ko
men wij op zoek naar achtergronden
van de krisis terecht in McLean. Dat
is een kantorenstad nabij Washing
ton DC, waar het nieuwe en luxueu
ze hoofdkwartier van de toezicht
houdende instelling staat.
Money-centra
De woordvoerders Ron Erickson en
Frank Aigner wekken niet bepaald
de indruk een binnenkort failliete
bank te moeten vertegenwoordigen.
Zij onderstrepen dat Farm Credit
zowel historisch als financieel zoda
nig in het maatschappelijk bestel ge
worteld is, dat de overheid wel moet
bijspringen. Ook wijzen ze er op dat
met deze krisis een aantal zwakke
elementen in Farm Credit (zoals het
gebrekkige toezicht op de plaatselij
ke banken) wordt versterkt. 'Onze
investeerders, waaronder veel bui
tenlanders gaan er kennelijk van uit
dat het met Farm Credit wel goed
zit', aldus Erickson.
Farm Credit had als losse federatie
van 37 grote 'money-centra' ver
spreid over de hele VS, geen sterke
centrale beleidmakende autoriteit.
Het land was tot nu toe opgedeeld in
twaalf enorme regio. In elke regio
vind je dan een hypotheekbank, een
voedingsmiddelen absoluut residu-vrij
zouden zijn. "Voedingsmiddelen
kunnen niet beter zijn dan het milieu
waarin zij worden voortgebracht" is
het kommentaar. Daarom werd ervan
afgezien om speciale grenswaarden
voor verontreinigingen vast te stellen.
Verzet
De traditionele politieke krachten in
de Duitse landbouwwereld, vooral het
Deutsche Bauernverband, verzetten
zich nogal tegen een aparte behande
ling van alternatieve en konventionele
produkten. De boerenbond vreest dat
door inzet van de overheid voor de al
ternatieve teelt, de konsument de in
druk krijgt dat de konventionele
produkten minderwaardig zijn. Maar
in de Duitsland omringende EG-
landen zijn reeds wettelijk bescherm
de bio-keurmerken, zoals het "natu
re et progrès" teken in Frankrijk, of
ze zijn in voorbereiding. In sommige
kringen wordt dan ook geredeneerd
dat wanneer Duitsland achterblijft,
een behoorlijk deel van de markt aan
buitenlandse aanbieders wordt over
gelaten. Een deel dat ook de kleine
Duitse familiebedrijven ten goede had
kunnen komen.
Detlef Stachetzki,
Agra-Europe, Bonn
bank voor korter lopende leningen
en één voor de financiering van de
koöperaties; alle drie dus van Farm
Credit. Het zijn met name de hypo
theekbanken waar nu de rotte appe
len zitten.
Die twaalf grote regionale banken
opereren nogal zelfstandig. Met als
gevolg dat sommigen bloeien, terwijl
andere failliet dreigen te gaan. De
lekker lopende banken beschuldigen
de verlieslijders van mismanage
ment. Plaatselijke banken voeren
bovendien aktie tegen de centrale lei
ding. In Texas hebben ze miljoenen
uitgegeven om processen te voeren
tegen de hoogste leiding van Farm
Credit.
Er zijn trouwens ook boeren die pu
bliciteit trekken met processen tegen
Farm Credit, dat hen tezeer in de
schulden zou hebben gestoken. Het
hele Farm Credit-systeem staat kort
om nu ter diskussie. Maar van een
vertrouwenskrisis bij de beleggers is,
zoals gezegd, geen sprake. Zij reke
nen kennelijk op de Amerikaanse
overheid.
Rentekorting
Bij de reddingsoperaties spelen ten
minste twee nogal omstreden kwes
ties. De eerste betreft het plan om
een speciale markt te scheppen voor
agrarische financieringen onder ga
rantie van de overheid. Voor die ge
bundelde leningen wil men dan, on
der andere op de beurs van Wall
Street, tegen betrekkelijk lage rente
de financiën aanboren. Zowel Farm
Credit als de andere financiële instel-
Platform Biologische
Landbouw van start
Verschillende organisaties, die zich
sterk maken voor de verdere ontwik
keling van de biologische landbouw
hebben het Platform Biologische
Landbouw (P.B.L.) opgericht.
De belangrijkste doelstelling van het
nieuwe Platform is gezamenlijk, met
gebundelde krachten van de aan
gesloten deelnemers, te werken aan
een positieve ontwikkeling van de
Volgens een bericht van 4 novem
ber van het persbureau Reuter is
het onwaarschijnlijk dat de zwerm
sprinkhanen die Marokko is bin
nengedrongen het belangrijkste
aardappel- en fruitteeltgebied zal
bereiken. Het is voor het eerst in
20 jaar dat een zwerm Marokko
en het buurland Algerije heeft be
reikt. De zwerm was op het mo
ment van berichtgeving nog 400
km verwijderd van het belangrijk-
steteeltgebied. Daartussen ligt nog
het Atlasgebergte. Volgens experts
is er grote kans dat ze daar niet
overheenkomen, ook al drijft de
wind ze wel in die richting. De
sprinkhanenzwerm zou dan een
hoogte van 2000 m moeten over
bruggen.
De situatie in Algerije is meer ver
ontrustend. Daar is de zwerm niet
alleen dichterbij de belangrijkste
lingen die zich bezighouden met
land- en tuinbouw hebben wel oren
naar dit nieuwe systeem.
Volgens een studie van de American
Bankers Association zou de modale
boer via deze aparte markt voor
agrarische leningen jaarlijks zeker
tienduizend dollar (twintig duizend
gulden) aan rentelasten kunnen
besparen. Maar er is felle kritiek
vanuit andere hoeken van het be
drijfsleven. Men vreest dat ook an
dere zwakkere sektoren (staalnijver-
heid, tekstiel, olie, bouw) zo'n afge
schermde financiële markt willen
hebben. Het Witte Huis (de presi
dent) heeft verder bezwaar tegen de
kosten.
Wat denken de farmers zelf van de
hele Farm Credit-operatie? Hun or
ganisaties staan uiteraard achter de
reddingsplannen. De kwestie is hier
dat zij echter bang zijn achteraf de
rekening te moeten betalen. Want
zes miljard dollar voor Farm Credit,
dat zou de kosten van het Ameri
kaanse landbouwbeleid nog eens
met 25 procent opdrijven.
Ga niet in de lopende landbouwpro
gramma's snijden om de kosten van
de redding van Farm Credit te ver
halen. Want dan komen de farmers
nog meer in de problemen. En met
hen opnieuw Farm Credit', zo advi
seren de gezamenlijke boerenorgani-
saties de overheid. Eén ding is wel
duidelijk: over de redding van Farm
Credit is voorlopig het laatste woord
nog niet gezegd.
(Jan Werts, Washington DC)
biologische landbouw.
De volgende organisaties nemen
thans deel: Alternatieve Konsumen-
ten Bond, Amsterdam; De Kleine
Aarde, Boxtel; Vereniging tot Be
vordering van de Biologisch-
Dynamische landbouw, Driebergen;
Nederlandse Vereniging voor Ekolo-
giese Landbouw, Hattem; Projekt-
groep Alternatieve Landbouw,
Landbouw Universiteit, Wage-
ningen.
teeltgebieden, maar ook bestaat de
kans dat de zwerm vanwege het
gebergte die kant op gaat. Maar
volgens een landbouwdeskundige
zullen de sprinkhanen minder in
vloed hebben op de voedselvoor
ziening dan de droogte die daar op
dit moment heerst. Alhoewel de si
tuatie nog niet hopeloos is, kan bij
nog langer uitblijvende regenval
de voedselvoorziening wel in de
problemen komen.
De uitvoerende kommissie van de
Europese Gemeenschap heeft
500.000 ECU beschikbaar gesteld
voor hulp aan Marokko, om daar
de sprinkhanenplaag te bestrijden.
Het geld is bestemd voor de aan
koop van bestrijdingsmiddelen en
de verspreiding daarvan. De
Voedsel- en Landbouworganisatie
van de Verenigde Naties heeft de
distributie op zich genomen.
De tentoonstelling Werktuigen in
Ontwikkeling, die onlangs in
Heinkenszand werd gehouden,
vormde de start van het tweede
projektjaar van de aktie Trek
kracht voor Kenya van de
Zeeuwse landbouworganisaties
en het ZAJK.
In het eerste jaar heeft een ver
heugend aantal kringen en afde
lingen van de deelnemende orga
nisaties aandacht besteed aan
'Trekkracht voor Kenya'. In de
meeste gevallen gebeurde dit aan
de hand van de gelijknamige dia
serie. Vaak werd de diaserie inge
leid door een van de leden van de
begeleidingskommissie.
Voor het komend seizoen is het
aanbod uitgebreid met een
diskussie-spel: 'Trekkracht voor
Kenya in perspektief'. Dit dis-
kussiespel plaatst het projekt
Trekkracht voor Kenya in' het
bredere kader van het wereld-
voedselvraagstuk. Aan de hand
van een 20-tal tekstkaarten kun
nen diskussie-deelnemers hun vi
sie over oorzaken, gevolgen en
oplossingen van het voedsel-
vraagstuk duidelijk maken. Van
zelfsprekend komen hierbij me
ningsverschillen naar boven die
door de aard van het spel goed
bespreekbaar worden. Tenslotte
richt het spel zich op mogelijke
oplossingen en de rol die wij
daarbij zelf (kunnen) spelen.
'Trekkracht voor Kenya in
perspektief' gaat dus verder dan
een kennismaking met liet pro
jekt alleen. In kombinatie met de
dia-serie en begeleiding door een
van de kommissieleden kan elke
afdeling, kring, RAK of Regio-
groep een avondvullend pro
gramma opzetten rond Trek
kracht voor Kenya en plattelands
ontwikkeling in de Derde We
reld. 'Om het besef dat het nodig
is de honger in de wereld uit te
bannen levend te houden'. Bestu
ren die het aandurven kunnen
kontakt opnemen met een van de
leden van de begeleidingskom
missie of het aktiesekretariaat.
Bel voor een afspraak of nadere
informatie:
de heer Sandee (01107 - 1624)
(CBTB), de heer Hoiting
(01100-21010) (ZLM), de heer
Rops (013-378519) (NCB), Rinus
van 't Westeinde (01194-362)
(NCB), Nellie Rijk (01119-1381)
(ZAJK-vrouwen) of Ad Phernam-
burg (01100-21010) (ZAJK en actie
secretariaat).
20
Vrijdag 20 november 1987
