Onderzoek biologische bestrijding in stroomversnelling
Ondeskundige regeldrift kost fruittelers veel geld!
Omschakeling op substraat ten koste
van het areaal glas
Engelse appeltelers
starten met
promotiekampagne
Zomer weg, groei duidelijk op retour
De glastuinders op THOLEN doen
niet mee aan de landelijke tendens
met inkrimping van het areaal
kropsla. Ondanks de vele moeilijk
heden van het overige winterseizoen
zal en hier weer het gewone areaal de
komende weken aangepast worden.
De inkrimping elders van weer 30°7o
is eigenlijk al een aantal jaren aan de
gang, en is in hoofdzaak te wijten
aan de massale omschakeling op
substraatteelt waar tot op heden een
slateelt niet goed in past.
Sla op stromend water is echter teelt-
technisch nu wel mogelijk en zal in
Engelse appeltelers hebben een 1
miljoen Pound Sterling kostende
kampagne gestart om de toene
mende konkurrentie met de bui
tenlandse appelen te kunnen
bestrijden. De kampagne startte
in Downing Street. De telers re
den een met fruit volgeladen
kruiwagen de straat binnen om
premier Thatcher de eerste keus
te bieden van de nieuwe oogst
Engelse Cox's.
De fruittelers hebben deze kam
pagne gelanceerd om de import
vanuit het vaste land van Euro
pa, Noord-Amerika, Australië
en Nieuw-Zeeland het hoofd te
kunnen bieden. Thatcher noem
de het idee een schitterend voor
beeld van 'self-help' marketing.
de toekomst zeker ook wel gaan toe
nemen, maar dan meer op gespecia
liseerde bedrijven en dan jaarrond.
De tendens is, wanneer men eenmaal
als hetelucht teler op substraat zit
dan wil men zo vroeg mogelijk met
een hoofdteelt starten en zo lang
mogelijk doorgaan zodat een jaar-
rondteelt met behulp van buisver
warming eigenlijk een feit wordt. De
verwikkelingen rond de methylbro
mide problemen met wit en lage prij
zen van de sla en daarentegen hoge
tomatenprijzen van het afgelopen
seizoen zullen hier zeker nog extra
toe bijdragen. Het is een grote stap
van heteluchttuinder naar stooktuin-
der op substraat, vooral een finan-
ciëele, omdat flink geïnvesteerd moet
worden voor het eenmaal zover is.
Van massale omschakelingen is men
de laatste jaren toch wel wat huive
rig geworden, al richt zich dit hier
niet op een gewas. Een totale ver
vroeging van de hoofdteler is een
van de belangrijkste gevolgen hier
van zodat er in deze periode ook een
groter aanbod zal zijn uit eigen land.
Kropsla van onder glas heeft jaren
behoort tot de z.g.n. grote drie met
tomaten en komkommers, deze
plaats is echter allang ingenomen
door paprika's. Men is toch wel
enigszins bang dat deze verschuiving
wel gevolgen zal gaan geven op den
duur.
Er is een gezegde "waar een ander
vandaan loopt moet je zelf blijven
zitten". Maar of dat in dit geval ook
op gaat is twijfelachtig, de tijd zal
het echter leren. Achteraf weten we
allemaal wat het beste is.
West Brabants fruitmix. Ondanks een
zeer nat groeiseizoen voor het fruit
mogen wij ons verheugen over een
kwalitatief uitstekend produkt en al
diegenen die in de loop van het groei
seizoen hebben DURVEN dunnen,
zien hun inspanning beloond met
goed uitgegroeide vruchten die ruim
schoots aan de gestelde eis van boven
70 mm voldoen. Wanneer je dit be
reikt mag je spreken van zoveel ton
per ha. Alle andere tonnen per ha zijn
waardeloos, zij brengen de kostprijs
niet op, dus kun je ze beter niet
hebben.
Door toepassen van Alar, het uitvoe
ren van zomersnoei en het geluk van
Dat de herfst intrede heeft gedaan is
hier op WALCHEREN de afgelo
pen week goed merkbaar geweest.
Onweersbuien, harde wind met ha
gel en zeer veel regen, hebben het ge
heel een najaarsaanzien gegeven. Bij
de fruittelers is het een week geweest
met spannende uren.
Harde wind en hagel kunnen de
oogst, waarvoor een heel jaar zorg is
besteed in enkele minuten veel in
waarde doen verminderen. Enkele
boomgaarden in ons gebied hebben
dan ook afgelopen tijd nog al wat
hagelschade ondervonden. Gedu
peerde fruittelers zullen wel wat
schadevergoeding van de verreke
ning krijgen uitgekeerd. Maar of het
prijsverschil tussen klasse fruit of fa-
brieksfruit er geheel uit zal komen is
nog te betwijfelen. Hoewel ons ge
bied geen hagelgebied is, kan het
toch voorkomen, en is verzekeren
toch wel overwegingswaardig.
De prijzen die voor het fruit betaald
worden zijn momenteel bevredi
gend, en met de niet tegenvallende
kg-opbrengst is het toch weer lo
nend. De goede prijzen van dit mo
ment worden mede veroorzaakt
door de vele arbeidsuren die nu in
oogst en opslag worden gestoken en
niet in het veilingklaar maken en af
leveren.
koude nachten, fleurt ons kleurfruit
met de dag op, wat de presentatie zeer
ten goede komt, mits men de moeite
neemt op de juiste wijze te presente
ren, dus op lagen verpakken!! Het
loont nu en zeker voor de toekomst.
De konkurrentie is zwaar, doch een
goed produkt op de juiste manier ge
bracht, kan deze konkurrentie aan.
De prijsontwikkeling is momenteel
vrij aardig, zodat onze inspanning
weer eens beloond wordt. De kosten
zijn hoog door de arbeidsintensieve
manier van sorteren en verpakken.
Doch hierin hebben wij weinig keus.
Alleen een top-presentatie wordt goed
betaald, dus wat let je.
Jammer genoeg is het vroege fruit (Ja-
Bladgewassen hebben het ook zwaar
te verduren gehad. Wanneer we de
sla bekijken zijn toch nogal wat bla
deren door de hagel gerafeld. De
verdere groei zal het schadebeeld
misschien wel een iets beter aanzien
geven, maar een gaaf gewas is niet te
verwachten.
De prijzen die op het ogenblik ook
voor de groente worden betaald, is
goed. Met name bloemkool, brocco
li en ook prei zijn de afgelopen da
gen zeer goed betaald. Maar met ge
wassen als witlof en tomaten zit het
helemaal goed. De vraag naar deze
overtreft de aanvoer. Hopelijk zal
het nog een poosje zo blijven en zul
len ongetwijfeld weer andere tijden
volgen.
De mooie wegbeplantingen en bo
men hebben al heel wat blad verlo
ren, en de oogst van de gewassen op
de te natte akkers brengt veel vuil op
met name B-wegen.
Er komen hier en daar gevaarlijke si
tuaties voor. De weggebruiker zal
zich wel wat aanpassen. Maar van
onze kant zal toch ook verantwoor
delijkheid gevraagd worden, het kan
echt te erg zijn, een ieder kan dit
voor zich bepalen.
Maar zeker is, helpen voorkomen is
veel beter dan bij een ongeval be
trokken zijn of er voor verantwoor
delijk gesteld worden.
mes Grieve) weer goed de mist inge
gaan niet tengevolge van slechte
kwaliteit, doch uitsluitend en alleen
door de ongenuanceerde regeldrift
van de bevoegde instanties, die menen
van achter een bureau, de afzet even
te regelen*.
Het is een goede zaak, dat vooral in
het begin van het seizoen een datum
gesteld wordt voor de aanvoer van
ons vroege fruit, dat aan een bepaal
de maat 75 mm) moet voldoen.
Doch de regeldrift schiet z'n doel
voorbij, omdat deze grote maten ook
nog aan de jodiumtest moeten vol
doen, een absurde zaak, die ons als
kwekers bergen geld kost. Dit seizoen
gem. 1,per kg!! Iedere zichzelf
respekterende kweker en handelaar
weet uit ervaring, dat deze grote ma
ten, wanneer deze drie dagen van de
boom af zijn, goed zijn en geschikt
voor de konsumptie. Blijkbaar zijn de
mensen die de regels uitvaardigen,
geen vakmensen. Er is niemand, die
mij wijs kan maken, dat de kleine ma
ten, wanneer deze "vrijgegeven" wor
den ineens wel goed voor de
konsumptie zouden zijn, terwijl de
grote maten een dag tevoren terug ge
zet worden omdat ze niet voldoen aan
de jodiumtest. Regels als deze, wek
ken wrevel op. Er zal dan ook nog
menig hartig woordje over gewisseld
dienen te worden (spreekstof voor
vergaderingen van kollega kwekers).
Ik begrijp de veilingbesturen dan ook
niet, die dit alles zonder meer accep
teren, terwijl zij in dienst staan van
hun leden, wij de kwekers.
Als dit hun beleid is om de gehele af
zet aan zich trachten te binden zitten
zij beslist op het verkeerde spoor, en
zal de afzet zich verwijderen van het
veilinggebeuren en zijn eigen weg zoe
ken. Geluiden als "ze kunnen m'n rug
op" spreekt boekdelen!!
Ik hoop dat aan deze ongenuanceer
de regeldrift spoedig een einde komt.
Op deze manier verder gaan, is afbre
ken wat met veel moeite is op
gebouwd.
Veilingbesturen dienen hun leden
kwekers te dienen, en niet als een
geslagen hondje aan een bandje te lo
pen van instanties die blijk geven van
onkundigheid ter zake.
De biologische bestrijding zet na
tuurlijke vijanden in tegen plaag-
organismen. Het zoeken naar
een effectieve natuurlijke vijand
is - evenals trouwens het zoeken
naar een chemisch bestrij
dingsmiddel - een tijdrovende
zaak. De landbouwuniversiteit
heeft nu echter met een systema
tische wetenschappelijke aanpak
de onderzoekstijd aanzienlijk
weten te bekorten.
Drs. O.P.J.M. Minkenberg van
de vakgroep entomologie (insek-
tenkunde) ontwikkelde in vier
jaar een biologische bestrij-
dingsmethode voor zowel de to-
matenmineervlieg als de florisa-
mineervlieg. Hij deed dat in sa
menwerking met Koppert B.V. -
een Nederlandse producent van
natuurlijke vijanden - en onder
zoekers van het Proefstation
voor de Tuinbouw onder Glas te
Naaldwijk. Gewoonlijk zou de
ontwikkeling van zo'n methode
zo'n tien jaar gevergd hebben.
In de tomatenteelt in kassen
wordt witte vlieg al meer dan
vijftien jaar bestreden met een
sluipwesp. De tomatenmineer-
vlieg komt sedert 1976 in grote
aantallen in kasteelten voor. De
ze werd aanvankelijk chemisch
bestreden, maar dat ging niet sa
men met de biologische bestrij
ding van andere plaaginsekten.
Daarom werd een natuurlijke
bestrijder gezocht. De sluipwesp
Opius pallipes bleek redelijk suc
cesvol. In 1982 verscheen echter
een nieuw soort mineervlieg, de
floridamineervlieg en Opius pal
lipes kon deze niet de baas. Che
mische bestrijding was niet werk
zaam omdat dit uit de Verenigde
Staten afkomstige vliegje al tegen
ongeveer alle chemische midde
De "mijnen" van de floridemineervlieg in een tomatenblad.
len resistent was geworden. Er
moest dus een natuurlijke bestrij
der gevonden worden die beide
mindeerders de baas kon.
Nieuwe onderzoeksmethode
De vakgroep ontwikkelde een
nieuwe onderzoeksmethode voor
het testen van sluipwespen die
door Minkenberg werd uitgepro
beerd voor bestrijding van de
beide mineerders. Tot nu toe ge
beurde het ontwikkelen van een
biologische bestrijdingsmethode
door in kassen vrij willekeurig
verschillende sluipwespen los te
laten.
De vakgroep entomologie ont
wikkelde daarom een selectiepro
cedure waarmee de bestrijding-
scapaciteiten van de sluipwespen
kunnen worden beoordeeld vóór
de introductie plaats vindt. Hij
deed dit aan de hand van vijf cri
teria. Deze hebben onder meer
betrekking op de capaciteit van
de sluipwesp om zich op het plaa-
ginsekt te vermeerderen en op
een goed 'getimede' activiteit van
het roofinsekt en op het uitblij
ven van negatieve neveneffecten.
Zo is het mogelijk om systema
tisch uit te zoeken welk insekt in
aanmerking komt. Daarnaast
moet nog een efficiënte massa-
kweek ontwikkeld worden en
eventueel een opslagmethode.
Bekeken moet ook worden hoe
het uitzetten in de kas moet ge
beuren. Tenslotte moet de me
thode toegepast gaan worden.
Hoe dat moet gebeuren wordt
onderzocht door proefstations en
de producent van de be'strijders.
Ook speelt in die fase de land
bouwvoorlichting een grote rol.
Snel resultaat
Het werken volgens deze metho
de brengt dus veel sneller resul
taat dan in het verleden het geval
was. De uiteindelijk gekozen
sluipwesp Dacnasa sibirica is ef
fectief tegen l^de genoemde
soorten mineerders.
De schade die mineervliegen ver
oorzaken ontstaat doordat hun
larven zich een weg door het blad
vreten waardoor een steeds bre
der wordende, kronkelende
"mijn" ontstaat. Soms leidt dit
tot afsterven van bladeren of
planten. Meestal is er een aan
zienlijke oogstderving voor de
tuinder.
Een plaag van mineervliegen
treedt vooral in het voorjaar op
als er geen natuurlijke vijanden
in de kas aanwezig zijn, er onbe
perkt voedsel is en er een prima
klimaat heerst. In een paar gene
raties (de generatieduur is 12 tot
42 dagen) kunnen de aantallen
dan oplopen tot duizenden mi
neerders per plant. Bij de biolo
gische bestrijding moet hiermee
rekening worden gehouden. In
het voorjaar, voor het zover is,
worden de gekweekte sluip
wespen losgelaten. Dan blijven
de aantallen mineerders op een
aanvaardbaar niveau.
De bestrijding is goed te combi
neren met de biologische bestrij
ding van witte vlieg en spintmijt.
In 1986 werd de bilogische
bestrijding van de mineervlieg
toegepast op 80 ha in ons land en
ondermeer 600 ha in Frankrijk.
Toekomst
In de groenteteelt onder glas
wordt biologische bestrijding al
gemeen toegepast. Behalve de
sluipwespen tegen de bladmi-
neerders, wordt er ook een sluip
wesp gebruikt tegen de witte
vlieg, roofmijten tegen spint en
In deze verpakkingen arriveren
de sluipwespen bij de tuinder.
trips, bacteriën, schimmels en vi
russen tegen rupsen en bladlui
zen. In de glastuinbouw speelt de
biologische bestrijding inmiddels
een hoofdrol, maar buiten, in het
veld ligt het anders. Daar zijn an
dere methodieken ontwikkeld
waardoor er minder vaak gespo
ten hoeft te worden, bijvoor
beeld in de teelt van kool. Voor
fruit- en boomteelt zijn er wel
mogelijkheden voor geïntegreer
de bestrijding waarbij selecte
chemische middelen toegepast
worden. Aangezien in Nederland
het onderzoek naar biologische
bestrijding nog erg jong is en er
nog tal van natuurlijke vijanden
op beoordeling wachten, zal er in
de nabije toekomst regelmatig
nieuws over deze vorm van ge
wasbescherming te verwachten
zijn. (Tekst: Herman Pothof)
Vrijdag 16 oktober 1987
17
