Groot Zeewijkeen Gronings akkerbouwbedrijf
met heden, verleden en toekomst!
In het kader van de jubileumvie
ring '150 jaar Groninger Maat
schappij van Landbouw - 150
jaar landbouworganisatie' is de
boerderij Groot Zeewijk in de
Noordpolder bij Warffum dit
jaar herhaaldelijk in het nieuws
geweest. Ooit boerde hier Geert
Reinders, in 1837 één van de drie
grondleggers van het Genoot
schap ter Bevordering der Nijver
heid te Onderdendam, de eerste
gewestelijke landbouworganisa
tie in Nederland die gedragen
werd en geleid werd vanuit de
praktijk zelf. Het denkbeeld om
dit genootschap, de rechts voor
ganger van de huidige Groninger
Maatschappij van Landbouw, op
te richten ontstond op een steen
worp afstand van dit bedrijf. En
wel op de Noordpolderdrijk,
'daar waar vóór het jaar 1811 eb
be en vloed zich nog afwissel
den', zo meldt het gedenkboek
1837-1937 van de Groninger
Maatschappij van Landbouw. In
een gesprek tussen Geert Rein
ders, Rembertus Westerhoff,
arts te Warffum en diens kollega
Emo Wichers te Middelstum,
besprak men de talrijke verbete
ringen die in die jaren in de land
bouw mogelijk waren, waarbij
men uiteindelijk tot de konklusie
hoofdzaak wintergraan en kool
zaad verbouwd, maar als gevolg
van de weersomstandigheden vo
rig jaar ontbreekt dit jaar het
koolzaad en moesten ook zomer
granen verbouwd worden. De ge
hele graan- en aardappeloogst
(Bintjes) kan op het bedrijf zelf
worden opgeslagen. Westers
heeft voor afzet van deze beide
produkten geen vaste afnemers
en is wat dit betreft een geheel
vrije ondernemer. Hij beschouwt
de handel als een belangrijk on
derdeel van het agrarisch onder
nemerschap en wil zich liever zo
weinig mogelijk binden. 'Ik ver
koop aan de hoogste bieder, op
het moment dat mij dat het beste
uitkomt', zo is zijn uitgangspunt.
De grondsoort varieert van 10-30
afslibbaar, waarbij de aloude re
gel dat de lichtste gronden het
dichtst bij de zeedijk liggen ook
hier geldt. Het gebied is bij uit
stek geschikt voor de aardappel
teelt: er is nauwelijks aardappel
moeheid en de luizen, versprei
ders van vele virusziekten, zijn er
minder aktief. Er is op het be
drijf ook buiten de oogst voort
durend werk, o.a. m.b.t. het on
derhoud van machines en gebou
wen en de verzorging van de
schapen. 'Als je het onderhoud
Op deze wat oudere foto is goed te zien hoe op Groot Zeewijk oud en nieuw
uitstekend hand in hand kunnen gaan. De laan op de achtergrond loopt naar
het familiekerkhof dat nog in het bezit van de fam. Reinders is
ook Jan Westers aktief in deze
sport. Een groot aantal trofeeën
en linten in de hal van het on
danks de vernieuwing nog altijd
statige voorhuis getuigen ervan.
Bij het vierspannen werd Jan
pervlakte grond met brede aan
wendingsmogelijkheden en het
bedrijf is aan alle kanten gemo
derniseerd. Dat betekent niet,
dat Westers geheel tevreden is
over de huidige situatie. 'Er moet
Rijke geschiedenis
Over de geschiedenis van Groot
Zeewijk en de fam. Reinders zou
als zodanig reeds gemakkelijk
een boek te schrijven zijn. Men
kan daarvoor nog verder terug
dan 1789, want uit een koopakte
van dat jaar blijkt dat er toen
reeds gebouwen stonden op de
huidige plaats. Dat is dus voor de
inpoldering van de Noordpolder
in 1811. Deze gebouwen stonden
op een hoge plek (wierde), waar
heen mens en dier vluchtten voor
ekstra hoog water. De naam Zee
wijk - wijken voor de zee - ligt
dan ook voor de hand.
De boerderij kwam in 1815 in het
bezit van de fam. Reinders. Toen
kocht Geert Reinders, mede
initiatiefnemer van de eerste
landbouworganisatie, het be
drijf Hij was een man met uit
gesproken liberale opvattingen
en verbaasde als kamerlid in 1848
het Nederlandse volk door met
een 15-tal gelijkgestemden bij de
opening niet in het voorgeschre
ven Staatsie-uniform te verschij
nen. Geert Reinders - een klein
zoon van de beroemde Geert de
kwam dat uitvoering daarvan
'voor enkele individuen onmoge
lijk' en door een 'vereniging van
velen' gemakkelijk was. De ver
nieuwingsdrang was in deze jaren
in dit gebied groot en 'bij de
meeste vernieuwingen fungeerde
Reinders als voortrekker en
Groot Zeewijk als proeftuin', al
dus Rijksarchivaris dr. F.C.J.
Ketelaar in een herdenkingsrede
op 28 maart jl. Een historisch be
drijf dus, waar de uit Delfzijl af
komstige Jan Westers (40) thans
boert met echtgenote Tineke Bar-
lagen en hun twee kinderen Em-
ke en Pieter.
Veel veranderd
Wie Groot Zeewijk in 1987 be
zoekt, komt al gauw tot de kon
klusie dat er in de loop der jaren
veel is veranderd. Liet Geert
Reinders hier als eerste op zijn
land het onkruid nog wieden
door 'twintig vrouwen tegelijk',
Westers beschikt thans over een
kompleet machinepark en twee
man vast personeel. De vernieu
wingen zijn daarbij met de komst
in 1969 van de fam. Westers naar
dit bedrijf na 5 geslachten Rein
ders zeker niet op gehouden. In
1970-1971 werd een nieuw voor
huis gebouwd van het kop-hals-
romptype en werd ook de achter
gevel van de schuur vernieuwd.
In 1984 bouwde Westers, die tot
1983 werkte in maatschap ook
een nieuwe aardappelschuur,
waar 1500 ton konsumptie-
aardappelen kunnen worden op
geslagen.
Het huidige Groot Zeewijk, dat
kortgeleden nog met 25 ha
werd uitgebreid, is ongeveer 215
ha groot, waarvan 50 ha dij
ken, kwelders en erf.
Het bouwplan voor de 165 ha
kultuurgrond bestaat globaal uit
1 /4 konsumptie-aardappelen
1/4 bieten en de rest grotendeels
granen. Normaal wordt in
moet laten doen, dan tikt het ook
nog al aan', aldus Westers, die
zelf over een ruime werkplaats
beschikt.
In tegenstelling tot veel van zijn
voorgangers op dit bedrijf, werkt
Westers bovendien zelf ook mee
op het bedrijf. 'Ik zorg daarbij
voortdurend dat ik al het werk
ook feitelijk zelf kan doen, zodat
in geval van nood het bedrijf
minder kwetsbaar is en ik goed
op de hoogte blijft van alle ont
wikkelingen met betrekking tot
de diverse machines.
Paarden en schapen
In de winter, vooral in de lam-
mertijd vragen de ruim 150 scha
pen (in hoofdzaak Texelaars) die
op het bedrijf gehouden worden
veel aandacht. Daarnaast, 'maar
dat is meer hobby' - zijn er nog
de paarden. Evenals zijn vader is
Westers drie keer kampioen van
Nederland en vele keren trok hij
de grens over voor wedstrijden
en shownummers. 'Net als in de
voetbalsport, wordt het hier ech
ter steeds professioneler. Daar
door wordt het de laatste jaren
steeds moeilijker om vooraan te
komen', zo deelt hij t.a.v. deze
aktiviteit, die ook het nodige
werk kost, mee. Een zestal paar
den staat gedurende het
wedstrijdseizoen voortdurend op
stal en moet verzorgd en getraind
worden. 'De omstandigheden
voor training zijn in deze buurt
niet optimaal en ook daardoor
verlies je eveneens gemakkelijk
terrein'.
Perspektief
Groot Zeewijk 1987 is bij dit al
les zeker een bedrijf met toe
komst. Er is een behoorlijke op-
veel geïnvesteerd worden om een
dergelijk bedrijf te runnen en de
overheid laat ons in goede jaren
nauwelijks ruimte voor reserve
ringen. Bovendien nemen de
lasten voortdurend toe. Het ka
binet heeft te weinig oog voor de
belangen van de landbouw', zo is
hij van mening, waarbij hij ook
wijst op de toenemende ganzen-
schade in het gebied als gevolg
van een verkeerd faunabeheer en
de steeds toenemende milieu-
eisen. Intussen zullen ook na
1987 de ontwikkelingen in dit ge
bied niet stilstaan, nu hier de
ruilverkaveling Noordpolder in
uitvoering is. De geschiedenis
van Groot Zeewijk is dan ook
nog lang niet ten einde...
J. Beerman
enter, de bestrijder van de vee
pest - had in zijn tijd hier ±172
ha land in gebruik en breidde dit
later nog eens met 100 ha uit.
Hij had volgens de overlevering
nooit minder dan 40 man aan het
werk. Over de landerijen ver
spreid stond dan ook een groot
aantal arbeiderswoningen die
plaats boden aan 12 gezinnen.
Reinders voerde onder meer als
eerste de rijenteelt in, importeer
de veel nieuwe machines (o.a. de
eerste stoomdorsmachine) en
nam talrijke proeven met nieuwe
gewassen, meststoffen en werk
tuigen. Zijn zoon Cornelis was
bovendien een van de eersten die
begon met drainage door 'stai-
nen piepen in de grond' (van klei-
gebakken pijpjes). Deze drainage
verkeerde aan het eind van de ja
ren zeventig nog grotendeels in
goede staat.
De huidige bewoners van Groot Zeewijk: Jan en Tineke Westers. In het nieu
we voorhuis en ook in de achtergevel zijn de oude herinneringstekens op
nieuw verwerkt
De Groninger Mij.-postzegel met daarop de Noordpolderdijk waarde initiatief
nemers hun historische gesprek voerden en de handtekeningen van Reinders,
Wichers en Westerhoff. De boerderij is niet Groot Zeewijk, maar de inmiddels
aan de agrarische bestemming onttrokken boerderij Salomé
Vrijdag 21 augustus 1987
13
