Boeren denken verschillend over beheersovereenkomsten
Zet uw
boerderij-monument
een dagje open
Zojuist verschenen:
Onkruidbestrijdingsmiddelen
en hun risiko's
Vrijwilligheid
Boze reakties
Enthousiaste boeren
gevraagd
Mesjes en tanden
'Krampachtig'
Aanmeldingen open dag
De reakties onder de Zeeuwse boe
ren over hun ervaringen met be
heersovereenkomsten lopen
uiteen. Terwijl de een zegt: "Er
valt mee te werken", zegt de an
der: "Ik ben er niet gelukkig
mee". De beheersovereen
komsten, die bedoeld zijn om het
historisch weiland te behouden,
doen volgens het Zeeuwse Land
schap ook niet veel meer dan dat.
"Ik kan best begrijpen dat natuurbe
schermers het landschap willen hou
den zoals het is. Ik vind het ook mooi.
Maar dan bij iemand anders", zegt
W.D. Rouw wat cynisch. Hij heeft
een gemengd bedrijf bij 's-Heer Abts-
kerke in de Zak van Zuid-Beveland.
Vijftien hektare, het grootste deel van
zijn weilanden, ligt in het Ganzenge-
bied. Die oppervlakte valt onder na-
tuurbeschermende maatregelen.
Bij Rouw gaat het om tien weilanden
waarvoor een beheersovereenkomst
loopt. Iedere wei bestaat uit vier per
ceeltjes. Er zijn ook tien drinkputten.
De grond is hobbelig en glooit. Rouw
kan zijn koeien slechts bereiken over
een smal weggetje. "De weiden zijn
enorm verbrokkeld. Een opraapwa-
gen moest vorig jaar dertien keer op
nieuw beginnen. Op één stukje",
vertelt hij om aan te geven hoe moei
lijk het is om zo te werken. Hij voelt
zich niet zo gelukkig met de beheers
overeenkomsten: "De vergoeding is
te laag en het ongemak te groot".
De Beschikking Beheersovereen
komsten van het ministerie van Land
bouw bepaalt dat boeren die de
toestand van het wéiland houden zo
als die is, een vergoeding krijgen voor
hun inkomstenderving. De agrarisch
ondernemer kan binnen bepaalde
grenzen zelf bepalen in welke mate hij
de natuurbescherming in de exploita
tie mee wil nemen. De vergoeding,
uitgekeerd door het Bureau Beheer
Landbouwgronden (BBL) wordt daar
dan op afgestemd.
Boeren die weiland hebben binnen
een vastgesteld beheersgebied kunnen
het BBL benaderen en vrijwillig een
beheersovereenkomst sluiten. Die
vrijwilligheid heeft ir. L.P. Klaassen
van het BBL in Goes hoog in het
vaandel. Klaassen: "Wetten die op
boeren dwang uitoefenen hebben
geen effekt. De onlangs massaal te
ruggestuurde mestbankboekjes mo
gen hiervan een voorbeeld zijn. Toch
is het niet zo dat boeren meteen de te
lefoon pakken en naar Goes bellen
om een overeenkomst te beklinken.
Het BBL moet aan aktieve voorlich
ting doen",, zegt Klaassen. Vooraf
hebben boeren binnen een aangewe
zen beheersgebied al kennis kunnen
nemen van het ontwerp-beheersplan.
Volgens Klaassen wordt het ontwerp
plan vaak bijgesteld onder invloed
van de boeren, zodat het voor hen
Boeren die weiland hebben binnen een beheersgebied kunnen het BBL bena
deren en vrijwillig een beheersovereenkomst afsluiten.
Ben! u één van de Nederlandse boeren met een bedrijf, waarop de trot
se maar lastige titel monument van toepassing is? Zo ja, dan krijgt
u in het najaar de kans om liefhebbers van opmerkelijke gebouwen
te tonen hoe u probeert modern te werken in een eeuwenoude boerde
rij. Op zaterdag 12 september 1987 wordt namelijk de Open Monu
mentendag gehouden in heel Nederland. Van zoveel mogelijk
monumenten gaan die dag de deuren open. Ook van gebouwen die
doorgaans niet voor het publiek toegankelijk zijn. Het lijkt mij nut
tig als zich daarbij ook een aantal boerderijen bevindt.
In Nederland zijn ongeveer 700 (ze
venhonderd!) organisaties aktief op
het gebied van het behoud van mo
numenten. De zorg voor het histori
sche gebouw leeft bij velen. Boeren
vormen daarop geen uitzondering. Ik
weet heus wel dat het doorgaans geen
pretje is als een boerderij officieel tot
monument is verklaard. Een heleboel
mogelijkheden voor een efficiënte be
drijfsvoering worden afgesneden.
Toch ben ik zo nu en dan boeren te
gengekomen die met plezier in hun
monument werken. Ze hebben gevoel
voor historie en proberen geschiede
nis en toekomst met elkaar te verbin
den. Soms zijn ze daarin op knappe
wijze geslaagd.
Zulke boeren zouden aan die Open
Monumentendag moeten meedoen,
vind ik. Te vaak denkt het publiek
nog, dat boeren er voornamelijk op
uit zijn zowel bedrijfsgebouwen als
landschap op meedogenloze wijze
volgens alweer nieuwe inzichten te
veranderen. Een funktionaris van een
officiële instantie in de monumenten-
hoek vertrouwde mij toe dat één van
zijn afschuwelijkste ervaringen was
dat hij een zaal vol boeren toesprak
over de monumentale waarde van hun
boerderijen. De boze reakties spoken
nog door zijn nachtmerries.
Ook boeren die geen monument be
heren, worden van harte uitgenodigd
dat ze eraan willen meewerken om de
land- en tuinbouw dit jaar weer eens
wat duidelijker in zicht te brengen
voor het publiek. Er gaat een Euro
pese kampagne voor de landelijke ge
bieden van start en er wordt een
Europees jaar van het milieu gehou
den. Beide langdurige evenementen
geven vast en zeker aanleiding tot po
sitieve, maar ook kritische opmerkin
gen aan het adres van boeren en
tuinders. Zij wonen en werken im
mers in die landelijke gebieden en zij
hebben immers een zichtbare invloed
op het milieu.
Deze extra aandacht moet agrarisch
Nederland goed gebruiken. Onze
Stichting zal de kontinu-lopende ak-
tie "De Boer Op" nadrukkelijk on
der de aandacht van het
niet-agrarische deel van ons volk
brengen. Deelnemende boeren en
tuinders zijn bereid op hun bedrijf be
langstellenden voor een kort bezoek
te ontvangen en rond te leiden. Hier
voor kunnen we nog een aantal adres
sen gebruiken. (Zie nevenstaand
kader).
Alfred van Dijk
(Stichting Public Relations
Land- en Tuinbouw)
03480-15341, 03480-29533
praktischer wordt. Dit voorjaar zijn
er weer dertien nieuwe beheersplan
nen vastgesteld. Van de 1160 hektare
beheersgebied is 175 (vijftig boeren)
beklonken. Nog eens tachtig boeren
in Zeeland hebben in totaal 367 hek
tare aangevraagd. Hierover moet nog
onderhandeld worden. Dit betekent
dat bijna de helft "binnen" is. De
resterende 618 hektare die in aanmer
king komt is nog niet op papier vast
gelegd.
Bij het BBL bestaat niet de indruk dat
in de eerste plaats slecht renderende
weilanden worden gekontrakteerd.
Evenmin meent men dat het vooral
oude boeren zijn die het wat rustig
aan gaan doen en daarom een beheers
overeenkomst afsluiten. Ook gaat
het niet om uitsluitend kleine stukjes
binnen een bedrijf. Klaassen zegt dat
bij de nieuwe aanvragen zelfs weilan
den zitten, die op één bedrijf tien tot
twintig hektare beslaan. Die eerder
genoemde 1160 hektare beheersgebied
vormt samen met 990 hektare reser
vaten in Zeeland het zogenoemde Re-
latienotagebied; in totaal 2150
hektare.
Om de vrijwilligheid bij het afsluiten
van een beheersovereenkomst moet
Rouw lachen: "Ik kon in 1978 een be
heersovereenkomst afsluiten of niet.
Deed ik het niet, dan had ik geen ver
goeding. Deed ik het wel, dan ving ik
wel een vergoeding. Beperkingen had
ik toch al over die vijftien hektare
weiland, hier achter mijn huis. Dat is
namelijk het Ganzengebied. Daar ligt
een bestemming op van de gemeente
Borsele. Ik mag het weiland niet ega
liseren, de drinkputten niet dicht
gooien en de grasmat zeker niet om
ploegen", zegt Rouw.
Hij zegt de eerste in Nederland te zijn
met een beheersovereenkomst, die
toen nog ad hoc was (vooruitlopend
op een definitieve regeling). Onlangs
reisde minister Braks af naar Overijs
sel om daar de duizendste af te slui
ten met een veehouder uit IJhorst.
Volgens de minister is het de bedoe
ling met aantal boeren met een beheers
overeenkomst sterk uit te breiden.
De oppervlakte met dergelijke kon
trakten bedraagt landelijk 6.700 hek
tare. Dat moeten er 25-duizend
worden.
In 1984 liep Rouws eerste overeen
komst af. De nieuwe is strenger: Geen
koeien in de wei vóór 15 mei. Niet
maaien vóór 15 juni, dit om de wei
devogels gelegenheid te geven hun ei
eren uit te broeden. Rouw: "Eigenlijk
is dat te laat om het gras nog in te kui
len. De kwaliteit is na 15 juni veel
minder". Verder vindt de agrariër uit
's-Heer Abtskerke de vergoeding te
laag. "De opbrengstderving wordt
verrekend. Maar niet het materiaal
dat je kapot rijdt in een hobbelige
wei. De steekas van de opraapwagen
ging vorig jaar stuk. De mesjes van
de maaier zijn eerder stuk door die
polletjes gras. De tanden van de
schudder breken veel vlugger. En ik
heb veel grond in de kuil", konsta-
teert Rouw.
"Als ik deze grond zou verkopen en
ik zou dezelfde oppervlakte aan vlak
weiland terug kopen, dan zou me dat
veel kosten. Dat verschil wordt niet
vergoed", voegt Rouw toe.
Hij konkludeert dan ook dat de ver
goeding van het BBL niet opweegt te
gen de financiële nadelen die hij heeft.
"De chagrijn niet meegerekend".
Volgens Klaassen van het BBL krijgt
een boer de mesjes en tanden indirekt
vergoedt, omdat zijn beheerswei voor
wat betreft de hoogte van de vergoe
dingen vergeleken is met een perceel
dat wel normaal wordt beboerd.
"Door een beheersovereenkomst
blijft het landschap zoals het is, meer
niet. Daar hecht ik desalniettemin
grote waarde aan". Deze wat sombe
re visie is van M. Jacobusse (op per
soonlijke titel, het standpunt van zijn
werkgever, het Zeeuwse Landschap is
positiever). "Ze moeten niet doen als
of het een goede bescherming zou zijn
voor de weidevogels, daar geloof ik
niet in. Zo geweldig is het niet".
De stichting het Zeeuwse Landschap
beheert in Zeeland 4.200 hektare na
tuurgebied. Tweehonderd daarvan
heeft deze organisatie verkregen via
de Relatienota. Nog honderden hek-
tares heeft het Landschap in het voor
uitzicht door die nota. Jacobusse
vindt de verdeling tussen beheers- en
reservaatsgebied 'krampachtig'. "Er
zijn geen natuurwetenschappelijke ar
gumenten gebruikt om ongeveer de
helft aan te wijzen voor beheersgebied
en de andere helft als reservaat. Wij
willen niet ieder hektaretje binnen sle
pen, maar stukken uit de Yerseke
Moer, het Oosterschenge tussen en
Goes en Wolphaartsdijk en de
Schoortjes tussen 's-Gravenpolder en
Nisse hadden reservaat moeten zijn.
Andersom meen ik dat aangewezen
reservaten best bij de boer kunnen
blijven als beheersgebied", zegt Ja
cobusse.
Bij akkerbouwer C.A. Meulenberg
uit Kloetinge is 2,7 hektare weiland
onder kontrakt als beheersgebied: een
weiland in het Ganzengebied bij
Heinkenszand. Meulenberg: "Ik kan
goed met de beheersovereenkomst
werken, want het is maar een klein
deel van de rest van mijn (akker-
bouw)bedrijf. Ik hoef geen koeien te
weiden. De late wei- en maaidata zijn
voor mij dus geen probleem. Ik be
gin bewust laat in het jaar met het
strooien van kunstmest. Het gras is
dan pas laat lang genoeg". Hij wil
best meewerken het wild te redden.
"Maar ik ben minder enthousiast
over het aantal plantensoorten in mijn
wei. Waar onkruid groeit, kan geen
gras groeien".
Hoewel Meulenberg met zijn overeen
komst kan werken, moeten de amb
tenaren volgens hem niet te veel
vanachter hun bureau willen bepalen.
"Dan gaat het fout. Of iets werkt, dat
hangt af van de praktijk. Je zou bij
voorbeeld eigenlijk vrij moeten zijn
in de onkruidbestrijding. Nu moet je
dat iedere keer aanvragen. Als ik van
morgen zie dat ik moet spuiten, moet
ik dat vanmiddag al kunnen
doen
Leo Schouwenaar
De reakties onder de Zeeuwse boeren op beheersovereenkomsten zijn ver
schillend: de een is er niet gelukkig mee terwijl de andere er wel mee te werken
vindt.
m
In september kunnen boeren die
dagelijks met een monument om
gaan en daaraan plezier beleven,
een dagje de deur open zetten. De
Stichting Public Relations Land
en Tuinbouw hoort graag wie
daartoe bereid is en wil kontakten
leggen tussen deze boeren en de
Open-Monumentendagorganisa
tie. Bel Den Haag 070-474541. Of
stuur een briefje naar Postbus
91430,2509 EA Den Haag.
"Onkruidbestrijdingsmiddelen en
hun risiko's", is de titel van de bro
chure die voorzitter H.W. de Gier van
het Centrum Landbouw en Milieu op
1 juli in Den Haag heeft overhandigd
aan Marius Varekamp, voorzitter van
het Landbouwschap.
De brochure, bestemd voor agrariërs
en loonwerkers, moet bevorderen dat
bestrijdingsmiddelen terughoudend
gebruikt worden, aldus Landbouw en
Milieu.
De gids bestaat uit twee delen. Het
eerste deel begint met informatie over
typen onkruid, onkruidschade, be-
drijfshygiëne en de verschillende soor
ten onkruidbestrijdingsmiddelen en
hun werking. De brochure vervolgt
met informatie over de risiko's van
herbiciden. Elk hoofdstuk besluit met
een reeks praktische tips om zulke
problemen tijdig te voorkomen, on
derkennen of verhelpen.
Het tweede deel is bedoeld als naslag
werk en biedt vele gegevens over de
afzonderlijke middelen. Het CLM te
kent aan, dat de gids niet is bedoeld
als receptenboek.
De gids kan worden besteld door
overmaking van ƒ15,(inkl. ver
zendkosten) op giro 42.04.713 of
RABO-rekening 39.42.82.388 t.n.v.
Centrum Landbouw en Milieu te
Utrecht, onder vermelding van "Her-
bicidengids". U kunt ook telefonisch
bestellen (030 - 322 481).
12
Vrijdag 17 juli 1987
