Teelt aardappelen onder plastic op
Tholen stelt door slechte
weersomstandigheden
teleur
Perspektieven voor walnoten- en
hazelnotenteelt in Zuidwest Nederland
Werkstuk deelnemer Topkaderkursus:
AM-resistente ras
De klap
Geen echte vroege
Prima produkt wacht al weken om gerooid te worden
Onlangs is door de 20 deelnemers
de suksesvolle 15e Topkaderkur
sus in het Zuidwesten afgesloten.
Een deel van die kursus bestond
uit het schrijven van een
werkstuk. Van een drietal daar
van zal in het ZLM-blad verslag
worden gedaan. We starten met
het werkstuk van Frans Haverbe-
ke uit IJzendijke over de
perspektieven van de teelt van
wal- en hazelnoten in Zuidwest
Nederland.
In dit werkstuk wordt de haalbaar
heid getoetst van de teelt van walno
ten en die van hazelnoten. Deze teel
ten moeten omdat de saldi en ar-
beidsbehoefte belangrijk lager zijn
dan bij de appel- en perenteelt gezien
worden als een vorm van ekstensieve
fruitteelt, geschikt als een eventueel
alternatief voor het akkerbouw- of
veeteeltbedrijf. Goed ontwaterde
lichte klei en zavelgronden verdienen
de voorkeur en zijn zelfs vereist om
tot het produktienivo te komen
waarmee in het werkstuk is gere
kend. Drainage is noodzakelijk om
in natte periodes afsterven van wor
tels tegen te gaan. Klimatologisch
gezien zal de walnoot eerder last
hebben van droogte dan de hazel
De teelt van de "supervroege"
aardappelen op Tholen is dit sei
zoen letterlijk en figuurlijk in het
water gevallen. Van deze onder
plastic geteelde aardappelen van
voornamelijk de rassen Première
en Prior had al vanaf ca. 20 mei
een regelmatige aanvoer van een
zeer goed produkt plaats kunnen
vinden doch de voortdurende re
gen verhinderde de telers om te
gaan rooien. Tot nu toe heeft
men slechts een enkele ha. de
schuur in kunnen rijden. Deze
aardappelen hebben in Baren-
drecht overigens een prijs opge
bracht van boven de twee gulden.
Wanneer het rooibaar weer
wordt dan kan een grote aanvoer
worden verwacht van zowel su
pervroege a/s vroege aardappe
len. De daarmee gepaard gaande
verwachte lagere prijzen beteke
nen voor de telers van aardappe
len onder plastic een schadepost
van ca. f 10.000,— per ha.
Ook van de enkele honderden
ha's vroege aardappelen van
vooral het ras Doré heeft men als
gevolg van de natte omstandighe
den op het land nog vrijwel niets
kunnen rooien. Daardoor moest
ook de veiling in St. Annaland
een week later open gaan.
Woensdag 17 juli jl. was pas de
eerste veiling. De aanvoer van 40
ton viel gelet op de slechte om
standigheden niet tegen; volgens
een woordvoerdster van de vei
noot, omdat de vochtbehoefte van
de walnoot vooral ligt in juli-
augustus en die van de hazelnoot in
april-juni. Wat windgevoeligheid be
treft is de walnoot kwetsbaarder dan
de hazelnoot. In het winderige Zuid
westen lijkt voor beide een wind
scherm nodig. Wat de oogsttijd aan
gaat zal vanuit de akkerbouw de
voorkeur uitgaan naar rassen die
vroeg rijp zijn (liefst augustus i.v.m.
oogstwerkzaamheden voor andere
gewassen in september). Maar om
dat de noten die vroeg rijp zijn ook
de vroegste bloeiers zijn, neemt het
risiko op vorstschade toe. Ook het
weerrisiko wordt bij later oogsten
duidelijk groter (meer kans op re
gen). Voor snoeiwerkzaamheden in
ongeveer 40 uur per ha nodig. Op
het akkerbouwbedrijf zal daar in de
regel 's winters wel tijd voor te ma
ken zijn, aldus Haverbeke in zijn
werkstuk.
Saldi
De hazelnoten bieden duidelijk meer
mogelijkheden dan de walnoten. Dit
blijkt in de eerste plaats al uit de tijd
die nodig is om alle gemaakte kosten
goed te maken of terug te verdienen.
Bij hazelnoten is dat 'al' zeven jaar
na inplanten, bij walnoten pas na elf
jaar. Gemiddeld over de eerste 15
jaar is het saldo per ha van hazelno
ling is de druk bij de telers om te
leveren erg groot en is uit nood al
met de hand gerooid. De prijzen
vielen niet tegen. Voor Doré's
liepen deze van 116 - 1,25 en
voor Première van ƒ0,90 -
0,95. Begin deze week bracht
de Doré op veiling Barendrecht
van 0,62 - 1,13 op en de Pre
mière 0,65 - 0,90. De prijzen
zijn evenwel lager dan vorig jaar
toen de Doré's van 1,40 -
1,60 en de Premières van
0,85 - 1,25 noteerden.
De voortdurende regen hee£t niet
alleen dit jaar wervelende conse
quenties voor de aardappelprij
zen maar brengt ook een verho
ging van de bedrijfskosten voor
volgend jaar met zich mee. Door
dat men als gevolg van de weers
omstandigheden achterop is ge
raakt met het rooien zal een aan
merkelijk deel van het areaal
vroege aardappelen van voor ca.
75% het niet AM-resistente ras
Doré niet voor de datum 23 juni
zijn gerooid. Voor de telers bete
kent dit volgend jaar dat ze ge
dwongen zijn voor die percelen
van een één op twee naar een één
op vier teelt over te gaan dan wel
over te stappen op een AM-
resistent ras en ontsmetten. Op
de vaak betrekkelijk kleine be
drijven geeft het bouwplan maar
weinig ruimte en in de praktijk
zal men daar dan ook een re
ten ongeveer ƒ2000,hoger dan dat
van walnoten: ƒ5.819,tegen
ƒ3.722,Over 20 jaar gerekend
wordt dit verschil wat kleiner, nl. ca.
ƒ1.200,— ƒ6.775 tegen
ƒ5.570,Behalve de ekstra aan te
schaffen oogstmachine worden de
werktuigkosten bij deze berekenin
gen buiten beschouwing gelaten.
Ook verder zijn genoemde saldi niet
zonder meer vergelijkbaar met die in
de akkerbouw. Zo zitten er door en
kele aannames en schattingen in ge
noemde saldi onzekerheden. Voorts
zijn de rentes over de toegerekende
en vaste kosten niet in de bedragen
verrekend. Deze rentes zijn de eerste
jaren na aanplant het hoogst en ne
men dan geleidelijk af.
Samenwerking
De handel is alleen geïnteresseerd in
uniforme partijen van 50 ton en
meer. In dit verband zal het dus
waarschijnlijk noodzakelijk zijn om
met meerdere bedrijven samen te
werken. Men zal dezelfde rassen
moeten aanplanten en vooral water
dichte kontrakten op moeten stellen
om een ieder die deelneemt te ver
plichten zich aan de gemaakte af
spraken te houden.
Óm 50 ton te kunnen oogsten, zal 'n
oppervlakte noodzakelijk zijn van
20 a 30 hektare hazelnoten.
Frans Haverbeke
De meest produktieve rassen lijken
tot nu toe die rassen die niet aan de
eisen voor industriële verwerking
(m.u.v. pasta's) voldoen. Omdat
5% van de hazelnoten voor direkte
konsumptie gebruikt wordt, zou hier
ruimte zijn voor 100 hektare.
Over de hoeveelheid die noodzake
lijk is voor direkte konsumptie van
walnoten zijn geen cijfers bekend.
De aanschaf van een oogstmachine
zal bedrijfsekonomies gezien, door
meerdere bedrijven samen moeten
gebeuren. Zo kan men de kosten be
heersen en ook om ervaring op te
doen en uit te wisselen biedt een sa
menwerkingsverband meer moge
lijkheden.
Of wassen en drogen per bedrijf of
met enkele bedrijven samen moet ge
beuren is nog niet te overzien, aan
gezien de hoogte van de investerin
gen hiervoor nog niet bekend is.
De vrij hoge startinvesteringen ma
ken het voor beginnende agrarische
ondernemers/sters waarschijnlijk
moeilijk een dergelijk gewas aan te
planten.
Op de direkte plantkosten kan men
10% WIR-bijdrage krijgen, maar
dan nog blijft het 'n hele investering.
De toelating van bestrijdingsmidde
len is ook nog een barrière die geno
men zal moeten worden.
Aanbevelingen
Een eerste vereiste om een proef met
de teelt van hazelnoten te beginnen,
zal zijn dat de afzet gegarandeerd is
en liefst voor een van te voren af
gesproken prijs. Indien men als pro
ducentengroepering een vaste prijs
voor de eerste 7 jaar zou kunnen be
dingen en de toezegging om daarna
op participatiebasis of op basis van
de importprijs verder te gaan, zijn er
zeker mogelijkheden.
Een tweede eis is dat de producenten
zich verenigen in een producenten
groepering die een bestuur kiest.
Dat bestuur voert de onderhandelin
gen met de afnemer(s) en behartigt
de verdere gemeenschappelijke be
langen. Verder onderzoek is noodza
kelijk naar mechanisatie en teelt
techniek en naar mogelijkheden
voor het ontvangen van steun van
overheden, financiële instellingen en
voorlichtingsinstanties.
Voor 'n dergelijk projekt zou 'n be
roep gedaan kunnen worden op het
innovatiefonds van het ministerie
van landbouw.
De oplossing voor de moeilijkheden
in de akkerbouw zal de hazelnoten-
teelt zeker niet zijn. Wel kan deze
teelt 'n kleine bijdrage leveren aan
de pogingen in de akkerbouw om het
bouwplan te verruimen, aldus de
heer Haverbeke in zijn werkstuk.
sistent ras gaan telen hetgeen aan
pootgoed toch een extra kosten
post van ca. 800,per ha. be
tekent. Daarnaast zal men voor
grondontsmetten ook op een der
gelijk bedrag moeten rekenen.
Piet Fase uit Poortvliet is op
Tholen wel één van de bekendste
telers van supervroege aardappe
len. Dit seizoen was hij als eerste
"met een beetje geluk" zo zegt
hij aan de markt met Première.
Al op 21 mei kon hij beginnen
met rooien. De opbrengst van 1
ha. ging tegen zeer goede prijzen
via veiling Barendrecht naar de
konsument. Na ongeveer een dag
rooien is sindsdien de regen nu al
drie weken in zodanige hoeveel
heden gevallen dat er geen aard
appel meer kon worden gerooid.
"En, zo zegt hij teleurgesteld,
straks komt de klap hard aan
want dan krijg je de aanvoer van
zeer grote hoeveelheden ineens.
Iedereen zit hier nl. gewoon op
het puntje van zijn stoel om zo
dra het weer en de grond het toe
laten te kunnen beginnen. De su
pervroege zijn 3 a 4 weken later
terwijl de vroege ook al rijp zijn
dus die zitten elkaar in de weg.
Een goede prijs kun je dan wel
vergeten".
Dinsdag kon teler J.C.M. Geuze
uit Poortvliet het niet meer uit
houden. Ondanks de slechte om
standigheden probeerde hij met
zijn gezin en de trekker in de
laagste versnelling Premières te
rooien. Het ging, maar daarmee
was het wel gezegd. "Bijzonder
jammer, zo reageerde hij, dat we
er door het slechte weer dit jaar
geen echte vroege van hebben
kunnen maken. Maar daar is
niets aan te doen. Op de vraag
waarom hij ondanks de slechte
omstandigheden toch is begon
nen antwoorde de aktieve Geuze:
"Morgen (woensdag, red) is de
eerste veiling en dan wil ik er
toch graag bij zijn, ziet u...."
J. Wierenga
Piet Fase uit Poortvliet was dit seizoen als eerste aan de markt met
Première. Tijdens het bezoek dat de ledenraad en het Hoofdbestuur
van de ZLM aan zijn bedrijf bracht op 1 juni jl. konden er nog wel
aardappelen worden gerooid, afgelopen weken echter niet meer.
Vrijdag 19 juni 1987
13
