Hard werken voor
lage opbrengst
Boeren in Nepal
Landbouw, algemeen
Aardappelen, belangrijk
voedingsmiddel
Rijst, ook in Nepal
Overige granen
In oktober 1985 hebben de heer
en mevrouw Hirschler samen met
vier andere reisgenoten een
maand in het bergstaatje Nepal
vertoefd.
Vroeger werd Nepal vooral be
zocht door klim-ekspedities, om
dat juist in Nepal de uitdaging
ligt van de hoge Mount Everest
en een aantal andere toppen van
meer dan 8000 m hoogte. Tegen
woordig is het ook een trek
pleister voor toeristen, aange
trokken door de kuituur en de
natuur ('rugzaktoerisme'). Het
hoge bergland is namelijk betrek
kelijk makkelijk bereikbaar door
middel van eeuwenoude han
delspaden.
De vakantie bestond, naast een
kultureel gedeelte, uit een trek
tocht van drie weken in het hoog
gebergte, richting Mount Eve
rest. Enige algemene, maar voor
al ook landbouwkundige wetens
waardigheden beschrijft de heer
M. Hirschler.
Nepal ligt ingeklemd tussen India en
China (zie kaartje). Het is ongeveer
tweemaal zo groot als Nederland en
België samen en het telt 15 a 16 mil
joen inwoners. Nepal is het enige
land ter wereld waar de hoogte
verschillen op korte afstand zo groot
zijn. Het zuiden van Nepal ligt op
100 m hoogte boven NAP, 200 km
noordelijker ligt in de Himalaya de
Mount Everest, de hoogste berg ter
wereld met zijn top op 8848 m
hoogte.
Nepal is het enige Hindoe
koninkrijk ter wereld. Van de Nepa-
lese bevolking hangt 90 procent het
Hindoeïsme aan. De overigen zijn
bijna alle Boeddhist. Het is opval
lend dat het Hindoeïsme en het
Boeddhisme niet alleen zonder pro
blemen naast elkaar bestaan, maar
veelal zelfs in elkaar overlopen. Men
bezoekt eikaars tempels, aanbidt de
zelfde gqden, enz.
De koning wordt gezien als een reïn
carnatie van één van de drie belang
rijke Hindoe-goden Vishnoe en op
basis daarvan oefent hij een absolute
monarchie uit. Enkele bomaansla
gen in de hoofdstad Kathmandoe in
1985 duiden erop, dat deze absolute
monarchie niet meer door alle gele
dingen in de bevolking wordt geto
lereerd.
Nepal is een straatarm land, wat
goed te zien is aan de manier waarop
de mensen leven, zich kleden én voe
den. 80 procent van de bevolking is
analfabeet en de kindersterfte is
hoog 35 procent van de kinderen
tot 4 jaar). De gemiddelde leeftijd
van de bevolking ligt rond 45 jaar.
Wegen zijn er nauwelijks in Nepal,
bijna alle vervoer gaat te voet. Over
de paden is het een komen en gaan
van Nepali's die voor anderen of
voor zichzelf onderweg zijn. De goe
deren worden meestal gedragen in
manden op de rug. Door ipiddel van
een touw over het voorhoofd wordt
de zaak vastgehouden en meege-
torst. Sommigen dragen soms tot
Een Nepalese boer
wel 60 kilo! En helemaal onvoorstel
baar is dan de enorme vriendelijk
heid en de grapjes waar we onder
weg mee begroet werden. Let wel:
met dus zo'n 60. kg die aan je voor
hoofd hangt!
Het land is industrieel zeer slecht
ontwikkeld. Van de bevolking is 90
procent werkzaam in de landbouw.
AI eeuwenlang bedrijven de Nepali's
hun landbouw in de vruchtbare ri-
viervlakten en - voornamelijk - op de
terrassen in de heuvels en in de ber
gen. Slechts 10 procent van het hele
land is bebouwbaar. In 1955 is ge
tracht om d.m.v. landhervorming
het feodale stelsel in de landbouw te
doorbreken. Men wilde de eigendom
van het land, dat voorheen in het be
zit was van 450 families, beter
verdelen. Het plan was om in het
vruchtbare zuiden (de Terai) de be
drijven niet groter te laten zijn dan
17 ha, in de bergen 4,11 ha en in de
vallei rond Kathmandoe 2,67 ha.
Onderhuur werd verboden en de
huurprijs werd vastgesteld op 50
procent van de opbrengst. De land
eigenaren wisten echter door ver
huur aan familieleden hun bezit toch
grotendeels in eigen beheer te hou
den, Ook wilde men aan schuldsane
ring van de boeren gaan doen. Maar
nog steeds lenen de boeren voor bij
na 80 procent hun geld van partiku-
liere geldschieters in plaats van bij
de ingestelde agrarische ontwikke
lingsbanken. Een verklaring hier
voor is mij onbekend. In 1976 moest
men toegeven dat de landhervor
ming grotendeels was mislukt. De
regering gaf nog wel de aanzet tot
het opzetten van kleine koöperaties
onder plaatselijk bestuur, maar de
oplossing van de problemen is nog
ver.
Alhoewel de mensen in Nepal niet,
zoals op sommige plaatsen in India,
op straat liggen dood te gaan van de
honger, is en wordt voedsel een
steeds groter probleem. De bevol
kingsgroei is 2Vi procent per jaar,
o.a. veroorzaakt door een grote in
stroom van mensen uit India, een
land waar Nepal ekonomisch en
technisch bijna volledig van afhan
kelijk is. India dikteerde dan ook,
dat de grens naar Nepal voor haar
bevolking open moet staan. Uiter
aard doet deze instroom van buiten
landers een enorme aanslag op het
beschikbare voedsel. Kon Nepal zich
voorheen nog redelijk zelf bedrui
pen, tegenwoordig is dit nog amper
het geval. In de lager gelegen vrucht
bare valleien haalt men 2 of 3
rijstoogsten per jaar. Vooral in de
hoger gelegen delen in de bergen is
de voedselproduktie vaak niet vol
doende om het gehele jaar door te
eten te hebben. Veel familieleden
van de bergboeren zijn dan gedwon
gen om tijdelijk, of het hele jaar, el
ders werk en dus eten te zoeken.
Omdat de boeren in het grootste deel
van het land te arm zijn om hun be
drijfsvoering op een verantwoorde
wijze te voeren, springt de staat in
een aantal gevallen bij. Zodoende
kunnen zaden en kunstmest gratis
bij de overheid worden verkregen.
Dit geldt ook voor bestrijdingsmid
delen tegen ziekten en plagen, echter
alleen dan als een overheidsfunktio-
naris ter plekke heeft gekonstateerd
dat er sprake is van een ziekte of
plaag.
De aardappel is, vooral in het hoog
gebergte, een van de belangrijkste
voedingsmiddelen. In heel Nepal
worden aardappelen verbouwd
(zelfs tot op 4000 m hoogte). De be-
teelde oppervlakte is ongeveer
60.000 ha en de gemiddelde op
brengst is bijna 6.300 kg per ha.
In oktober kan je overal in de bergen
terrassen zien waarvan het lijkt alsof
de oogst reeds achter de rug is. Veel
al zijn ze begroeid met onkruid.
Toch blijken er nog aardappelen in
de grond te zitten, want je ziet
groepjes mensen, meest vrouwen,
bezig om met een korte brede hak,
de aardappelen uit de grond te krab
ben. Voor de winter worden de aard
appelen voor bewaring soms in klei
ne hoeveelheden ingekuild, of ze
worden in kisten in huis bewaard.
naamde 'paddy-tracer' (tredmolen
tje) om de rijstkorrel uit de aar te
slaan. Dit apparaat kost ƒ300 en
gaat 4 jaar mee.
Bij de rijstsoorten waarvan de korrel
makkelijk loslaat, wordt de rijst ook
wel met de hand uit de aar geslagen
door bossen rijst tegen een raam
werk te slaan. De verdere verwer
king gaat ook met de hand. Een on
voorstelbaar karwei. De oogsttijd
neemt per oogst 1 Zi maand in
beslag. Voor zover de families nog
arbeid aantrekken, is deze te koop
voor 25 tot 30 roepies oftewel ƒ4 a 5
per dag. Verzekeringen e.d. zijn niet
aan de orde.
De rijst wordt meestal geoogst met
een vochtpercentage van 18 tot 20
procent, terwijl dit voor de houd
baarheid 10 procent moet zijn. Het
graan dient dan ook na de oogst ver
der gedroogd te worden. Daartoe leg
je de rijst voor de deur op straat in
Rijst wordt meestal gedorst door bossen rijst tegen een raamwerk te slaan
Ook vindt bewaring plaats in kelders
of ingegraven in holen onder de
grond bij de huizen. Hoog in de ber
gen zijn aardappelen vaak het enige
warme voedsel dat de mensen bij
hun maaltijd tot zich nemen. De
aardappelén worden of in de schil
gekookt of in stukken gesneden en
gefrituurd in de olie. Vaak wordt er
een soort chilisaus bij gegeten om
het lekker heet te maken. Tesamen
met thee met yakboter of rijstbier
(Tsjang) een Nepalese dilicatesse. Of
dit ook zo is als je het elke dag moet
eten valt te betwijfelen.
Soms bieden de boeren uit de bergen
hun aardappelen te koop aan in de
stad.
Ze laden dan ongeveer 40 kilo in een
mand op hun rug en moeten dan eni
ge dagen lopen om in de stad te ko
men. Daar aangekomen kan het eni
ge dagen duren voordat alles is ver
kocht. Daarna doen ze wat inkopen
en lopen het hele stuk terug. Het
heet dat ze dan goede handel hebben
gehad.
Geen 'tropisch' land zonder rijst.
Het wordt verbouwd tot 2500 m
hoogte. Veelal wordt het gegeten in
kombinatie met linzen: de zoge
naamde Dal-bhat, ook wel het natio
nale voedsel genoemd. In oktober
was in grote delen van de vallei rond
Kathmandoe en in de heuvels erom
heen de rijstoogst in volle gang. Bij
deze rijstoogst troffen wij de enige
vorm van mechanisatie aan die we in
de landbouw op onze reis tegenkwa
men. Vaak gebruikt men een zoge
de zon te drogen, nadat je diezelfde
straat eerst hebt ingesmeerd met
koeiemest om ze te egaliseren. In de
oogsttijd lijken de dorpen bedolven
onder rijst die op straat ligt te
drogen.
In 1982/1983 werd 1.264.000 ha
land, 50 procent van de kuituur-
grond (inklusief de dubbel en drie
dubbel geoogste hektares) met rijst
ingeplant. Blijkbaar was 1982/1983
een slecht jaar met een gemiddelde
opbrengst van 1450 kg rijst per
ha. Opvallend is dat het areaal rijst
in 20 jaar tijd steeg met 176.000 ha,
maar dat de gemiddelde kg-
opbrengst per ha daalde van een
5-jaarlijks gemiddelde in de jaren
zestig van 1860 kg per ha tot een
5-jaarlijks gemiddelde eind jaren ze
ventig van 1770 kg per ha. Degene
ratie van de gebruikte rassen, ziek
ten en plagen laten ook hier hun spo
ren na. Slechts de laatste jaren is
weer een aanvang gemaakt met de
import van nieuwe rassen en de se-
lektie in eigen beheer op proefvel
den. Tegenwoordig worden nieuwe
re rijstvariëteiten zoveel mogelijk ge
bruikt.
Het stro dat overblijft van de rijst is
voor de dieren en er worden stro-
matten, daken en diverse gebruiks
voorwerpen van gemaakt.
Naast rijst kent men ook nog graan
soorten als tarwe, gerst, gierst, mais
en boekweit. Om een indruk te ge
ven van de opbrengsten van deze ge
wassen in 1982/1983: tarwe 1358
kg/ha; gerst 875 kg/ha; gierst 938
10
