Landbouwvoorzitter
Piet Verhage: Kameroen
komt er wel
Etam Kuma
De frees
'Kameroen komt er wel. Maar
het heeft ook nog een lange weg
te gaan'. Dit is in twee korte zin
nen de stellige overtuiging van
Piet Verhage uit Goes. Hij is er
nog steeds vol van en kan er uren
over praten. Samen met zijn
vrouw reisde hij twee maanden
geleden door Kameroen. Om met
eigen ogen te kunnen ervaren hoe
het er nu feitelijk aan toe gaat in
een ontwikkelingsland als Kame
roen. Een rijke ervaring waarvan
bijgaand een verslag.
Piet Verhage nam vorig jaar op een
druk bezochte receptie afscheid van
de Zeeuwse landbouw. Althans van
de praktijk, want nog steeds is er
aan het eind van een van de gangen
in het Landbouwcentrum te Goes
een kamertje voor hem vrijgemaakt
om een aantal publikaties over ge
wasbescherming te voltooien. Ka-
do's hadden ze niet zo veel om uit te
pakken. Niet dat de gasten met lege
handen kwamen, maar ieder deed
een bijdrage in één grote pot; geheel
naar wens van de Verhages. En dat
geld kreeg een speciale bestemming:
het kwam uiteindelijk terecht in
Etam Kuma, een kleine missiepost in
Zuidwest-Kameroen.
Voor het geld zijn o.m. freeslicha
men aangekocht. Deze ontbreken
nog bij een door de Stichting Neder
landse Vrijwilligers (SNV) beschik
baar gestelde tweewielige tuinbouw-
trekker.
Daarnaast kon de lokale 'boeren-
bonds'-winkel een kleine voorraad
van goede handgereedschappen aan
schaffen: kapmessen, hakken,
schoppen, vijlen, enzovoorts. De
Verhages waren in Etam Kuma, een
punt midden in de bush ('van uit het
vliegtuig is het net een gigantisch
veld met boerenkool') niet om te kij
ken of het geld toch wel goed terecht
was gekomen, maar gewoon, uit in
teresse, uit betrokkenheid, om Ka
meroen mee te maken en te beleven.
Ontwikkelingssamenwerking is voor
de Verhages de laatste 20 jaar een
belangrijk element in hun leven ge
worden. Ze begonnen als gastouder
gezin voor kinderen uit Derde we
reldlanden, die voor medische be
handeling naar Nederland kwamen.
En van het een kwam het ander.
Ook door betrokkenheid met ver
schillende kerkelijke ontwikke-
lingsprojekten kwam de Derde We
reld steeds dichter bij. Momenteel
wonen er twee van hun dochters in
de tropen. Een is werkzaam in de ge
zondheidszorg in Nicaragua. De an
dere is met haar man (werkzaam bij
de opvang van vluchtelingen) naar
Kameroen vertrokken en zelf nog
aktief in de medische zorg. 'En wat
is mooier om na je pensioen einde
lijk eens zelf te gaan kijken in een
ontwikkelingsland waar één van je
kinderen leeft en werkt?' legt Piet
Verhage enthousiast uit.
De in Kameroen opgedane indruk
ken zijn eigenlijk nog nauwelijks
verwerkt. Als Verhage over Kame
roen vertelt, maak ik voor mijzelf de
vergelijking met Kenya. Er zijn veel
overeenkomsten: de uitgestrektheid,
de landschappelijke verschillen, de
verschillende bevolkingsgroepen met
hun eigen taal en kulturele identiteit.
Ook het koloniale verleden en de er
fenis ervan die er vandaag de dag
nog zijn invloed doet gelden. Maar
ook de voor Afrikaanse begrippen
stabiele politieke situatie, de buro-
kratie en de korruptie. Kameroen
heeft het ook allemaal. 'Kameroen
is', zo stelt Verhage, 'eigenlijk in een
korte tijd vanuit de middeleeuwen in
het komputertijdperk terecht geko
men'. Als je ziet wat er dan in 25
jaar bereikt is, dan is dat gezien de
omstandigheden eigenlijk heel veel.
Zoals op het punt van gezondheids
zorg, onderwijs en andere algemene
voorzieningen. Ook is er sprake van
een vrij evenwichtig ekonomisch be
leid, waarin zowel industrialisatie als
plattelandsontwikkeling hun plaats
hebben.
Kameroen heeft nog een lange weg
te gaan. Maar de wil om er iets van
te maken is duidelijk aanwezig. En
er is een grote drang paar zelfwerk
zaamheid.
Ontwikkelingshulp is vooralsnog
nodig om verder te komen. Waar het
ondermeer op het platteland aan
ontbreekt is goed management van
uit de eigen bevolking.
Dit laatste kwam ondermeer tot ui
ting tijdens een van de hoogtepunten
van de reis, het bezoek aan de mis
siepost Etam Kuma zelf. De ontwik
keling van de landbouw in dit dun
Veld voor maniokteelt, bewerkt met de frees
Pater Bernhard van 'Etam Kumabij de trekker freeslichamen
bevolkte gebied is niet los te zien van
de grote inzet van mensen als de
Franse pater Bernhard en zijn mis
siebroeders.
Bij de hartelijke ontmoeting tussen
het echtpaar Verhage en de mensen
van de missiepost schetste Pater
Bernhard de lokale omstandighe
den. In zijn welkomstwoord, die
voor deze gelegenheid werden opge
nomen op een kassettebandje, richt
te hij zich ook tot 'de vrienden in
Nederland' die een bijdrage hebben
geleverd aan het afscheidskado van
Piet Verhage. Pater Bernhard:
'Voor de ontwikkeling van de land
bouw in Etam Kuma speelt de groei
van de op 80 km afstand gelegen
hoofdstad Yaoundé een belangrijke
rol. Een geasfalteerde weg dicht in
de buurt zorgt ervoor dat deze markt
voor de boeren van Etam Kuma
open ligt.
De boerenfamilies zijn nu nog ge
richt op produktie voor zelfvoorzie
ning in een rotatiesysteem van een of
twee jaar gewassen en zeven jaar
rust.
Om de groeiende stedelijke bevol
king van voedsel te kunnen voorzien
moet het landbouwsysteem gemo
derniseerd worden. Voor de boeren
van Etam Kuma is dat niet alleen een
kwestie van voorlichting, technische
middelen en vaardigheden. De wijze
waarop de gezinnen in Etam Kuma
hun voedsel verbouwen hangt samen
met hun kultureel-religieuze opvat
tingen.
Hierin speelt de vrucht die 'de
vrouw', Moeder aarde voortbrengt
en de betrokkenheid van de vrouw in
de grondbewerking een betekenis
volle rol. De introduktie van nieuwe
landbouwmethoden, zoals grotere
werktuigen, kan hier, als dit gefor
ceerd wordt, gemakkelijk op stuk
lopen.
Geleidelijkheid is dan ook het sleu
telwoord.
De landbouwaktiviteiten die vanuit
de missiepost ondernomen worden
richt zich op stapsgewijze vernieu
wingen die in de praktijk een voor de
boeren zichtbaar resultaat te zien ge
ven. Demonstraties te velde spelen
daarbij een belangrijke rol. Zo is re
centelijk een verstuiver voor toepas
sing van gewasbescherming verwor
ven voor algemeen gebruik. De
zichtbare effekten versnelden de ak-
septatie en veel boeren huurden bin
nen enkele weken de verstuiver.
Zo is de missiepost ook doende met
introduktie van manioksoorten die
minder gevoelig zijn voor wortelrot
(na eerst proefveldjes te hebben aam
gelegd) en met het vervangen van de
hoog - door laagstam - palmbomen,
waarbij vrouwen, zonder hulp van
buitenaf, zelf kunnen oogsten.
In de huishoudelijke sfeer lopen er
initiatieven voor het aanleggen van
w.c.'s en het verschaffen van een
EHBO-doos en een eenvoudige huis
apotheek, voor elk huishouden'.
Wat de frees betreft, zo liet Pater
Bernhard weten, is het plan de kom-
binatie trekker/frees in te zetten om
het landbouwareaal per familie, uit
te breiden. Hierop zal de surpluspro-
duktie voor de markt moeten plaats
vinden. Bij een van de boeren, die al
met de frees gewerkt had, konden de
Verhages zelf zien, dat door de bete
re grondbewerking de opbrengst van
maniok stijgt. Maniokknollen vor
men een volksvoedsel en is als zoda
nig enigszins vergelijkbaar met onze
aardappelen.
Terug in Nederland, met foto's, met
Pater Bernhards stem op een kasset
tebandje, en met vele opgeslagen
herinneringen is Piet Verhage nog
meer overtuigd van de kansen van
ontwikkelingslanden als Kameroen.
Meerdere keren benadrukt hij dat er
eigenlijk veel bewondering op zijn
plaats is voor wat er in 25 jaar
zelfstandigheid al bereikt is. Welis
waar met vallen en opstaan, met nog
steeds grote verschillen, maar er is
ontwikkeling op alle terreinen. 'Ka
meroen komt er wel', zo is zijn kon-
klusie, 'al is de weg nog lang en blijft
ontwikkelingssamenwerking nog
lang en hard nodig'.
Piet Verhage en zijn vrouw hebben
hieraan, met de financiële gaven van
velen in de Zeeuwse landbouwwe-
reld, op hun manier een steentje bij
gedragen. phernambucq
De landbouw-winkel op de missiepost 'Etam Kuma'
9
