Marktonderzoeker De Kleijn:
Uien hebben grote kansen, mits...
Groeiende markt voor
voorbewerkte uien
Kostprijsberekening voor de teelt van 1 ha knolselderij
'Vriesuien'
Sinds augustus vorig jaar voert het LEI een marktonderzoek voor ui
en uit. Het onderzoek kost bijna ƒ500.000,en mag een jaar duren.
Gezien de problemen waarmee de uiensektor kampt, konden wij on
ze nieuwsgierigheid naar de eerste resultaten niet bedwingen en zoch
ten ir. Engelbert de Kleijn op.
Ir. De Kleijn geeft de hoofdlijnen
van het onderzoek aan, door het on
derzoek te splitsen in een 5-tal facet
ten. Allereerst wordt de teelt onder
de loupe genomen met als belangrij
ke vraag hoe boeren - die uien telen
- reageren op de ontwikkelingen om
zich heen. Dan wordt gekeken naar
de doorstuwing of wel het onder
zoek bij en rond het handelsgebeu-
ren. Het derde - eigenlijk had dat het
eerste moeten zijn, zegt De Kleijn -
komt het onderzoek bij de konsu-
menten van uien. Het vierde, waar
het marktonderzoek zich op richt, is
de vraag of er nog landen zijn, die
misschien best onze uien zouden wil
len en kunnen kopen, maar die het
tot nu toe - om welke reden dan ook
- nog niet doen.
Uit de antwoorden van deze vier
hoofdonderdelen moet een strate
gisch marketingplan worden samen
gesteld, waarin de onderlinge ver
banden en samenhang van alle on
derdelen tot één geheel worden, zo
dat konklusies en aanbevelingen
kunnen worden getrokken.
Teelt en afzet
Het Nederlandse aandeel bij de afzet
van uien neemt af, omdat de kwali
teit van onze uien te wensen over
laat, zo wordt beweerd. Als die stel
ling door ons onderzoek zal worden
bevestigd, dan is het duidelijk - zegt
De Kleijn - dat wij maatregelen zul
len bepleiten om gezamenlijk die
kwaliteit verbeterd te krijgen. Dat de
teler daarbij de basis moet leggen,
zal duidelijker zijn.
Welnu, wij denken dat standdicht
heid en bemesting beter op elkaar af
gestemd moeten worden.
Er blijkt uit het onderzoek naar vo
ren te komen dat kwaliteit uitermate
goed betaald wordt. 'Die konklusie
geldt ook voor meer en grotere hoe
veelheden?', aldus ir. De Kleijn. 'Er
is meer vraag naar betere uien en dus
is er plaats en beloning genoeg voor
betere kwaliteiten'.
Wel voegt hij er aan toe dat nog be
keken moet worden of de hogere
De invulling van het bouwplan wordt
ieder jaar moeilijker. Bij de vrije pro-
dukten is de markt in de afgelopen ja
ren de scherprechter geweest met lage
tot zeer lage prijzen. De boer krijgt
steeds minder keuze en de alternatie
ve mogelijkheden liggen niet voor het
opscheppen. Het ziet er naar uit, dat
het uiterste van zijn vakmanschap ge
vraagd zal worden om met inachtne
ming van de beperkingen in de
produktiefaktoren tot een redelijk ar
beidsinkomen te komen.
Van verschillende zijden wordt er op
gewezen, dat een regeling om gronden
braak te laten liggen een belangrijke
bijdrage aan een verlichting van de
problematiek zou kunnen betekenen.
Zover zijn we evenwel nog niet en ie
dere grondgebruiker zal voorshands
mogelijkheden zoeken om zijn grond
vol te telen. Maar waarmee?! Inten
sieve teelten met hoge kosten en af
wachten wat de markt biedt is aardig
in de goede jaren, maar er zijn zoveel
slechte. Dan maar extensiever met in
ieder geval lagere kosten? Het is wik
ken en wegen, met vele onzekere
faktoren.
De teelt van knolselderij hoort in het
rijtje van produkten met hoge kosten
en duidelijk onzekere opbrengsten.
De teeltjaren 1985 en 1986 zijn wat
dat betreft illustratief. Een relatief ge
ringe uitbreiding van de teelt in Ne
derland en in andere landen heeft een
dramatische marktsituatie tot gevolg.
Mogelijk dat verlaging van het aan
bod door vorstschade later tot een
prijsverbetering zal leiden. Diegenen,
die zich hoge investeringen in koel
ruimte hebben getroost kunnen hier
van dan profiteren.
Bijgaande berekening, die jaarlijks
wordt opgesteld, toont de hoge kost
prijs van de knolselderijteelt. De kon
klusie is ook nu weer, dat een goede
teler ca. ƒ10.000,per ha aan zijn
gewas moet besteden alvorens hij in
de markt is om te kunnen verkopen.
Ook dat moet worden bedacht bij het
wikken en wegen, waarvoor alle ken
merken van goed ondernemerschap
zullen moeten worden ingezet.
Enkele opmerkingen bij de cijfers
1Evenals in voorgaande jaren is ge
tracht om zo reeël mogelijke uit
gangspunten te hanteren gebaseerd
op de gang van zaken in de praktijk.
Gegevens over kosten kunnen in de
praktijk verschillen van de vermelde
cijfers.
Bovendien willen de samenstellers
opmerken, dat met deze kostenbe-
groting niet beoogd wordt om de
kostprijs voor elke teler aan te ge
ven. Vergeleken met vorig jaar ko
men de becijferingen van dit jaar
aanzienlijk hoger uit, door gebruik
van kalkstikstof voor de bestrijding
van rattekeutel en door hogere
machine- en arbeidskosten.
2. Op basis van de begrote kosten
kan de kostprijs van 1 kg knolselde
rij als volgt worden benaderd:
a. Totale kostprijs
inkl. BTW 10.728,14
Kostprijs per kg geschoond en no
vember levering:
Opbrengst Kostprijs
per ha.: perkr.:
35.000 kg 31 ct.
40.000 kg 37 ct.
45.000 kg 24 ct.
In bovenstaande becijferingen is
geen rekening gehouden met bijzon
dere risiko's en de kosten van bewa
ring en bewaarverliezen. Het is moei
lijk om dat cijfermatig aan te geven.
Bij de beslissing van de teler om
knolselderij wel of niet in het bouw
plan op te nemen moet deze omstan
digheid evenwel nadrukkelijk wor
den meegenomen.
Knolselderijtelersvereniging
Zuidwest Nederland
A. Toegerekende kosten
1. Plantmateriaal
54.000 planten a 2,4 ct
2. Bemesting
3.
4.
120 kg P205
a ƒ1,10
ƒ132
*220 kg N
a ƒ1,15
ƒ253,-
280 kg K20
a ƒ0,50
ƒ140,—
Chemische middelen
Grondbehandeling:
12 kg Birlane
a ƒ17,20
ƒ205,20
Onkruidbestrijding:
3 Itr Roundup
a ƒ60,40
ƒ181,20
2,5 kg Maloran
a ƒ53,45
ƒ133,63
Ziektebestrijding:
9 x Manebtin a 2 kg
a ƒ13,20
ƒ237,60
1 x carbendazim a Vi kg
a 44,20
ƒ22,10
500 kg kalkstikstof
a ƒ0,90
ƒ450,—
Insektenbestrijding:
wantsen, luizen
3 x 1 kg Undeen
a ƒ32,15
ƒ96,45
1 x 1 Itr Dimethoaat
a ƒ10,10
ƒ30,30
1 x Vi kg Pirimor
a ƒ82,40
ƒ41,20
Maneltra Borium
2 x 2 kg
a ƒ16,85
ƒ67,40
Machinekosten
Spuiten 15 x ƒ37,
ƒ555,—
Plantmachine granulaatstrooier
trekker man
ƒ300,—
Schoffelen trekker man:
2 x ƒ80,—
ƒ160,—
Beregenen (gem. 1 x per jaar)
ƒ450,-
Rooien opladen
ƒ600,—
Transport tijdens rooien:
3 karren a 2 Vi uur a ƒ60,
ƒ450,—
Inbrengen: Transportband, teleskoopband,
stortbak, boxenvuller
ƒ500,—
Oogst 1987
ƒ1.296,-
ƒ525,-
ƒ1.465,08
Aflevering: Knollenreiniger transporteurs
stortbak trekker voorlader man ƒ800,-
Losse arbeid:
Planten: 9 personen a 4 uur a ƒ16,
Wieden: 10 uren a ƒ20,
Schoonmaken en afleveren: 15 uren a ƒ20,-
Grondafvoeren (trekker, kar, man)
Hagelverzekering
Rente omlopend kapitaal
totaal toegerekende kosten
6% BTW
ƒ576-
ƒ200,-
ƒ300,-
ƒ100,-
Begrote kosten
1986
Begrote kosten
1987
Meer kosten
9.809,11
ƒ10.728,14
919,03
B. Niet toegerekende kosten
Pacht
Drainage
Ploegen
Grondbewerking
1 x kunstmeststrooien aan- en afvoer
Algemene kosten
Totaal niet toegerekende kosten
C. Totale kosten per ha:
Toegerekende kosten
Niet toegerekende kosten
Totaal per ha
Lagere hoeveelheid door gebruik kalkstikstof
ƒ3.815,-
ƒ7.101,08
ƒ426,06
ƒ7.527,14
ƒ1.176,-
ƒ50,-
ƒ150,—
ƒ8.903,14
ƒ825,—
ƒ110,—
ƒ180,-
ƒ150,
ƒ450,—
ƒ110,
ƒ1.825,
ƒ8.903,14
ƒ1.825,
ƒ10.728,14
sorteerkosten goed gemaakt kunnen
worden door de hogere opbrengsten.
En verder blijft het natuurlijk zo dat
60 a 70% van de prijsverschillen van
jaar op jaar veroorzaakt worden
door de oogstverschillen in Europa.
Handel en konsument
Ir. de Kleijn denkt dat als het markt
onderzoek nu zou opleveren welke
uien waar gevraagd worden en in
welke hoeveelheden en verpakking,
dat het dan mogelijk moet zijn om
met de sorteer- en pakstations en de
eksporteurs tot een integraal plan te
komen om 'de' markt gedifferen
tieerd van kwaliteitsuien te bedie
nen. Dat zou kunnen leiden tot een
zekere specialisatie naar kwaliteit en
afzetgebied. Alleen bij zo'n integrale
aanpak kan er wezenlijk wat gedaan
worden aan kwaliteitsverbetering,
bewaking en promotie, ten gunste
van de gehele sektor.
Het einddoel van de ui - bij de kon
sument - krijgt ook veel aandacht.
Zo worden er in Nederland, Enge
land, Duitsland en Frankrijk inter
views met konsumenten gehouden,
in elk land met maar liefst 1000 per
sonen. Er wordt o.a. gewerkt met
foto's van uien, om aan de weet te
komen welke eigenschappen van ui
en de voorkeur van de ondervraagde
hebben en waarom.
Ir. E. de Kleijn
Uien hebben grote kansen, zegt ir.
Engelbert de Kleijn aan het eind van
ons gesprek - mits de hele sektor,
van teler tot en met eksporteur, in
speelt op de noodzaak om de kwali
teit van onze uien tot de beste ter we
reld te maken. Dat moeten wij als
Nederlanders - die alles in huis heb
ben - kunnen.
Piet Westra
Het in 1984 in St. Maartensdijk
gevestigde Onion Specialties
Holland B.V. groeit voorspoe
dig. Dit uienverwerkend bedrijf
aan de Nijverheidsweg, zag zijn
omzet in 1986 ten opzichte van
1985 stijgen met 50% en naar het
zich nu laat aanzien valt een
evengrote groei te noteren voor
het seizoen 1986/1987.
De grondstof van het bedrijf,
waarvan de Deen K^V. Andersen
de grondlegger is, bestaat uit
plantuien en zaaiuien. Het vol
gend jaar hoopt Onions Special
ties er 8000 tot 10.000 ton van te
verwerken tot twee hoofdpro-
dukten nl. de gebakken uitjes en
de bevroren half gebakken uien.
Een derde toepassingsmogelijk
heid - de ui als snack - is momen
teel volop in ontwikkeling. Eer
ste tests op beurzen zijn zeer be
moedigend. Manager G.H.J.
Evers vertelde onlangs dat het
overgrote deel van de benodigde
grondstof op kontraktbasis
wordt ondergebracht bij telers in
Zeeland en West-Brabant. Voor
risicospreiding komt ook een
kwantum uit de IJsselmeerpol-
ders. Een eventueel aanvullend
deel wordt op de vrije markt ge
kocht. Het bedrijf gebruikt onge
veer evenveel 2e jaars plantuien
als zaaiuien maar de voorkeur
gaat uit naar plantuien vanwege
het hogere drogestofgehalte dat
ligt tussen 15 en 17%. Bij zaaiui
en ligt dit percentage rond de
11%. Hoe hoger het drogestofge
halte hoe minder energie het bak-
proces vraagt. Uit oogpunt van
kostenbeheersing een belangrijke
zaak, aldus de heer Evers die toe
geeft dat het Nederlandse kli
maat niet het meest ideale is om
een ui met een hoog drogestofge
halte te telen. Hij benadrukt dan
ook dat hier voor de veredelaars
en de SNUIF een belangrijke
taak ligt. Er zijn weliswaar zgn.
"high-dry"-rassen maar de op
brengsten daarvan zullen nog
aanzienlijk omhoog moeten wor
den gebracht. Onion Specialties
zal deze ontwikkeling proberen
te stimuleren, door meer te beta
len voor kwaliteit en hoge dro
gestofgehalte. Evers voorziet een
goede toekomst voor het bedrijf.
"Als we alleen al weten dat de
konsumptie van ons hoofdpro-
dukt, de gebakken uitjes, in De
nemarken ligt op ca. 400 gram
per persoon per jaar, en dat dat
in ons land nog slechts 5 gram
bedraagt, dan moet er nog een
flinke groei gerealiseerd kunnen
worden. Wel zal er nog een flinke
inspanning nodig zijn om het Ne
derlandse volk de gebakken ui te
leren kennen. Ze moet net als in
Denemarken in alle keukens aan
wezig zijn en worden gegeten als
bij ons nu de chips van aardappe
len", zo besluit een enthousiaste
Evers.
Half gebakken, bevroren uien
zijn verse uien die, na geschildd,
gewassen, gesneden en lichtbruin
gebakken te zijn, via een stikstof-
vriesmethode worden ingevroren
bij een temperatuur van min 190
graden Celsius. Dankzij die ex
treem lage temperatuur blijft de
smaak gehandhaafd. Half ge
bakken, los gevroren uien is een
produkt dat in de voedselin
dustrie als een ingrediënt voor
andere produkten wordt ge
bruikt; het is uitemate geschikt
voor levering door cateringbe
drijven aan restaurants en groot
keukens. De konsument zal het
in het diepvriesvak van de super
markt kunnen kopen. Omdat het
produkt al wat olie bevat is het
kant en klaar voor direkt ge
bruik. Zonder toevoeging van
enig bakmiddel doet men de be
nodigde hoeveelheid in de koeke-
pan en verhit die vervolgens tot
de gewenste kleur is bereikt.
Hollandse gebakken uitjes worden
gemaakt van verse uien. Na geschild
en gesneden te zijn ondergaan de ui-
ensnippers een "battering" om ver-
volgens in een topkwaliteit
plantaardige olie krokant te worden
gebakken. Hollandse gebakken uit
jes worden gebruikt als ingrediënt
voor uienbrood, als smaakverster
ker voor paté's, op en door de aar
dappelpuree, door een omelet, op
het laatste moment toegevoegd aan
de jus van vleesgerechten, ter garne
ring van hamburgers, hotdogs, uit
smijters of koude vleesschotels,
maar ook als smakelijke toevoeging
bij gebakken aardappelen of een In
dische maaltijd en als knabbeltje bij
de borrel.
J. Wieringa
Vrijdag 27 februari 1987
9
