Teelt hazelnoten lijkt voor ons
land reeël alternatief gewas!
Notenimporteur Daarnhouwer Co
enthousiast over proefprojekt hazelnotenteelt
In Zeeland start proefprojekt met ca. 30 ha
Eetbare gewassen
Hazelnoot
Eisen
Vrije markt
Toenemende produktie
van hazelnoten in
Frankrijk
'Als we zelf nu eens in staat zou
den zijn de Nederlandse behoefte
aan hazelnoten te dekken, dan
zou dat toch enige duizenden
hektares 'opleveren'. Een zeer in
teressant idee in deze van het
smalle bouwplan, gebrek aan
reeële alternatieven en overschot
ten', glimlacht de heer S.J. Wert-
heim. Toch is hij na jarenlang
teelt- en rassenonderzoek op het
Proefstation voor de Fruitteelt te
Wilhelminadorp tot de konlusie
gekomen dat de professionele
teelt van hazelnoten die in ons
land (nog) niet plaats vindt, wel
degelijk perspektief biedt. Het
gaat hier dus om een serieus al
ternatief. Recente verkenningen
bij handel en verwerkende in
dustrie hebben Wertheim in die
opvatting alleen maar gesterkt.
De heer Wertheim bij zijn rassenproeven hazelaars op "Wilhelminadorp".
Samen met de handel en enkele boe
ren, de ministeries van landbouw en
ekonomische zaken en eventueel an
dere geïnteresseerden, wil hij deze
zomer al een proefprojekt opzetten.
De omvang van het projekt zou 30 a
40 ha moeten zijn en per deelnemen
de teler zou minimaal 4 a 5 ha liefst
aaneengesloten ingebracht moeten
worden. Met dit eksperiment kun
nen op een vereiste schaal niet alleen
ervaringen met de teelt zelf worden
opgedaan, maar ook met het
oogsten, de droging en met de afzet
die op kontraktbasis plaats moet
vinden. Geïnteresseerde akkerbou
wers of fruittelers kunnen zich mel
den bij het sekretariaat van de Zuide
lijke Landbouw Maatschappij van
waaruit de proef zal worden gekoör-
dineerd.
Het hoofd van de afdeling Teelton-
derzoek Grootfruit bij het proefsta
tion, dr.ir. S.J. Wertheim, doet al
sinds 1974 onderzoek aan de haze
laar. Overigens slechts een van de
tientallen bijzondere fruitgewassen
die toen in het kader van een projekt
werden aangeplant om het zo smal
en eenzijdig geworden fruitteelt
bouwplan wat verruiming te geven.
Van lijsterbes tot Gelderse roos, van
rozebottel tot Japanse kers werden
geplant en op hun praktische waarde
voor de kommerciële teelt getoetst.
Wertheim: 'Dan sta je verstomd
hoeveel eetbare gewassen er zijn die
hier niet geteeld en nauwelijks gege
ten worden. De meeste bleken wel
aardig voor de hobbyist, maar kom-
merciëel niet interessant. Uiteinde
lijk zijn er nu twee overgebleven
waar we echt iets in zien en dat zijn
de Japanse peer, de Nashi, en de ha
zelnoot'. De Nashi is een appelachti
ge peer die in het Verre Oosten erg
bekend is en momenteel in de VS
aan een opmars bezig is.
De onderzoeker heeft er vertrouwen
in dat voor deze nieuwe vrucht een
deelmarkt zal kunnen worden ge
vonden. De andere grote kanshebber
is de hazelnoot.
De in ons land gekonsumeerde ha
zelnoten worden vrijwel alle geïm
porteerd. Het gaat hier jaarlijks tus
sen 5.500 en 6.500 ton gepelde hazel
noten die voor meer dan 90% uit
Turkije worden ingevoerd. Bij op
brengsten van ca. 1.500 kg gepelde
noten per ha gaat het hier om ca.
4.000 ha. De noten worden in grote
hoeveelheden verwerkt in de choco
lade industrie en dienen voorts als
grondstof voor bakkerijen. Ook
worden er pasta's van gemaakt.
Slechts 5% gaat gepeld of ongepeld
naar de detailhandel en notenbars
voor direkte konsumptie. Noten zijn
niet goedkoop. De gemiddelde prijs
van de in ons land ingevoerde hazel
noten lag in de periode 1981-1985 op
ca. ƒ7,23 per kilo voor gepelde no
ten en op 3,75 voor ongepelde. De
produktiefste rassen van Franse her
komst geven uitgegroeid 4,5 ton vers
gewicht (inkl. schaal). De kern
maakt ongeveer de helft uit van het
gewicht zodat hiervan ca. 2 a 2,5 ton
gepeld produkt overblijft.
Overigens zijn de verschillen in op
brengst bij de diverse rassen tamelijk
groot terwijl ook de vruchten per ras
meer of minder van vorm ver
schillen.
Begonnen in 1974 met ca. 30 rassen
heeft Wertheim er nu nog slechts 8
in beproeving. 'Maar nu kan ik dan
ook zeggen hoe de kilo-opbrengsten
per ras liggen. Er zijn er bij die veel
geven en er zijn er bij die veel minder
geven. Misschien genoeg om vast te
kunnen stellen dat de opbrengsten in
ons klimaat alleszins bevredigend
zijn'. Uit enkele bezoeken aan de
handel en de verwerkende industrie
is tot zijn genoegen gebleken dat de
produkten van de inheemse hazelaar
een vergelijking met de geïmporteer
de noten qua smaak en kwaliteit ze
ker kunnen doorstaan.
Wertheim acht de tijd nu dan ook
rijp om een proefprojekt te starten.
Hij begrijpt dat er in de praktijk wel
wat aarzeling zal zijn. Voor de ak
kerbouwers geldt dat ze beginnen
aan een meerjarig gewas met enige
jaren voorfinanciering. Bij de fruit
teelt zal het beschikbaar hebben van
een bepaalde oppervlakte grond een
knelpunt zijn.
Aan de grond moet de eis worden
gesteld dat ze goed ontwaterd is. Ze
mag ook niet te droogtegevoelig
zijn. De hazelnootteelt is arbeids-
ekstensiever dan de teelt van klein
fruit en appels en peren.
Er moet wel wat gesnoeid worden en
de boom- en grondscheuten moeten
worden verwijderd. Dat vergt samen
ca. 30 a 40 uur per ha. Een probleem
De handelmaatschappij Daarnhouwer Co aan de Herengracht in
Amsterdam opereert internationaal op de hazelnotenmarkt. In ons
land neemt dit 75 jaar oude, gerenommeerde familiebedrijf ongeveer
80% van de Nederlandse invoer en distributie van hazelnoten voor
haar rekening.
Direkteur I.J.G. Taillie reageert zeer enthousiast op de plannen voor
een hazelnotenproef in Zeeland. Zijn handelsmaatschappij wil onder
enkele voorwaarden zeker meedoen en de afname van een bepaalde
hoeveelheid voor een bepaalde prijs gedurende een aantal jaren ga
randeren.
Taillie: 'Dit kan in de wereld van de
hazelnotenteelt het begin zijn van
een kleine revolutie; de teelt van de
ze vrucht op grote schaal is in Neder
land geheel nieuw. Verder zouden
we, als de teelt goed van de grond
komt in de internationale handel
veel onzekerheden, die er ieder jaar
toch weer zijn met betrekking tot de
levering door de grootste producent
Turkije, weg kunnen nemen. Ook
zouden we nog kunnen gaan telen
voor de eksport.
Informatie over
belangstellenden teelt
hazelnoten
Degenen die belangstelling heb
ben voor de teelt van hazelnoten
en die eventueel mee willen doen
aan het proefprojekt, dat- zal
worden begeleid door het
Proefstation voor de Fruitteelt te
Wilhelminadorp, kunnen zich
melden bij de Zuidelijke Land
bouw Maatschappij die een en
ander koördineert. Er zal een in
formatieve bijeenkomst worden
belegd op dinsdag 24 februari op;
het landbouwhuis te Goes. Aan-;
vang 10.00 uur. Geïnteresseerden!
kunnen bellen met het ZLM se-l
kretariaat en vragen naar me-'
vrouw Priem. Tel. 01100 - 21010.
Volgens de heer Taillie is Daarnhou
wer Co gezien zijn leidende rol bij
de handel in hazelnoten de aangewe
zen partner bij het op te zetten
proefprojekt. Hij wijst er wel op dat
de in Nederland geteelde hazelnoten,
willen ze vlot en tegen een redelijke
prijs kunnen worden afgezet, aan de
volgende eisen moeten voldoen: ze
dienen bij voorkeur gepeld te wor
den aangeleverd, ze moeten zo uni
form mogelijk van vorm zijn, ze
moeten - om gemakkelijk in de in
dustrie te kunnen worden verwerkt -
klein en zo rond mogelijk zijn (tus
sen 9 en 15 mm) en ze moeten een
vrij konstant vetgehalte hebben van
tussen 62 en 65%. Het vochtig
heidspercentage mag niet meer dan 4
a 5% bedragen om schimmelen te
voorkomen en tenslotte moet het
bruine vliesje er na een korte verhit
ting gemakkelijk afgaan. Naar zijn
mening is het rassenonderzoek op
Wilhelminadorp nog teveel gericht
op een zo hoog mogelijke produktie
per ha. Voor langwerpige grote ova
le noten zijn maar weinig afzetmoge
lijkheden. Voor de bekende netjes
zo rond Sinterklaas zijn ze uitste
kend geschikt, maar het gaat hier
om een hele kleine markt. De teelt
moet zich richten op kleine noten
voor de industrie.
De direkteur van Daarnhouwer
Co. wijst erop dat de markt van ha
zelnoten een vrije markt is, met wis-
I.J.G. Taillie
selende prijzen en notering in dol
lars. Het is voorts een markt waarop
vraag en aanbod al jaren redelijk
met elkaar in evenwicht zijn. De
laatste jaren nemen zowel de pro
duktie (in met name Frankrijk) als
konsumptie toe. De afgelopen 20
jaar was de laagste prijs voor gepel
de noten ƒ4,75 en de hoogste was
ƒ13,—. De laatste 10 jaar is de prijs
niet meer onder de ƒ6,a ƒ7,ge
zakt. De industrie wil ze hier wel
voor hebben en Taillie meent dan
ook dat je dit de bodemprijs kunt
noemen. Overigens ligt de prijs voor
ongepelde noten momenteel op ca.
ƒ9,— per kilo.
Voor een prijs van ƒ7,a ƒ9,is
Daarnhouwer in principe bereid
voor een aantal jaren een kontrakt
af te sluiten. Wel zullen de noten in
kwaliteit moeten kunnen konkurre-
ren met die uit Turkijke, maar dat
lijkt Taillie zeker mogelijk.
J. Wierenga
Bij hazelnoten kennen we tientallen
rassen.
is dat er enige gewasbescherming
vereist is, maar dat de middelen offi
cieel niet toegelaten zijn voor deze
nieuwe teelt. Wertheim hoopt dat in
dustrie en de landbouworganisaties
hierop tijdig in zullen spelen. De no
ten worden pas geoogst nadat ze
spontaan op de grond zijn gevallen.
Ze kunnen dan met behulp van een
speciale veegmachine bij elkaar ge
raapt worden. Na het oprapen die
nen ze in droogkasten kunstmatig
gedroogd te worden. Daarna kun
nen ze eventueel een vrij lange perio
de worden opgeslagen. De veegma-
chines en de droogkasten kunnen uit
Frankrijk worden geïmporteerd.
Een en ander vraagt volgens de Wert
heim geen onoverkomelijke grote in
vesteringen. Samen met de bedrijfse-
konoom van het Landbouw Ekono-
misch Instituut, ing. J. Goedegebu-
re, heeft hij enige berekeningen ge
maakt. De startkosten liggen op ca.
ƒ11.000,per ha. Opgebouwd uit
ca. ƒ8.000,voor boompjes,
ƒ1.500,voor (tijdelijke) paaltjes,
en andere kleinere zaken. Het saldo
ligt per ha op ca. ƒ7.000,maar bij
zowel kg-opbrengsten als prijzen is
van ramingen en gemiddelden uitge
gaan. Het saldo is uitdrukkelijk in-
dikatief. Bij doorgaan van het
proefprojekt, en Wertheim heeft
hier gezien het saldo dat zeker kan
wedijveren met de meeste akker
bouwgewassen, alle vertrouwen in,
dan zal nog een probleem zijn hoe te
komen aan het plantmateriaal. In
ons land is dat op die schaal niet
voor handen en er zal dan ook van
uit Frankrijk moeten worden geïm
porteerd.
Een ander bijkomend onzeker ele
ment is of het tijdens de oogstperio-
de in de herfst droog genoeg zal zijn
om de afnemers regelmatig van een
kwalitatief goed produkt te voor
zien. Maar Wertheim heeft er alle
vertrouwen in dat dat technisch wel
valt op te lossen.
De produktie van hazelnoten in
Frankrijk zal in de komende tien
jaar belangrijk gaan stijgen. Dat is
enerzijds toe te schrijven aan een
grotere produktie per struik en een
uitbreiding van de aanplant van
nieuwe struiken. In 1985 steeg de
produktie ten opzichte van 1984
reeds met 350 ton tot 1200 ton.
Agri-Noisette kontroleert de pro
duktie en de eksport van hazelnoten
(ongepelde). De organisatie was in
1985 goed voor 1000 ton, een toena
me van 350 ton ten opzichte van
1984.
Verwacht wordt een verdubbeling
van de afzet in 1990 en verdrievoudi
ging in 1993 voor zover het de afzet
van de Agri-Noisette koöperatie be
treft. Ongeveer 75% van de produk
tie van Agri-Noisette wordt uitge
voerd, in hoofdzaak naar Duitsland.
Deze uitvoer vindt plaats als onge
pelde noten, mete als zwaartepunt
van de uitvoer de laatste maanden
van het jaar.
Agri-Noisette is in de afgelopen vijf
jaar erin geslaagd in deze sektor een
belangrijke positie op te bouwen.
vdW
Vrijdag 13 februari 1987
13
