Rotaflo: draaimelkstal
drijvend in water
K.I.-station Zuid-Nederland
nu ook voor geiten
Infocentrum automatisering
medio 1987 open
Geitenhouderij groeit spectaculair
Op bedrijven met meer dan 100 koeien, vergt het melken vaak te veel
tijd. Vooral eenmansbedrijven kunnen hierdoor in de problemen ko
men. Daarvoor zijn diverse oplossingen bedacht, waaronder de
draaimelkstal. Grote opgang heeft deze in ons land tot dusverre niet
gemaakt. Vanwege kansen op storingen, hoge onderhoudskosten en
veel lawaai van aandrijfwerk e.d. tijdens het melken durft menigeen
deze investering niet aan. Daarom introceerde Meko Holland BV uit
Assen onlangs de Rotaflo drijvende draaimelkstal. Harry en Gonny
Derks in Malden, onder de rook van Nijmegen zijn de eerste in Euro
pa die hun koeien in zo'n stal melken. De eerste ervaringen zijn po
sitief.
Bij de Rotaflo-draaimelkstal wordt
de carrousel met de koestanden ge
plaatst op een groot rond plateau.
De melkersput is bij Derks in het
midden, maar kan ook aan de bui
tenzijde worden gesitueerd. Zowel
de vloer van de carrousel waarop de
koeien staan als die van het plateau,
zijn gemaakt van hoogwaardige be
ton. Meko Holland, die bij de
constructie hiervan bij Derks samen
werkte met Bouwservice Assen BV
verwacht dat deze minstens 40 jaar
meegaat. Carrousel en melkerspla
teau vormen als het ware een eiland.
Het "eiland" drijft in een grote bak
met (20 cm) water. Een zeer eenvou
dig aandrijfmechanisme, waarvoor
slechts een 0,5 pk electromotor no
dig is, zorgt voor de rondgaande be
weging.
100 Koeien per man per uur
Harry en Gonny Derks hebben een
bedrijf van 45 ha en een melkveesta
pel van 155 stuks. Voorheen molken
zij in een 2x6 visgraat. Dat vergde
in perioden met veel verse koeien
tweemaal daags drie uur. Met be
hulp van hun 20-stands Rotaflo kan
dit tot minder dan tweemaal ander
half uur worden teruggebracht. In
Nieuw Zeeland en Amerika waar al
;en 50-tal Rotaflo's in bedrijf zijn,
blijkt één melker hiermee onder gun
stige omstandigheden 100 koeien per
uur te kunnen melken. Volgens
Derks, die zijn nieuwe melkstal sinds
half december 1986 in gebruik heeft,
hebben zich nog geen onoverkome
lijke problemen voorgedaan; ook
niet toen het rond half januari bui
ten 15 graden vroor. De waterbak
bevindt zich namelijk in de grond en
bovendien op een afstand van onge
veer anderhalve meter van de buiten
muren. De kans op bevriezing is
koorts beperkt doordat het water tij
dens het melken door het "eiland"
in beweging wordt gebracht. De
constructie van het waterbassin is
zodanig dat er praktisch geen vuil in
terecht kan komen; er is daartoe een
scherm aangebracht. Bovendien
vindt er voortdurend verversing van
het water plaats. Voor de reiniging
van de vloeren van de melkstal
wordt namelijk water uit het bassin
gebruikt. Een vlottersysteem zorgt
voor aanvulling c.q. verversing. Als
alle twintig standen van de Rotaflo
met koeien zijn bezet, zakt het onge
veer 60 ton wegende betonnen eiland
nauwelijks dieper in het water.
Melkerij
De Rotaflo van Derks is uitgerust
met het NuPulse-melksystemen en
met Waikato automatische afname-
apparatuur. Bij NuPulse heeft elke
melklauw zijn eigen opgebouwde
pulsator. Voordeel daarvan is vol
gens Meko Holland, dat deze zich
aanpast aan elke te melken koe af
zonderlijk. Door speciale construc
tie zorgt de pulsator ervoor dat het
vacuüm aan weerszijden van de te
pelvoering gelijk blijft. In de voering
heerst dus tijdens het melken het
zelfde vacuüm als tussen voering en
tepelbeker. Voorts heeft Meko Hol
land speciale (pneumetische) appa
ratuur geleverd voor het binnen- en
loslaten van de dieren, het vastzetten
tijdens het melken, de krachtvoeder-
dosering enz. Door dit alles kan het
melken bij de familie Derks in een
rustige sfeer plaatsvinden.
De 20-stands drijvende draaimelkstal van de familie Derks te Malden nabij
Nijmegen werkt eenvoudig en rustig. Het principe is als volgt: Er is een groot
bassin met daarin 20 cm. water. In het water drijft een groot, rond betonnen
plateau. Op ongeveer 90 cm. daarboven is een tweede plateau, waarop de
koeien staan. De melkstal draait met behulp van een 0,5 pk electromotor (te
gen de wijzers van de klok in). De koeien worden één voor één toe- en uitge
laten. Ze zetten zichzelf vast in een voerhek en krijgen vervolgens kracht
voer. De dieren staan met de kop naar buiten. In het midden bevindt zich
de melkersput en kunnen draaimelkstal, voederautomaat en melkmachine
bediend worden. Uiteraard is de draaisnelheid van de caroussel regelbaar.
Volgens de heer Knol van Meko
Holland komt de Rotaflo in aanmer
king voor bedrijven vanaf ruim 100
melkkoeien. Afhankeliljk van de
keuze van de melk- en hulpappara-
tuur moet men rekenen op een inves
tering vanaf 175.000,exclusief
BTW. Dit bedrag is overigens inclu
sief de betonconstructie van water
bak en eiland (circa 45.000,
Herman van den Hengel
Sinds kort kunnen Nederlandse gei
tenhouders voor het bevruchten van
hun dieren gebruik maken van de
diensten van het K.I.-station Zuid-
Nederland in Veldhoven. Na een uit
gebreide proefneming is men daar
dit jaar begonnen met het op grote
schaal invriezen van sperma van gei-
tebokken.
Het idee voor een sperma-
produktiestation voor geiten is nog
niet zo oud, maar dat geldt ook voor
de groei in de geitenhouderij. Die is
- uiteraard onder invloed van de su
perheffing - met name in de provin
cie Noord-Brabant stormachtig te
noemen. Volgens cijfers van het
CBS is het aantal geiten in Neder
land in drie jaar tijd bijna verdrie
voudigd: van bijna 7500 in 1983
naar ruim 21.000 in 1986. Vorig jaar
waren er meer dan 2200 bedrijven
die zich op de geitenhouderij toe
legden.
Deze groei is de reden geweest voor
de geitenhouderscoöperatie Amal-
thea om de verhoging van de
produktie- en gehaltecijfers van gei-
temelk gestructureerder aan te pak
ken. In samenwerking met de Ge
zondheidsdienst voor dieren in
Noord-Brabant, de K.I.-vereniging
Zuid-Nederland en de Rijksuniversi
teit in Utrecht (veterinaire faculteit)
werd het plan opgevat om het sper
ma van twintig stamboekbokken af
te nemen en in te vriezen. Na bronst-
synchronisatie kan het dan bij de
geiten worden ingebracht.
Directeur J. van Lieshout van de in
Veldhoven (Oerle) gevestigde K.I.-
vereniging heeft niets aan het toeval
overgelaten. "We hebben ons eerst
uitgebreid in Frankrijk georiënteerd,
waar de geitenhouderij onder in
vloed van de overproduktie van
koeienmelk al langer een grote ont
wikkeling doormaakt. Onze mensen
hebben daar ervaring met geitebok-
ken opgedaan. Zowel in de afname
van sperma als in het invriezen ervan
zitten toch wel belangrijke verschil
len in vergelijking met het sperma
van stieren. Bij wijze van proef zijn
ongeveer duizend geiten geïnsemi-
neerd. Het percentage drachtige die
ren was zodanig, dat we de proef als
geslaagd konden beschouwen".
Kunstmatige inseminatie is voor de
geitenhouderij van groot belang.
Geitebokken hebben de gewoonte
om alleen in de herfst en vroege win
ter sperma te leveren. Daar komt bij
dat geiten alleen melk geven als ze
net hebben gelammerd. Om die twee
redenen is het voor Amalthea een
onmogelijke zaak om met louter vers
sperma voor een constante stroom
geitemelk te zorgen. En voor dit pro-
dukt is een goede markt: van de
wrongel wordt in Frankrijk geite
kaas gemaakt.
Embryo-transplantatie
Behalve met kunstmatige insemina
tie houdt het K.I.-station in Veldho
ven zich, in navolging van de rund
veehouderij, ook bezig met embryo
transplantatie. Dit fenomeen is Ne
derland, althans in de geitenhoude:
rij, een geheel nieuwe zaak, maar
ook bij deze techniek zijn de resulta
ten gunstig te noemen. Er wordt ook
volop geëxperimenteerd met lapro-
scopie; dat is inseminatie van sper
ma of een embryo via de buikwand,
rechtstreeks in de baarmoeder. Een
zaak waar, zo erkent Van Lieshout,
ook ethische aspecten aan zitten.
Het insemineren van geiten is voor
het spermmaproduktiestation in
Veldhoven overigens ook een zaak
van werkgelegenheid. Inseminatoren
die bij de stieren overcompleet drei
gen te raken, kunnen nu na omscho
ling aan het werk met geitebokken.
Directeur Van Lieshout: "Het gaat
erg hard bergafwaarts. Vorig jaar
hebben we in de rundveesector 30
procent minder inseminaties gehad
dan in 1985. Ik verwacht dat de da
ling van het aantal koeien en rund
veebedrijven zich in versneld tempo
doorzet. Bovendien zit de Neder
landse melkkoe nog lang niet aan
haar produktieplafond".
Vooruitlopend op deze ontwikkeling
zijn een aantal K.I.-stations in Ne
derland gefuseerd tot de K.I.-
vereniging Zuid-Nederland in Veld
hoven, die nu het grootste deel van
de provincies Noord-Brabant en
Limburg bestrijkt.
H. de Bot
Het informatiecentrum voor de ak
kerbouw in Zuidwest Nederland
gaat zomer 1987 funktioneren. In dit
gezamenlijk projekt van de Tak-
organisatie Akkerbouw Zeeland
(TAZ) en de Landbouwpraktijk-
school te Schoondijke zal in de prak
tijkschool aldaar een permanente ex
positie en informatiecentrum zijn in
gericht waar belangstellenden alles
zullen - kunnen zien en horen over
de ontwikkelingen van o.m. auto
matisering in de akkerbouw.
De verschillende automatiserings
systemen worden er op objectieve
wijze gedemonstreerd en met elkaar
vergeleken. Voorts worden er de
monstraties verzorgd en kursussen
en lessen gegeven in het gebruik van
de computer en kunnen gebruikers
ervaringen uitwisselen. Een en ander
werd door het bestuurslid van de
TAZ de heer J. de Regt dinsdag
meegedeeld op de agrarische ont
moetingsdag van de Rabo banken te
Schouwen-Duiveland, Goeree Over-
flakkee, Tholen en St. Philipsland in
"de Meulvliet" te Tholen.
De heer de Regt uit Kapelle-
Biezelinge vertelde tevens wat er in
het infocentrum komt te staan. Dat
zijn bedrijfsmanagementssystemen
en procescomputers (spuitmonitoren
enz.). Daarnaast is er een expositie
van dia's waarmee de mogelijkheden,
van automatisering duidelijk wor
den gemaakt. Ook zal aan de auto
matisering verwante zaken aandacht
worden geschonken. Akkerbouwer
de Regt die op zijn bedrijf gebruik
maakt van een computer on
derstreepte het belang van het info
centrum door er op te wijzen dat de
boer met de tijd mee moet gaan en
als ondernemer gebruik moet maken
van de moderne - automatise
ringstechnieken. "Vroeger aarzelde
men ook eerst met het kopen van een
trekker maar wie zou hem nu kun
nen missen? Als goed ondernemer
moet je snel en adequaat kunnen
reageren op allerlei nieuwe ontwik
kelingen in de techniek, in teeltme
thodes, gewasbeschermingsmethodes,
nieuwe onderzoekgegevens enz. Gezien
ook dè'ontwikkelingen buiten de direk-
te landbouwsfeer is de inschakeling
van de automatisering een vereiste.
Wel begint dit proces in de akker
bouw nu eigenlijk pas, en zo zei de
Regt, de akkerbouwer moet nog le
ren wat hij er allemaal mee kan
doen. Vandaar ons infocentrum".
Kennis
Besef goed, zo hield hij de ca. 500
aanwezigen voor, dat het niet uw
boekhouder, de direkteur van de
bank of uw vader is die uiteindelijk
over allerlei zaken moet beslissen
maar dat u dat zelf bent. U moet zelf
met plannen komen maar daarvoor
is wel kennis en inzicht nodig en die
kunt u o.m. verkrijgen met een per
sonal computer en of met een pro
cescomputer. Wilt u als ondernemer
blijven bestaan dan zult u niet zon
der het moderne hulpmiddel van de
computer kunnen". Volgens de Regt
zal het van de gebruiker afhangen
hoeveel rendement een computer
oplevert. Bij goed en intensief ge
bruik kan dat volgens hem bedui
dend zijn. "Maar men moet er wel
mee leren om gaan en mee leren wer
ken, want zaligmakend is een com
puter niet".
Wel adviseerde de Zuidbevelandse
akkerbouwer de aanwezigen om een
voudig te beginnen. Bovendien moet
de gebruiker een vrij grote inspan
ning leveren voor aleer alle gegevens
van het bedrijf op een rijtje in het
geheugen van de computer zijn op
geslagen. "En denk erom, waar
schuwde hij, dat bij aankoop appa
ratuur en programma volledig op el
kaar zijn afgestemd en dat het pro
gramma bovendien met de behoefte
op het betreffende bedrijf mee kun
nen groeien!"
Film over ontsmetten
Shell Nederland heeft een nieuwe
film over grondontsmetting ge
maakt. De film 'In goede aarde' laat
in 25 minuten zien wat cystenaaltjes
zijn, welke problemen ze veroorza
ken en welke chemische oplossingen
mogelijk zijn.
De Plantenziektekundige Dienst, het
Instituut voor Rationele Suikerpro-
duktie en het Hilbrands Laboratori
um in Assen verleenden mede
werking.
Shell wil de film beschikbaar stellen
aan voorlichters, loonwerkers en ak
kerbouwers. Geïnterresseerden kun
nen bellen met Shell in Rotterdam,
telefoon (010) 4697016 (mevr. A.
Eriks).
Kunstmatige inseminatie is voor de geitenhouderij van groot belang, niet
in de laatste plaats omdat geitebokken gewoonlijk alleen in herfst en
vroege winter sperma leveren.
12
Vrijdag 6 februari 1987
