Marktgebeuren en marktontwikkeling 2 ïanuan
In deze bijdrage wordt turuggekeken
op de markt van akkerbouw- en vee-
houderijprodukten in 1986 en af en
toe even vooruitgekeken naar de
markt in het komende jaar.
Runderen
Europees gezien gebeurde er in 1986
het volgende: Besloten werd 15.000
stieren en 25.000 ton goedkoop
rundvlees minder toe te laten. Er werd
200.000 ton rundvlees aan Brazilië
verkocht. De voorraad rundvlees
liep terug. De Europese Commissie
deed ingrijpende voorstellen. Het
Produktschap voor Vee en Vlees
stelde vast "Het is voor het EG-
budget goedkoper de producent een
premie te geven, indien geen vlees
wordt geproduceerd, dan vlees te in
terveniëren. Voor 1987 worden
3/2minder slachtingen verwacht
(le helft -2/i2e helft - 4%). In
Nederland werden in de eerste 10
maanden van 1986 ca. 8000 minder
slachtdieren op de veemarkten aan
gevoerd dan in dezelfde periode in
1985. De aanvoer van gebruiksvee
was 4000 stuk kleiner.
Kalveren
De jonge (nuchtere) kalveren waren
duur. Medio juni werd voor de
MRIJ-kalveren (40 kg - A-kwaliteit)
een prijs betaald van 16,— per kg,
tegen 15,tot 15,40 in de 3 jaar
daarvoor. De zwartbonten kostten
14,75 tegen 12,75 tot 14,15 de
drie juni-maanden daarvoor. Voor
de mesters waren de kalveren eigen
lijk wel te duur, maar lege boxen
schroefde de prijs en de concurrentie
op. De kalfsvlees "afzetters" bleven
actief. Italië voerde voor het eerst
meer dan 1000 miljard lire aan vlees
in. Nederland stuurde 50% van het
geëxporteerde kalfsvlees naar dit
land. Er ging een eerste proefzen
ding naar Japan.
In Nederland ging de discussie -
maar ook de uitbreiding - van
groepshuisvesting door.
Voor het komende jaar worden
2!/2% minder kalverslachtingen in
de EG verwacht (le helft -3% en 2e
helft -2%).
Schapen
De schapenhouderij kreeg aan het
begin van het jaar een 1% hogere
basisprijs. Begin maart werd de ooi
premie vastgesteld op ruim 32,
per ooi. In juli/augustus werd deze
uitbetaald. Ruim 370.000 ooien en
ooilammeren kwamen er voor in
aanmerking. Totale kosten 1,2
miljoen.
In het Verenigd Koninkrijk viel
radio-actieve regen met alle gevolgen
voor de afzet van dien. Frankrijk
mocht - voor max. 4 miljoen kg. -
van een particuliere opslagregeling
gebruik maken, gedurende de perio
de 15/10 tot 14/11. De gemoederen
over de lage schapeprijzen in dat
land werden zo verhit, dat de Fran
sen allerlei gekke dingen uithaalden,
ook met Nederlandse zendingen.
Wereldwijd gezien: over 1986 wordt
de invoer van schapevlees uit Derde
Landen geschat op 210.000 ton, dat
is 90.000 ton minder dan mag. De
produktie en export van schapevlees
van Nieuw-Zeeland zullen de ko
mende jaren teruglopen. Australië
evenwel hoopt het komende jaar 5
tot 10% meer te kunnen exporteren.
In de EG wordt voor 1987 een uit
breiding van de schapenstapel ver
wacht van 0,9%. De consumptie van
schapevlees zou toe kunnen nemen
met 2%. Desondanks verwacht
Brussel een H/2% lagere marktprijs.
Varkens
In november 1985 was de opbrengst
varkens minus voer en big nog
47,(Landbouwschapsbereke
ning) maar in november 1986 nog
slechts 22,
De varkenshouderij heeft een zeer
onzeker jaar achter de rug. Dat gold
niet alleen de afzet met wisselende -
maar ook lage - prijzen, maar ook
Afrikaanse varkenspest en de
milieu- en mestwetgevingsperikelen
zorgden voor onrust.
Toen bekend werd dat 31 december
1986 de referentiedatum werd voor
de mesthoeveelheid, werden veel
varkens vastgehouden. Dat zal een
extra stroom varkens begin dit jaar
geven, hetgeen de prijs zal drukken.
Europees gezien wordt deze maand
een meeraanbod verwacht van
2'/2%, voor februari en maart van
6%, voor april en mei 1% en voor
juni en juli van een '/2%.
De verwachting van de wereldvar-
kensproduktie over het afgelopen
jaar kwam uit op 33 miljard kg. en
dat is 1,2% meer dan in 1984. De
EG-produktie maakt daar ongeveer
10% van uit.
In Amerika was de varkensstapel af
gelopen jaar juni bijna 50 miljoen
stuks, dat is 6/2% of 3,4 miljoen
stuks meer dan een jaar eerder.
Tenslotte: Begin april was er een
Vakbeurs Intensieve Veehouderij in
Tokio en in november in Utrecht.
Slachtpluimvee
In het afgelopen jaar werd door de
pluimveeslachterijen veel concurren
tie ondervonden van de Fransen op
de Duitse markt. Verder werd de af
zet op de Engelse markt bemoeilijkt
door de koersontwikkeling van het
Engelse Pond. Deze zomer hebben
opnieuw - vanwege de warmte - een
aantal kuikens het leven gelaten. In
verband met de referentiedatum
mestquotum 31-12-1986 waren de
hokken extra vol in het laatste deel
van 1986.
Positief nieuws was er van consu
mentenzijde. In 1975 waren er nog
47% kipeters, vorig jaar was dat
67%. Per hoofd van de bevolking
eten de Nederlanders 10 kg. per jaar.
In Duitsland waardeert 2/3 van het
aantal huisvrouwen kip in hoge ma
te. Voor het komende jaar wordt
verwacht dat de produktie van
pluimveevlees met 1,5% zal stijgen
in de EG en dat de consumptie met
2,5% zal toenemen.
Eieren
Een gemiddelde Nederlandse huis
houding eet 11 eieren per week.
Ruim 35% van de eieters wil het
liefst een bruin ei. Nederlanders eten
zo'n 200 eieren per persoon, de Por
tugezen komen niet verder dan 140,
maar de Spanjaarden spannen met
300 de kroon.
Ongeveer 70% van de Duitsers wil
len het liefst een ei dat op eigen bo
dem is gelegd. De eiproduktie in de
EG is voor 70% bruin, met een grote
variatie per land. Denemarken komt
niet verder dan 10% bruin, de En
gelse naderen de 100%.
Het ging het afgelopen jaar niet
goed in de pluimveehouderij. De
oliedollars werden schaars en een
stuk afzet naar de olieproducerende
landen viel weg. In november kwam
er enige opleving o.a. door export
naar de Verenigde Staten. Hoe
slecht het ging vorig jaar blijkt ook
uit de exportcijfers tot 1 november.
Er werden 0,8% meer eieren geëx
porteerd, maar de waarde ervan lag
maar liefst 18% lager.
In de EG heeft het leghennenbestand
zich zeer verschillend ontwikkeld. Er
was een gemiddelde daling van 1%,
maar Nederland en West-Duitsland
hielden 2,5% minder kippen, de En
gelsen 4% meer en de Italianen en
Spanjaarden zelfs 10% meer.
Voor 1987 is de voorspelling van de
secretaris van het Produktschap
voor Eieren: een constant binnen
lands verbruik, exportsaldo naar an
dere lidstaten licht stijgend, maar
naar Derde Landen sterk dalend en
pas in de tweede helft van dit jaar
een betere eierprijs.
De Engelsen blijven desondanks vin
dingrijk. Zij brachten een nieuwe
verpakking voor 6-10 of 12 gekookte
eieren op de markt, waarbij de kleur
aan de onderkant aangeeft of de eie
ren zacht, harder of hard gekookt
zijn en waarbij ieder ei apart verpakt
is, een verpakking die tevens dienst
kan doen als eierdopje. Over toveren
met een eitje gesproken.
Zuivel
Een te laat ingegaan (12 mei) melk
prijsjaar was de eerste teleurstelling
vorig jaar in zuivelland, maar de
zorgen werden steeds groter. Er
werd meer gemolken dan de bedoe
ling van Brussel was, de voorraden
boter liepen op en Landbouwcom
missaris Andriessen kwam met forse
voorstellen omdat - volgens hem - de
situatie onhoudbaar werd. De Raad
van Landbouwministers is het daar
mee eens en de melkveehouders zijn
dan ook met veel "schrik en beven"
1987 binnen gegaan.
De inhoud van het nieuwe zuivelbe
leid belooft niet veel goeds.
Toch zijn er ook lichtpuntjes ge
weest vorig jaar. De kaasexport liep
goed 4,5% tot 1 november) en de
binnenlandse consumptie steeg (met
5%) tot 1 november. Belgische kaas
winkels zoeken het met meer dan
100 soorten in de variatie. Boeren-
kaasbereiders gaan de consumenten
bewerken, omdat 13% nog maar re
gelmatig boerenkaas koopt en 30%
af en toe en onze Oosterburen aten
in de eerste helft van vorig jaar weer
eens meer boter dan margarine, iets
dat in geen tien jaar gebeurd was. De
West-Duitsers eten overigens meer
Nederlandse boter dan de Nederlan
ders zelf.
Granen
In Brussel noemt men de granen het
tweede zorgenkind. Niet door are
aaluitbreiding, maar door op
brengstverhoging per ha. is de
graanproduktie snel gegroeid. Daar
naast hebben de graanvervangende
produkten de afzet sterk negatief
beïnvloed. Aan het eind van het sei
zoen 1985/1986 was de wereldvoor
raad graan 25% van de te verwach
ten oogst van vorig jaar.
In maart vorig jaar hebben 60 lan
den een nieuwe Internationale Tar
we overeenkomst getekend, ingaan
de 1 juli 1986, met o.a. geregeld een
tarweleverantie voor voedselhulp
van ruim 7,5 miljoen ton.
De uitvoering van de regeling rond
de medeverantwoordelijkheidshef
fing - met name de inning - voor gra
nen riep het afgelopen jaar veel
weerstanden - en zelfs verzet - op.
Het Produktschap voor Granen wil
dat Brussel de dingen niet alleen be
ter regelt, maar dat ook op korte ter
mijn doet.
De CBS-ramingen - oogst 1986 - als
mede de arealen voor granen hadden
de volgende uitkomst, met tussen
haakjes die van 1985. Tarwe 117.500
ha. (128.000) a 8.000 kg. (6.600);
gerst 42.000 ha. (38.700) a 6.200 kg.
(5.100); rogge 4.000 ha. (4.560) a
4.900 kg. (4.200); haver 6.500 ha.
(11.300) a 6.100 kg. (5.200).
Zaden
Op de zadenmarkt speelden het af
gelopen jaar een aantal zaken een
rol. Allereerst was er de wijziging in
de arealen: een kleine oppervlakte
karwijzaad en een halvering van het
koolzaadareaal. Daarnaast de hoge
opbrengsten per ha., zoals 3.400 kg.
koolzaad per ha. tegen 3.050 kg. in
1985 en 1.950 kg. karwijzaad tegen
1.400 kg. in 1985. Vervolgens blij
ven de goedkope importen van bui
ten de EG een rol spelen. Wat be
treft de prijzen van de oogst 1986
kan het volgende opgemerkt wor
den: Karwijzaad startte op een
prijspeil van een kleine 200,dat
is een 100,— lager dan in 1985 en
ca. 300,lager dan in 1984. Een
slecht prijsjaar voor karwijzaad dus.
Blauwmaanzaad deed in mei een
prijs van 120,en in september
lag die 100,— hoger. Een gunstige
ontwikkeling dus, al is de prijs voor
een renderende verbouw nog altijd
veel te laag.
Vlas
Het areaal vlas was vorig jaar, zowel
in Nederland als in de EG, een 20%
kleiner. Dat had een groot effect op
de prijzen kunnen hebben, maar er
was nog een grote voorraad. Toch
was de vlasprijs beter dan in 1985 en
dat zou wel eens weer tot meer inzaai
in het komende jaar kunnen leiden.
In het nieuwe - per 1 augustus 1986
- ingegane Multivezel-akkoord - is
nu ook vlasvezel opgenomen. De
vlasopbrengst per ha. in Nederland
was in 1986 een 2% kleiner dan in
1985.
Vorig jaar werd een nieuwe vlascom
missie bij het HPA ingesteld, die
o.a. onderzoek, belangenbeharti
ging en promotie wil bevorderen.
Het komende jaar zullen de vlaste
lers voor dat alles mogelijk een
25,heffing per ha. moeten
betalen.
Mevrouw Braks zag een linnenmo
deshow het afgelopen jaar in
Utrecht, met veel andere dames van
hooggeplaatste personen in de EG
en zo'n belangstelling deed het hart
van de vlassers goed.
Peulvruchten
Het areaal peulvruchten was vorig
jaar - ook in Nederland - opnieuw
groter. De groene erwten brachten
gemiddeld 5.150 kg. per ha. op, te
gen 3.650 kg. een jaar eerder. De
schokkers gaven 17% meer op
brengst en de kapucijners en groene
erwten 24%. De kwaliteit van de
groene erwten was goed, behalve
voor een deel gegroeid op de zand
gronden. De groene erwten gingen in
prijs vorig jaar lager van start, om
dat het garantieniveau was verlaagd.
Kapucijners liggen zwak in de
markt, mede omdat er nogal wat
voorraden zijn en de kapucijners
geen exportartikel is. Bruine bonen -
met een lagere opbrengst per ha. -
begonnen het prijsjaar goed, mede
dankzij export naar Italië. Als China
en Canada ons maar niet te veel
bruine bonen sturen hoeft de prijs
niet weg te zakken.
In Frankrijk breidde het voererwten-
areaal vorig jaar uit met 60.000 ha.
en de Engelsen hadden een peul-
vruchtenoogst van 200.000 ton
meer. In Engeland verwacht men dit
jaar 30% areaalsuitbreiding.
Aardappelen
Het areaal aardappels in de EG was
vorig jaar naar schatting een 60.000
a 70.000 ha. kleiner dan in 1985.
Met de opbrengsten per ha. zag het
er aanvankelijk slecht uit en in be
paalde delen van Europa is er nogal
wat minder geoogst maar Nederland
kwam toch nog uit op een niveau ge
lijk aan 1985. Door dat alles was de
aardappelprijs van oogst 1986 ho
ger, hetgeen zeer welkom was na de
zeer lage prijzen van oogst 1985. Er
werden vorig jaar meer aardappels
verwerkt tot aardappelconsumptie-
produkten en er werd meer geëx
porteerd.
Landbouwuniversiteit moet in
1991 /8,5 miljoen bezuinigen
In 1991 zal bij de Landbouwuniver
siteit een bedrag van ƒ8,5 miljoen
moeten zijn bezuinigd, waarvan ƒ4
miljoen voor vernieuwend beleid aan
gewend moet worden. Mede als ge
volg van de noodzaak vernieuwend
beleid tot stand te brengen, kunnen
de noodzakelijke bezuinigingen niet
gelijkmatig over de Landbouwuniver
siteit verdeeld worden. Op sommige
onderdelen zal derhalve extra bezui
nigd moeten worden; andere gebieden
De opbrengst van zetmeelaardappe-
len in de Veenkoloniën was kleiner.
Uien
Net als de aardappeltelers hadden de
uientelers een slecht 1985 achter de
rug en was de verbeterde prijs in
1986 zeer welkom. Het liep allemaal
goed na de oogst vorig jaar, maar in
oktober werd bij een aantal partijen
koprot ontdekt, hetgeen (bevordert
door de publiciteit) leidde tot lagere
prijzen. En dan te bedenken dat de
uienwereld net nieuwe activiteiten
had ontplooid om de kwaliteit van
de Nederlandse uien te verbeteren.
Suikerbieten
In oktober werd de eerste schatting
van de wereldsuikerbalans gepubli
ceerd over 1986/1987. In 1.000 ton
ruwaarde ziet deze er als volgt uit:
beginvoorraad 37.000 produkten
101.000, importen 26.000, consump
tie 101.000, exporten 27.000 en eind-
voorraad 36.000. Die eindvoorraad
maakt 35% uit van de consumptie.
In 1985 was dat 37%. De bietente
lers waren vorig jaar in een uitge
breide discussie over het suiker
systeem voor het komende jaar.
Meststoffen
Binnen één seizoen (vorig jaar) daal
den de prijzen van de meststoffen
tot zelfs 25%. Het was 15 jaar gele
den dat de stikstofprijzen op datzelf
de niveau lagen.
Veevoeders
De meeste veevoedergrondstoffen
vertoonden aan het eind van 1986
(nog steeds) een laag prijsniveau. De
redenen zijn de grote voorraden en
de goede oogsten. Deskundigen ver
wachten dat de prijzen van de meng
voeders de komende twee jaren nog
verder zullen dalen, het meest die
voor het Rundvee.
Tenslotte
Het jaar 1986 zal de geschiedenis in
gaan als het jaar waarin vrijwel ie
dereen in Europa tot het oordeel
kwam dat de landbouwoverschotten
niet verder mogen oplopen, maar af
gebroken moeten worden.
Brussel kondigde dan ook harde
maatregelen aan, met verregaande
consequenties voor de boeren in
komens.
In Nederland kwam daar nog bij
"de grenzen van milieu en mest".
De scherpe afbakening van al die
grenzen, hebben onze boeren met
zorg de grens doen overgaan van
1986 naar 1987.
moeten de ruimte krijgen voor nieu
we taken.
Dit schrijft minister ir. G. Braks in de
nota "Selektieve krimp en groei
Landbouwuniversiteit Wageningen
1987-1991". Deze nota is 11 decem
ber jl. aan het College van Bestuur
van de LU Wageningen gezonden. In
afwijking van de procedure die de mi
nister van onderwijs en wetenschap
pen volgt, wordt het College van
Bestuur van de LU gevraagd binnen
ca. 2 maanden een plan ter realisering
van deze bezuinigingen aan de be
windsman voor te leggen.
Grotere afhankelijkheid dreigt voor boer en tuinder
Hadden boer en tuinder bij hun
produktie eeuwenlang weinig te
maken met andere sektoren in de
maatschappij, de laatste tiental
len jaren is hun afhankelijkheid
sterk toegenomen. Leveranciers
en afnemers lijken steeds meer
zeggenschap te krijgen over het
produkt en het bedrijf van de
agrariër. De drie centrale land
bouworganisaties en de voe
dingsbonden buigen zich thuis
over een nota van het Land
bouwschap over de manier waar
op boer en tuinder zich tegen de
ze toenemende greep kunnen
wapenen.
Van oudsher heeft de boer alleen
in de behoeften van het eigen ge
zin of de naaste omgeving hoe
ven voorzien, aldus de nota van
het Landbouwschap. Arbeid en
grond waren bijna de enige beno
digdheden voor het bestieren van
het bedrijf. Nu zijn hulp- en
grondstoffen onontbeerlijk voor
teelt of veehouderij: kunstmest,
aardgas, veevoer, diergeneesmid
delen, bestrijdingsmiddelen. Het
eindresultaat verdwijnt niet
rechtstreeks naar de klant, maar
naar handels- en verwerkende be
drijven.
Uiteindelijk zijn boer en tuinder
een schakel geworden in een ke
ten, ingeklemd tussen toeleveren
de en dienstverlenende bedrijven
enerzijds en verwerkende bedrij
ven en handelaren anderzijds.
Hun afhankelijkheid van die be
drijven is hierdoor groot.
Vrijdag 2 januari 1987
23
