Verdeling grond staat snelle modernisering
landbouw in China in de weg
Schijn
Privacy
Sociale kontrole
Abortus
Dansen
Honger
Luxe
In september 1986 werd door de
Stichting Uitwisseling en Studie
reizen voor het platteland een
studiereis naar China georgani
seerd. Deze reis had o.a. tot doel
een kennismaking met het land
China, zijn bevolking en ook met
het Chinese platteland. Naast de
gebruikelijke toeristische attrak-
ties zoals de Chinese Muur en di
verse paleizen, tempels en gra
ven, werden er ook bezoeken ge
bracht aan plattelandsdorpjes en
vond er in een van die dorpjes
zelfs een overnachting plaats bij
een Chinees gastgezin. Gabri
Hoek uit Roosendaal was daarbij
en schetst in onderstaand artikel
een beeld van het leven in China
in 1986.
China is een land van radikale om
wentelingen. De periode van 1966
tot 1976 werd beheerst door de z.g.
kulturele revolutie. Tijdens deze kul-
turele revolutie waren alle Chinezen
verplicht gelijk aan elkaar te zijn. De
mensen met een middelbare of hoge
re opleiding werden 'bekritiseerd' en
ontslagen. Zij moesten op het platte
land, of onder vergelijkbaar slechte
omstandigheden in de steden, zwaar
en/of vuil werk gaan doen. Na de
dood van Mao in 1976 zijn alle ver
anderingen van de kulturele revolu
tie weer terug gedraaid en heeft Chi
na een wat meer kapitalistische
koers gekozen. Men spreekt nu over
de ekonomische revolutie. De tijden
dat Mao en zijn rode boekje als al
wetend werden vereerd lijken defini
tief voorbij. Mao wordt nu door de
Chinezen beschouwd als de persoon
die hen in 1949 tijdens de kommu-
nistische revolutie heeft bevrijd,
maar ook de persoon die in zijn late
re jaren grote fouten heeft gemaakt.
Het was opvallend dat vrijwel ner
gens foto's van Mao of enig andere
Chinese leider tentoongesteld waren.
Zelfs in de dorpshuizen, scholen of
andere semi-officiële gebouwen ont
breken staatsfoto's.
Tijdens een rondreis als de onze
wordt natuurlijk alleen het beste van
het beste van het hedendaagse China
getoond. Al snel ontstaat er dan de
indruk dat er in China binnen 10 tot
20 jaar wel eens een moderne naar
westers voorbeeld georganiseerde sa
menleving zou kunnen ontstaan.
Een samenleving die ekonomisch en
maatschappelijk gelijkwaardig zou
kunnen zijn aan die in Europa.
Waarschijnlijk geldt ook hier dat
schijn bedriegt. China is een ontwik
kelingsland en bovendien een erg
traditioneel land.
De vernieuwingen komen ook hier
sleehts langzaam op gang. Men is ze
ker op (de goede) weg, maar tradi
ties die in meer dan 2000 jaar Chine
se beschaving zijn ontstaan, worden
niet zo maar vergeten.
Dit nog afgezien van het feit of de
huidige Chinese leiders dergelijke
ontwikkelingen wel wenselijk
achten.
De tradities, de sterke familieband,
wettelijke regelingen en de enorme
burokratie zorgen er samen voor dat
individuele vrijheid en privacy in
China nog zeer beperkt is. De vrij
heid van meningsuiting is in China
nu groter dan voorheen, maar toch
nog steeds beperkt. Stemrecht heb
ben alle volwassen Chinezen, maar
er is slechts 1 partij, en vaak wordt
vooraf duidelijk gemaakt op welke
kandidaat gestemd moet worden:
Vrijheid om te verhuizen of om zelf
een baan te kiezen is er evenmin.
Vooral op het platteland is het vaak
moeilijk om weg te komen. Een van
de weinige mogelijkheden is in de
stad gaan studeren. Dit is echter al
leen weggelegd voor die studenten
die het toelatingseksamen halen. De
anderen blijven thuis wonen in hun
dorp en krijgen daar een baan toege
wezen. China is zo een van de weini
ge ontwikkelingslanden zonder
enorme krottenwijken rond de grote
steden. Een positieve ontwikkeling is
sinds enkele jaren de mogelijkheid
een eigen bedrijfje te beginnen, hoe
wel dit natuurlijk niet voor iedereen
is weggelegd.
De familieband is in China van ouds
her erg sterk. De Chinezen willen
nog steeds heel graag dat hun kinde
ren in de buurt blijven wonen. Kin
deren zijn immers de oudedagsverze-
kering, want zij dienen voor hun
ouders te zorgen. Zoons blijven
thuis, ook als ze trouwen. Dochters
trekken in bij hun schoonfamilie.
Door het enorme woningtekort is de
kans op een eigen huis in China erg
klein.
Het inwonen gaat ook in China
overigens lang niet altijd zonder pro
blemen, want de pasgehuwde jonge
vrouwen moeten zich aanpassen aan
een gezinsleven waar hun schoon
moeder de baas is. Pas als men ge
trouwd is kan men een aanvraag in
dienen voor een eigen woning. Er
moeten daarvoor wel duidelijk ge
gronde redenen zijn, zoals eei\ wo
ning die echt te klein is. Dit wordt
door de toewijzingskommissie ter
plekke onderzocht. Het toegewezen
krijgen van een eigen woning duurt
meestal enkele jaren, zodat nog al
wat jong gehuwden de eerste jaren
van hun huwelijk noodgedwongen
gescheiden (ieder bij zijn eigen
ouders) moeten doorbrengen. Er
heerst in China een enorme sociale
kontrole. Ongehuwd samenwonen
word in China niet geaksepteerd.
Bovendien komt men bij ongehuwd
samenwonen ook niet in aanmerking
voor een eigen woning. De meeste
Chinezen trouwen dus, iets dat ge
middeld gebeurt op een leeftijd van
24 tot 28 jaar. Officieel dient het hu
welijk voor het krijgen van kinde
ren, het samen uitvoeren van het
huishoudelijk werk en het samen
streven naar betere levensomstan
digheden voor het gezin.
De praktijk is anders, iets dat ook
geldt voor de gelijkheid van man en
vrouw. Het meeste huishoudelijk
werk wordt in China nog steeds door
vrouwen gedaan. Echtscheiding is in
China moeilijk, zoniet onmogelijk.
Aan maagdelijkheid bij het huwelijk
wordt in China nog veel waarde ge
hecht. Sex voor het huwelijk wordt
van overheidswege afgeraden. Ho
moseksualiteit is in China net als
prostitutie ekspliciet verboden en
wordt streng bestraft.
Vanwege de enorme overbevolking
is men in China 6 jaar geleden
gestart met een zeer strenge geboor-
tepolitiek; 'het 1 kind per echtpaar'-
principe. Deze regeling was aanvan
kelijk erg rigoureus en is nu blijk
baar iets verlicht. Enkele jaren gele
den was het zelfs zo dat indien een
vrouw voor de tweede maal in ver
wachting raakte; er voor begeleiding
werd gezorgd naar een kliniek voor
een verplichte abortus. Om dit te
voorkomen moest ze onderduiken
tot na de geboorte van het kind.
Daarna werd ze hiervoor bestraft.
Dit komt nu niet meer voor. Mo
menteel wordt het 1 kind-systeem
belastingtechnisch geregeld. Het is
wettelijk nu wel mogelijk, maar fi
nancieel bijna onhaalbaar om meer
dere kinderen te krijgen.
Ook nu nog zal de werkgever van de
vrouw bij een tweede zwangerschap
proberen om haar te overreden
abortus te laten plegen.
Anti-konseptiepillen zijn in China
voor gehuwde vrouwen overal ver
krijgbaar en gratis. In vele dorpen
zijn skoreborden aangebracht waar
op zichtbaar wordt gemaakt hoeveel
Het wegen van knoflook op de vrije markt
Een bezoek aan China is niet denkbaar zonder een kleine wandeling op de
bekende Muur
gezinnen aan het 1 kind-principe
voldoen, hoeveel personen er zijn
gesteriliseerd etc.
Een uitzondering op het 1 kind
principe kan gemaakt worden als het
eerste kind gehandikapt is. Voor
waarde is dan wel dat de oorzaak
niet erfelijk is.
Touristen krijgen in China meestal
een V.I.P.-behandeling. Zij worden
bijna kontinu naar gelegenheden ge
bracht waar gewone Chinezen geen
toegang hebben, zoal^ speciale win
kels, hotels, restaurants, le klas trei
nen, etc. Vooral bij de Chinese dans
gelegenheden was de scheiding Chi
nees en niet-Chinees erg opvallend.
Normaal zijn de dansgelegenheden
alleen voor Chinezen toegankelijk.
Gasten uit het westen worden alleen
toegelaten als de zaal hiervoor speci
aal is afgehuurd. Bij hoge uitzonde
ring is het ons gelukt, - zij het onder
strenge voorwaarden (o.a. niet ge
mengd dansen) - in een Chinese
dansgelegenheid binnen te komen.
Dansen is in China sinds 2 jaar weer
beperkt toegelaten. Er zijn zelfs
weer dansscholen waar men stijldan
sen kan leren. De danszalen zijn in
China geopend tussen 19.00 uur en
21.15 uur. Het aantal tot de zaal toe
gelaten personen is beperkt. Zo zal
het nooit te druk worden. Verder
mag er in de zaal niets gedronken
worden. De rustige muziek, stijl ja
ren 40-50, wordt verzorgd door een
band van minimaal 10 personen. De
westerse invloeden worden in China
nog steeds beperkt.
De landbouw is in China nog steeds
een belangrijke ekonomische faktor.
Grote eenzame boerderijen kent
men in China niet.
Landbouwkommunes zijn er offi
cieel ook niet meer. De grond is nu
in handen van de dorpen. Twee jaar
geleden werd, op basis van een
10 jarig kontrakt, de grond groten
deels verdeeld onder de in de dorpen
wonende families. Veel families zijn
hierdoor in beperkte mate zelfstan
dig ondernemer geworden. De op
het eigen land geproduceerde pro-
dukten mogen op de vrije markt
worden verkocht. In de meeste dor
pen staan ook nog enkele fabriekjes,
zodat de meeste gezinnen niet alleen
afhankelijk zijn van de landbouw
voor hun inkomsten.
Honger schijnt de laatste jaren in
China niet meer voor te komen. Dit
was tijdens de kulturele revolutie wel
anders. Alle levensmiddelen schij
nen nu ruim voorradig te zijn. Ze
zijn vaak zelfs kwalitatief van hoog
nivo. In zeer beperkte mate ekspor-
teert China tegenwoordig zelfs land-
bouwprodukten (o.a. fruit naar de
Sowjet Unie). Het distributoeburo
voor granen bestaat nog steeds. In
hoeverre het momenteel nog een
funktie heeft is onduidelijk.
Een snelle modernisering en schaal
vergroting van de landbouw naar
westers model is in China door de
verdeling van de grond vrijwel on
mogelijk geworden. Waarschijnlijk
is dit voor de nabije toekomst een
goede zaak. China is immers een
ontwikkelingsland. Een enorme uit
stoot van arbeid uit de landbouw en
de afvloeiing hiervan naar de toch al
overbezette arbeidsmarkt in de ste
den wordt hierdoor voorkomen.
Het gemiddelde maandinkomen in
China bedraagt ca. 100 Yuan per
persoon (dit komt overeen met ca.
65 gulden). In China spreekt men
echter meestal over het gezinsinko
men, omdat er meestal meerdere
personen in een gezin werken. De
kosten voor eten bedragen gemid
deld 30 Yuan per persoon per maand
en de huur van een tweekamer
appartement bedraagt ca. 10 Yuan
per maand. De gezondheidszorg is
over het algemeen via het werk gere
geld en ook voor niet-werkende ge
zinsleden gratis. Het geld dat in het
gezin overblijft kan besteed worden
aan kleding en luxe goederen. Kas-
setterekorders, wasmachines en
vooral kleuren t.v.'s zijn momenteel
erg populair. Dit laatste kan ook af
geleid worden uit het grote aantal
(vaak zelfgemaakte) antennes op de
daken.
Men werkt in China over het alge
meen 6 dagen per week, 8 uur per
dag. Vakantie kent men nauwelijks.
Meestal blijft de vakantie beperkt
tot de 7 feestdagen per jaar. Over
het algemeen blijft men in China
werken tot een leeftijd van 65 jaar
(60 jaar voor vrouwen).
China is een land in ontwikkeling.
De vrijheid van de Chinezen is nog
steeds erg beperkt, zeker in onze
ogen. Toch is de situatie in China
momenteel stukken beter dan in
voorafgaande perioden en ook beter
dan in vele vergelijkbare ontwikke
lingslanden. Het is dan ook te hopen
dat men in China de koers van libe
ralisaties en eigen verantwoordelijk
heid ook in de toekomst zal blijven
volgen. Hopelijk ontstaat er op deze
wijze in de toekomst een modern
welvarend China waar individuele
vrijheid en persoonlijke ontplooiing
ook een kans krijgen.
Gabri Hoek
Roosendaal, oktober 1986
4
