Een groene kerst
Het gebruik om rondom kerst
onze huizen met groen te versie
ren is een overblijfsel van de hei
dense voor-christelijke midwin
terfeesten. De verlichte kerst
boom van nu is afgeleid van wat
in de tijd van de Germanen ritue
len waren om de goden gunstig te
stemmen. Die heidense gebrui
ken bleven ook na de kerstening
tot ongenoegen van veel geestelij
ken in zwang. Toch was het paus
Gregorius I (540 - 604) die onder
andere aan Augustinus van Can
terbury adviseerde om onschuldi
ge volksgebruiken als de gewoon
te om met kerst kerk en huis te
versieren aan te moedigen, mits
die gewoonten maar of ook in de
christelijke traditie konden wor
den uitgelegd.
Dat laatste is kennelijk geen pro
wortels en ontstaat er een stevige
kompakte wortelkluit. Kort voor
kerst halen we de plant uit de
grond, verpakken we de kluit in
gaaslinnen en plaatsen hem in
een met zachte aarde gevulde
plastik pot. Daarna bevochtigen
we de boom regelmatig en na ge
bruik gaat hij weer terug de
grond in en kan hij weer verder
groeien. Dankzij die goed ge
vormde wortelkluit.
Andere zeer bruikbare tuinkerst-
bomen uit de familie van de
fijnspar zijn:
De Servische spar (Picea omori-
ka), een mooie slanke boom met
korte gebogen takken waarvan
de naalden licht grijs-groen zijn.
De sitkaspar (Picea sitchensis),
eveneens met grijs-groene naal
den maar met een bredere groei
den zilversparren veel als kerst
boom voor binnen gekocht om
dat de naalden veel langer aan de
boom blijven dan de gewone
spar. De propere huisvrouwen
hebben daardoor veel minder
naaldenrommel en betalen graag
een hogere prijs voor de duurde
re zilverspar.
Zilversparren zijn er in verschil
lende uitvoeringen.
Sommigen groeien uit tot grote
bomen, anderen blijven kleiner
en vooral de laatste zijn in kleine
re tuinen goed toepasbaar. Abies
concolor is een prachtige mooi
regelmatig opgebouwde en volle
zilverspar met zilverig grijs
groene naalden. Het is een fraaie
solitairconifeer met als extra sier-
waarde mooi groen-purper ge
kleurde kegels.
Abies koreana of koreaanse zil
verspar is schitterende kerst
boom voor kleinere tuinen.
Groeit langzaam maar regelma
tig en tooit de met glanzend groe
ne naalden bezette takken al op
jeugdige leeftijd met purperblau-
we kegels.
De Abies nordmanniana behoort
tot de grotere zilverspar soorten.
Groeit in zeven jaar zo'n vier me
ter hoog, is breed pyramidaal
met sterk horizontale etages. De
naalden zijn glanzend donker
groen met aan de onderkant twee
witte strepen.
Abies pinsapo 'Glauca' is de
spaanse zilverspar die door de
blauwwit berijpte naalden erg
lijkt op de bekende blauwspar-
ren. Deze opvallende 'zilver'spar
groeit erg langzaam maar is door
kleur en soms grillige vorm bij
zonder.
Hulsten
Het eerbiedwaardige hulsten
geslacht heeft al eeuwenlang on
ze tuinen bevolkt. Hulst komen
we met uitzondering van Austra
lië tegen op heel de wereld. In
ons land is inheems de gewone of
scherpe hulst (Ilex aquifolium).
Teneinde hulst ekstra bruikbaar
te maken als kerstgroen met veel
rode bessen, hebben kwekers uit
gebreid aan de verschillende
soorten gesleuteld met als resul
taat een aantal uitstekende kerst-
groen variëteiten zoals Ilex aqui
folium J.C. van Tol een donker
groene beshulst met nauwelijks
gestekelde bladeren die zonder
bestuiving/bevruchting zeer tal
rijk oranje-rode vruchten voort
brengt.
Ilex aquifolium 'Pyramidalis' is
een vrouwtjeshulst die stuifmeel
behoeft van bijvoorbeeld de
mannelijke Ilex a. Laurifolia'
Na een goed kontakt tussen deze
twee variëteiten produceert 'Py
ramidalis' rijkelijk rode
vruchten.
Enkele bontbladige hulsten voor
kleurige kerststukjes zijn Ilex a.
Golden van Tol met oranje-rode
vruchten en Ilex a. 'Handworth
Silver' met purperen twijgen en
rode vruchten.
Andere groenblijvende heesters
Andere groenblijvende heesters
waarmee kerststukjes kunnen
worden gemaakt zijn:
Aucuba japonica 'Variegata',
een probleemloos groeiende
heester voor elke tuin met gespik
kelde bladeren en rode vruchten.
Laurierkersen en met name soor
ten als Prunus laurocerasus 'Otto
luycken' of Mischeana' zijn pri
ma heesters om basis materiaal
voor kerst- en andere bloemstuk-
jes van te plukken.
De vruchtdragende Skimmia
soorten zijn eveneens erg ge
schikt als basis en opbouwmate-
riaal voor kerststukjes. Ook bij
deze planten mooi glanzend
grieen blad en helderrode vruch
ten. De olijfwilgsoort Eleagnus
ebbingii met zilverig groen blad
De zilverspar is het betere alternatief voor de gewone kerstboom
en Eleagnus pungen 'Maculata'
met mooi geel-groen gekleurd
blad zijn mooie tuinheesters die
zich ten behoeve van kerststukjes
prima laten plukken.
Kerstrozen
De kerstroos of Helleborus niger
bloeit in zachte winters om
streeks de jaarwisseling. Met het
oog op kerst vervroegen kwekers
deze plant zodat ze zeker met
kerst bloeit. In eigen tuin kan dat
ook. Daartoe dekken we half ok
tober de plant met doorschijnen
de folie af. In die kasachtige po
sitie ontwikkelt ze zich en half
november halen we de plant uit
de grond en potten hem op. Als
aldus opgepotte plant kunnen we
de kerstroos in bloeiende
toestand in kerststukjes verwer
ken. De tere witte bloemen zijn
van een kerstzuivere schoonheid
en voegen passende sereniteit toe
aan de kerstkleuren.
Na de bloei en als de omstandig
heden buiten het toelaten zetten
we de kerstroos weer op een be
schaduwd plekje in de tuin en
verschaffen wat ekstra voedsel in
de vorm van organische mest.
Overige tuinplanten
Behalve de genoemde kerstboo
machtige planten en groenblij
vende heesters zijn er nog enkele
struiken die zich lenen voor het
maken van kerststukjes.
Denk maar aan de kronkelhaze
laar (Corylus avellana 'Contor-
ta') met haar grillig gedraaide
takjes die samen met ranke rech
te kaarsen het hoogtepunt van
een kerststukje kunnen vormen
en de bandwilg (Salix sachalinen-
sis 'Sekka') met tot banden ver
groeide en met katjes bezette tak
ken die eveneens een ekstra di
mensie aan een kerststukje kun
nen geven.
Het zal duidelijk zijn dat in de
tuin veel planten kunnen worden
toegepast die in de tuin zelf een
belangrijke versiering zijn maar
die daarnaast uitstekend te ge
bruiken zijn in kerst- en andere
bloemstukjes.
Goede kerstdagen!
De bontbladige hulst is één van de hulsten die geschikt zijn voor kerst
gebruik
bleem gebleken want sedertdien
is de kerstversierkunst met groen
een hele kuituur geworden.
Centraal in die kuituur staat de
kerstboom met daarnaast een
heel skala aan planten die in de
begeleidende versieringen een be
langrijke rol spelen. Onze eigen
tuin kan een belangrijke bron
van kerstgroen zijn of worden.
De volgende planten kunnen we
daartoe met meestal goed gevolg
in onze tuinen aanplanten en ge
bruiken.
Fijnspar
De gewone kerstboom zoals die
algemeen wordt gebruikt is de
fijnspar (Picea abies). Ten on
rechte wordt die fijnspar als
kerstboom nogal eens voor den-
neboom uitgescholden maar dat
is heel iets anders. Dennebomen
of ook wel pijnbomen hebben
lange gebundelde naalden en zijn
de producenten van grenehout.
De fijnspar levert het vurehout.
Een kerstboom uit eigen tuin ge
bruiken vergt als we de boom
tenminste weer in de tuin willen
hergebruiken enige voorberei
ding. Dat voorbereiden houdt in
dat we er voor moeten zorgen dat
de boom een goede wortelkluit
vormt. Daartoe moet de boom
regelmatig worden rond gesto
ken. Zo'n 20-25 cm uit de stam
steken we recht naar beneden de
wortels af. In de loop van augus
tus beginnen we daarmee en met
een tussenpoos van ongeveer
twee weken steken we de kluit in
drie etappes rond.
Binnen het afgestoken deel vor
men de wortels nieuwe kleine
wijze. De sitkaspar die aan de
barre kust van Alaska de zeewind
trotseert heeft een geweldig
weerstandsvermogen en groeit
zelfs op vochtige plaatsen uit
stekend.
Zilversparren, het betere alter
natief
Ofschoon de naam familie ver
wantschap met de fijnspar zou
doen vermoeden is dat niet het
geval. Zilversparren behoren tot
de Abiesfamilie en onderschei
den zich duidelijk van Picea-
soorten.
De zilverspar maakt een gerijp
ter, regelmatiger en vollere in
druk dan de soms wat magere ge
wone spar. De welriekende hars,
de dikke naalden en de zafchte
bast geven de zilverspar een haast
vrouwelijk karakter. De befaam
de 'dennegeur' van veel kosmeti-
sche produkten komt niet van
dennen, maar ontstaat door ver
werking van de naalden van de
zilverspar.
Een ander opvallend verschil is
dat dat de fraaie kegels van de
zilverspar rechtopstaan, terwijl
de bruine kegels van de fijnspar
ren hangen. Een kenmerkend
verschil is voorts de wijze waarop
de naalden aan de takken zitten.
De naalden van de zilverspar zit
ten direkt op de tak terwijl de
naaiden van de fijnspar ingeplant
zitten op kleine uitstulpinkjes.
Als de naalden vallen blijven die
uitstulpinkjes zitten en daardoor
zijn de takken van een spar ruw
en voelen die van de zilverspar
glad en zacht aan.
In Duitsland en Oostenrijk wor
De besdragende Skimmia is een mooie tuinplant die ook kerststukjes
opfleurt
12
Vrijdag 19 december 1986
