Boer ik voor- of achteruit?
FAGOED gaat van start: nieuwe
financieringsmogelijkheden voor grond
Ondernemer Ekstra
Proefboring naar aardwarmte
als nieuwe energiebron
Landbouwonderwijs
blijft onderdeel
ontwikkeling
agrarische sector
De beantwoording van de vraag of u als ondernemer voor of achter
uit boert is niet zondermeer af te leiden van het gegeven dat alle be
drijfskosten tijdig kunnen worden betaald. Er zal ook moeten worden
nagegaan waarvan het geld afkomstig is, waarmee is betaald.
Het zou kunnen zijn dat er betaald is met geld, dat eigenlijk gereser
veerd had moeten worden voor de vervanging van werktuigen. Ook
zou het kunnen zijn dat er betaald is met geld, dat is vrijgekomen door
inkrimping van de veestapel.
In deze gevallen zijn er wel geen di-
rekte betalingsproblemen op het be-
drijf, maar worden wel de
geldmiddelen opgegeten die zijn
bestemd voor vervanging van werk
tuigen of het geld dat is vrijgekomen
door inkrimping.
Eigen vermogen
De ontwikkeling van het eigen vermo
gen in het bedrijf is het bedrijfsgege
ven waaruit valt op te maken of de
ondernemer voor of achteruit boert.
Het eigen vermogen is het verschil tus
sen de totale bezittingen en de totale
schulden van het bedrijf en wordt ver
meld op de balans. Op de balans
staan aan de linkerkant alle bezittin
gen ook wel aktiva genoemd en aan
de rechterkant alle schulden ook wel
passiva genoemd. Door de balansen
met elkaar te vergelijken is na te gaan
hoe het eigen vermogen zich ont
wikkeld.
Balans
Om inzicht te kunnen krijgen in de fi
nanciële positie van het bedrijf zijn
dus balansen nodig.
Omdat de waardering van de be
drijfsmiddelen (grond, gebouwen,
vee, enz.) op verschillende wijze kan
plaatsvinden, komen in de praktijk
verschillende soorten balansen voor.
De meest voorkomende balans is die
welke voor de belastingaangifte wordt
gemaakt, de fiskale balans. De waar
de van de bedrijfsmiddelen op de fis-
kale balans worden gewaardeerd op
fiskale normen. Een balans waarop
de bedrijfsmiddelen worden gewaar
deerd naar de onderhandse verkoop
waarde is een liquidatiebalans. Als
derde mogelijkheid is er de bedrijfs-
ekonomische balans op welke balans
de bedrijfsmiddelen worden gewaar
deerd op basis van vervangings
waarde.
Solvabiliteit en Liquiditeit
Hoe groot het eigen vermogen is ten
opzichte van het totale vermogen
wordt weergegeven in het begrip sol
vabiliteit. De solvabiliteit is het eigen
vermogen in een percentage van het
totale vermogen. Voor de beoordeling
van de solvabiliteit wordt meestal uit
gegaan van de liquidatiebalans, waar
bij de bedrijfsmiddelen worden
gewaardeerd naar de onderhandse
verkoopwaarde.
De liquiditeit is het kengetal dat tot
uiting brengt of de ondernemer op
korte termijn aan de betalingsver
plichtingen kan voldoen. Het feit dat
er op het moment van de balansop
name geen liquiditeitsproblemen zijn,
wil niet zeggen dat er zich in de loop
van het jaar geen betalingsproblemen
kunnen voordoen.
Besparingen
Het inkomen van de ondernemer
dient in de eerste plaats voor de dek
king van de gezinsuitgaven en de be
lastingen. Daarnaast zal het inkomen
ook ruimte moeten bieden voor de
vorming van eigen vermogen. Om ei
gen vermogen te kunnen vormen zijn
er besparingen nodig. Wat er van het
inkomen overblijft na aftrek van de
gezinsuitgaven en de belastingen zijn
de besparingen.
Als nu de besparingen nul zijn of licht
positief kan dan gezegd worden dat
het goed gaat met het bedrijf? Dit is
meestal niet het geval. Naast de ge
wone vervangingsinvesteringen wordt
de ondernemer in de land- en tuin
bouw ook steeds weer gekonfronteerd
met nieuwe investeringen. Als een on
dernemer niet voldoende bespaart,
dan ontbreekt de mogelijkheid om de
ze nieuwe investeringen te doen,
waardoor het bedrijf veroudert en het
rendement terugloopt.
Benut de gegevens
De boekhouding wordt in de praktijk
vaak alleen gezien als een noodzaak
voor de belastingaangifte. Uit de fis
kale boekhouding is echter ook be
langrijke informatie te halen over de
financiële positie van het bedrijf. Als
uit de fiskale boekhouding blijkt dat
het eigen vermogen daalt en u dus
achteruit boert, dan is het noodzake
lijk om direkt na te gaan door welke
oorzaken het eigen vermogen is
gedaald.
Is de daling van het eigen vermogen
het gevolg van lagere bedrijfswinsten
dan zal het bedrijf moeten worden
doorgelicht. Is de daling het gevolg
van stijgende gezinsuitgaven dan zul
len hiervan de oorzaken moeten wor
den vastgesteld.
Ontwikkeling van het eigen vermogen toont aan of de ondernemer voor- of
achteruit boert.
FAGOED is een Beleggingsfonds
in Agrarisch Onroerend Goed. Dit
nieuwe fonds gaat begin 1987 van
start.
Het is bedoeld als nieuwe finan
cieringsmogelijkheid voor land
bouwgrond: een soort partikuliere
grondbank.
FAGOED is ontstaan op initiatief van
het KNLC en wordt nu opgericht
door een Stichting, waarin ook deel
nemen Rabobank, Heidemij, NOVO,
Avéro en Agropool.
Het fonds ontvangt enerzijds kapitaal
van institutionele beleggers (pensioen
fondsen en verzekeringsmijen) en
koopt anderzijds landbouwgronden
om deze weer in erfpacht uit te geven.
Boeren betalen daarvoor een erf
pachtscanon, welke na aftrek van
kosten wordt doorgegeven aan de be
leggers.
De verpachte waarde of agrarische
waarde bij bedrijfsovername is
meestal lager dan de genoemde 70
procent van de verkeerswaarde.
Stel de verkeerswaarde van 1 ha land
bouwgrond bedraagt ƒ40.000,FA
GOED financiert dan maximaal
ƒ28.000,Als de verpachte waarde
bijvoorbeeld ƒ20.000,bedraagt,
ontstaat er ruimte a 8.000,Een
boer kan nu twee dingen doen:
a. FAGOED ƒ28.000,laten finan
cieren.
Als de grond voor ƒ20.000,wordt
gekocht, houdt de .boer ƒ8.000,
over. De boer betaalt canon over
ƒ28.000,—.
b. FAGOED ƒ20.000,— laten finan
cieren. De erfpachter betaalt dan na
tuurlijk een lagere canon.
In dit voorbeeld is géén rekening ge
houden met kosten, zoals over
drachtsbelasting, notariskosten en
bemiddelingskosten, welke voor reke
ning van de erfpachter komen.
kapitaal x
F
A
G
O
E
D
grondaankoop^
beleggers
boeren
rendement
canon
V
FAGOED biedt voor de boer een
nieuwe financieringsvorm.
In drie gevallen kan FAGOED een rol
spelen:
Als de verpachter zijn grond te koop
aanbiedt aan de zittende pachter.
Als een boer wil kopen voor bedrijfs-
vergroting.
Bij de bedrijfsovername kind-ouder.
FAGOED koopt de grond voor maxi
maal 70 procent van de verkeerswaar
de. Het fonds neemt geen gebouwen
over.
Bij bedrijfsovername kind-ouder of
koop van verpachter grond is het
door FAGOED geboden bedrag
meestal voldoende.
Als FAGOED f20.000,— heeft be
taald, bedraagt de jaarlijkse canon
(bij 4,5 procent) f900,per jaar.
Dit bedrag wordt elke drie jaar gekor-
rigeerd aan de hand van de inflatie en
de herziene pachtnormen.
Kooprecht
De FAGOED-erfpachter kan de
grond op bepaalde momenten (te
rugkopen van het fonds, bijvoor
beeld elke twaalf jaar.
De koopsom wordt als volgt be
rekend:
100 Canonpercentage x laatst
betaalde canon Koopsom.
In het hierboven genoemde voorbeeld
werkt dit als volgt:
Aankoopwaarde ƒ20.000,
Canonpercentage: 4,5
Eerste canon: ƒ900,— per jaar; kor-
rektie elke 3 jaar.
Stel: Gekorrigeerde canon na 12 jaar:
ƒ1.200,per jaar.
De koopsom wordt dan:
100 4,5 x ƒ1.200,—
ƒ26.667,—.
Als de boer nog niet wil kopen, blijft
de erfpacht doorlopen tot het einde
van de overeenkomst.
Ook dan is weer een koopmogelijk
heid opgenomen.
In geval van een 40-jarig erfpachts-
kontrakt is er in de volgende situaties
sprake van een kooprecht:
- Na 12, 24 en 36 jaar.
- Aan het eind van de overeenkomst.
- Voor de rechtsopvolgers bij overlij
den van de erfpachter.
- Als de eigenaar de grond wil
verkopen.
Alternatief erbij
FAGOED komt begin 1987 op de
markt. Dan komt ook voorlich
tingsmateriaal beschikbaar en wordt
bekend gemaakt hoe men in kontakt
met FAGOED kan komen.
FAGOED is niet voor iedere boer in
teressant. Dit geldt overigens ook an
dersom. Het is een goed alternatief
erbij, maar het is van belang alles
nauwkeurig door te rekenen en ook
te kijken naar fiskale aspekten.
Jan Brinkman
Als de boer grond wil kopen voor uit
breiding, betaalt hij veelal de ver
keerswaarde. FAGOED financiert
maximaal 70 procent van die waarde,
zodat er een gat ontstaat van 30 pro
cent. De boer moet nu zelf voor de
aanvullende financiering zorgen.
Wat kost FAGOED?
De hoogte van de canon is nog niet
bekend. De nog op te richten Raad
van Toezicht van het Beleggingsfonds
moet daarover beslissen. Bij de hui
dige marktrente mag worden ver
wacht dat de jaarlijkse canon circa 4,5
procent zal bedragen van het aan
koopbedrag inkt. kosten.
Naar verwachting zal dit najaar wor
den begonnen met de eerste neder-
landse proefboring naar aardwarm
te, een voor ons land nieuwe energie
vorm. Dat blijkt uit publikaties van
het projektbeheerburo energieon
derzoek (PEO) te Utrecht en het
energieonderzoek centrum neder-
land (ECN) te Petten.
In Nederland komen op verschillen
de plaatsen, onder meer bij Rijs
wijk, Spijkenisse en Asten (N.Br.) in
de ondergrond op diepten tussen
1000 en 3000 meter zogeheten 'hot
spots' voor. Voornamelijk als ge
volg van het doorlekken van warmte
vanaf veel diepere aardlagen heersen
in dergelijke vaak waterhoudende,
goed geïsoleerde gesteentelagen tem
peraturen tussen 50 en 130 graden
Celsius. Met de door de dienst
grondwaterverkenning van TNO in
nauwe samenwerking met de Rijks
Geologische Dienst in Asten te ver
richten proefboring kan worden be
paald of de aardwarmte voldoende
is voor praktische toepassing. Een
aantal in het projekt geïnteresseerde
tuinders hoopt dat de aardwarmtere-
serve op circa 1500 meter diepte toe
reikend is om een kasoppervlak van
circa 70.000 vierkante meter met
komkommers, tomaten en bloemen
te verwarmen.
Ervaringen in Italië, waar zelfs een
elektriciteitscentrale op aardwarmte
draait, hebben geleerd dat een ge
middelde 'hot spot' enkele tientallen
jaren kan worden benut. Dan is de
temperatuur van het warmtereser-
voir zodanig gedaald dat het circula
tiewater te weinig wordt verwarmd.
Met het eksperiment waarvan in mei
1987 de eerste resultaten worden ver
wacht, is omstreeks 2,3 miljoen gul
den gemoeid. Het Ministerie van
Ekonomische Zaken draagt 1,3 mil
joen gulden bij, de Europese ge
meenschappen 1 miljoen.
"Het belang van het landbouwon
derwijs voor de ontwikkeling van
onze agrarische sector mag en kan
niet onderschat worden, want "ge
brek aan kennis is steeds de trouwe
bondgenoot geweest van armoede en
achteruitgang". Ook in de nabije
toekomst, waarin technologische en
teeltkundige ontwikkelingen hoge ei
sen zullen stellen aan het agrarische
ondernemerschap, moet de kwaliteit
van het agrarisch onderwijs daarop
toegesneden zijn".
Dit onder meer zei minister ir. G.
Braks nadat hij het boek "Agrarisch
onderwijs in Nederland, 1783-1983"
in ontvangst had genomen. Hij
kreeg het boek op 26 november jl.
uit handen van de auteur, dr. N.B.
Goudswaard.
De pleidooien die in het boek gehou
den worden voor het behoud van het
landbouwonderwijs, zei de bewinds
man van harte te onderschrijven.
Vrijdag 5 december 1986