VOOR M
VROUW
Kleding door de eeuwen heen
Lamsbout, asperges en
kaasroomsaus
onder redaktie van de Redaktiekommis-
4, ^ÜL 9 sie Bond van Plattelandsvrouwen voor
Zeeland en Brabant
Redaktieadres:
Mevr. P.J. de Rooy-Janse
Postbus 42, 4424 ZG Wemeldinge
Kleding door de eeuwen heen was het onderwerp van een leuke een leerzame avond, die georganiseerd
werd voor twee afdelingen van de ned. bond van plattelandsvrouwen, nl. de afdeling Schouwen en de
afdeling Duiveiand. Deze avond werd gehouden op 22 april jl. in de "Graanbeurs" te Zierikzee.
De presidente van de afdeling Schouwen opende deze avond en verwelkomde de vele aanwezigen, want
er waren meer dan 200 dames.
Eerst zong het koor van de afdeling Schouwen enkele liederen onder leiding van mevrouw van der Linde,
die ook de presidente is van de afdeling Schouwen. Mevrouw Ochtman begeleidde op de piano.
Nu was het woord aan mevrouw de Priester uit Vlissingen, die verder deze avond zou verzorgen.
Eers hield zij een inleiding over kleding door de eeuwen heen en na de pauze zouden er vele costuums
geshowed worden, vanaf 1300 tot heden toe.
De costuums waren zo nauwkeurig mogelijk nagemaakt uit boeken over de costuumgeschiedenis, me
vrouw de Priester had ze zelf genaaid, met hulp van enkele dames. Wat een werk moet dat zijn geweest.
Het gebied waar de costuums vandaan kwamen omvatte het gebied van West-Europa, anders zou het
veel te veel zijn geworden.
Wat is mode en wie bepaalt
de mode?
Mode is er altijd geweest. Modever
schijnselen komen niet alleen voor in
kleding, maar ook allerlei andere din
gen, die gedurende een bepaalde tijd
in hevige belangstelling staan, zoals
bouwstijlen, meubels, haarmode enz.
De rijke mensen
Om de mode te kunnen volgen, moet
je geld hebben. Dus eeuwenlang heb
ben alleen rijke mensen zich bezig ge
houden met het volgen van de mode.
De gewone mensen kwamen er niet
aan te pas. Men probeerde elkaar de
ogen uit te steken, de een was nog
meer versierd en opgedofd dan de
ander.
Wat heel erg duur was, was bijvoor
beeld het dragen van een purperen
kleed. Purper was een heel zeldzame
kleur, men moest heel zeldzame pur
perslakken vissen in een verre zee, om
die kleur te kunnen maken.
Er waren ook verschillende verorde
ningen op modegebied, zo mocht een
Van de letters van de woorden in de
eerste en de derde kolom moeten veer
tien Nederlandse plaatsnamen van zes
letters worden gevormd. Het zijn de
namen van zes gemeenten in Gelder
land, één in Groningen, één in Lim
burg; twee in Noord-Brabant, twee in
Overijssel en één in Zuid-Holland.
Als u alle namen hebt gevonden, vor
men de eerste letters, van boven naar
beneden gelezen, nog een aardrijks
kundige naam, die tevens de uitein
delijke oplossing van onze puzzel
vormt.
koningin een sleep hebben van 11 el
lang, een prinses een sleep van 9 el
lang, en een hertogin een sleep van
maar 1 el lang.
Mode uit nood geboren
Men volgde de adel soms tot in het
absurde toe in de mode, daar van wil
ik twee voorbeelden geven:
Koning Lodewijk de Veertiende werd
al heel jong kaal. Dat vond hij niet
zo leuk, en hij ging een pruik dragen.
Iedereen ging hem nadoen en zo ont
stond de pruikentijd. Men wilde el
kaar steeds overtroeven, dus de
pruiken werden steeds hoger en steeds
meer versierd met veertjes, strikjes,
kraaltjes enz. Op het laatst konden
sommigen niet meer door een gewo
ne deur, omdat de pruik te hoog was.
Een ander voorbeeld is: De graaf van
Anjou had heel moeilijke voeten, en
had erg grote schoenen nodig, die ein
digde in een punt. Iedereen ging nu
van die puntschoenen dragen, en de
punten werden steeds langer. Men
noemde deze schoenen "snavelschoe
nen". Op het laatst kon men niet
meer normaal lopen op deze schoenen
omdat de punten idioot lang waren.
Men had er dan een kettinkje bij no
dig, dat om de schoen heen zat, en
aan de andere kant om de knie was
gebonden. Er kwamen ook regels, de
puntschoenen van het gewone volk
mochten niet langer zijn dan een be
paalde lengte.
Manneke - mannequin
Hoe werd de mode nu verspreid en
getoond?
Er werden poppen gemaakt, die pre
cies naar het laatste modebeeld waren
gekleed. Het waren twee poppen, 1
voor de bovenkleding, en 1 voor de
onderkleding. Deze poppen werden
"manneke's" of wel "mannekijns"
genoemd, en daar stamt ons woord
"mannequin" van af...
De modeshow
Na haar verhaal over mode door de
eeuwen heen, werd er na de pauze veel
getoond en geshowd door ongeveer 15
vrouwen. Eerst werden twee
costuums getoond uit de middel
eeuwen, 1 voorbeeld uit de vroege
middeleeuwen, en 1 voorbeeld uit de
late middeleeuwen.
In de vroege middeleeuwen droeg
men twee jurken over elkaar. De bo-
venjurk had grote ronde openingen,
waardoor je de onderste jurk zag. De
stoffen waren van zijde, fijne wol of
fluweel. De armen moesten bedekt
zijn, anders was je onbehoorlijk. Je
mocht geen haartje zien, dus dat
moest worden weggestopt onder een
batisten mutsje. De wenkbrauwen
mocht men ook niet zien, dus die
moesten uitgetrokken worden.
Men droeg ook een kinband om het
hoofd, en de stof was vaak afgezet
met edelsteentjes of kant. De schoe
nen waren van stof, dus als men naar
buiten "Wilde, bond men er houten
blokken onder, zogenaamde "trip
pen", want de wegen waren toen nog
niet geplaveid.
Het costuum van de late middel
eeuwen kwam bekend voor, dat was
de tijd van de ridders en jonkvrou
wen. De vrouwen droegen toen een
grote puntmuts op het hoofd, een zo
genaamde "henning" of ook wel
"suikerbrood" genoemd. Aan zo'n
muts hing een hele lange sluier. De ja
ponnen waren ook weer twee over el
kaar, met een strak keurslijfje. De
stoffen waren damast en fluweel, en
de lievelingskleur was rood.
Men waste zichzelf en de kleding nau
welijks, en er waren dus veel geurt
jes. Dat probeerde men te verbergen
door een pamander bij zich te dragen,
dat was een sponsje in parfum ge
drenkt. Het costuum uit de renaissan
ce toonde de spaanse invloed, want
toen werden we door de Spanjaarden
overheerst. Een grote "molensteen
kraag" is echt spaans, (zwarte Piet
heeft die ook nog). De vrouwen droe
gen een corset, dat leek op een ijze
ren harnas. Onder de japon droeg
men een heupkussen, dat erg dik
maakte. Het modebeeld was toen
plomp. De japonnen hadden pof
mouwen met ontelbaar veel spleetjer
erin.
In de gouden eeuw zagen de kooplie
den er welvarend uit. De vrouwen
droegen ontzettend veel onderrokken,
soms wel 10 over elkaar. De bovenste
rok heette "verlegen", de middelste
"stouterd", en de onderste "diep ge
heim". Men droeg toen al rode kou
sen met een kouseband, en een hoed
met veren.
In de pruikentijd ving de pruik de
meeste aandacht, die waren vaak heel
hoog. De rok was heel erg wijd, met
allerlei mandjes en hoepels eronder.
De corsetten werden heel strak aan
getrokken, ieder uur een beetje strak
ker, zodat men op het laatst soms een
taille had van 30 cm. Geen wonder
dat er vaak vrouwen flauw vielen.
Aan de kleding zaten veel strikjes en
ruches, en men droeg altijd een waaier
in die tijd. Men waste zich nog steeds
niet, en de dames hadden vaak een
krabbertje bij zich, om zich te krab
ben, omdat ze vlooien hadden.
Snel gemaakt, snel verspreid
In 1870 doet de naaimachine zijn de
finitieve intrede. Nu kost kleding ma
ken veel minder tijd.
In onze eeuw gaan de veranderingen
in de mode heel snel, in onze eeuw
kwam de textielindustrie op, kwam de
emancipatie van de arbeider en de
vrouw, er kwamen steeds meer ver
schillende stoffen, die ook steeds
makkelijker te verwerken waren, enz.
Nieuwe ideeën voor de mode worden
razendsnel verspreid door de t.v.,
door de kranten, tijdschriften, mo
deshows enz.
Jongelui over de hele wereld dragen
ongeveer hetzelfde, of ze nu in Tokio
of New York wonen....
Er werden ook nog costuums gesho
wed uit 1900, de Charlestontijd, en
heden, anno 1986. Nu kan eigenlijk
alles: korte rokken en lange rokken,
strakke en wijde rokken, truien en
blouses, enz. enz.
Als laatste van de show werd ook nog
nachtmode, badmode en bruidsmode
getoond. Van deze drie onderwerpen
werd een voorbeeld getoond uit het
begin van onze eeuw, en een voor
beeld uit het heden.
We zagen dus een ouderwets badpak
met lange pijpen naast een moderne
bikini, een ouderwets gesteven wit
nachthemd met zwarte kousen eron
der, naast een modern nachtponnet
je, en een ouderwetse bruid in een
zwart mantelpakje, naast een moder
ne bruid. De moderne bruid die show
de, was de schoondochter van de
presidente, mevrouw van der Linde,
en zij was in december jl. getrouwd.
Iedereen heeft werkelijk genoten van
de prachtige costuums die getoond
waren, het was een lust voor het oog.
Mevrouw van Bommel, de presiden
te van de afdeling Duiveiand, bedank
te mevrouw de Priester heel hartelijk,
en gaf haar een enveloppe. Alle da
mes die geshowed hadden kregen een
bloemetje. Het was een erg leuke, ge
zellige en leerzame avond.
M.T. Vleugel-Mandemaker
19
Vrijdag 16 mei 1986
Lamsbout, een mooi en delicaat
stukje vlees van het zuiglam. Een
vrij duur stukje vlees ook, dat wel,
maar om de proef eens op de som
te nemen beslist de moeite waard.
Het is er nu de tijd voor: én voor
lamsbout én voor asperges!
Zo rond april en mei zijn de zuig-
lammeren (zeker uit eigen land)
volop aan de markt en, wat alge
meen bekend is, ze mogen bijzon
der fijn van smaak genoemd
worden! Bovendien hebben ze een
zeer hoge voedingswaarde en vra
gen een korte bereidingstijd.
Kombineer dit stukje vlees nu eens
met asperges en u heeft de lente in
huis. Let er bij aankoop van uw
lamsbout op dat het vlees een fris
se roze kleur heeft en dat het vet
er helder wit uitziet.
Laat u voor het gemak uw slager
het bot verwijderen bedenk dan
wel dat dit wat sapverlies kan ge
ven. Is dit niet het geval, ga dan
als volgt te werk bij het voorsnij
den: zet uw vleesvork in het dikste
gedeelte van de bout goed vast en
snij er met een goed scherp mes
(liefst een vleesmes) - dwars op het
been - niet al te dikke plakken van.
Wat heeft u nodig voor ±4
personen?
1 a 11/2 kg lamsbout, 200 gram
boter, 1 dl. bakolie, 2 dl. witte
droge wijn. Maak een mix van de
volgende kruiden: 10 gram zout,
1 theelepel strooiaroma, 1 theele
pel thijm, 1 theelepel laurier
poeder en iets versgemalen peper.
Dan nu de bereiding:
Maak de lamsbout goed droog
met wat papier van de keukenrol
of met een schone theedoek en
wentel en wrijf het vlees nu goed
in met de kruidenmix. Verhit in
tussen de boter met de olie tot het
enigszins gaat kleuren en schroei
de bout vlug aan alle kanten dicht.
Temper nu de warmtebron, plaats
het deksel schuin op de pan en Iaat
de lamsbout 50 minuten zacht
jes braden en bedruip hem regel
matig. Let er vooral op dat de
bout niet te gaar wordt. Iets rosé
mag wel. Is de bout zover, voer
dan de warmtebron iets op en blus
de bout met de witte wijn.
Zet hem nog heel even door en
haal de bout uit de pan. Wikkel
de bout goed in de aluminiumfo
lie, zo dat hij enigszins warm blijft
(algemene regel: groot gebraad al
tijd even laten rusten voor het
wordt aangesneden).
Vervolgens kookt u 1 kg asper
ges (kan tijdens het braden van de
bout) op de gebruikelijke manier
en hou ze goed warm.
Maak de saus op de volgende wij
ze: Verhit 15 gram boter, roer er
15 gram bloem doorheen en laat
het even doorgaren (niet kleuren).
Vervolgens al roerend beetje voor
beetje 1 dl. koude melk en 2 dl.
koud kookvocht van de asperges
toevoegen en breng dit onder
voortdurend roeren aan de kook
tot er een gladde en goed gebon
den saus ontstaat.
Temper de warmtebron en roer
twee eetlepels zeer oude kaas door
de saus en laat deze goed smelten.
Neem de saus van het vuur en
maak ze op smaak met wat versge
malen peper, enige druppels mag
gi, 1 mespunt nootmuskaat en -
indien nodig - nog wat zout. Roer
er tot slot 1/2 dl. dunne of kof
fieroom door.
Serveer de in plakken gesneden
(zie boven) bout op goed voorver
warmde borden en dresseer er een
bosje asperges naast. Giet wat
kaas-roomsaus over de asperges
en strooi er wat ragfijn gesneden
verse bieslook over. Garneer het
af met een toef waterkers of een
uitgestoken tomaatje. Geef er wat
saus en kleine gekookte nieuwe
aardappeltjes apart bij en drink er
een niet te droge rijnwijn bij.
M.A. van der Vliet
