Certificatenregeling 1986 voor
tarwe, koolzaad en brouwgerst
Rapport Pachtstudie kom
missie krijgt geen applaus
Ook in 1986 kunnen telers en han
delaren weer voor partijen tarwe,
brouwgerst en koolzaad, mits de
ze voldoen aan bepaalde voor
waarden, een certificaat
aanvragen.
In 1985 is reeds ervaring opgedaan
met de certificatenregeling. De te
leurstellende kwaliteit van de tar
we betekende een slechte start
voor de certificatenregeling. Toch
wordt verwacht dat de deelname
aan de regeling in 1986 sterk zal
uitbreiden. De knelpunten, die in
1985 zijn gekonstateerd, zullen zo
veel mogelijk worden opgelost.
Tarwe
In de huidige overvoerde tarwemarkt
is het moeilijk de grote hoeveelheden
tarwe op bevredigende wijze af te zet
ten. Verwacht wordt dat deze proble
men de komende jaren nog zullen
toenemen. Vanuit dit standpunt ge
zien moet een pleidooi worden gehou
den voor de baktarwe. Met
bakwaardige tarwe heeft men in een
overvoerde markt meer afzetmoge
lijkheden dan met niet-bakwaardige
tarwe.
De Nederlandse kweekbedrijven en
instituten besteden al vele jaren gro
te aandacht aan de verbetering van de
bakkwaliteit van tarwe. Bij het gewas
zomertarwe is op dit gebied al veel re
sultaat geboekt. Rassen als Ralle,
Bastion en Minaret hebben een goe
de bakkwaliteit. Het inkruisen van
bakkwaliteit in wintertarwe met be
houd van opbrengstvermogen vergt
veel tijd. Met de rassen Granta en
Obelisk, die in 1985 resp. 1986 nieuw
op de Beschrijvende Rassenlijst voor
Landbouwgewassen zijn opgenomen,
is een stap op de goede weg gedaan.
De bakkwaliteit van deze rassen is be
ter dan die van de gangbare rassen
Arminda en Okapi; terwijl het op
brengstvermogen tenminste gelijk, zo
niet hoger is dan dat van genoemde
rassen. In de toekomst zullen onge
twijfeld meer rassen volgen die een
goed opbrengstvermogen kombineren
met een betere bakkwaliteit.
Voor de afzet van kwalitatief betere
partijen naar de maalderijen is het
noodzakelijk dat deze door de koliek-
terende handel rasgescheiden worden
opgeslagen. Het uitgeven van certifi-
katen voor partijen, die aan de eisen
van de maalderijen voldoen, kan een
stimulans hiertoe zijn. Zowel teler als
handelaar kan een certifikaat aanvra
gen: de teler voor zijn eigen partij en
de handelaar voor een verzamelpar-
tij van één ras.
Brouwgerst
De belangstelling voor de teelt van
brouwgerst is de laatste tijd weer wat
toegenomen. Wat betreft de afzet
geldt voor brouwgerst hetzelfde als
voor de bakwaardige tarwe, nl. een in
de markt beter afzetbaar produkt.
Voor mout- en brouwdoeleinden wor
den in Nederland jaarlijks 250.000 tot
300.000 ton grondstoffen verwerkt,
waarvan onder de huidige omstandig
heden 25.000 tot 30.000 ton inlandse
gerst. De interesse van mouterijen en
brouwerijen voor inlandse brouwgerst
is groot mits in voldoende mate aan
dacht wordt besteed aan de kwaliteit
en bovendien de inlandse gerst kan
worden aangekocht tegen prijzen, die
konkurrerend zijn met die van gerst
afkomstig van andere landen.
Evenals baktarwe dient ook brouw
gerst separaat te worden opgeslagen.
In het zuidwesten van Nederland, het
brouwgerstgebied bij uitstek, gebeurt
dit al jaren. Indien dè brouwgerstteelt
ook in andere delen van ons land ver
breiding krijgt, zou de handel ook in
die gebieden tot gescheiden opslag
van brouwgerst moeten overgaan.
Een stimulans hiertoe kan o.a. de cer-
tifikatenregeling zijn.
Koolzaad
Na een dieptepunt in het areaal olie
houdende zaden rond 1979, is er ge
durende de laatste jaren sprake van
hernieuwde belangstelling voor deze
gewassen. Koolzaad is verreweg het
grootste gewas in deze groep; het are
aal is uitgebreid tot ongeveer 13.000
ha. In 1985 is een stapje terug gedaan
tot ruim 10.000 ha. Door het prijsbe
leid van de EG is koolzaad in saldo
wel konkurrerende geworden met gra
nen, maar voor de meeste bedrijven
nog niet met suikerbieten. In verband
met het bietecysteaaltje kunnen bie
ten en koolzaad nauwelijks samen in
het bouwplan worden opgenomen.
De drie in de Rassenlijst opgenomen
koolzaadrassen Jet Neuf, Belinda en
Darmor hebben alle erucazuurarm
zaad; Darmor heeft bovendien nog
een verlaagd gehalte aan glucosinola-
ten. Een laag gehalte aan glucosino-
laten is voor de afzet van schroot naar
de veevoedersektor gewenst.
Het oliegehalte van de drie rassen is
als volgt gewaardeerd: Darmor 8; Be-
lina 7 1/2; Jet Neuf 7. Behalve door
rassenkeuze wordt het oliegehalte ook
door teeltmaatregelen en klimaat
beïnvloed. Een regelmatig afgerijpt
gewas, zoveel mogelijk vrij van ziek
ten en plagen, geeft het hoogste olie
gehalte.
Het oliegehalte ligt gemiddeld op 40%
(bij 9% vocht). In de praktijk komt
het nogal eens voor dat het oliegehalte
hoger is dan 40%; dit heeft echter
meestal (nog) geen meerprijs tot ge
volg gehad. Met name nu er rassen in
de Rassenlijst zijn opgenomen met
een hoger oliegehalte dan dat van Jet
Neuf, lijkt het moment geschikt een
certifikatenregeling voor koolzaad in
te stellen. Mogelijk dat deze regeling
er mede toe kan leiden dat het olie
gehalte in de telersprijs tot uitdruk
king gebracht zal worden.
Welke rassen komen in aanmerking?
Voor een certifikaat komen de vol
gende rassen in aanmerking:
- tarwe: de rassen die een goede ge
schiktheid hebben voor de broodbe
reiding en die als zodanig in de
Rassenlijst minimaal gewaardeerd
worden met een 7;
- gerst: alle rassen die in de Rassen
lijst als brouwgerst worden aan
gemerkt;
- koolzaad: de in de Rassenlijst ver
melde rassen.
Volgens de 61e Beschrijvende Rassen
lijst voor Landbouwgewassen komen
voor oogst 1986 de volgende rassen
voor de regeling in aanmerking:
wintertarwe
Granta
Obelisk
zomertarwe
Bastion
Minaret
Ralle
brouwgerst
Apex
Efron
Grit
Menuet
Robin
Trumpf
koolzaad
de toegelaten rassen
In 1985 is gebleken dat in bepaalde
gebieden rassen worden uitgezaaid die
wel vermeld zijn op de EG-
Rassenlijst, maar (nog) niet op de Ne
derlandse rassenlijst zijn opgenomen.
Mits de kwaliteit van deze rassen
minstens gelijk is aan de hierboven
vermelde rassen, kunnen ook hier
voor certifikaten worden aange
vraagd.
Monstername
De kwaliteitsbeoordeling zal moeten
plaatsvinden aan de hand van een be
trouwbaar monster. Voor de
monstername kan onderscheid wor
den gemaakt in drie kategoriën:
1) Telerspartijen: opslag op eigen
bedrijf:
De bemonstering zal plaatsvinden
door een onafhankelijke derde, nl. bij
tarwe en gerst door een keurmeester
van één van de regionale keurings
diensten en bij koolzaad door de Ele
vator Maatschappij 'Groningen' B.V.
2) Telerspartijen: direkte aflevering
aan kollekterende handel:
Telers die hun partijen na de oogst
rechtstreeks afleveren aan de hande
laar zullen deze moeten vragen of hij
bereid is een monster te nemen. Te
vens zullen zij zich ervan moeten ver
zekeren dat de handelaar de partijen
rasgescheiden zal opslaan. Indien de
handelaar niet bereid is zijn medewer
king te verlenen zal de teler moeten
besluiten om óf een andere handelaar
te zoeken óf niet aan de certifikaten
regeling deel te nemen.
3) Handelspartijen:
Handelaren kunnen voor handelspar
tijen bestaande uit verschillende te
lerspartijen van hetzelfde ras, ook een
De drukbezochte bijeenkomst van de
NVLE stond onder leiding van prof.
J. de Veer (LEI), die nog een korte
toelichting gaf bij enkele aspekten van
het rapport.
De Veer wees erop, dat bijna 40 pro
cent van de grond wordt gefinancierd
door verpachter. Met de daling van
het pachtareaal gaat dan ook een in
teressant financieringsinstrument ver
loren. De totale oppervlakte
verpachte grond is in 25 jaar afgeno
men met ruim 450.000 ha tot een op
pervlakte van 755.000 ha in 1983. De
studiekommissie ziet als belangrijkste
oorzaak van deze daling de pacht-
druk: het waardeverschil tussen ver
pachte en on verpachte grond. Dit
verschil bedraagt meer dan 35 pro
cent. Een lagere pachtdruk leidt vol
gens de kommissie tot meer
verpachtingen. Er zijn twee mogelijk
heden deze pachtdruk te verminderen.
De ene is prijsbeheersing van de waar
de van de vrije grond. De kommissie
kiest niet voor deze weg, behoudens
het lid namens de Bond van Land-
pachters. Beheersing van vrije grond
prijzen zou opnieuw een verstorende
invloed op het marktmechanisme
hebben. De kommissie zoekt de an
dere weg: het verhogen van de ver
pachte waarde door het
kontinuatierecht van de pachter op te
heffen of te beperken. Men gaat van
de gedachte uit dat beperking van dit
recht de verpachter meer mogelijkhe
den biedt de grond te verkopen, waar
door de verpachte waarde zal stijgen.
Konkreet beveelt de kommissie aan de
zesjarige wachtperiode na verkoop
aan een andere koper dan de zitten
de pachter te verminderen tot twee
jaar. Ook ziet de kommissie een mo
gelijkheid in het geheel schrappen van
de wettelijke verlengingsmogelijk
heid. De twee vertegenwoordigers van
de georganiseerde landbouw maakten
hiertegen grote bezwaren en hebben
een minderheidsstandpunt in
genomen.
Politieke oordelen
De drie Kamerleden lieten zich in ver
schillende bewoordingen kritisch uit
over het studierapport. Kamerlid Van
Noord wees erop, dat de pachtwet
certifikaat aanvragen. Deze partijen
zullen bemonsterd worden door een
keurmeester van de regionale keu
ringsdienst.
Analyse
De monsters zullen worden onder
zocht door de volgende instituten:
- voor tarwe: het Instituut voor
Graan, Meel en Brood (IGMB) te
Wageningen;
- voor brouwgerst: het Instituut
CIVO-Analyse, afdeling NIBEM te
Zeist;
- voor koolzaad: het Laboratorium
van het Komité van Graanhandelaren
te Europoort.
Het gewaarmerkt kwaliteitscertifikaat
wordt afgegeven als uit het doorsnee
monster is gebleken dat de partij ra
secht is (geldt alleen voor granen), van
-gezonde handelskwaliteit, vrij van le
vend, voor het graan schadelijk, ge
dierte, met gezonde reuk en met een
voor dit graan eigen kleur, onder ver
melding van:
voor tarwe
- rasnaam
- duizendkorrelgewicht
- eiwitgehalte
- vochtgehalte
- Hagberg-getal (geeft de mate van
met grote zorgvuldigheid is omgeven.
Wijzigingen als opheffing van het
kontinuatierecht zouden het instituut
pacht fundamenteel aantasten; zo
fundamenteel dat totale uitholling ge
vreesd moet worden. Hij plaatste ook
enkele kritische kanttekeningen bij de
cijfers over de terugloop van het
pachtareaal. De teruggang wordt voor
een belangrijk deel ook verklaard
doordat bij bedrijfsovername de
maatschap meer in gebruik is geraakt.
Bovendien moet ook gewezen worden
op - het verschijnsel van de niet-
geregistreerde pacht. Van Noord was
het niet eens met het voorstel van de
kommissie de pachtdruk te verlagen
door het kontinuatierecht te beper
ken. Met de kommissie zag Van
Noord nu geen aanleiding de grond
prijzen te beheersen, maar als hij
moest kiezen tussen de kommissie-
voorstellen en prijsbeheersing, koos
Van Noord voor het laatste. Het
CDA-Kamerlid riep in dit verband het
FAGON-rapport van het KNLC in
herinnering, waarin voorstellen wor
den gedaan over beleggingen in land
bouwgrond met behulp van erfpacht
via een speciaal beleggingsfonds. Van
Noord wees erop, dat FAGON niet
tegengesteld was aan de voorstellen
van de studiekommissie. Het beper
ken van pachtrechten op de voor
gestelde wijze zou juist tot hetzelfde
leiden. Van Noord bestreed de stelling
van de kommissie dat vermindering
van de pachtdruk zou leiden tot meer
verpachtingen. Bij een geringere
pachtdruk in de jaren zeventig liep het
pachtareaal ook terug. Het PvdA-
Kamerlid Tazelaar deelde de kritiek
van zijn CDA-kollega. Hij koos ech
ter nu al voor direkte prijsbeheersing
van landbouwgrond. Er zou echter
een zwaarder prijsbeheersingsinstru-
ment nodig zijn dan de huidige wet
agrarisch grondverkeer. Tazelaar liet
weten in te kunnen stemmen met een
verhoging van de pachtnormen voor
gebouwd met 15 procent. Voor het
ongebouwde mocht de verhoging ech
ter niet veel hoger zijn dan 4 procent.
Het Kamerlid was tegen de voorstel
len de kontinuatierechten in te perken
of op te heffen. Dit zou het systeem
van de pachtwet uithollen. Ditzelfde
gold voor de andere voorstellen van
schot aan)
- Zeleny-waarde (waardering voor ge
halte en kwaliteit van eiwit)
voor brouwgerst
- rasnaam
- duizendkorrelgewicht
- eiwitgehalte
- vochtgehalte
- sortering
- indikatie kiemkracht
voor koolzaad
- oliegehalte
- vochtgehalte
- bijmenging
De certifikaten zullen zo snel moge
lijk aan betrokkenen worden toege
zonden. Geen certifikaten zullen voor
granen worden afgegeven indien de
partij niet rasecht is.
Aanmelding
Aanmeldingsformulieren kunnen tot
15 juni worden aangevraagd bij de
Stichting Nederlands Graan-
Centrum, Hamelakkerlaan 40, 6703
EK Wageningen, tel. 08370 - 13600
(tussen 9.00 en 12.30 uur).
Na ontvangst van de aanmeldingsfor
mulieren zal aan de deelnemers nade
re informatie worden toegezonden.
de kommissie. Zowel Van Noord als
Tazelaar wezen op de mogelijkheid
van éénmalige verpachting. Dit idee
zal nader uitgewerkt worden door de
werkgroep Pacht van het Landbouw
schap. Tazelaar wees in zijn betoog
ook op de FAGON-studie over erf
pacht. Dit voorstel verdiende nadere
aandacht. Ook het VVD-Kamerlid
Blauw zag meer mogelijkheden in erf
pacht. Hij vond de FAGON-
voorstellen parallel lopen met de be
langen van partikuliere verpachters.
Blauw uitte zijn zorg over de terug
loop van het pachtareaal. Op per
soonlijke titel kon het Kamerlid
melden, dat hij een voorstel tot enige
aanpassing van het kontinuatierecht
in zijn fraktie positief zou benaderen.
Dit gold eveneens voor het idee de
pacht op te schonen van water
schapslasten.
Een laatste aanbeveling van de
pachtstudiekommissie, de introduktie
van een stelsel van entreegelden, vond
ook geen genade in de ogen van de
drie Kamerleden. Tazelaar en Van
Noord noemden entreegelden een
vluchtweg. Het zou dan beter zijn de
pachtprijsbeheersing los te laten.
Blauw, die zei eigenlijk tegen entree
gelden te zijn en toegaf dat dit in de
praktijk veel voorkwam, vroeg zich
af of deze ontwikkeling wel te stop
pen viel.
Jan Brinkman
Fiatagri breidt marktpositie
verder uit
Fiatagri, voor de zevende achtereen
volgende maal marktleider in Euro
pa, heeft z'n marktpositie in 1985
aanmerkelijk verbeterd. Er rolden in
1985 niet minder dan 77.000 land
bouwtrekkers uit de Fiatagri fabrie
ken. Haar marktaandeel steeg in
Europa tot meer dan 17%. Deze stij
ging is het gevolg van een marktaan
deel verbetering op bijna alle markten
in de diverse Europese landen. Ook
in Nederland is volgens de laatste
Vimpoltu publikaties Fiatagri's
marktaandeel in 1985 boven de 10%
gestegen. Was Fiatagri enkele jaren
geleden alleen marktleider in Italië, in
1985 is ze dat ook in Zwitserland en
Denemarken en een goede tweede in
Frankrijk, Spanje en België.
Laverda, fabrikant van de Fiatagri
combines, heeft in 1985 2750 combi
nes gebouwd, waarvan 80% werd
geëxporteerd. Ze verbeterde haar
marktpositie en realiseerde in Euro
pa een marktaandeel van 10,5%.
Zaterdag 5 april gaven drie Tweede Kamerleden hun oordeel over het
door de Nederlandse Vereniging voor de Landelijke Eigendom (NVLE)
uitgebrachte rapport over de pacht. De NVLE besloot uit zorg over
de sterke daling van het pachtareaal een breed samengestelde studie
kommissie in te stellen. Deze kommissie heeft voorstellen ontwikkeld
om de daling van het pachtareaal een halt toe te roepen. Gelet op de
reakties van Kamerleden Van Noord (CDA), Tazelaar (PvdA) en
Blauw (VVD) mag niet worden verwacht, dat aan de voorstellen op
korte termijn uitvoering zal worden gegeven.
8
Vrijdag 18 april 1986