Groeistof projekt Koeltechniek Verpakt fruit Bedreiging Vlierbessen Hazelnoten Siberische kruisbes Onderzoek onder druk opkweken van nog betere bomen op de vruchtboomkwekerij. Mo menteel wordt er - samen met de boomteeltproeftuin te Horst - geëksperimenteerd met jonge vruchtbomen in zogenaamde kontainers, plastik zakken, die het mogelijk maken dat de bo men ook met blad verplant kun nen worden en dat de boom bij het verplanten geen stagnatie van de groei oploopt. Fertigatie zal hierbij onmisbaar zijn. Hiermee zou in het eerste jaar na het ver planten al een (kleine) oogst mo gelijk zijn. Deze proeven zullen ekonomisch goed bekeken worden. Een belangrijke lijn in het onder zoek op Wilhelminadorp is al ja ren een verdere beheersing van de groei, bloei en vruchtzetting bij de fruitbomen. Dat wordt o.m. al toegepast in perioden met vochttekort. Middels druppelbe- vloeiïng kan men de groei dan ge lijkmatig laten verlopen door wa ter toe te voegen. Zo worden groeistoringen voorkomen. Een volgende stap die veel mogelijk heden biedt is de toevoeging van meststoffen aan het bevloeiïngs- systeem, de zogenaamde fertiga tie. Dit systeem wordt in de tuin bouw al vrij veel toegepast maar is in de fruitteelt nog betrekkelijk nieuw. Het zal, aldus Elema, ze ker opgang maken omdat het de teler nog meer in staat stelt om de boom in zijn ontwikkeling te stu ren, stimuleren bijvoorbeeld of juist niet en afremmen. Hiermee kunnen produktie en kwaliteit nog verder worden opgevoerd. Met het nieuwste onderzoekpro gramma op dit terrein, het zoge naamde "groeistofprojekt" hoopt men een nog grotere ver fijning te kunnen bereiken bij de beheersing van het groeiproces. Elema: "We willen graag nog veel meer weten over het gedrag van een boom. Uit de literatuur weten we dat er in een boom vijf groepen natuurlijke groeistoffen aanwezig zijn die alle een eigen specifieke funktie hebben. We proberen door analyse en onder zoek antwoord te krijgen op de vraag welke stoffen verantwoor delijk zijn voor de verschillende aspekten die bij de boomgroei en bloei en vruchtzetting van belang zijn. We willen weten waarom een boom zich in het ene jaar an ders gedraagt dan in het andere. Waarom zijn er beurtjaren, en waardoor worden die veroor zaakt?" Het gaat hier om baan brekend onderzoek waarbij men als volgt te werk gaat: Op een be paald moment, bijvoorbeeld vóór de snoei, wordt het nivo van de verschillende groeistoffen in de boom bepaald. Met behulp van die gevonden nivo's kan het gedrag van een boom een half jaar later worden voorspeld. "Op die manier komen we erach ter wat de boom het komende seizoen van plan is te doen. Zal er veel bloei komen, veel of wei nig rui, veel of weinig bloem knoppen enz. enz. Als we dat we ten kunnen we er teeltmaatrege len uiteraard op afstemmen en daar gaat het natuurlijk om". Het proefstation loopt met dit onderzoek voorop en dat bete kent dat de onderzoekers zelf veel uit moeten vinden. Op "Wil helminadorp" is men drie jaar geleden met dit ambitieus projekt gestart. Men is inmiddels al een heel eind met het ontwikkelen van de analysemethode van de verschillende groeistoffen maar de konkrete resultaten waaraan ook de praktijk iets heeft zullen toch pas over ca. 10 jaar beschik baar komen verwacht Elema. Hij is er van overtuigd dat met be hulp van deze analysemethode de regelmaat in de produktie bij ap pels en peren aanzienlijk kan worden verbeterd en dat de zoge naamde beurtjaren verder terug gedrongen kunnen worden. Ook het verschijnsel dat er soms veel bloesem aan de boom zit maar dat er later toch betrekkelijk wei nig vruchten aan komen lijkt met deze analyse voorspeld te kunnen worden en de teler kan er dan op inspelen door daarop al bij de met aanplant van rassen die eigenlijk niet in ons klimaat thuishoren. Het is zijns inziens juist dat sinds 1970 bij het rassenonderzoek sterk de nadruk ligt op rassen die in ons zeekli maat passen zoals de Cox. Overi gens reageert het Nederlands pu bliek zeer positief op nieuwe ras sen, dit in tegenstelling tot bij voorbeeld Engeland waar van Het hoofdgebouw van het Proefstation voor de Fruitteelt te Wilhelminadorp, centrum van praktijkonderzoek voor de Nederlandse fruitteelt. snoei vooruit te lopen en die aan te passen. Wat zijn volgens Ele ma de te verwachten ontwikke lingen bij de mechanisatie van de pluk? Tot het jaar 2000 zal daar voor met de huidige technieken, boomvormen en beplantings systemen volgens hem nauwelijks plaats zijn omdat mechanisch plukken de vruchten teveel be schadigd. Op langere termijn zijn hier mogelijkheden. Elema voorziet zeker een verdere ontwikkeling bij de techniek van het bewaren van fruit. Vruchta nalyses zullen aangeven welke produkten wel en welke niet houdbaar zijn en ook tot welk tijdstip de verschillende rassen bewaard kunnen worden zonder dat er van kwaliteitsverlies spra ke is. De konsument heeft welis waar nu al kwaliteitsfruit het hele jaar rond maar door middel van vruchtanalyse zal dat nog kun nen worden verbeterd. Door deze techniek zal het juiste tijdstip van afzet van het produkt door de te ler beter kunnen worden bepaald. Dat de sektor naar meer verpakt en gelegd fruit moet staat voor hem vast. Er wordt nu eenmaal gekocht met de ogen. Het ver pakken kost weliswaar meer tijd en materiaal en hij begrijpt wel dat de teler daar tegenaan hikt, zeker als het niet zeker is dat het prijsverschil voldoende is. Om deze nieuwe presentatie wat snel ler ingang te doen vinden is het het overwegen waard om het Centraal Buro en/of de veilingen een soort garantie te laten geven zodat aanvoerders van gelegd en/of verpakt fruit in ieder geval netto niet minder ontvangen dan die, die het produkt onverpakt hebben aangeboden. Dat kan al leen via heffingen worden gerea liseerd maar hij realiseert zich dat dat een moeilijke zaak is. Nieuwe interessante rassen mo gen we de komende jaren volgens Elema niet meer verwachten. Het enorme selektieproces op het IVT levert slechts af en toe een topper op. Toch heeft het IVT onder nummer een paar rassen waarvan we wat smaak en houd baarheid betreft wel wat mogen verwachten. Waar hij voor wil waarschuwen is dat we nieuwe rassen als Jonagold, Elstar en Gloster niet al te fors aan moeten planten want ook hier zijn gren zen aan de afzetmogelijkheden. Ook moeten we voorzichtig zijn vernieuwing van het rassensorti- ment nog nauwelijks sprake is. Wat de peren betreft is er van het rassenfront weinig nieuws te mel den. In de aanplant op grote schaal van Conference in Frank rijk en Italië ziet Elema op ter mijn wel een potentiële bedrei ging voor onze Conférencetelers. Over de aardbeien kan worden gezegd dat we dankzij het verede- lingswerk van het IVT nu naast zomerkoninkjes ook voorjaars- en herfstkoninkjes hebben. Dit met de zogenaamde doordrager en de gekoelde wachtbedplanten. Laatstgenoemde teelt leent zich goed voor een planning en vindt vooral plaats rond Breda. Bij het hoofdstuk "overige ge wassen" ziet de heer Elema enige perspektieven voor de teelt van vlierbessen. Vlierbessen zouden op kontrakt geteeld kunnen wor den voor met name de konserve- nindustrie die het sap als natuur lijke kleurstof toe kan voegen aan jam en vruchten op sap. De ze natuurlijke hulpstof komt nu nog grotendeels uit oosteuropese landen maar er is, zo is Elema ge bleken, een potentiële vraag naar Nederlands produkt en de op brengsten per ha zijn zeker inte ressant, zo is uit proeven in Wil helminadorp gebleken. In totaal zou de markt de produktie van enige tientallen ha's op kunnen nemen. In Zwitserland worden ze overigens op kontrakt geteeld voor de bloemen waarvan een medicinale thee wordt gemaakt. Een andere, zeker zo interessan te, teelt is die van hazelnoten. De produktie van hazelnoten in ons land is te verwaarlozen maar er worden jaarlijks wel enorme hoeveelheden van geïmporteerd. Te Wilhelminadorp zijn proeven met Franse en Amerikaanse ras sen gedaan en de opbrengsten zijn zeker interessant. Op de nieuwe proefboerderij in Val- thermond wordt het komende plantseizoen waarschijnlijk een proef van een half ha aangelegd. De teelt is arbeidsekstensief en de struik levert al na 3 a 4 jaar pro dukt. De beste rassen geven ca. 21/2 ton per ha. De noten moe ten op zwaden worden geveegd en daarna met een soort stofzui ger worden opgezogen. Na te zijn gedroogd kunnen ze worden ver kocht (prijs per kg. ca. ƒ4,50). Volgens Elema is deze teelt, waaraan je enige tientallen jaren vastzit, niet zo erg gesehikt voor het fruitteeltbedrijf maar wel voor bijvoorbeeld een akker bouwbedrijf met overwegend graan en/of fabrieksaar dappelen. landbouw produktie in Neder land direkt ondersteunen. Zo wa ren er vroeger vanuit de diverse instituten mensen gedetacheerd op het Proefstation maar als die met pensioen gaan komt er meestal niemand voor in de plaats. Bij specifieke problemen kan wel een beroep op de institu ten worden gedaan maar drie- Bij appel is intensivering de sleutel voor kwaliteit en een hoog produktienivo. Een andere vrucht met perspek- tief is de Siberische kruisbes, een zusje van de kiwi. Deze Siberi sche kruisbes is goed van smaak en wintervast. Hoewel nog meer onderzoek noodzakelijk is lijkt dit kleinfruitgewas volgens Ele ma wel kans van slagen te hebben op het fruitteeltbedrijf. Ze heeft op het bedrijf betere perspektie ven dan de teelt van Jostabes en Taybes. Direkteur Elema moet tot zijn spijt konstateren dat het land bouwkundig onderzoek in ons land onder druk komt te staan vooral waar het om mankracht gaat. Onderzoek op nieuwe ter reinen als natuur- en landschaps beheer, zure regen, bio technologie e.d. trekken mensen weg en dit gaat ten koste van die onderzoeksinstellingen waaron der "Wilhelminadorp die de kwart van wat vroeger door de gedetacheerden werd gedaan moet nu door eigen mensen wor den verricht. Dat gaat uiteraard ten koste van de vooruitgang van het overige onderzoekswerk. Een andere kwestie, die de on- derzoekskapaciteit van het proefstation onder druk zet, is dat steeds meer fruittelers (tele fonisch) een beroep doen op de onderzoekers. Dit is begrijpelijk nu er door pensionering tijdelijk wat minder ingewerkte bed rijfs- voorlichters fruitteelt aktief zijn. "Maar door onderzoekers van hun eigen werk te houden drei gen we het paard achter de wagen te spannen. De fruittelers zouden zich er - net als in andere takken van tuin bouw het geval is - over moeten bezinnen welke rol (betaalde) partikuliere voorlichting zou kunnen spelen". Er is Elema veel aan gelegen om het onderzoeks werk in het vereiste tempo voort te zetten. De fruitsektor heeft de resultaten in de konkurren- tiestrijd hard nodig. J. Wierenga Hazelnoten, de beste Franse rassen bleken ook te Wilhelminadorp produktief en ze leveren mooie noten.

Krantenbank Zeeland

Zeeuwsch landbouwblad ... ZLM land- en tuinbouwblad | 1986 | | pagina 33