Door de vorstschade raakte fruitteelt 2 jaar achter
S
Teler is vrij
Mijn appelland
Overleg met telers
Nieuwe-haring-effekt
Fruitkrisis betrof eigen
lijk de appels
Vier appelbomen per vierkante meter?
De opmars gaat door
'Mensen maak je niet te sappel, koop nu die Hollandse appel', zong
Danny de Munk namens Centraal Buro Tuinbouwveilingen (CBT)
deze winter in de STER-tijd. Bekend vanwege de film Ciske de Rat
hapte Danny smakelijk in Nederlandse appels. In het volgende sei
zoen (september-december) zal hij weer namens de fruittelers aantre
den. Hij doet dat niet alleen voor TV, maar ook voor radio en voor
al het andere reklame-materiaal van het CBT voor appels.
Het afgelopen seizoen was er sprake van een ingehouden reklame-
kampagne vanwege de gevolgen van de zware vorstschade aan fruit
bomen de vorige winter. Het budget voor appelreklame werd met
ƒ300.000 verminderd. Toch gaat de opmars van Nederlandse appels
en peren door. 'Van een tamelijk beroerde toestand vijftien, twintig
jaar geleden, zijn wij nu terug gekrabbeld naar een redelijk gezonde
zaak', zegt Eric Truffino, hoofd reklame-afdeling CBT. De vorst
schade vertraagt die opmars met twee jaar, schatten hij en Evert
Blom van de afdeling prijzen van het CBT.
Vooral de winter 1984/1985 heeft flinke schade toegebracht aan de
vooral jonge fruitopstanden.
Als sektor is de Nederlandse fruit
teelt de krisis van de zestiger jaren te
boven gekomen. Maar veel fruitte
lers hebben moeten afhaken. Zij za
gen geen mogelijkheden om hun be
drijf aan te passen en de konkurren-
tieslag vol te houden. De krisis heeft
een hoge tol geëist.
De sektor als geheel is er door ver
sterkt. Er wordt nu zeer bewust voor
de markt geproduceerd.
Truffino: 'Drie maatregelen in het
bijzonder hebben sanerend gewerkt.
Dat zijn de invoering van éénmalige
verpakkingen, een strenge kwali
teitsbewaking en als derde een ver
breding van het assortiment. De Ne
derlandse telers hadden zich zeer
eenzijdig op de teelt van hoofdzake
lijk Golden Delicious gestort. De
konsument bleek echter ook andere
smaken te waarderen. Met als gevolg
een overaanbod en lage prijzen voor
de Golden'.
De verrijzenis van de Nederlandse
fruitteelt uit de puinhopen van een
ingestorte markt met beroerde prij
zen is opmerkelijk. Daaraan hebben
onderzoek (Proeftuin Wilhelmina-
dorp), voorlichting en een doelbe
wuste marketing door het CBT het
hunne bijgedragen. Maar uiteinde
lijk zijn het de telers zelf geweest die
de risiko's van de nieuwbouw ofwel
de moderne aanplant van nieuwe
rassen hebben genomen. Er kon hun
geen enkele financiële garantie wor
den gegeven.
'Wij leven in een vrije ekonomie, de
teler is vrij om aan te planten wat hij
wil', stelt Truffino. 'Via de vakbla
den krijgt hij veel informatie over
technische ontwikkelingen maar
evenzo over de prijsvorming. Er zijn
voldoende telers die iets nieuws wil
len proberen. Men begint met een
paar bomen te planten, waarbij men
graag gebruik maakt van de ervarin
gen van proefstation en proeftuinen,
die ook met hun produkten aan de
veiling komen. De veilingklok is een
prachtig instrument om te kijken of
een nieuw ras aanslaat bij de konsu
ment', aldus Truffino.
Er is heel veel onderzoek vooraf ge
gaan aan de vernieuwing van het Ne
derlandse appel-assortiment. Een
wezenlijk onderdeel daarvan zijn de
smaaktests. De konsument bepaalt
wat hij lekker vindt en welke appel
hij koopt. Uiteraard speelt de prijs
daar ook een belangrijke rol bij.
Smaken verschillen, zoals het spreek
woord zegt en dat betekent voor
de fruitteelt een uitdaging om een
ruim aanbod te telen van meerdere
rassen met verschillende smaken.
Zo zijn er naast de Golden Delici
ous, James Grieve en Goudreinette
nieuwe rassen gekomen als Elstar,
Gloster, Jonagold en Karmijn de
Sonnaville. 'Met deze assortiments
verbreding hebben de fruittelers elk
wat wils te bieden. Het aanbod be
gint nu los te komen. Bij de nieuwe
aanplant zet deze trend zich voort',
vertelt Truffino, eraan toevoegend
'Mensen maak je niet te
sappel
koop nu die lekkere
Hollandse appel'
dat hierbij terdege rekening moet
worden gehouden met het Neder
landse klimaat. 'Wij zitten geogra
fisch aan de noordgrens van de teelt
mogelijkheden. Met de nieuwe ras
sen beschikken wij over variëteiten,
geschikt voor ons klimaat'.
Het nieuwe elan van de vaderlandse
fruitteelt is mede bevorderd door de
moderne marketing met als belang
rijk onderdeel daarvan de reklame.
'Wij zijn begonnen met de slagzin:
snoep verstandig, eet een appel.
Maar naarmate de konkurrentie van
Franse en Zuidamerikaanse appels
toenam, terwijl het Nederlandse as
sortiment ruimer werd, zijn wij bij
na tien jaar geleden meer nadruk
gaan leggen op het element Hol
land', vertelt Truffino. Dat gebeurt
vandaag de dag nog, zoals Danny de
Munk laat horen.
Toen er meer Nederlandse rassen
met eigen smaken aangeboden wer
den, stond het CBT voor de taak de
konsument daarmee vertrouwd te
maken. 'Wij zijn toen een rassen-
kampagne begonnen met een appel
krant en brochures waarin de ver
schillende rassen heel kort beschre
ven worden, inklusief een aandui
ding van de smaak', vertelt Truffi
no. 'Holland, mijn appelland', is
zo'n uitgave, dat op fleurige wijze
het appel-alfabet presenteert en kuli-
naire tips aandraagt.
'Een tweede maatregel is dat sinds
vier jaar van alle appels van klasse I
de naam wordt vermeld in de win
kel, duidelijk leesbaar voor de kon
sument. Voor het winkelpersoneel is
een spiekbriefje aan het fust be
vestigd dat informeert over de
smaak. Dikwijls vraagt een klant im
mers: Hoe smaakt die appel?'
Truffino benadrukt dat dit leerpro
ces goede resultaten oplevert. De
konsumenten krijgen steeds betere
kennis van het Nederlands appel
aanbod. 'Maar wij zijn er nog lang
niet', voegt hij er meteen aan toe.
Dat de vaak moeilijke namen van
appels een belemmering zijn voor de
bekendheid onder het publiek, bet
wijfelt hij. 'Als ik hoor hoe gemak
kelijk de jeugd titels van popsongs
opnoemt, dan valt het met die appel
rassen nogal mee. Je moét de konsu
ment niet onderschatten'.
Aan het opzetten van een reklame-
kampagne voor appels gaat heel wat
overleg vooraf. 'Reklame is een heel
belangrijk instrument, maar het
moet onderdeel zijn van de totale
verkoopstrategie. Het is niet goed
om op eigen hcmtje wat leuke stunt-
jes uit te halen', zegt Truffino. Er is
een marketing team, samengesteld
uit deskundigen op verschillende ter
reinen. Dit team komt met voorstel
len welke met de telers worden
besproken. 'Wij zijn nu bezig met de
kampagne 1986/87, maar ik kan u
daar nog niets over zeggen, want
eerst moeten de telers het groene
licht geven'. In ieder geval gaat Dan
ny de Munk verder met zijn Hol
landse appelkampagne.
Ernstige vorstschade is er de afgelo
pen winter niet geleden. De bomen
hebben de gelegenheid gehad gelei
delijk aan de lagere temperaturen te
wennen. 'Maar tussen nu en juni
kan er nog heel wat gebeuren. De
fruitteelt is uitermate afhankelijk
van het weer', waarschuwt Truffino.
De heer Blom bevestigt dat met en
kele cijfers van het vorige seizoen.
De appelproduktie is ongeveer veer
tig procent minder geweest dan ge
woonlijk. Dat kwam niet alleen door
de vorst, maar ook door aanzienlij
ke hagelschade op diverse plaatsen
en stormschade in Noord-Limburg.
Als gevolg van de vorstschade is tien
tot vijftien procent van het areaal
verloren gegaan. 'Het waren niet al
leen nieuwe rassen en jonge aanplan
ten, maar ook oudere rassen en bo
men van zestien jaar die kapot zijn
gegaan. Dit heeft ook zijn uitwer
king op de kwaliteit van het fruit ge
had', zegt Blom. Er is minder eerste
klas aangevoerd dan gewoonlijk.
Het goede produkt heeft goede prij
zen opgebracht, maar de mindere
kwaliteiten zijn helemaal weggezakt.
'Het trieste is dat de schade niet ge
lijkmatig over het land en over de te
lers verdeeld is geweest', voegt hij
eraan toe.
Door de vernietiging van nieuwe
aanplant in de vorige winter schatten
de heren Blom en Truffino dat de
aanpassing van het appelareaal twee
jaar achterop is geraakt. Het gaat
daarbij vooral om de typische Ne
derlandse rassen, waardoor weinig
gevaar van het buitenland te duchten
is. 'Hou ook goed in de gaten dat in
de EG 7,5 miljoen ton appelen ge
plukt worden, waarvan 400.000 ton
in Nederland. Wanneer wij 100.000
ton minder produceren, dan is dat in
de EG nauwelijks merkbaar', zegt
Blom.
Door de geringe produktie het afge
lopen jaar stagneerde de eksport, die
het jaar daarvoor flink in de lift zat.
'Door de nieuwe rassen is ons
eksportpakket verbreed en daar
bleek de afgelopen jaren goede
vraag naar te zijn.
Door, een vergroting van de eksport
van 20 procent naar 27 procent in
1984/85 werd de binnenlandse
markt ontlast en konden wij kon
kurrentie op de eigen markt weg
drukken. Zo snijdt het mes aan twee
kanten', aldus Blom.
De start van een nieuw plukseizoen
brengt voor de fruittelers een zekere
spanning met zich mee. Er is een
wedstrijdtendens zichtbaar, wie als
eerste zijn appels kan aanbieden aan
de konsument. Blom: 'Wij moeten
erg voorzichtig zijn met dit nieuwe-
haring-effekt in de fruitteelt. Als één
De fruitkrisis van eind zestiger
jaren betrof eigenlijk alleen de
appels en dan met name de Gol
den Delicious. Met een omzet
van ƒ300 miljoen steken de ap
pels ver uit boven de peren en
aardbeien, ieder met een omzet
van ƒ80 miljoen.
Het perenareaal bedraagt onge-
•veer een kwart van het totale
fruitareaal. Dominerend is de
Conference, niet alleen in Neder
land, maar ook elders in Europa.
Dit ras wordt momenteel zelfs op
vrij grote schaal aangeplant. Het
Centraal Buro Tuinbouwveilin
gen waarschuwt derhalve nu
voor een al te enthousiaste aan
plant in Nederland. Helaas zijn
er bij peren minder mogelijkhe
den dan bij appels om het smaak-
assortiment uit te breiden. Toch
ligt er een taak voor de onderzoe
kers naar mogelijkheden voor
nieuwe rassen te speuren.
keer onrijpe appels worden aange
boden, dan is het mis. Daarom wor
den in nauw overleg met het be
drijfsleven data vastgesteld waar
voor bepaalde rassen niet mogen
worden aangeboden. Op de veilin
gen wordt daar streng de hand aan
gehouden. Bovendien moeten de ap
pels een zgn. jodiumtest ondergaan
om het suikergehalte te bepalen.
Veel te onrijpe appels worden ach
tergehouden om een paar dagen la
ter alsnog verkocht te worden als de
kwaliteit beter is'.
Kwaliteitsbewaking staat hoog ge
schreven in het vaandel van het
CBT.
BAB
In Engeland zijn zuilvormige ap
pelbomen gekweekt, de zgn. co-
lumnars. Het zijn bomen die een
heel ander beeld te zien geven dan
we van appelbomen gewend zijn.
Zo'n columnar bestaat uit een
rechtopgaande stam waaraan
maar heel korte zijtakjes groeien.
De appels groeien dus a.h.w. te
gen de stam aan. Dit soort bomen
heeft het voordeel dat mechanisch
oogsten gemakkelijker zou kun
nen worden en dat op een kleine
oppervlakte meer bomen kunnen
worden geplant. Voor mensen die
maar een kleine tuin hebben zou
dat de mogelijkheid openen toch
in de eigen tuin een appeltje te
kunnen plukken. Of deze nieuwe
bomen een revolutie in de appel
boomgaarden teweeg zal brengen?
Dr. T. Visser, hoofd van de afde
ling die, op het Instituut voor de
Veredeling van Tuinbouwgewas-
sen (IVT), veredelingsonderzoek
aan groot fruit verricht, denkt niet
dat het zo'n vaart zal lopen. "Er
is nog geen goede appel bij die ko
lombomen, die kommercieel iets
te betekenen heeft. Wat er nu is,
is ook sterk beurtjaargevoelig,
d.w.z. het ene jaar een goede
oogst, het jaar daarop niets".
Op het IVT volgt men de ontwik
kelingen met de columnars uiter
aard met belangstelling, maar
voordat onze boomgaarden er vol
mee staan, zullen er nog heel wat
jaren zijn verstreken als het über
haupt zo ver komt.
