Leden van kibboetsim en
mosjavim gaven leven aan
Israëlische grond
"Van mijn jeugd herinner ik mij het sterkst dat ik honger had; iedere
dag. Maar er was wel een ideaal. Dat besefte je al op jonge leeftijd. Wij
waren rebellen tegen het materialisme van de westerse wereld. "Zo
begint de eminente dr. Berti Eckert zijn verhaal over het leven in een
kibboets. Tot een paar jaar geleden is hij direkteur-generaal geweest
van het ministerie van Financiën in Jeruzalem. Nu is hij een "gewoon
lid" van de duizend mannen, vrouwen en kinderen tellende kibboets
Yavne, even ten zuiden van Tel Aviv. Ook hij heeft zich te schikken
naar de regels en normen van deze leefgemeenschap. Dat betekent voor
deze top-ambtenaar: geen riant pensioen om vrij over te beschikken.
"Zestig jaar geleden zijn wij hier be
gonnen met helemaal niets. Het land
konden wij pachten van het Joods
Nationaal Fonds, maar er was on
voldoende grond om iedereen me
teen tevreden te stellen. Water moest
van tien kilometer ver aangevoerd
worden en vier kilometer buiten ons
kamp in noordelijke richting vond je
pas de eerste boom, een herkenbaar
ontmoetingspunt. Het was hier een
dorre woestenij," aldus Eckert.
Wie nu in de kibboets Yavne rond
kijkt heeft moeite zich een voorstel
ling van de pioniersperiode te ma
ken, zoals door Eckert geschetst. Er is
heel veel groen van bomen, heesters
en planten. De kibboets eksploiteert
een ultra modern melkveehouderij
bedrijf, een pluimveehouderijbedrijf
met broederij, slachtkuikens en leg
hennen, terwijl daarnaast nog vier
honderd hektare voor akkerbouwge
wassen (katoen en veevoer) wordt
aangewend. En verder zijn er citrus-
en olijvenboomgaarden. Naast de
agrarische zijn er nog andere ekono-
mische aktiviteiten ontwikkeld in de
kibboets.
Ieder zijn deel
Vandaag de dag wordt het ideaal van
zestig jaar geleden nog steeds nage
streefd. De rebelie tegen het mate
rialisme heeft zich laten vertalen in
"een samenleving waarin ieder krijgt
wat hij nodig heeft en geeft wat hij
kan", zoals dr. Eckert het kort for
muleert. "De ekonomie is niet de
eerste doelstelling van de kibboets.
Het is een middel om ons doel te
bereiken. Deze leefgemeenschap
stoelt op oude Joodse tradities, welke
in de Bijbel zijn terug te vinden",
aldus Eckert.
In de opbouw van Israël hebben de
kibboetsim (meervoud van kibboets)
een sleutelrol gespeeld. Individuele
pogingen van immigranten om de
verwaarloosde grond te bebouwen
waren na de eeuwwisseling op een
mislukking uitgelopen. Door op
vrijwillige basis te gaan samenwer
ken en samen te leven kon voldoende
arbeidskracht, inventiviteit en door
zettingsvermogen gemobiliseerd
worden om de ontwikkeling van
land- en tuinbouw mogelijk te ma
ken.
Voor alle duidelijkheid: een kibboets
is een privé-onderneming, absoluut
onafhankelijk van de staat. De kib
boets dient als iedere andere onder
neming belasting te betalen, ook
voor zijn leden die nooit geld in
handen krijgen. De leden van de
kibboets hebben vrijwillig voor
deze samenlevingsvorm gekozen: zij
kunnen die verlaten wanneer zij wil
len. Althans, in theorie. Praktisch
zijn er soms nogal wat bezwaren.
Over heel Israël verspreid zijn er 276
kibboetsim, samen goed voor bijna
drie procent van de bevolking van
het land. Maar die drie procent zorgt
wel voor ruim veertig procent van de
nationale agrarische produktie.
Mosjav
Wie met wat minder idealen in zijn
bagage in Israël de grond wil bewer
ken, kan onderdak vinden in een
mosjav, een koöperatief agrarisch
dorp. Iedere boer heeft daar zijn ei
gen bedrijf, maar aan- en verkoop
van produkten geschiedt gezamen
lijk, terwijl men elkaar wederkerig
hulp verleent. Het machinepark kan
ook gemeenschappelijk bezit zijn.
Er zijn 448 mosjavim, die 3,7 procent
van de landelijke bevolking herber
gen. In een mosjav zijn de boeren
onafhankelijk, maar het solidari
teitsbeginsel geldt er in sterke mate.
Baruch Fromen
Vrijdag 14 maart 1986
Tussen de kibboets en mosjav bes
taat ook nog een middenweg die de
voordelen van beide wil verenigen en
de nadelen.wil uitschakelen.
Zowel de kibboets als de mosjav
bieden in deze tijd de mogelijkheid
grootschalige land- en tuinbouwbe
drijven op te zetten, waarvan men er
verschillende kan aantreffen. Zij
vormen niet alleen de motor van de
moderne agrarische sektor, maar le
veren verhoudingsgewijs ook een
groot aantal mensen dat bereid is
verantwoordelijke posities in het
burgelijke en militaire leven in te
nemen.
Opvoeding
Nabij Tiberias, met zicht over het
Meer van Galilea en aan de overkant
daarvan de Golan-hoogvlakte, ligt
de orthodoxe kibboets Lavi, waar wij
Liesje Tesler-van Spiegel ontmoet
ten. Na de Tweede Wereldoorlog
vertrok zij uit Nederland naar Ame
rika. Daar trouwde zij. Negen jaar
geleden kwam zij met haar man en
kinderen naar Israël, waar zij nu een
verantwoordelijke taak in het hotel
van de kibboets heeft. "Ik voel mij
hier een betere moeder dan in de
stad", zegt zij. "Want ondanks het
drukke leven hier, kunnen wij onze
kinderen een betere opvoeding ge
ven".
Uit haar woorden maken wij op, dat
het gezin Tesler voor het betrekkelijk
geïsoleerde leven in de kibboets
heeft gekozen om hun geloof te be
leven. De kinderen worden thuis in
gezinsverband opgevoed. Zowel
jongens als meisjes zijn na hun acht
tiende jaar dienstplichtig. "Onze er
varing is dat veel jongeren na hun
dienstplicht en een baan in de stad
naar de kibboets willen terugkeren.
Zij ontdekken dat helleven méér in
houdt dan karrière maken", zegt
Liesje Tesler.
Zelf voelt zij zich in haar kibboets
veilig. "Met is hier anders dan de
kranten schrijven en de televisie laat
zien", zegt zij nadrukkelijk. Maar zij
erkent haar angst als moeder van een
zoon in 't leger. "Voor ons is een le
ger even noodzakelijk als ademha
len. Wij leven met het leger, maar je
houdt er rekening mee dat er wat kan
gebeuren". Zelf heeft zij twee revol
vers en een geweer in huis. 's Nachts
houden de mannen om beurten de
wacht.
Op de fiets
"In deze kibboets waren wij de eer
sten met een fiets. Ik zeg vaak: de
fiets is mijn Cadillac. Het is in de
kibboets hét vervoermiddel. Het we
melt er nu van de fietsen", vertelt
mevrouw Tesler. Auto's in partiku-
liere eigendom zijn er niet. De kib
boets bezit wel auto's. Daarvan kan
in onderling overleg gebruik worden
gemaakt.
De besluitvorming in de kibboets is
zeer demokratisch georganiseerd.
Ieder lid heeft stemrecht, terwijl be
langrijke funkties vaak rouleren. Wie
als lid tot een kibboets wil toetreden
dient eerst een jaar stage te lopen,
waarna tenminste tweederde van de
leden zijn komst moet goedkeuren.
"Je kunt geen mensen aksepteren,
waarvan je denkt dat zij niet in onze
samenleving passen", aldus Liesje
Teslér. Het principe van de kibboets:
dat ieder kan krijgen wat hij/zij per
soonlijk nodig heeft, spreekt haar erg
aan. Maar ze is reeël genoeg om te
erkennen dat alle mensen niet gelijk
zijn en er dus ook verschillende be
hoeften bestaan. Het probleem is
dan: Hoe beoordeel je wat iemand
echt nodig heeft? Is dat één pakje
sigaretten per week of zijn dat zeven
pakjes?
Liesje Tesler-van Spiegel
De schooljeugd in kibboets Lavi gedraagt zich even normaalals de jeugd
elders in de wereld
Als scherp in een koe
Van minister Abraham Sharir van
Toerisme noteerden wij de uit
spraak: "Wij, Israëliërs hebben leven
aan de grond gegeven. Niet alleen
met onze handen, maar ook met ons
hart." Wie nu door Israël reist kan
dat beamen. Het land is groen en de
heuvels zijn weer met bossen bedekt.
Daarvoor is een geweldige prestatie
geleverd. Op het vlak van de irrigatie
geniet Israël wereldfaam.
De resultaten hebben afgunst gewekt
in de buurlanden. Dat is vaker ge
beurd in de geschiedenis. Nadat de
Israëlieten in de twaalfde eeuw voor
Christus' geboorte zich in het be
loofde land vestigden, hadden zij
zich tot goede boeren ontwikkeld. Zij
konden voedselvoorraden aanleggen
en de welvaart nam toe. Dat wekte
de begeerte van omringende volke
ren. Het dwong de Israëlieten tot een
nauwere samenwerking tussen de
verschillende stammen.
En nu zegt Baruch (Bertus) Fromen,
lid van de mosjav Moledet: "Wij zit
ten hier als scherp in een koe; een
vreemd element in deze Arabische
wereld. Over de toekomst moeten wij
maar niet te veel nadenken. Ik zie de
oplossing van de problemen hier nog
niet. Eén troost: Nederland heeft ook
zijn tachtigjarige oorlog gehad".
Wij lopen door de bebouwing van de
mosjav, waar honderdzestig families
deel van uitmaken. Fromen is trots
op wat is bereikt: Een bloeiend
landbouwbedrijf vormt de ekonomi-
sche basis voor een leefgemeenschap
die hier een nieuw thuis heeft ge
vonden. Fromen heeft er als boer
hard voor moeten werken. Het land
bouwbedrijf omvat o.a. 350 melk
koeien (gemiddelde produktie
10.000 kg in 305 dagen) 1200 stuks
mestvee, 900 melkschapen, een af
deling pluimveehouderij en ruim 600
ha bouwland. Naast een assembla-
gebedrijf voor elektromotoren is er
ook een tekstieldrukkerij waar zeer
kunstzinnige produkten worden ge
maakt.
"Kijk, zegt Fromen, daar is mijn
atelier waar ik wat schilder nu ik veel
minder in het bedrijf werk". Hij wijst
op een huisje dat zich in weinig on
derscheidt van de andere woningen.
Hij is een tevreden mens in zijn eigen
land.
Bartele A. Bokma
Dr. Berti Eckert
17
