Past de preiteelt op
akkerbouwbedrijf?
(aktie 1985/86)
een
Teelttabel
prei
In het voorlichtingsprogramma
1985/1986 van 'het Konsulent-
schap Barendrecht staat vermeld
dat er aandacht geschonken zal
worden aan een aantal volle-
grondsgroentegewassen, die mo
gelijk interessant zijn voor akker
bouwers.
De komende 3 maanden zullen
steeds 2 gewassen worden belicht.
Het gaat om de volgende gewas
sen: witlofwortel. witloftrek.
spruitkool. bloemkool, winter
bloemkool en prei. Uitgezonderd
bij bloemkool en winterbloem
kool ligt het zwaartepunt van de
oogst,van deze teelten in de win
ter. met als begin de maand sep
tember err met als eind de maand
maart. Er wordt dus met name
ingespeeld op het meer of minder
grote arbeidsoverschot in die pe
riode. Dit tegen de achtergrond
dat de inkomensvorming op het
akkerbouwbedrijf een moeilijke
zaak is. en dat welkome alterna
tieven aangegrepen dienen te
worden ten einde het voortbe
staan van het bedrijf te verzeke
ren.
Anderzijds kan ook meespelen
dat een zoon of dochter op het
Ing. B. Buitelaar
bedrijf is komen/komt werken,
en dat daardoor intensiveren
moet teneinde het inkomen per
persoon op peil te houden.
Aangeraden wordt de diverse arti
kelen te bewaren. Mocht er op een
vergadering van de Vereniging
voor Bedrijfsvoorlichting middels
een praatmiddag nader op in wor
den gegaan, dan heeft U de nodige
achtergrondinformatie reeds in
uw bezit.
De bedrijfstakdeskundige volle-
grondsgroente,
B. Buitelaar
In de winterperiode is op akkerbouw
bedrijven veelal een overschot aan ar
beid. Dit kan met dit gewas nuttig ge
bruikt worden. De meeste werkzaam
heden moeten met de hand verricht
worden. Het gewas is daardoor zeer
arbeidsintensief. Als beginnende teler
zal daarom maar aan een beperkte
oppervlakte per man gedacht moeten
worden.
Grondsoort
Prei vraagt een grond met een goede,
losse struktuur tot op voldoende
diepte. Gronden met een boog hu-
musgehalte zijn meer geschikt, zeker
als het zavel of lichte gronden zijn.
Zwaardere gronden leveren wel
kwaliteitsprei maar geven meer pro
blemen bij het rooien in herfst en
winter.
Zwaar bemeste voorvruchten zijn
zéér goed. Prei staat bekend als een
goede voorvrucht, omdat dit gewas
door de meer diepe beworteling een
goede struktuur nalaat. Prei "rooft"
wel en laat "arm" land achter.
Grondbewerking
Voor een goede ontwikkeling is veel
lucht in de wortelzone nodig. De
grondbewerking moet daarop afges
temd worden. De grond moet diep
losgemaakt worden. Vooral niet te
"fijn" maken om "dichtslaan" van
de grond te voorkomen.
Bemesting
Prei reageert zeer positief op toege
diend organisch materiaal, mits dit
vóór de winter wordt ondergeploegd
en al aan de voorvrucht is gegeven.
Vóór het planten wordt ca. 150 kg/ha
gegeven. Tijdens het groeiseizoen
wordt er, afhankelijk van o.a. de
stand van het gewas, zo'n twee keer
overbemest met ca. 50 kg N/ha per
keer. Dit overbemesten moet bij
voorkeur uitgevoerd worden op een
droog gewas met een korrelvormige
meststof om verbranding te voorko
men. Als de uitgangssituatie na be
monstering "goed" is, dan per keer
ca. 100 kg P205 en 200 kg K20 no
dig.
Het uitplanten
Algemeen wordt op het akkerbouw
bedrijf gebruik gemaakt van een
Acoord of een Super Prefer plant-
machine. Met de Super Prefer kan
door onervaren arbeidskrachten be
ter werk geleverd worden. De gaten
ponsmachine ponst eerst gaten in de
grond. Daarna worden met de hand
kweek, zijn te bestrijden met 1,25 kg
Ferrin 3 1 Schering 11 E olie/ha.
Bij de zomerpreiteelt moet een mid
del gekozen worden met een kortere
nawerking i.v.m. het volggewas. Als
de chemische onkruidbestrijdings
middelen in "open" plantgaten te
recht komen treedt meestal schade
op.
Gewasbescherming
Prei is een gewas dat een zeer inten
sieve gewasbescherming vraagt. Een
eenmaal aangetast gewas is moeilijk
verkoopbaar tegen een redelijke
prijs.
Opbrengst: oogst december
Toegerekende kosten:
40.000 kg a ƒ0,80x
plantenaankoop: 170.000 st. a ca. 0.03
bemesting: 150 kg N
100 kg P205
2Ó0 kg K20
100 kg N
Onkruidbestrijding:
1,5 kg Camparol a 55
Gewasbescherming:
Benomyl planten dompelen. 2 1 a
56,70
Birlane 25% 24 kg a 28,90
Permethrin 2 x 0,2 kg a 126
Mangaansulfaat - 3 x 7,4 kg a 1,50
Captafol 80% 5 x 2 kg a 45,15
Verzekering en rente:
Pallethuur, vrachtkosten, veiling
provisie
Saldo
x de prijs ƒ0,10 per kg meer of
minder, dan scheelt dit 4.000,- per
ha.
ƒ32.000.
5.100,-xx
240.
120.
130,
160.
82.
113,
694,
50.
34,
452,
J'
600,
5.260.
13.035
18.965,
xx Aankoop van zaad en zelf de
planten opkweken komt wel voorde
liger uit, maar vraagt weer wat eigen
arbeid.
de planten in de gaten gezet. Deze
methode vraagt wat meer arbeid per
ha, maar levert een beter produkt
door de langere witte schacht omdat
er dieper geplant kan worden. Een
goede plantdiepte is voor prei van
groot belang. Zorg daarom voor lang
en stevig plantmateriaal.
Plantafstand
Deze hangt af van de periode waarin
geoogst moet gaan worden. Globaal
worden de volgende plantaantallen
per ha aangehouden:
- zomerteelt: 25 x 10-13 cm 300.000
- 400.000 pl/ha
- herfstteelt: 40 x 15 cm ca. 170.000
pl/ha
- winterteelt: 40-50 x 15 cm 135.000
- - 170.000 pl/ha
De plantafstand wordt mede be
paald door:
- De beschikbaarheid van de
grond. Op een akkerbouwbedrijf
geldt deze beperking minder dan
op een tuinbouwbedrijf. Een wat
ruimere plantafstand geeft wat
minder snel problemen met
bladvlekkenziekten.
- De aanwezigheid van een trekker
met kruipversnelling.
- De normalisatie van het bedrijf
aangaande de rijafstand. Is deze
50 of 75 cm en wil men dit aan
houden, dan kan eventueel tij
dens het groeiseizoen aangeaard
worden. Dit kan bij het schoon
maken van het gewas echter pro
blemen geven omdat gronddeelt-
jes tussen het uitstaande blad en
de schacht zijn gekomen.
Rassen
De beschrijvende rassenlijst voor
groentegewassen vermeldt een groot
aantal goedgekeurde rassen voor el
ke teeltperiode. Een goede rassen-
keuze is erg belangrijk. Hierbij moet
gelet worden op (on)gevoeligheden
voor bepaalde ziekten, schachtleng
te, donkere bladkleur, produktiviteit
en winterhardheid.
Onkruidbestrijding
Na het uitplanten kan op onkruid-
vrije grond gespoten worden met o.a.
1,0 - 1,5 kg simazin 80%/ha of met 7
kg propachloor per ha. Op aanwezig
klein onkruid kan gespoten worden
met bijv. 1,5 kg Camparol of 1,5 kg
Bladex per ha. Hanepoot en grassen,
met uitzondering van straatgras en
Een fraai gewas prei.
Bladluizen
Zodra een aantasting voorkomt moet
vooral in een jong gewas een luis-
bestrijdingsmiddel toegepast wor
den.
Bladvlekkenziekte
Deze komen in vele vormen voor.
Zodra de eerste verschijnselen op
treden moet gespoten worden met 2
kg captafol 80% of 3 1 Daconil 500
per ha, gemengd met 5-10 kg man-
gaansulfaat. Deze middelen werken
voorbehoedend.
Dat heeft tot gevolg dat na een eerste
bespuiting zeer regelmatig moet
worden doorgegaan. Iedere 14 dagen
en in "gunstige" perioden wel eens
om de 10 dagen.
Tegen de roest zijn nu geen middelen
meer toegelaten. Trips komt vooral
voor in droge perioden. De schade-
symptomen zijn zilverachtige vlekjes
in de lengterichting van het blad. Bij
konstatering moet er meteen gespo
ten worden met 0,6 kg/1 parathion
per hk.
Fusarium culmorum
Op de schacht, juist in of boven de
grond, verkleurt het groen tot paars
rood. Rotting kan het gevolg zijn.
Bestrijding is mogelijk door vóór het
uitplanten de planten 10 minuten te
dompelen in een oplossing die per 10
liter water één van de volgende mid
delen bevat: 20 gram carbendazim,
20 gram Benlate of 20 gram Topsin
M.
Preimot
In midden- en nazomer is de be
langrijkste schade.
Een aantasting wordt vaak niet op
gemerkt. Geelachtig-witte, 1 mm
lange rupsen mineren in het blad en
veroorzaken "venstertjes". Bestrij
ding is mogelijk met o.a. 1,5 kg/1
parathion per ha.
Uievlieg
Op het produktieveld kan kort voor
het planten gespoten worden met 101
Phytosol of met 24 kg Birlana per ha.
Deze middelen moeten na toepas
sing direkt minstens 5 cm diep inge
werkt worden.
Oogst en sortering
De planten worden veelal nog met de
hand geoogst. Mechanisatie van de
oogst is in ontwikkeling. Het geeft
nog niet veel arbeidsbesparing maar
wel verbetering van de werkomstan
digheden. Plant voor plant moet
worden schoongemaakt. In veel ge
vallen zal de prei gelicht worden en
dan als vuil produkt op een wagen
worden geladen en naar de schuur
gebracht.
Na het schoonmaken wordt het pro
dukt vaak met water gereinigd van
gronddeeltjes. Gesorteerd moet
worden op diameter. Het produkt
moet schoon en ziektevrij zijn.
Investeringen
Een plantmachine is noodzakelijk. Is
deze niet te huur, dan moet zo'n
machine gekocht worden. Prijs van
een plantmachine met 4 elementen:
ca. ƒ6800,- inkl. btw. Een plantga-
tenponsmachine kost ca. 5400,-
inkl. btw. Deze laatst genoemde ma
chine kan niet op alle grondsoorten
met sukses gebruikt worden.
Bij de oogst wordt gebruik gemaakt
van zgn. lichters. Er zijn "starre"
lichters en schudlichters, een schud-
lichter kost ca. 5400,- inkl. btw.
Arbeid
-De opkweek van eigen plantmate
riaal is goed te doen voor de teelt met
een oogstperiode vanaf september.
Als "nieuwe"teler is het echter ver
standiger uit te gaan van gekocht
plantmateriaal.
Het uitplanten vraagt per ha ca. 25
machine-uren (4 rijige plantmachi
ne) met 5 personen. Het planten
vraagt derhalve 125 manuren. De
oogst vraagt ca. 950 manuren per ha.
Daarnaast komen nog de gewasbe
scherming, kontrole werkzaamheden
en overbemestingen. In totaal zullen
ca. 100 uren per ha nodig zijn. Eén
man doet om 1 ha te oogsten bij een
werkweek van 40 uren daar ca. 24
weken over.
Saldoberekening
Gezien de beschikbare arbeid op het
'akkerbouwbedrijf zal dé oogst van
de prei plaats kunnen vinden in no
vember, december, januari en fe
bruari. De saldoberekening is daar
op afgestemd en geldt voor afzet op
een veiling.
Het saldo per ha van prei is hoog te
noemen. Voor akkerbouwbedrijven
is dit interessant omdat gebruik kan
worden gemaakt van overtollige ar
beid. De investeringsbehoefte is be
trekkelijk gering. Bedenk wel dat u
niet meteen in ha-en moet denken:
namelijk, 1 ha oogsten vraagt bij een
werkweek van 40 uren ca. 24 weken
arbeid. Daarnaast is een zeer inten
sieve gewasbescherming noodzake
lijk. Om de 10-14 dagen moet er
gespoten worden. Met name de laat
ste jaren worden er hogere eisen
gesteld aan de aangevoerde prei, wat
betreft kwaliteit en presentatie. Maar
dit hoeft zeker niet te betekenen dat
deze teelt daardoor te moeilijk voor u
is.
J. Wals
Teeltmethode
Zaaitijd
Zaadhoeveelheid
Planttijd
Plantafstand
Oogst
Opmerkingen
in gr/m2
in cm
periode
Zomerteelt
ca. half
4 gram breed-
april
25 x 10
juli-
opkweek onder
januari
werpig
aug.
verwarmd staand
Vroege
half
3 gram breed-
half
40 x 15
sept.-
opkweek onder
herfstteelt
maart
werpig
juni
okt.
koud platglas
Late
eind
3 gram breed-
eind
40 x 15
nov.-
opkweek onder
herfstteelt
maart
werpig
juni
dec.
koud platglas
Winterteelt
ca. 10
3 gram breed-
le helft
40 x 15
jan.-
Opkweek in de
april
werpig
juli
febr.
vollegrond
Late
eind
3 gram breed-
2e helft
40-50
april-
opkweek in de
Winterteelt
april
werpig
juli
x 15
mei
vollegrond
20
Vrijdag 24 januari 1986
