Het opwarmen van aardappelen Nederland
Boek "Aardappelbewaring", een
aanwinst voor aardappeltelers
-m -m Konsulentschappen voor de Akker-
opwarmtijd
in uren
temperatuur in C op een laaghoogte vanaf de bodem van:
0,25 m
1 m
2 m
4
8
12
16
20
24
28
18,1
19,6
19,9
20,0
20,0
20,0
20,0
8,8
15,2
18,7
19,6
20,0
20,0
20,0
5,0
8,0
12,8
17,5
18,7
19,4
20,0
Neem voor het opwarmen van aardappelen 3 dagen de tijd.
ten belangrijke maatregel om de
blauwgevoeligheid van aardappelen te
beperken is het opwarmen voor ze
worden gesorteerd of afgeleverd. Ma
tig blauwgevoelige partijen kunnen
tot 15 graden C, doch voor sterk
blauwgevoelige aardappelen is opwar
men tot 18 a 20 graden C aan te
bevelen.
De lucht mag nooit warmer zijn dan
22 graden C. Het is verstandig om
voor het opwarmen van aardappelen
minstens 3 dagen de tijd te nemen.
Hoe hoger de storthoogte is hoe lan
ger het duurt voor de bovenste laag
aardappelen is opgewarmd!
Uitgaande van een ventilatiekapaciteit
van 100 m3 lucht/uur per m3 aardap
pelen is bij een oorspronkelijke aard-
appeltemperatuur van 5 graden C en
een konstante luchttemperatuur van
20 graden C het volgende tempera-
tuurverloop in de partij te ver
wachten: *zie tabel.
Hieruit blijkt dat de temperatuur van
de aardappelen op een hoogte van 3.5
meter pas na ca. 10 uur opwarmen be
gint te veranderen. In theorie duurt
het ruim 20 uur voordat bovenin de
aardappelen op 15 graden C zijn ge
komen. In de praktijk zal het opwar
men meer tijd vragen omdat door
dak, wanden en vloer warmte verlo
ren gaat. De goedkoopste en eenvou
digste methode is om van warmere
buitenlucht gebruik te maken. Een
merkbaar effekt mag reeds worden
verwacht wanneer de buitenlucht een
temperatuur heeft die 4 a 5 graden C
hoger is dan die van de aardappelen.
I)e kapaciteit van de luchtverhitter
Het opwarmen van 1 ton aardappe
len met 1 graden C vraagt een hoe
veelheid warmte van ongeveer 860
kcal 1 kw (bij 100 m3 lucht per m3
aard). Om 300 ton aardappelen in
temperatuur van 6 graden C naar 18
graden C te verhogen is nodig 300 t
x 12 graden Cx 860 kcal. 3.096.000
kcal.
Om deze opwarming in bijv. 3 dagen
te bereiken moet de verhitter een ka
paciteit hebben van:
3.096.000
43.000 kcal
per uur (eksklusief 10% verliezen
door lekkages)
72 uren
Aantal verhitters
Een verhitter met een te grote kapa
citeit zal (mits thermostatisch gere
geld) vrij snel worden uitgeschakeld.
In de praktijk is gebleken dal 2 ver
hitters van bijvoorbeeld elk 40.000
kcal praktischer zijn dan één verhit
ter van 80.000 kcal.
Wanneer de temperatuur maar met 4
a 5 graden C wordt verhoogd, geeft
dit de volgende voordelen t.o.v. een
temperatuuryerhoging van 10 graden
C:
Kans op te hoge inblaastempera-
turen is vrijwel uitgesloten
Veel minder kondens in de partij
aardappelen
Wanneer de aardappelen langza
mer worden opgewarmd heeft dit
een positieve invloed om 'blauw'
nog verder te beperken.
Bij een verhitter met te veel kapaci
teit zal deze steeds in- en uitgescha
keld w orden. Dit geeft vaak veel stank
ontwikkeling (vooral bij gasolie).
Het steeds in- en uitschakelen is te
voorkomen door de warme lucht te
mengen met koudere buitenlucht of
door twee of meer verhitters toe te
passen en deze thermostatisch apart
te regelen.
Voorbeeld:
Aardappelen moeten van 6 graden C
naar 18 graden C worden opge
warmd. De maksimale inblaastempe-
ratuur is 20 graden C. Er worden 2
verhitters geplaatst met ieder een ei
gen thermostaat. De verhitters kun
nen gezamenlijk de lucht met 10 gra
den C verhogen. Verhitter I heeft een
thermostaatstand van 19 graden C en
verhitter II heeft een ther
mostaatstand van 20 graden C. Wan
neer door stijging van de temperatuur
in de bewaarplaats de^nblaastempe-
ratuur 19 graden C is geworden,
wordt verhitter I door de thermostaat
uitgeschakeld en blijft verhitter II
doorbranden tot deze de inblaastem-
peratuur heeft bereikt van 20 graden
C en dan eveneens door de ther
mostaat wordt uitgeschakeld. De
eindtemperatuur zal dan onderin 20
graden C zijn en bovenin 15 graden
C. Door nog 5 a 6 uren intern te ven
tileren zal de gehele partij ca. 17 a 18
graden C in temperatuur zijn.
Olie- en gasgestookte luchtverhitters
In het algemeen worden zowel olie
als gasgestookte luchtverhitters voor
het opwarmen van aardappelen ge
bruikt Omdat deze veelal in kapaci
teit niet regelbaar zijn moet de beno
digde warmteproduktie worden af
gestemd op de ventilatorkapaciteit
van de bewaarplaats. Er kunnen
luchtverhitters met of zonder rookgas
afvoer worden gebruikt. Bij de eerste
worden de verbrandingsgassen afge
voerd via een rookkanaal. Het rende
ment daalt hierdoor evenwel met ca.
20%. Door de verhitter buiten de be
waarplaats voor de luchtinlaatope
ning op te stellen, voorkomt men dat
zuurstof aan de bewaarruimte wordt
onttrokken. Ook direkt gestookte ver
hitters worden op dezelfde manier
voor dit doel benut. Deze zijn goed
koper, maar hebben geen aparte
rookgasafvoer. Door een dergelijke
verhitter in een bewaarplaats op te
stellen, wordt niet alleen zuurstof
hieraan onttrokken maar tevens C02
toegevoegd. Zonder voldoende lucht
verversing is de kans groot dat het ap
paraat door zuurstofgebrek uitgaat en
de aardappelen zwarte harten gaan
vertonen. Dergelijke knollen zijn ui
terlijk niet te herkennen en alleen nog
maar voor veevoer geschikt. Een gro
te oplettendheid is hierbij daarom ver
eist. Om dit te voorkomen moet bij
direkte luchtverhitters per uur ca. 60
m3 verse lucht per liter verbrande olie
worden toegevoerd.
Geschikte brandstof
De direkte oliegestookte verhitters
werken overwegend op petroleum
maar enkele merken verhitters kun
nen ook met HBO I (gas- of dieselo
lie) worden gestookt.
Deze brandstof is wat goedkoper
maar minder zuiver - vraag hierover
advies aan de leverancier.
De opstelling van de luchtverhitter(s)
Bij het opwarmen van aardappelen is
het zaak om energieverliezen te be
perken.
- Op de aardappelen
Dit moet sterk worden afgeraden. Het
steeds"moeten bijvullen op gladde aar
dappelen van een warme verhitter is
levensgevaarlijk en brandgevaarlijk.
- Buiten vóór een inlaatluik
Dit is een veilige opstelling maar de
door.de verhitter aangezogen lucht
moet ook worden opgewarmd. Een
verhitter van b.v. 40.000 kcal heeft
veelal een ventilator van 1000 m3
lucht per uur.
Om deze lucht bijv. 15 graden C op
te moeten warmen, is per uur een 1/2
liter olie nodig. Indien een luchtver
hitter buiten voor het inlaatluik wordt
geplaatst, is een luchtdichte afsluiting
tussen de luchtgeleidingskoker en het
inlaatluik noodzakelijk.
- In het centraal ventilatiekanaal
Bij de opstelling in het centrale ven
tilatiekanaal moet om brand te voor
komen enkele meters van de wanden
achter de verhitter worden bekleed
met bijvoorbeeld staal- of asbestce-
mentplaten. Tijdens het opwarmen
moet er rekening mee worden gehou
den dat de ventilator, welke het
dichtst bij de verhitter is opgesteld, de
'meeste warmte zal afnemen.
Bij gebruik van bijv. twee verhitters
kan dit probleem worden voorkomen.
- In een ruimte vóór de bewaarplaats
De verhitter(s) worden hierbij in een
bijv. met plastik afgescheiden ruim
te geplaatst. Door intern te ventileren
wordt de warmte vervolgens door de
aardappelen geblazen. Bij deze opstel
ling kunnen meerdere ventilatoren te
gelijk draaien. Zorg wel voor aanvoer
van verse lucht voor de verhitter(s).
Eindelijk zal binnenkort een boek ver
schijnen waar aardappeltelend Neder
land al jaren naar heeft uitgekeken.
Ik doel hierbij op het boek "Aardap-
pelbewaring", dat is samengesteld
door J.H.W. van der Schild, een me
dewerker van het IBVL, te Wagenin-
gen. Het boek is ten dele gebaseerd
op de door A. Rastovski, A. van Es
en anderen, in het Engels geschreven
uitgave "Storage of Potatoes".
In ca. 275 pagina's wordt uitgebreid
ingegaan op allerlei facetten van de
behandeling en de bewaring van aar
dappelen vanaf inschuren tot en met
afleveren. Zowel poot-, konsumptie-
als fabrieksaardappelen komen in
"Aardappelbewaring" aan bod. In 22
hoofdstukken, teveel om ze allemaal
te noemen, komen ondermeer aan de
orde: de uitvoering en inrichting van
aardappelbewaarplaatsen, ventilatie
systemen, drogen en koelen, kiem-
remming, ziekten en gebreken tijdens
de bewaring, opwarmen, sorteren en
Warmteproduktie aardappelen
(Burton)
Bewaartemperatuur in graden C
Warmteproduktie in W/ton/24 uur
1 gr. C 5 gr. C10 gr. C 15 gr. C20gr.
C25 gr. C
558 233 291 328 558 768
Deze warmteproduktie is echter te ge
ring waardoor het opwarmingsproces
te lang zal gaan duren.
Let op:
Lucht opwarmen om bijv. uien te
drogenvraagt 0.3 kcal of 0.35 watt
warmte per m3 lucht per graden
C per uur.
Het opwarmen van een produkt
vraagt een andere benadering;
voor aardappelen per ton per gra
den C opwarmen is nodig 860
kcal. of 1 kwh.
de voorbehandeling van pootgoed.
Ook de moderne kuilbewaring wordt
behandeld evenals bijvoorbeeld mo
gelijkheden om kondens in bewaar
plaatsen tegen te gaan. Verder is een
apart hoofdstuk gewijd aan moder
ne meet- en regelapparatuur. Soms
kort, maar vrij volledig wordt aange
geven welke processen zich tijdens de
bewaring in de knol afspelen en hoe
deze de kwaliteit beïnvloedenDaar
bij wordt duidelijk, dat de bewaring
in belangrijke mate bepalend is voor
de kwaliteit van de af te leveren aard
appelen. Het belang van kwaliteit
voor een land, dat het merendeel van
z'n produktie moet exporteren, is
zonder meer duidelijk. Ook tegen de
ze achtergrond vormt dit boek een
aanwinst voor de Nederlandse akker
bouwVan der Schild heeft kans ge
zien om de soms moeilijke materie
helder, in eenvoudige taal uiteen te
zetten. Niet minder dan 150 illustra
ties verduidelijken daarbij de tekst.
"Het is dan ook in de eerste plaats een
3 m
3,50 b
5,0
5,0
5,0
5,0
7,6
6,8
11,8
9,4
16,1
13,6
17,8
16,7
19,7
19.1
Het is beter om minstens 10% over-
kapaciteit te nemen, omdat door lek
kages in de bewaarplaats warmte ver
loren gaat.
Temperat uurbewaking
Voorkomen moet worden dat de lucht
teveel wordt opgewarmd. De te ge
bruiken luchtverhitter dient daarvoor
met een oververhittingsthermostaat te
worden uitgerust. De voeler van de
ze thermostaat dient achter of onder
de ventilator in het luchtkanaal te
worden geplaatst. Door deze op 20 a
22 graden C af te stellen wordt de
temperatuur van de lucht alvorens de
onderste aardappelen te bereiken be
waakt. Bereikt de lucht deze ingestel
de waarde, dan slaat wel de luchtver
hitter maar niet de ventilator af. In
dien men de werking van de ther
mostaat heeft gekontroleerd en de
luchtverhitter slaat af, dan is verder
opwarmen niet meer mogelijk en kan
de verhitter worden uitgeschakeld.
Door 5 a 6 uren intern te ventileren
kan de" temperatuur in de partij ver
volgens verder worden geëgaliseerd.
Tijdens het opwarmingsproces mag
de ventilator van de bewaarplaats
nimmer uitvallen zonder dat de lucht
verhitter wordt uitgeschakeld.
De stroomtoevoer zou zo moeten
worden geregeld, dat wanneer de ven
tilator via de thermische beveiliging
uitvalt, ook de verhitter uitvalt.
In alle gevallen is het gewenst om de
eigenaar en de verzekeringsmaat
schappij over de opstelling en toepas
sing van de verhitter in kennis te
stellen.
Voor de Z.W. specialisten Kwaliteit
en Bewaring,
J.H. van Nieuwenhuizen
Goes, januari 1986
praktisch boek geworden, waarmee
iedereen die met aardappelbewaring
te maken heeft, zowel telers als bou
wers en installateurs, hun voordeel
kunnen doen. Daarnaast zal het boek
zich ongetwijfeld een plaats weten te
veroveren binnen het landbouwon
derwijs. "Aardappelbewaring" geeft
vele kengetallen en normen, die in de
dagelijkse praktijk van pas komen.
Dankzij een uitgebreide inhoudsopga
ve alsmede een trefwoordenregister
kan men zijn weg vlot vinden in het
boek.
Het boek is verkrijgbaar door over
making van ƒ25,ƒ6,50 voor
porto- en verzendkosten, op girore
kening 944460 t.n.v. Verweij Wage-
ningen b.v. "Aardappelbewaring" is
bovendien te bestellen op de RAI, bij
de stand van het CAD voor de Kwa
liteit en de Bewaring t.b.v. de Akker
en Tuinbouw.
Ir. C.I). van Loon
PAGV, Lelystad
Vrijdag 24 januari 1986
11
