Kondensatie in
bewaarplaatsen
Belangstelling voor veldbonen
neemt toe
Suikerbietenteelt onder de
loep
Met ophokperiode
minder schade door
duiven
In bewaarplaatsen waar produkten
zoals aardappelen bij een hoge
luchtvochtigheid worden bewaard
zal bij lage buitentemperaturen kon
densatie gaan optreden. Dit wordt
veroorzaakt doordat de vochtige
lucht in de bewaarplaats tegen de
koudere oppervlakken afkoelt.
Wanneer deze lucht afkoelt wordt op
een gegeven moment de dauwpunt-
temperatuur bereikt. Bij deze tem
peratuur is de lucht verzadigd met
vocht en zal de waterdamp in de
lucht kondenseren. Bij een hoge
luchtvochtigheid treedt reeds kon
densatie op wanneer wanden, dak,
deuren of produkt 1 graden C kou
der zijn dan de lucht. Door toepas
sing van moderne isolatiematerialen
is kondensatie helaas sneller en beter
zichtbaar geworden. Kondensatie in
een bewaarplaats is niet erg, maar
wanneer één en ander in druppel-
vorm op de aardappelen of uien valt
is dit niet bevorderlijk voor de kwa
liteit van deze produkten.
Goed isoleren blijft belangrijk
In de praktijk is duidelijk gebleken
dat bij een goede isolatie er minder
kondensatie optreedt. Geadviseerd
wordt 12 cm dik polystyreen of 8 cm
dik polyurethaan, zodat een K-
waarde van 0.3 W/m2K wordt be
reikt.
Voor mechanisch gekoelde bewaar
plaatsen geldt minimaal 15 cm PS of
10 cm PU. Wanneer de temperatuur
van de buitenlucht echter steeds la
ger blijft dan de temperatuur in de
bewaarplaats zal op den duur ook bij
deze dikten van isolatie afkoeling en
dus kondensatie ontstaan.
Mogelijkheden om kondensatie te
bestrijden
Natuurlijke ventilatie boven produkt
In veel bewaarplaatsen probeert men
kondensatie te bestrijden door de
luchtafvoeropeningen open te zet
ten.
De resultaten zijn sterk afhankelijk
van o.a. de windsnelheid en de wind
richting. Een drogend effekt wordt
overwegend bereikt als de tempera
tuur van de buitenlucht lager is dan
de temperatuur van de bewaarplaats
(let op vorstschade).
In de meeste bewaarplaatsen is na
tuurlijke ventilatie ontoereikend om
kondensatie afdoende te bestrijden.
Om de gevolgen van kondensatie
zoveel mogelijk te beperken wordt
vaak met sukses een laag stro op het
produkt gelegd, maar voor grote be
waarplaatsen is dit niet de oplossing.
Intern ventileren
Door intern te ventileren wordt geen
vocht afgevoerd, maar vocht ver
plaatst. In een "normale" winter
d.w.z. enkele dagen vorst met over
dag veelal temperaturen van 3 4
graden C boven nul is met intern
ventileren wel wat te bereiken. Zodra
het echter de gehele dag blijft vriezer^
zijn de resultaten teleurstellend en
zal de ruimte boven het produkt toch
te nat blijven.
Voer een deel worden de teleurstel
lende resultaten ook veroorzaakt
doordat met intern ventileren vaak
veel te laat wordt begonnen.
Afzuigventilator(en)
Het afvoeren van vochtige lucht uit
de bewaarplaats kan gebeuren door
in een (eind) gevel één of meer af-
zuigventilatoren te plaatsen met een
kapaciteit van 1 xh m3 lucht per ton
produkt.
Over het algemeen zijn de resultaten
met alleen een afzuigventilator ook
teleurstellend, omdat de luchtcircu-
latie boven het produkt niet goed is
en/of de binnengelaten lucht te
vochtig is.
Luchtverversing
Wanneer een afzuigventilator lucht
afvoert moet in een andere gevel via
luiken of roosters verse lucht worden
aangevoerd. Deze lucht moet een
drogend effekt hebben, dus kouder
dan de temperatuur van de bewaar
plaats. Om vorstschade te voorko-
Om het afschieten van verwilderde
duiven beter mogelijk te maken,
stellen Gedeputeerde Staten van
Noord-Brabant al een aantal jaren in
het voorjaar een ophokperiode voor
duiven vast.
In 1986 zal echter ook een korte
winterophokperiode worden vast
gesteld. Deze zal gelden van 6 ja
nuari tot en met 17 januari.
Het doel van de winterophokperiode
is om het bestand aan verwilderde
duiven aan het begin van het groei
seizoen zo laag mogelijk te hebben.
Het is van groot belang dat op grote
schaal gebruik wordt gemaakt van de
mogelijkheid tot afschot in deze pe
riode.
U kunt hieraan zelf meewerken door
vanuit Uw afdeling van de land
bouworganisatie of samen met an
dere afdelingen verschillende jagers
te benaderen en hen te wijzen op het
belang dat de land- en tuinbouw
heeft bij een gering aantal verwil
derde duiven en de mogelijkheden
voor de jagers om juist in deze pe
riode daaraan iets te doen.
Het zal duidelijk zijn dat een geor
ganiseerde aktie tot afschot van ver
wilderde duiven des te meer effekt
heeft wanneer in een groter aaneen
gesloten gebied jagers hieraan deel
nemen.
De ophokplicht geldt niet voor de
tijd gelegen tussen 6.00 uur en 8.00
uur en tussen 18.00 uur en een half
uur na zonsondergang. Evenmin
geldt de ophokplicht op zaterdagen,
zondagen en algemeen erkende
feestdagen.
In samenwerking met de Suiker
industrie in zuid-oost Nederland is
een grote voorlichtingsaktie opgezet.
Bij deze aktie komen die onderwer
pen aan de orde waar voor U moge
lijkheden liggen om de opbrengst te
vergroten. Deze onderwerpen zijn
o.a.:
grond: verdichtingen, ontwatering
en pH; bemesting en kwaliteit;
vruchtopvolging en vruchtwisseling;
onkruidbestrijdingen; oogst, opslag
en bewaring.
Op een tentoonstelling zullen wij
door middel van teksten, foto's en
materialen veel practische informa
tie presenteren, gevolgd door een fo-
rum-diskussie. Op deze wijze krijgt
U volop de gelegenheid om te dis-
kussiëren met kollega's, vandaar de
naam "KIJK- EN PRAATBIJEEN
KOMST". De opzet is als volgt: -
ontvangst en korte toelichting; - be
zichtiging van de tentoonstelling in
eigen tempo en volgorde; - afsluiting
met gezamenlijke diskussie over de
onderwerpen. N.B. Iedere bezoeker
krijgt een brochure met daar in
praktische tips voor de bietenteelt.
Wij nodigen U gaarne uit voor een
bezoek aan de "Kijk- en Praat
bijeenkomst" die om 13.30 uur be
gint op: vrijdag 10 januari 1986 in
Hotel "De Sleutel", Dorpsstraat la,
Riethoven, dinsdag 21 januari a.s. in
Café "De Nachtegaal". Boxtelseweg
15, Schijndel. woensdag 15 januari
a.s. in Rekreatiepark "De Bergen.
Zaal "De Reebok", Campinglaan 1,
Wanroy.
men mag de verse lucht niet kouder
zijn dan -2 graden C.
Bij een langdurige en strenge vorst
periode is luchtverversing via een
afzuigventilator niet altijd mogelijk,
omdat of de buitenlucht te koud is of
uit de bewaarplaats geen warmte
mag worden afgevoerd.
Circulatieventilatoren
Een veel betere luchtcirculatie boven
het produkt wordt bereikt door aan
het plafond of dak enkele circulatie-
ventilatoren (ook wel anti-kondens
ventilatoren genoemd) op te hangen
met een kapaciteit van bijv. 6 m3
lucht bij 40 Pascal per ton produkt.
Door de grote luchtcirculatie woeden
verschillen in temperatuur tussen de
lucht boven het produkt en plafond
of dakvlak verminderd en wordt het
optreden van kondensatie sterk ver
traagd.
Bij gebruik van alleen circulatieven
tilatoren zijn er vrijwel geen ge
wichtsverliezen omdat er geen vocht
wordt afgevoerd. De ervaringen met
circulatieventilatoren zijn veel posi
tiever dan met intern ventileren of
met een afzuigventilator. Circulatie
ventilatoren verbruiken echter geen
vocht en daarom zal zodra het lang
durig de gehele dag blijft vriezen
toch af en toe vochtige lucht uit de
bewaarplaats moeten worden afge
voerd.
In de tijd toen de uien nog met de hand en de mand werden opgeraapt speelde "de
eerste mei" op de bedrijven nog een grote rol
In de praktijk is gebleken dat circu
latieventilatoren in kombinatie met
een afzuigventilator goede mogelijk
heden bieden om kondensatie af
doende te bestrijden.
Lucht boven produkt wat opwarmen
geeft de beste resultaten
Bij ernstige kondensatie geeft een
kombinatie van circulatieventilato
ren en een geringe opwarming van
de lucht boven het produkt de beste
en snelste resultaten. Om 1 m3 lucht
1 graden C op te warmen is een ver
mogen nodig van 0,3 kcal of 0.35 W.
Een gunstige ontwikkeling is dat er
nu circulatieventilatoren in de handel
zijn met een warmte-element.
Voor de Z.W. specialisten Kwaliteit
en Bewaring,
J.H. van Nieuwenhuizen
In verschillende gebieden is er een toenemende belangstelling voor de
teelt van veldbonen voor de mengvoederindustrie. Voor veldbonen geldt
een minimum telersprijs, die voor oogst 1985 ongeveer neerkomt op
0,77 per kg inklusief BTW bij 14% vocht en 3% onzuiverheden. Voor
1986 is deze prijs nog niet vastgesteld. Om voor deze minimumprijs in
aanmerking te komen moet de teler een kontrakt afsluiten met de
mengvoederindustrie. De veldboon is een opkomend gewas dat de aan
dacht verdient in het bouwplan.
Veldbonen worden met de precisie-zaaimachine gezaaid.
Perceelskeuze en vruchtwisseling
Geschikt zijn alle gronden waar
struktuur, ontwatering en vocht-
voorziening in orde zijn. Droogte-
gevoelige gronden zijn niet geschikt,
evenals gronden met een pH Kcl be
neden 5. Een goede struktuur is van
groot belang. In de vruchtwisseling
staan erwten, tuin- en veldbonen op
één lijn. Dus zowel afzonderlijk als
tezamen geldt een vruchtwisselings-
eis van 1 op 6. Veldbonen zijn even
als erwten gevoelig voor erwtecys-
teaaltjes, wortelknobbelaaltjes, geel
bietecyste-aaltje en stengelaaltjes.
Bemesting
Als vlinderbloemig gewas kunnen
veldbonen vrijwel steeds in de N-
behoefte voorzien. Toch wordt vaak
30 a 40 kg N per ha als startstikstof
gegeven. Het effekt is meestal gering,
wel wordt het eiwitgehalte iets ver
hoogd. Veldbonen kunnen sterk op
fosfaat reageren. De behoefte sluit
het beste aan bij die van aardappe
len. Bij een Pw-getal van 21-30
(voldoende) komt dit neer op 120 kg
P205 per ha op zeeklei en 140 kg
P205 per ha op rivierklei. De kali
bemesting op rivier- en zeekleigrond
bedraagt bij een K-getal van 12-15
(voldoende) 170 kg K20 per ha.
Grondbewerking en zaaien
Veldbonen moeten worden gezaaid
zodra de struktuur van de grond in
het voorjaar dit toelaat. Werken in
een te natte grond geeft struktuur-
bederf, vergroot het risiko van voet-
ziekten en kans op minder goede
groei. De grondbewerking moet er
op gericht zijn dat 5 cm diep kan
worden gezaaid. Niet te grof want
dan is de werking van bodembakte-
riën minder goed.
Geadviseerd wordt te zaaien met een
precisiezaaimachine op een rijenaf-
stand van 50 cm en een plantdicht-
heid van 20 - 30 planten per m2.
Voor 22. planten per m2 moeten bij
90% veldopkomst 25 zaden per m2 of
12x/i per strekkende meter worden
gezaaid. Dit komt op een zaaiafstand
van 8 cm in de rij.
Als het zaad wordt verpakt in een
Het zaaizaad moet tegen kiem- en
bodemschimmels worden behandeld
met thiram, 2 gram per kg zaad.
Gewasbescherming
Tegen onkruid kan vóór opkomst
worden gespoten met Bladex, Cam-
parol, Campagard, Ivorin Super of
Linuron. Linuron geeft gemakkelijk
kans op schade. Né opkomst kan
Bentazon (Basagran Ivosit), Di-
noseb of Dinoseb-acetaat worden
toegepast.
Veldbonen kunnen veel schade on
dervinden van een aantasting van het
topvergelingsvirus dat door bladlui
zen wordt overgebracht. Tijdige
luisbestrijding van met name de
perzikbladluis is noodzakelijk, hoe
wel de virusaantasting daardoor toch
moeilijk is te voorkomen. Van de
ziekten op het blad is de chocolade-
vlekkenziekte de meest gevreesde,
waarbij Botrytis schimmels een rol
spelen.
Maar ook roest op het blad kan om
streeks augustus veel schade doen.
Eén of tvvee bespuitingen met Roni-
lan geeft een redelijke bestrijding
maar 2 tot 4 bespuitingen met 5 kg
Zineb geven een beter resultaat. De
eerste bespuitingen moeten begin
nen zodra de eerste bloemblaadjes
gaan vallen.
Oogst, opbrengst en saldo
Eind augustus en september, als het
hele gewas inklusief de peulen zwart
verkleurd zijn, wordt met de maai
dorser geoogst. Bij de oogst moet
goed worden gelet op optredend
zaadverlies. Uit een proef bleek het
zaadverlies op te lopen met de
plantdichtheid tot 220 kg per ha bij
25 planten per m2.
De opbrengst per ha loopt per jaar
wat uiteen, doch 4.500 5.000kg per
ha lijkt een redelijke opbrengst. Er
zijn goede mogelijkheden voor de
inzaai van graszaad en karwij als
ondervrucht. Een gelijk saldo als
veldbonen met de gewassen winter
tarwe, brouwgerst en rijp te winnen
erwten wordt gehaald bij de volgen-
ca 5lA eenheden nodig per ha.
de uitgangspunten.
Veld
dr.-
brouw
winter
bonen
erwten
gerst
tarwe
Kg opbrengst
5.000
4.600
5.700
8.450
Prijs inkl. BTW
0.77
0.82
0.51
0.47
Stro
260
300
400
Geldopbrengst
ƒ3.850
4.032
ƒ3.219
ƒ3.970
Toeger.kosten
1.750
1.932
1-119
1.870
Saldo
2.100
ƒ2.100
ƒ2.100
ƒ2.100
In de toegerekende kosten is een bedrag opgenomen voor maaidorser, stro
persen, maaien van droge erwten en het precisie zaaien van de veldbonen. De
prijs bij brouwgerst is een mengprijs.
Ing. P.A. den Hollander
Vrijdag 3 januari 1986
9
