Rassenkeuze bij vroege
konsumptie-aardappelen
De Phoma-maatregelen
Tabel 2 Opbrengsten (in verhoudingsgetallen) van vroege aardappelen van
1981-1985
vroeg oogsttijdstip
rijper oogsttijdstip
Ras
1981
1982
1983
1984
1985
1981
1982
1983
1984
1985
Doré
91
92
97
86
91
92
99
99
88
76
Première
98
109
110
100
123
101
107
105
96
116
Amazone
104
96
86
104
106
95
95
81
87
91
Prior
104
98
104
116
96
110
95
107
125
100
Fresco
104
105
104
95
68
102
104
108
95
85
Civa
-
-
-
123
128
-
-
105
137
100 in
kg/are
233
287
224
240
120
353
383
278
358
202
Van de totale oppervlakte aardappelen die er in het Zuidwesten geteeld
wordt, is ongeveer 1600 ha (dat is 5% van de totale oppervlakte
aardappelen) bestemd voor de vroege konsumptie. Deze teelt van
vroege konsumptie-aardappelen is beperkt tot enkele gebieden. Sinds
enkele jaren worden in deze teeltgebieden proeven aangelegd, om be
staande en nieuwe vroege aardappelen met elkaar te vergelijken. De
afgelopen vijf jaar hebben deze rassenproeven driemaal in Ooltgens-
plaat, eenmaal in Ouddorp en eenmaal in Poortvliet (Tholen) gelegen.
Tabel 1. De opbrengst aan totaalknollen en boven 30 mm in kg/are
In dit artikel komt het volgende aan
de orde:
De resultaten van de rassenproef
1985, waarin eveneens het afdekken
van aardappelen met plastik folie is
beproefd.
Een overzicht van de resultaten
van de laatste 5 jaar van de belang
rijkste vroege aardappelrassen a.h.v.
de eerder genoemde opbrengstproe-
ven uit het Zuidwesten.
Beschrijving van de eigenschap
pen van de belangrijkste rassen.
Rassenvergelijking vroege konsump
tie-aardappelen 1985
De rassenvergelijking vond in
1985 plaats op het bedrijf yan C.M.
Lindhout te Poortvliet (Tholen). De
aardappelen werden zowel met als
zonder afdekking met plastik folie
(met 5% perforatie) geteeld. Op het
proefperceel was in het voorgaande
jaar wintertarwe -I- grasgroenbe-
mester geteeld. De bemesting werd
vroeg over de vorst in februari gege
ven: 700 kg/ha 26+ 14 0.
Op 12 maart zijn de aardappelen
met de hand in de, met de pootma-
chine voorgetrokken, ruggen gelegd.
De ondergrond was bij het poten nog
te nat. Direkt na het poten zijn de
ruggen middels een rijenfrees opge
bouwd. Na de toepassing van 2 kg
Afarin/ha als bodemherbicide werd
de plastikfolie gelegd.
Toen op 21 mei het plastik werd
verwijderd, had het aardappelloof
eronder een lengte van 25-40 cm. Het
loof van het niet-afgedekte gedeelte
was 15-25 cm lang. De afgedekte
aardappelen bleken iets van nacht
vorst geleden te hebben.
Tabel 1 geeft een overzicht van
de opbrengsten van de rassen bij een
tweetal rooidata. De afgedekte aard
appelen werden op 11 en 18 juni ge
oogst. Het gedeelte zonder plastik
folie werd op 18 en 25 juni geoogst.
Uit tabel 1 blijkt dat het aantal
stengels bij teelt onder plastik folie
gemiddeld bijna gelijk was aan de
teelt zonder folie. Opvallend was wel
dat bij gebruik van folie vrijwel alle
hoofdstengels vlak boven de grond
vertakt waren.
Bij de eerste oogst van de rassen
die met folie afgedekt geweest wa
ren, werd gemiddeld 130 kg/are aan
veldgewas geoogst. De rassen Civa
en Première lagen daar in opbrengst
boven. Bij de eerste oogst (18 juni)
van de niet-afgedekte aardappelen,
gaven deze rassen ook de hoogste
opbrengst.
Het vervroegingseffekt van de
bedekking met plastik folie is ruim
een week geweest. Het verschil in
opbrengst tussen de rassen was bij
het gebruik van folie geringer dan
wanneer geen folie gebruikt werd.
Opbrengstvergelijking vroege aard
appelrassen 1981-1985
De opbrengst van vroege aardappe
len hangt voor een belangrijk deel af
van de omstandigheden tijdens het
groeiseizoen. De verschillen in op
brengst tussen de rassen varieert vrij
sterk van jaar tot jaar, als gevolg van
deze wisselende groei-omstandighe-
den. Om dus een goede indruk van
een ras te krijgen, is het noodzakelijk
de proeven over meerdere jaren met
elkaar te vergelijken. In tabel 2 staan
de opbrengsten over de afgelopen 5
jaar van de belangrijkste rassen naast
elkaar vermeld.
- In tabel 2 worden de opbrengsten
bij een tweetal rooidata weergege
ven. De eerste oogstdatum valt
meestal eind juni. De tweede oogst
vindt bij een rijper plantstadium
plaats, ongeveer 10-14 dagen na de
eerste oogst. Doordat deze rooiingen
niet elk jaar op het zelfde tijdstip
plaatsvinden, en zoals eerder gezegd
geen enkel groeiseizoen het zelfde is,
mogen de gegevens uit tabel 2 niet
zonder meer gemiddeld worden.
Er zijn rassen die vrij snel tot een
goede produktie komen en daarna
slechts weinig meer in opbrengst
toenemen. Andere rassen hebben
soms weer een tragere begingroei,
maar komen bij een rijper oogststa-
dium tot een veel hogere produktie.
Het oogsttijdstip is bij vroege aard
appelen dus van wezenlijk belang,
omdat we te maken hebben met een
nog niet uitgegroeid gewas.
- Ondanks deze moeilijkheid bij
het vergelijken van de opbrengsten,
is het toch wel mogelijk om met be
hulp van tabel 2 een redelijke indruk
van de rassen te krijgen.
Bij een vroege oogst geeft vooral
het ras Première een goedfe op
brengst. Het ras Civa, dat alleen de
laatste 2 jaar beproefd is, gaf in deze
beide jaren een zeer goede opkomst.
Wat betreft de sortering sprongen
vooral de rassen Première, Prior en
Fresco er uit, met een hoog percen
tage knollen boven 40 mm.
Bij een tweede oogst (van een
rijper gewas) zijn de verschillen in
opbrengst tussen de rassen wat min
der groot. De rassen zijn wat meer
naar elkaar toegegroeid. Het ras
Prior geeft in een rijp stadium goede
opbrengsten, evenals het ras Pre
mière. Civa geeft de laatste 2 jaar ook
bij een later oogsttijdstip zeer goede
opbrengsten. Het percentage knollen
boven 40 mm ligt bij een later oogst
tijdstip voor vrijwel alle rassen gelijk.
Alleen het ras Amazone laat het, zo
wel wat betreft opbrengst als sorte
ring, afweten t.o.v. de overige rassen
bij een latere rooidatum.
Uit de grote variatie tussen de
cijfers in tabel 2 blijkt echter wel dat
de verschillen tussen de rassen over
de jaren van grote invloed is op de
uiteindelijk afleverbare opbrengst.
Beschrijving van de rassen
- Naast het opbrengend vermogen
zijn er nog tal van andere raseigen
schappen die van invloed kunnen
-
folie
folie
folie
folie
11
juni
18 ju
ini
18 juni
25 juni
stengels
totaal
]30 mm
totaal
]30 mm
totaal
]30 mm
totaal
]30 mm
per 10 pl.
kg/are
kg/are
kg/are
kg/are
kg/are
kg/are
kg/are
kg/are
Amazone
61
57
131
105
177
153
127
92
183
102
Civa
62
72
148
128
197
187
154
130
277
263
Doré
47
58
119
104
145
129
109
86
153
142
Eersteling
72
75
122
87
174
151
104
66
194
169
Fresco
67
64
117
97
150
136
82
61
171
158
Première
80
87
143
125
167
153
148
125
234
217
Prior
71
71
129
110
176
159
115
90
202
185
Gemiddeld
66
69
130
108
169
153
120
93
202
177
Tabel 3 Enkele raseigenschappen volgens de 60e Rassenlijst voor Landbouwgewassen 1986*
Ras
vroeg
opbrengst
sor
konsumptie-
resistentie
rooibe-
"JP-
bij vroeg
tering
waarde
tegen
schadiging
heid
rooien
vroeg gebruik
schurft
Doré
9,5
7
7
8,5
4
9
Première (am A)
8,5
9
7
7
5
8,5
Eersteling
9,5
8
6
8
4
6
Gloria (am A)
9
7,5
6
7,5
6
5
Civa
9,5
9
7
6,5
6
7
Amazone (am A)
8,5
8
6
8
6
7
Fresco (am A)
8
9
7
7
6
7,5
Een hoog cijfer duidt op een gunstige waardering.
Het rooien van vroege aardappelen vraagt de inzet van relatief veel arbeids
krachten
zijn bij de keuze van een vroeg kon-
sumptieaardappelras. In tabel 3
staan de waarderingen voor enkele
raseigenschappen van de eerder ge
noemde rassen.
Doré is een vroeg ras met vrij goede
opbrengst, en heeft al vroeg een zeer
goede konsumptiekwaliteit. Heeft
mooie vlakogige knollen.
Première is vroeg tot zeer vroeg en
geeft een zeer goede opbrengst met
goede sortering. Is resistent tegen
aardappelmoeheid, biotype A. Kon
sumptiekwaliteit is vrij goed, is ge
schikt voor industriële verwerking.
Kiem breekt makkelijk af. Ontvelt
gemakkelijk.
Civa is een zeer vroege aardappel.
Geeft vroeg gerooid goede tot zeer
goede opbrengsten met een middel
matige konsumptie-kwaliteit.
Komt in de eerste plaats in aanmer
king voor gronden die een goede
loofontwikkeling kunnen geven. Is
vrij sterk gevoelig voor droogte.
Sterk vatbaar voor Phytophthora in
het loof en middelmatig vatbaar in
de knol.
Amazone is resistent tegen aardap
pelmoeheid biotype A. Is een vroeg
tot zeer vroeg ras met goede op
brengst en goede konsumptie-kwali
teit. De sortering is wat ongunstiger
dan Doré. Is zeer vatbaar voor Phy
tophthora in het loof en vrij sterk
vatbaar in de knol.
Fresco is resistent tegen aardappel
moeheid biotype A. Geeft een zeer
vroeg rooibaar gewas. De konsump
tie-kwaliteit is bij vroeg gebruik vrij
goed met een goede knolvorm. De
opbrengst bij vroeg rooien is zeer
goed. Is middalmatig vatbaar voor
Phytophthora in het loof en weinig in
de knol.
Prior is resistent tegen aardappel
moeheid. Biotype A. Nog in onder
zoek. Het is een ras dat mogelijk ge
schikt is voor de verwerkende indus
trie.
Eersteling is zeer vroeg en geeft
vroeg gerooid goede opbrengsten
met een middelmatige sortering. De
konsumptiekwaliteit is bij vroeg ge
bruik goed, de knolvorm is zeer re
gelmatig. Is zeer sterk vatbaar voor
Phytophthora in loof en knol en sterk
vatbaar voor schurft.
Gloria is zeer vroeg en heeft resis
tentie tegen biotype A van aardap
pelmoeheid. De opbrengst bij vroeg
rooien is vrij goed tot goed met een
middelmatige sortering. De kon
sumptie-kwaliteit bij vroeg gebruik is
vrij goed tot goed. Middelmatig vat
baar voor Phytophthora in het loof
en vrij weinig in de knol.
A. Mooyaart,
CAT Barendrecht
In de vergadering van het Hoofdbestuur van de ZLM maandag 2
december jl. is o.m. gediscussieerd over recente maatregelen m.b.t. de
Phoma-situatie. De weergave van de diskussie zoals die is geplaatst in
het ZLM-blad heeft de onduidelijkheid en verwarring rond het recente
Phoma-beleid niet geheel weg kunnen nemen. Daarom hier alsnog een
weergave van de Phoma-maatregelen zoals die zijn genomen door de
Plantenziektenkundige Dienst en de NAK.
Naar aanleiding van de Phoma-si
tuatie hebben de Plantenziektenkun
dige Dienst en de Vaste Commissie
voor Pootaardappelen van de N.A.K.
zich alsnog beraden omtrent een mo
gelijke aanpassing van de Phoma-
maatregelen voorzover deze betrek
king hebben op de consequenties van
het oogstonderzoek van 1985 en de
regelingen voor de uitplant in 1986.
De overheid heett besloten vrijstel-
ling te verlenen van het uitplantver-
bod voor licht besmette partijen,
voorzover deze uitplant plaatsvindt
op het eigen bedrijf. Bovendien is
besloten aflevering van licht be
smette partijen pootgoed naar andere
telers in Nederland en vervolgens
uitplant door deze telers mogelijk te
maken als deze zich daarmee akoord
verklaren.
Alle houders van licht besmette par
tijen ontvangen op korte termijn be
richt omtrent de te volgen procedure
ingeval men gebruik wil maken van
de mogelijkheid tot uitplant op het
eigen bedrijf respectievelijk afzet
binnen Nederland.
Onder licht besmette partijen wordt
verstaan, die partijen waaruit ten
behoeve van het onderzoek een
monster is genomen waarin een be
smetting met Phoma exigua var. fo-
veata is aangetoond en welke bes
metting niet meer bedraagt dan 8%
van het aantal onderzochte knollen.
- de vaste commissie voor pootaard
appelen van de N.A.K. heeft, in
aansluiting op de hiervoor ge
noemde besluiten van de over
heid, besloten dat:
a. bij uitplant van licht besmette
partijen op het eigen bedrijf de in
de Phoma-maatregelen voorge
schreven declassering niet zal
plaatsvinden.
b. bij aflevering van licht besmette
partijen binnen Nederland certi
ficering plaatsvindt in maximaal
de klasse A, zoals nu reeds geldt
voor export van dergelijke par
tijen.
- Bovendien heeft de vaste com
missie besloten dat het bedrijfs-
registratie-systeem voor oogst
1985 zal worden opgeschort. Dit
houdt in dat een in 1985 gecon
stateerde besmetting niet leidt tot
een (extra)ster. Reeds geregis
treerde bedrijven wordt een ster
in mindering gebracht, indien dit
jaar geen besmetting met Phoma
is geconstateerd.
8
Vrijdag 3 januari 1986
