Ruimtelijke gevolgen intensieve
veehouderij onderzocht
Tweede serie marktstruktuurprojekten 1985
Geen markt-, beurs- en
veilingberichten
In verband met de achter ons lig
gende feestdagen is het beeld van
prijzen en ontwikkelingen daar
van, niet zo betrouwbaar als in de
normale weken. Daarom in dit
nummer niet de gebruikelijke in
formatie over markten, beurzen
en veilingen.
Marktverkenning door het
venster
Nog staande in de landbouwbeurs
1985 hebben wij even door het venster
gekeken naar het nieuwe jaar. Dat
heeft niet geleid tot voorspellingen,
maar wel tot een beschouwing over de
vooruitzichten op markt, beurs en
veiling.
Het is - in het jaar dat voor ons ligt -
in ieder geval duidelijk dat een op
pervlakte landbouwgrond produk-
ten zal voortbrengen, waarvan de
koopkrachtige vraag beperkt is. De
voorraden granen, suiker, rundvlees
en zuivel betekenen dat er voor
graantelers, bietenbouwers, rund
vleesproducenten en melkveehou
ders wel kleine prijsverschillen zul
len zijn, maar een forse prijsstijging
zit er - met aan zekerheid grenzende
waarschijnlijkheid - niet in. De var
kenshouders, de pluimveehouders,
de aardappeltelers en de uientelers
zitten weliswaar niet met grote voor
raden - overgedragen aan Brussel -
maar die hebben te maken met de
gevolgen van óf een grote produktie
in 1985 óf een gestadige uitbreiding
in een verzadigde markt. Zoals het er
nu uitziet zal 1986 de beste kansen
bieden aan de beste kwaliteiten die
de landbouw aanbiedt en aan de luxe
artikelen. Wat dat betreft lijken b.v.
bloemen en planten - zeker als de
ekonomie verder aantrekt - goeöe
kansen te hebben op verdere groei.
Gelukkig voor de landbouw zijn de
ekonomische vooruitzichten voor
vele landen gunstig.
Runderen en kalveren
Marktdeskundigen verwachten in de
eerste helft van 1986 een daling van
het aanbod van runderen met een
kleine 3% oplopend naar 4xh%. Dat
zijn voor rundvleesproducenten
prettige cijfers, ware het niet dat er
een kleine 800.000 ton rundvlees in
de Europese vrieshuizen ligt. En
mocht er "lucht" komen omdat
Brussel deze voorraden snel wil
wegwerken dan staat landbouw-
kommissaris Andriessen klaar om de
interventie te beperken - mogelijk
zelfs af te schaffen. Derhalve geen
rooskleurig beeld van de rundvlees
producenten, tenzij Brussel met een
premie voor hen komt, wat Andries
sen wel wil. Misschien gaat het af
zetten van fok- en gebruiksvee wat
beter. De exporteurs van fokvee
hebben nieuwe markten gevonden
en aan de Stichting die die export
kan bevorderen is nieuw leven inge
blazen. De jongste LEI-studie wijst
uit dat er in 1988 pas weer evenwicht
zal zijn op de kalvermarkt. Dit ko
mende jaar zullen de kalveren - te
bestemmen voor de vleesproduktie -
derhalve nog schaars blijven en dus
prijzig. Wat er met het hormoonbe-
leid gebeurt en wat de aankoopprijs
van het magere melkpoeder zal zijn
is nog moeilijk in te schatten. In
Brussel wordt verwacht dat het aan
tal kalverslachterijen in de EG zal
dalen met ruim V/2%. Produktie en
konsumptie lijken dit jaar niet al te
veel te zullen veranderen.
Schapen
De prognoses voor schapevlees ge
ven aan dat op een produktiestijging
gerekend mag worden van zo'n \Vi%.
De konsumptie zou met hetzelfde
percentage toenemen. Het prijspeil
zou evenwel met 1% dalen. Op de
internationale markt is van invloed
de teruglopende schapenstapel in
Nieuw Zeeland en de toenemende
exporten van Australië van levend en
gekoeld schapevlees naar het Mid
den-Oosten en Japan. Hoe het in de
EG gaat zal vooral afhangen van wat
er met het handelsverkeer ter zake
plaatsvindt tussen het Verenigd Ko
ninkrijk en Frankrijk.
Vrijdag 3 januari 1986
Varkens
Voorde varkensmarkt maakt Brussel
regelmatig voorspellingen over het te
verwachten aanbod. De laatste - over
het le en 2e kwartaal van dit pas
begonnen jaar - wijst op de belang
rijke groei in Denemarken van meer
dan 10%, die in het Verenigd Ko
ninkrijk en Nederland van meer dan
5% en die van België met 3%. In
Griekenland wordt een afname van
6% verwacht. Al met al komt de
voorspelde toename uit op 4%. Be
halve dit stijgende aanbod wordt een
stagnerende vraag verwacht. Dene
marken hoopt fors te kunnen expor
teren naar derde landen. Er ligt nog
vlees in de partikuliere opslag en de
afzet van rundvlees uit de vrieshui
zen - tegen een lage prijs - zou ook
wel eens nadelig voor de varkens
houders kunnen uitpakken. Te ho
pen is dat Nederland dit jaar niet
getroffen wordt door varkenspest.
De varkenshouders krijgen toch al te
maken met de mestwetgeving.
Pluimvee
De pluimveesektor is - net als de
varkenssektor - er één die het met
weinig steun van Brussel moet red
den. De slachtpluimveemarkt heeft
vorig jaar veel konkurrentie onder
vonden van de Fransen, als het ging
om de Duitse markt. Nu de Russen
van Frankrijk slachtpluimvee heb
ben gekocht, zou het wat beter kun
nen worden voor ons, al blijft de
produktie hoog. Op de eiermarkt kan
alleen-het binnenhalen van forse or
ders uit derde landen de prijs in dit
jaar flink doen optrekken. Dat dit
nodig is behoeft geen betoog.
Zuivel
Het is vrijwel zeker dat wij met min
der melkkoeien de nieuwjaarsgrens
zijn overgestapt. Naar schatting met
zeker 50.000 minder. Maar de pro
duktie per koe blijft stijgen. De
melkproduktie in de EG is nog altijd
20 miljard kg meer dan er zonder
subsidie kan worden afgezet. Die
druk op de melk brengt wel boter
voort, maar geen hogere melkprijs.
Voor dit jaar wordt een wereld-
marktproduktie geschat die 1% ho
ger ligt dan in 1985. Dat zal de
melkprijs niet ten goede komen. Na
tuurlijk zullen er in Nederland in
1986 weer de nodige melkprijsver-
schillen zijn in de verschillende re
gio's, maar een vetpot lijkt het voor
de melkveehouder niet te worden,
ondanks dat er nu goedkope braad
boter is. Het ziet er naar uit dat ook
het bij produkt van de melkveehou
derij - het vlees - niet al te veel van
1986 hoeft te verwachten. Als Brussel
allerlei premies - zoals kalverpremies
en slachtpremies - gaat afschaffen,
zal een eventueel daardoor in de
plaats komende premie voor boeren,
niet gelden voor melkveehouders,
maar voor hen die zich uitsluitend
met rundvleesproduktie bezighou
den.
Granen, zaden, vlas en
peulvruchten
Over de granen valt waarschijnlijk
alleen maar te hopen dat als de prij
zen blijven zoals ze zijn, het vele
boeren niet tegenvalt. Het LEI-rap-
port "Het Europees Landbouwbe
leid voorbij de scheidslijn van de
zelfvoorziening" wijdt zeer veel aan
dacht aan de granen, omdat het LEI
van mening is dat bij ongewijzigd
beleid het probleem van een teveel
aan graan niet kan worden opgelost.
Onze graantelers zijn waarschijnlijk
de groep die het meest in spanning
zit wat 1986 hen zal brengen. Op de
zadenmarkt blijft de import uit derde
landen de prijs op de binnenlandse
markt sterk beïnvloeden. Het ziet er
niet naar uit dat daaraan in 1986
geen einde komt. De vlasverbouwers
zijn bezig om de belangenbeharti
ging te intensiveren. Eén van de ta
ken die men zichzelf gesteld heeft is
om meer te doen aan de promotie
van vlas. De 40.000,— die daarvoor
beschikbaar is valt weg tegen de
miljoenen die andere sektoren voor
propaganda aanwenden. Alleen als
vlas een ruimere toepassing vindt zal
het perspektief toenemen en dat
moet wel, nu veel graanverbouwers
b.v. in Frankrijk weer overschakelen
op vlas. Voor 1986 lijkt het voor de
vlaswereld aantrekkelijk om bij hun
promotie-aktiviteiten aart te sluiten
bij één of meer andere promotiebu
reaus (uiteraard met een eigen
boodschap voor het eigen produkt).
Peulvruchten tenslotte zullen in 1986
enerzijds de invloed ondervinden
van een aantal teleurstellende oogst-
ervaringen van vorig jaar ander
zijds van het feit dat eiwitrijke ge
wassen passen in Europa, dat zoveel
eiwit moet invoeren.
Aardappelen en uien
In het eerste deel van dit jaar zullen
er konsumptie- en industrieaardap
pels "zat" zijn vanwege de grote op
brengst in 1985. De verwerkende in
dustrie moet de kar een beetje du
wen, want de export staat op een laag
pitje. Wat betreft de oogst 1986 valt
uiteraard niets te voorspellen. Bij de
uien is het (te) veel van 1985 even
eens bepalend voor het eerste deel
van 1986. De promotiecampagne
"met de ui is elke dag een snipper
dag" kan best wat opleveren, maar
een beperkter aanbod heeft mogelijk
meer invloed (alleen dat moet Euro
pees gebeuren). Aardappel- en uien-
telers gaan 1986 niet in vanuit een
beste marktpositie. Daarom is de
slogan "het kan alleen maar beter
worden" misschien de beste hou
ding.
Groenten en fruit
In de groentensektor lijkt het gebeu
ren bij de veilingen en de informatie
naar de tuinder toe twee belangrijke
punten bij de afzet van groenten.
"Uw televisie; venster op markt- en
teeltinformatie", waarbij de dagaf
schriften een kwartier na afloop van
de veiling de leden bereiken en het
samengaan, uitbouwen en moderni
seren van veilingen, hebben vorig
jaar veel aandacht gekregen en zul
len in 1986 ongetwijfeld vruchten
afwerpen. In het algemeen geldt dat
er in de groentensektor steeds meer
plaats is voor bijzondere produkten
en voor bijzonder gebruik. De spe
cialiteit, en "het broodje gezond"
zijn daar goede voorbeelden van.
Daarbij is niet alleen de veiling van
belang maar evenzeer de 800 bedrij
ven die aktief zijn in de groothandel,
de supermarkt, de groenteman (in de
winkel of op de markt) e.d. Als er één
sektor is die weet dat een "te veel"
prijsbederf geeft, dan is het wel de
tuinbouw. De champignonsektor is
daar een voorbeeld van vanuit het
jongste verleden./Die sektor zet alle
zeilen bij om een lonende afzet te
vinden van een boven de 100 miljoen
kg gestegen jaarproduktie. De fruit-
sektor tenslotte hoopt - begrijpelij
kerwijs - dat ze in dit jaar gespaard
blijft voor vorstschade en hagelscha-
de.
Bloemen en planten
Zoals reeds in de inleiding gesteld,
gaat het goed in deze sektor omdat -
natuurlijk ook niet zonder moeite - er
afzet gevonden wordt. Voor 1986 zijn
de vooruitzichten niet ongunstig, ze
ker niet als de ekonomie verder aan
trekt. Maar ook deze sektor weet dat
de voorsprong van vandaag, de
achterstand van morgen kan zijn.
Piet Westra
Marktbericht paarden
Op de markt van 24 december 1985
werden 80 stuks aangevoerd. De
prijzen per stuk waren als volgt:
Luxe paarden van 1.500,— tot
2.750,— Voljarigen van 1.400,—
tot ƒ2.500,— 2-jarigen luxe (mer
ries) van 1.260,— tot ƒ2.210,— 2-
jarigen luxe (hengsten) van
ƒ1.160,— tot ƒ2.160,— 1-jarigen
luxe (merries) van 550,— tot
1.300,— 1-jarigen luxe (hengsten)
van 500,— tot 1.300,— Veulens
(merries) van 400,— tot 900,—
Veulens (hengsten) van 350,— tot
800.— Hitten van 550,— tot
1.500,— Shetland pony's (merries)
van ƒ210,— tot ƒ500,— Shetland
pony's (ruins) van 160,— tot
450,— Jonge slachtpaarden van
ƒ4,15 tot ƒ5,65 per kg.gesl.gew.;
Oude slachtpaarden van ƒ4,15 tot
5,75 per kg.gesl.gew. De handel
verliep willig.
Coöperatieve Tuinbouwveiling
"Walcheren" B.A. te
Middelburg
Marktbericht van maandag 23 de
cember 1985.
Aardappelen: Bintjes; Bonken: 21 -
27; Grote: 7 - 8; Driel.: 7 - 8: Kriel:
90: Appelen: Golden Delicious II
60/70 30 - 32; Golden Delicious II
70/80 76 - 78: Peren: D. du Cornice I
70/80 116 - 118; D. du Cornice II
65/70 64 - 66.
Groenten
Prei A II 41 - 62; Prei B II 32 - 38;
Witte Kool A I 11 - 26; Savooie kool
A I 44 - 46; Savooie kool A II 19-25;
Boerenkool I 41 - 53; Winterpeen C
II 23 - 24; Winterpeen D II 21 - 22;
Winterpeen B II 12 - 14; Uien bon
ken 21-23; Uien grote 16 - 17; Kro
ten C I 7 - 8; Kroten A II 35 - 36;
Witlof A II 157 - 195; Witlof B II 127
- 129; Witlof III 99 - 137; Struiksel
derij I 187 - 201; Bosselderij 89 - 97;
Uit de studie van de Rijksplanologi
sche Dienst blijkt dat de ruimtelijke
effekten van de intensieve veehou
derij juist in genoemde gebieden
aanzienlijk zijn; ook deze invalshoek
onderstreept de noodzaak tot het
treffen van maatregelen.
Problemen:
De gesignaleerde ruimtelijke pro
blemen zijn terug te voeren op drie
punten; nl. aantasting van de klein
schaligheid van het landschap door
bouw van bijna fabrieksmatige com
plexen (stallen en mestopslag) in ho
ge dichtheden, waardoor ondermeer
verdergaande versnippering van
kultuurgronden optreedt, overmati
ge bemesting met als gevolg te hoge
koncentratie fosfaat en nitraat in de
bodem. Nitraat komt al in hoge
koncentraties in het grondwater
voor, terwijl fosfaat in de nabije toe
komst ook op steeds grotere schaal
naar het grondwater dreigt door te
slaan en hoge koncentraties van am
moniak, waardoor vegetatie en bo
dem kwetsbaar zijn. Bovendien ver
oorzaakt ammoniak, naast andere
stoffen uit de mest, stankhinder.
Deze faktoren hebben een negatieve
invloed op de sterk verweven funk-
Ieder jaar worden investeringspro-
jekten die passen in goedgekeurde
sektorprogramma's voor een onder
steuning uit het Europese Oriëntatie-
en Garantiefonds voor de Landbouw,
afdeling Oriëntatie, bij de Europese
Commissie ingediend. Het betreft
hier projekten op het gebied van de
verwerking en afzet van agrarische
produkten. De Europese Commissie
heeft uit de door het Ministerie van
Landbouw en Visserij voor 1985 in
gediende projekten een tweede serie
voor ondersteuning geselekteerd. De
tweede serie heeft betrekking op de
32 volgende projekten; het vermelde
bedrag betreft de totale ondersteu
ning, d.w.z. de soni van de bijdrage
van de Europese Commissie en die
van het Ministerie van Landbouw en
Visserij. Het totale steunbedrag is
17.142.035,-
Projekt
Installatie van een verpakkingslijn
van groenteprodukten in kunststof
folie te Odiliapeel 313.600,—
Modernisering en rationalisering
van een kalkoenenslachterij te Box
meer 411.250,-
Uitbreiding en conditionering van de
aanvoer- en neerzethal in de snij-
Peterselie bos 22 - 26; Glasveldsla I
1075 - 1077; Glassla I 20/ 47 - 62;
Glassla I 19/20 41 - 43; Glassla I
17/18 37 - 40; Glassla II 14/16 24 -
26; Glassla II 13/14 20 - 22; Spruiten
A II 126 - 129; Spruiten B II 58 - 61;
Spruiten D/E II 194 - 196; Spruiten
D II 241-251.
De veiling zal 24 december a.s. om
12.00 uur gesloten zijn, de eerstvol
gende veiling zal worden gehouden
op vrijdag 27 december 13.00 uur.
In de nieuwjaarsweek is het veiling
op maandag 30 december 13.00 uur
en op vrijdag 3 januari 13.00 uur.
In de week van 6-1-1986 tot 13-1-
1986 dienen de biggenprijzen, die
vermeld staan in het Biggenprijzen-
schema voor Zuid-Nederland van 4
november 1985 met 1,65 te worden
verhoogd.
De kostprijs van 1 kg varkensvlees in
deze week is 3,98.
ties in zone-C-gebieden. Zo zorgen
de stoffen nitraat, fosfaat en ammo
niak voor een sterke voedselverrij-
king van karakteristieke voedselar-
me natuurgebieden in deze delen
van ons land. Rekreatieplassen ver
liezen hun waarde zodra fosfaat via
het grondwater in die plassen terecht
komt en voor sterke algengroei zorgt.
Vervuiling van het grondwater heeft
hier en daar al geleid tot normover
schrijding van nitraat in waterwin
gebieden.
Ook de landbouw zelf begint de ne
gatieve invloeden van intensieve
veehouderij te merken. Verzuring
van de bodem door overmatige be
mesting leidt tot afname van de oog
sten; hoge dichtheden en tamelijk
willekeurige situering van gebouwen
leiden tot versnippering van kul
tuurgronden waardoor optimaal ge
bruik daarvan belemmerd wordt.
Kortom, de sterke verwevenheid van
funkties in deze kleinschalige gebie
den dreigt teloor te gaan. Dit terwijl
in de Nota Landelijke Gebieden en
de zogenoemde "groene" struktuur-
schema's het beleid juist is gericht op
behoud en waar mogelijk versterking
van die verweving.
bloemenveiling te Naaldwijk
3.990.000,-
Uitbreiding en aanpassing van de
vrieskapaciteit in een groente- en
fruitverwerkende industrie te Was
pik (Keizer B.V.) 328.125,-
Aanpassing en uitbreiding van gras-
zaadverwerkingskapaciteit te Oud-
vossemeer en te Oosterhout (Baren-
brug Holland B.V.) 169.750,—
Uitbreiding en aanpassing van het
veilingkomplex te Veldhoven (Coöp.
Veilingvereniging van de N.C.B'.
B.A.) 306.250,-
Uitbreiding en aanpassing van het
veilingkomplex te Rijnsburg (Coöp.
Bloemenveiling Flora W.A.)
2.590.000,-
Aankoop en plaatsing van fustwas
serijen bij groenten- en fruitveilingen
te Breda en Grubbenvorst
524.299,-
Installatie van een universele zaai
granen- en zadenbewerkingslijn te
IJzendijke (Doens Vermue B.V.)
147.605,-
Bouw en inrichting van een loods
voor de verwerking en opslag van
zaailijnzaad te Axel (P. Dieleman)
ƒ203.217,-.
23
De ruimtelijke gevolgen van de intensieve veehouderij blijken aan
zienlijk te zijn. Dat is vooral duidelijk in de gebieden met zandgrond
waar sprake is van een sterke verweving van landbouw, natuur en
andere funkties (zoals rekreatie) in kleinere eenheden. Het gaat daarbij
vooral om gebieden in het oosten, midden en zuiden van Nederland, die
in de Nota Landelijke Gebieden aangegeven zijn als zone-C. Dit blijkt
uit het interimrapport "Ruimtelijke visie op intensieve veehouderij in
zone-C", dat door minister dr. P. Winsemius van Volkshuisvesting,
Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer aan de Tweede Kamer is aan
geboden.
