'Vollegrondsgroenteteelt vraagt
specialisatie: bulkproduktie op het
akkerbouwbedrijf"
Verwachte bedrijfsuitkomsten in
Landbouw: Veehouderij beter,
Klei-akkerbouw veel slechter
LEI-medewerker J.S. Buurma:
Nu de glastuinders zich zorgen maken over de energiekosten, de vee
houders problemen hebben met de superheffing en de akkerbouwers
gekonfronteerd worden met een weinig goeds belovend ""Groenboek",
is het logisch dat bij het zoeken naar alternatieven de vollegronds.-
groente vaak wordt genoemd. Wordt dit een bedreiging voor de gespe
cialiseerde vollegrondsgroentebedrijven? De heer J.S. Buurma schrijft
hierover in Tuinbouw-ekonomische notities II van het LEI en meent
dat dit mee kan vallen. Naar zijn oordeel treedt er een ontmenging op.
De "fustprodukten" voor de verse markt blijven op het gespecialiseerde
bedrijf en de "bulk-produkten" gaan naar de akkerbouwbedrijven.
Ontmenging
Deze ontwikkeling is al lange tijd aan
de gang. De teelt van uien, doperw
ten, knolselderij, sperziebonen, e.d.
vindt men overwegend op de akker
bouwbedrijven. Spruitkool en witlof
nemen een tussenpositie in, waarbij
wat witlof betreft er vaak sprake is
van taakverdeling; wortels als ak
kerbouwgewas en de witloftrek met
behulp van die wortels op het tuin
bouwbedrijf. Als het gaat over sla,
bloemkool e.d. laat de akkerbouwer
verstek gaan. Dat is dus de ontmen
ging die de heer Buurma bedoelt. Ter
illustratie enkele cijfers uit 1983:
totaal waarvan
aantal gespecialiseerd
ha groentebedrijf
prei 1870 ha. 1062 ha.
bloemkool 2280 ha. 1432 ha.
spruitkool 5864 ha. 3045 ha.
uien 13087 ha. 1521 ha.
peulvruchten 13087 ha. 951 ha.
de glastuinbouwbedrijven en de
veehouderijbedrijven geteeld. Op
vallend is echter dat het aandeel van
de akkerbouw toeneemt en dat die
van de twee andere genoemde be
drijfstakken afneemt. Dat heeft te
maken met de toenemende mecha
nisatie van oogst en afzet. Mechani
satie leidt tot specialisatie en schaal
vergroting.
Behalve op de akkerbouwbedrijven
wordt er ook vollegrondsgroente op
Spruitkool vindt (nog...) plaats op zowel de gespecialiseerde groenteteeltbedrij-
ven als op de akkerbouwbedrijven.
Lagere kostprijs
Verder is er echter ook sprake van
toenemende investeringen in koel
huizen. installaties, machines e.d.
Om die investeringen rendabel te
m-:ken kan ook areaalvergroting no
dig zijn, terwijl tevens eventueel an
dere gewassen uit het teeltplan wor
den verdrongen. Tenslotte kan wor
den gesteld dat de arbeidsbenutting
.iet beste is op gespecialiseerde be
drijven. De ervaring leert dat de ar
beidsbenutting toeneemt met de
omvang en specialisatiegraad van
öet bedrijf. Hierbij moet in ogen
schouw worden genomen dat de ar
beid met 50% van de kosten een zeer
grote rol speelt. De meeste van de
hierboven genoemde faktoren zijd
blijvend van aard. Dat betekent dat
"gelegenheidstelers" in het algemeen
met hogere produktiekosten te ma
ken hebben en veelal na verloop van
tijd weer afhaken.
Gematigd optimisme
Overigens brengen de specialisatie
en schaalvergroting ook financiële
problemen met zich mee voor de
gespecialiseerde bedrijven. Grond
voor schaalvergroting is erg duur en
van oudsher is de vollegrondsteler
huiverig voor financiering met
vreemd vermogen. Toch wordt op
langere termijn de toekomst in het
bijzonder voor de gespecialiseerde
bedrijven niet ongunstig geacht.
Volgens afzetprognoses kan het to
tale areaal vollegrondsgroenten met
1% per jaar zonder prijsbederf toe
nemen. Rekening houdend met een
voortgaande ontmenging (minder
groenten op glastuinbouw- en vee
houderij bedrijven) kan de produktie
omvang op de gespecialiseerde be
drijven naar verwachting met 2% per
jaar toenemen van 360.000 sbe in
1983 naar 410.000 sbe in 1990.
Niettemin moet worden gesteld dat
over de prijzen niet al te optimistisch
moet worden gedacht. Door produk-
tiebeperkende maatregelen in EEG-
verband zullen veehouders en akker
bouwers naar alternatieven moeten
zoeken en daarbij zal de vollegronds
groenteteelt niet buiten schot blij
ven", aldus de heer Buurma in zijn
LEI-notitie.
Opnieuw groter areaal herfsl -
en wintergroenten
Het areaal herfst- en bewaargroen-
ten voor '85/86 is wederom groter
geworden. Volgens de onlangs ge
publiceerde cijfers van de
aug./sept.-steekproef '85 (CBS) is
het groente-areaal 12% uitgebreid
vergeleken met vorig seizoen en 19%
t.o.v. '83/84.
Van de belangrijkste wintergroenten
is, volgens de steekproef, het areaal
waspeen het sterkst toegenomen
42%). Maar ook van sperziebonen
(5717 ha, +23%), prei (2856 ha,
16%), knolselderij (1469 ha,
13%), kroten (551 ha, +11%) en
herfstwittekool (405 ha, +20%) is
meer uitgeplant c.q. uitgezaaid. Ro
dekool werd dit seizoen minder uit
geplant.
Bloemenveiling opent
filiaal in Tilburg
De bedrijfsuitkomsten in de landbouw zullen in 1985/1986 een wisse
lend beeld te zien geven. Naast de quotumregeling voor melk drukken
vooral de sterk gedaalde voederprijzen en in de akkerbouw de lage
opbrengstprijzen van granen en aardappelen hun stempel op de uit
komsten. Dit blijkt uit de binnenkort door het LEI te publiceren prog
noses van bedrijfsuitkomsten over het lopend boekjaar 1).
1) "Prognoses van bedrijfsuitkom
sten op akkerbouw- en veehouderij
bedrijven in 1985/86". Verschijnt
binnenkort en kan besteld worden
door overschrijving van 11,op
giro 41.22.35 van het LEI onder ver
melding: "Zend PR 14-85/86".
Op 15 januari 1986 zal Bloemenvei
ling Westland in de gebouwen van
de NCB-veiling in Tilburg een twee
de vestiging van het Westlandse
koopcentrum Plantage openen. Dit
filiaal maakt het mogelijk om de ac
tiviteiten van het Tilburgse Cash
Carrycentrum voor bloemen en
planten voort te zetten, nadat - per 20
decëmber - de klok van de Tilburgse
bloemenveiling zal zijn stopgezet.
Plantage Tilburg zal een breed as
sortiment planten, snijbloemen,
groenten en verpakkingsmaterialen
aanbieden.
Kontraktteelt
Na een seizoen waarin fabrikanten
moeite hadden aan voldoende
grondstof te komen zien we een uit
breiding van het kontraktareaal van
maar liefst 24%. In de steekproef
ging het dit seizoen om 8314 ha.
Sperziebonen zijn nog steeds be
langrijk in de kontraktteelt, gevolgd
door waspeen. Een flinke toename
zien we bij herfstkool, waspeen en
knolselderij. Minder interesse van de
kant van de industrie is er voor be-
waarkool en prei.
Bloemenveiling Westland
passeert grens een miljard
omzet
De omzetcijfers van Bloemenveiling
Westland vertonen nog steeds een
sterke groei. Dat werd vrijdag 29 no
vember duidelijk, toen de veiling de
omzet van één miljard gulden bereik
te. De bloemenveiling noteerde die
omzet een maand eerder dan vorig
jaar, toen op 27 december voor het
eerst de grens van één miljard gulden
werd doorbroken.
JDoor een sterke ekspansie van het
'aan de veiling verbonden handels
apparaat groeide Bloemenveiling
Westland de afgelopen vijftien jaar
uit van een regionale veiling tot een
internationaal handelscentrum. Dat
was vooral te danken aan de sterke
stijging van de sierteelteksport.
Overigens wordt de funktie van de
bloemenveiling als afzetcentrum
steeds breder. Zo gaan Brabantse
bloementelers er toe over om hun
produkten op Bloemenveiling West
land aan te voeren; dit doordat de
Tilburgse bloemenveiling eind de
cember haar poorten sluit.
Akkerbouw
De kg-opbrengsten liggen voor
aardappelen en suiker op het niveau
van vorig jaar maar zijn voor granen
en peulvruchten aanmerkelijk lager.
Doordat de oogst van aardappelen
en uien in Europa beduidend groter
is uitgevallen staan de prijzen van
deze vrije produkten sterk onder
druk. Ook de graanprijzen zijn op
nieuw gedaald. Op de grotere be
drijven in de klei-akkerbouw zal de
opbrengsten/kostenverhouding met
13% verslechteren tot 85%. De be
drijfsuitkomsten zullen naar ver
wachting met ƒ35.000,— dalen tot
een niveau dat in de tachtiger jaren
nog niet is voorgekomen. In de
Veenkoloniën, waar vrijwel geen
vrije produkten in het bouwplan
voorkomen, dalen de bedrijfsuit
komsten in geringe mate.
Melkveehouderij
De melkquotumregeling per bedrijf
heeft de bedrijfsontwikkeling afge
remd. Na de inkrimping van de
melkveestapel met 6% vorig jaar
wordt dit jaar een verdere vermin
dering met 3% voorzien. De melkgift
per koe neemt, echter telijkertijd 3%
toe onder invloed van de meevallen
de ruwvoederwinning en de lagere
krachtvoederprijzen (-7%). Dit bete-
Vrijdag 6 december 1985
kent dat verdere produktievermin-
dering dit boekjaar nog niet gereali
seerd wordt, zodat meer superhef
fing zal zijn verschuldigd. De netto
melkprijs zal naar verwachting ruim
1% hoger uitkomen. De produktivi-
teit verbetert ruim 2%.
Voor 1985/1986 wordt een stijging
van de geldopbrengsten per ha
voorzien van 2% bij vrijwel gelijk
blijvende kosten. Op de grotere
melkveebedrijven verbeteren de be
drijfsuitkomsten gemiddeld met
ƒ9.000.— De opbrengsten/kosten
verhouding komt voor deze bedrij
ven dan uit op 91%.
Intensieve veehouderij
De bedrijfsuitkomsten in de var
kenshouderij en de pluimveehoude
rij worden beheerst door de begin
1984 ingezette sterke daling van de
krachtvoederprijzen. Tegen die
achtergrond worden, ondanks de te
ruglopende tendens in de op
brengstprijzen, in 1985/1986 betere
resultaten voorzien. Naar verwach
ting zullen de varkensmesterij en de
slachtkuikenhouderij kostendek
kend zijn. De resultaten in de leg-
hennenhouderij blijven daarbij ach
ter.
Gemiddelde arbeidsopbrengst in guldens per ondernemer op pachtbasis 1)
Akkerbouw
Grotere bedrijven
Kleinere bedrijven
Noordelijk
Centraal
Zuidwest
Veen
Klei
Veen
klei
klei
klei
koloniën
gebieden
koloniën
gebied
gebied
gebied
Kultuurgrond
62 ha
43 ha
52 ha
54 ha
25 ha
27 ha
1980/'81
21800
64500
63400
21100
19100
5200
1981 /'82
34200
73400
83700
43900
22800
18900
1982/'83
64000
71400
59800
40700
16500
16300
1983/'84
68300
173800
169000
27000
59900
- 1700
1984/'85 2)
40000
42000
44000
48000
10000
15000
1985/'86 3)
5000
5000
10000
42000
- 10000
10000
Rundveehouderij
Grotere bedrijven
Kleinere bedrij'
ven
Nrd. klei
Westelijk
Weide-
Gemengede
Weide
Gemengde
en veen-
weide
bedr.,
bedrij
bedrij
bedrij
weide
gebied
zand
ven
ven
ven
gebied
gebieden
Kultuurgrond
35 ha
29 ha
27 ha
24 ha
16 ha
14 ha
1980/'81
25000
17600
21400
4800
7700
1200
1981 /'82
43200
24900
41400
34100
15200
9900
1982/'83
48200
32800
44900
37200
13400
5100
1983/'84
34300
20600
37800
21600
5900
2200
!984/'85 2)
36000
25000
30000
22000
5000
3500
1985/'86 3)
42000
34000
42000
28000
10000
5000
1) Op eigenaarsbasis zijn de kosten aanmerkelijk hoger. Voor 1984/'85 wordt dat verschil op de grotere akkerbouw
bedrijven geraamd op ca. 375,— per ha en op de grotere weidebedrijven op ca. 475,— per ha.
2) Voorlopige uitkomsten.
3) Prognose.
