99
DELAR" voor alle melkveehouders
Verzorging van grasland in de herfst
s
Huisvliegen vliegen zich dood
"DELAR" is het moderne woord
voor "Deeladministratie Rund
veehouderij". Naast vele vormen
van boekhoudingen en informa
tiesystemen is de deeladministra
tie voor veel bedrijven reeds een
bekend begrip. Niet alleen bij de
varkenshouders, maar sinds een
aantal jaren ook bij de rundvee
houders. Wij zullen ons in dit ar
tikel beperken tot de deeladmi
nistratie Rundveehouderij "DE
LAR".
Tabel I Voorbeeld van enkele bedrijfsgegevens en resultaten van 1983/1984 en
1984/1985 van gemiddeld 600 bedrijven in Noord-Brabant.
Tabel II Voorbeeld van vergelijking ven enkele resultaten met de norm
Aangezien ook de opbrengstprijs per
kg melk onder druk blijft staan, zal
inkomensverbetering vooral gezocht
moeten worden in kostprijsverla
ging. Om echter een goed inzicht te
hebben in de kosten per eenheid
produkt is een goed registratiesys
teem noodzakelijk. De deeladminis
tratie Rundveehouderij "DELAR" is
gebleken een goed en eenvoudig
systeem van bedrijfsadministratie te
zijn en een modern middel om een
goed inzicht te krijgen in de zwakke
en sterke punten van het bedrijf.
Welke inzichten geeft "DELAR"?
De kosten kunnen verdeeld worden
in vaste en variabele kosten. De vaste
kosten van bijvoorbeeld grond en
gebouwen zijn een gegeven en op
korte termijn moeilijk te beïnvloe
den. Bij een inkrimping van het
aantal melkkoeien onder invloed van
de superheffing blijven de vaste kos
ten gelijk en drukken dan zwaarder
op de overblijvende produktie. Voor
de rundveehouderij belicht DELAR
alleen die bedrijfsaspekten, die op
korte termijn enigszins zijn te beïn
vloeden. Wil men de kostprijs van de
melk verlagen, dan moet vooral ge
probeerd worden aan de variabele
kosten iets te doen. De voerkosten
zijn hierbij wel het belangrijkste. Een
efficiëntere krachtvoerverstrekking
kan het rendement belangrijk beïn
vloeden; echter een betere grasland
exploitatie met meer en beter ruw-
voer van het eigen bedrijf kan de
voerkosten belangrijk drukken. DE
LAR biedt nu juist op deze punten
meer inzicht.
Wat moet u bijhouden?
In afwijking van de fiskale boek
houdingen moet men bij DELAR
niet alleen geldbedragen noteren,
maar vooral ook kilogrammen, stuks
vee, aantallen enz. De melkveehou
der moet zelf de basisgegevens bij
houden, zoals veeslag, beweidings
systeem. grondsoort, ontwatering,
oppervlakte, grondgebruik en voe-
dervoorraden. Deze moeten eenmaal
per jaar worden genoteerd. Daar
naast moeten regelmatig gegevens
worden bijgehouden over de veesta
pel (aantallen, geboorten, aan- en
verkopen, in- en uitscharen), ge
maaide oppervlakte, veldperiode,
bemesting, opbrengsten aan melk en
veeverkoop, de kosten van voeraan-
koop. welk en hoeveel voer. In
Noord-Brabant hebben alle deelne
mers het systeem van individuele
veeregistratie wat ook inzicht geeft in
leeftijdsopbouw van de veestapel,
afkalfleeftijd, kalversterfte e.d. Mo
gelijk dat dit systeem in de toekomst
kan aansluiten bij het RIS van het
NRS.
Boekjaar
Het boekjaar loopt van mei tot mei,
met ingang van november 1985 is het
ook mogelijk om per half jaar te la
ten uitwerken. Hierbij is de voeder-
winningsperiode afgesloten en kan al
een inzicht worden verkregen in de
graslandproduktie en voederwin
ning. Het volgende voorjaar kunt u
hiermee dan al rekening houden.
Mogelijk dat in de toekomst zelfs een
kwartaalafsluiting mogelijk is.
Resultaten
De resultaten worden weergegeven
in kengetallen. De kengetallen heb
ben betrekking op de opbrengstkant,
zoals: melkproduktie, melkprijs,
omzet en aanwas en de kostenkant,
zoals: ruwvoer- en krachtvoerkosten
voor een aantal deelnemers, veearts,
fokkerij, loonwerk en bemestings-
16
Omschrijving
1983/1984
1984/1985
Oppervlakte grasland en voedergew. (ha)
25-01
25.11
Stikstof uit kunstmest per ha (kg)
367
395
Kalversterfte
8
Gemiddeld aantal melkkoeien/bedrijf
76,8
72,3
Krachtvoer per koe inkl. jongvee (kg)
2.008 kg
1.995 kg
Melk per koe (kg)
5-525 kg
5.513 kg
Melkprijs per 100 kg
75,98
74,75
Melkgeld per koe
4.200
4.128
Omzet per koe
760
970
Aanwas per koe
48
-159
Totaal opbrengst per koe
5.008
4.939
Krachtvoerkosten per koe
1.277
1.138
Ruwvoederkosten per koe
586
648
Totaal aan bijkomende voerkosten/koe
1.863
1.866
Opbrengst minus voerkosten per koe
2-145
3.073
Opbrengst minus voerkosten per ha
9.667
8.912
Resultaat
Norm
Afwijking
Totale opbrengsten per ha
11.374
10.789
585
Totale bijkomende voerk. per ha
4.156
3.840
316
Bijkomende voerk. t.o.v. de norm
108
Opbrengst minus bijkomende voerk.
7.218
6.949
269
Aankoop krachtvoer per ha (kVEM)
4.630
3.060
1.570
Aankoop ruwvoer per ha (kVEM)
3-577
4.517
-
940
Totaal voederverbr. t.o.v. norm
108
Krachtvoer per dag weideperiode kg
4,2
2,6
1,6
Krachtvoer per dag stalperiode kg
7,3
5,0
2,3
Omzet per melkkoe
841
797
44
Aantal geboortes per 100 melkkoeien
126
114
12
kosten. Maar ook kengetallen zoals
gemiddelde leeftijd van de melk
koeien, afkalfleeftijd van de vaarzen,
kalversterfte, graslandgebruik, gras
land en ruwvoerproduktie in kVEM
e.d. In tabel I ziet u een voorbeeld
van enkele bedrijfsgegevens en re
sultaten van 1983/1984 en
1984/1985 van gemiddeld 600 be
drijven in Noord-Brabant.
In bovenstaande tabel kunt u zien
dat de gemiddelde melkproduktie
per koe iets is gedaald. De ontvangen
netto melkprijs is echter met 1,23
per 100 kg gedaald, het ontvangen
melkgeld per melkkoe is hierdoor
met ƒ72,— gedaald tot ƒ4.128,—
Voerkosten: in dit boekjaar is de
krachtvoerprijs belangrijk gedaald,
tevens is de hoeveelheid krachtvoer
iets afgenomen met als resultaat dat
de krachtvoerkosten per koe met
139,— zijn gedaald. In tegenstel
ling hiermee zijn de ruwvoederkos-
ten belangrijk gestegen i.v.m. de
slechte voederwinning in 1984. Het
uiteindelijk resultaat is dat de totale
voerkosten ongeveer gelijk zijn ge
bleven. De opbrengst minus voerkos
ten per melkkoe is gedaald met
ƒ72.— Onder invloed van de su
perheffingsmaatregelen is het aantal
melkkoeien per bedrijf c.q. per ha
echter afgenomen met het uiteinde
lijke resultaat van een daling van het
kengetal opbrengst minus voerkos
ten per ha met 760,— per ha. Bij
een gemiddelde bedrijfsgrootte van
25 ha is dit toch weer ruim
19.000,-
Vergelijken
De resultaten per bedrijf kunnen op
3 manieren worden vergeleken.
Allereerst met de kengetallen van het
eigen bedrijf over voorgaande jaren.
Ten tweede met de cijfers van soort
gelijke bedrijven, echter is het moei
lijk om bij externe bedrijfsvergelij-
king met de invloed van verschillen
de bedrijssystemen voldoende reke
ning te houden. Sinds kort bestaat er
de derde mogelijkheid van vergelij
king, namelijk met de eigen normen.
Om de cijfers van het eigen bedrijf
goed te kunnen beoordelen, is een
analyse nodig, waarbij resultaten
worden vergeleken met de voor dit
bedrijf opgestelde normen die zijn
afgestemd op een goede bedrijfsvoe
ring. Voor de voedervoorziening zijn
de normen gebaseerd op de werke
lijke melkproduktie, stikstofgift,
veebezetting, beweidingssysteem en
bijvoeding in de zomer. Ook de
voerkosten worden vergeleken met
de norm. Zie voorbeeld in tabel II
van een bedrijf.
Door deze normvergelijking is het
mogelijk om de sterke en zwakke
punten in de bedrijfsvoering te on
dersteunen. Door deze mogelijkheid
is DELAR geworden tot een van de
moderne management-informatie-
systemen voor de rundveehouderij.
Iedereen kan nu deelnemen
Was het in het verleden zo dat slechts
een beperkt aantal melkveehouders
kon deelnemen aan DELAR, thans
is er geen beperking meer in het
aantal deelnemers. De kosten varië
ren van 275,— tot 375,— Wilt u
meer weten over dit eenvoudig sys
teem van bedrijfsbegeleiding neemt
u dan kontakt op met uw bedrijfs-
voorlichter of uw boekhouder.
Ing. A.A. Jans, bedrijfstakdeskundige
bij het konsulentschap Rundveehou
derij te Waalre.
Ook in de herfst moet er nog het
een en ander aan het grasland
gebeuren. Doen we dit niet, dan
heeft dat zonder meer invloed op
de opbrengst en de kwaliteit van
het gras in het volgende groeisei
zoen. Daarom zullen we in het
kort nog eens enkele belangrijke
punten na lopen.
Op tijd opstallen en eventueel bloten
Vooral klei en veen en de lager gele
gen zandgronden zijn gevoelig voor
vertrappen. Dat dit vertrappen grote
schade kan toebrengen aan de gras
mat zal iedereen duidelijk zijn. Dat
hebben we ook vorig najaar duidelijk
kunnen zien.
Op dit soort gronden wordt de tijd
van vee opstallen meestal niet be
paald door de hoeveelheid gras, die
er nog in de wei staat, maar door de
mate van vertrappen. Als het een nat
najaar is zal het vee dus noodge
dwongen vroeg moeten worden op-
gestald. Op sommige percelen kan er
dan nog teveel gras staan. Het is
noodzakelijk, dat dit gras nog wordt
afgemaaid.
Er mag echter niet te diep worden
gemaaid, n.l. niet korter dan 7 cm.
Zijn er veel maairesten, dan zal dit
spul moeten worden afgevoerd. Het
is vanzelfsprekend dat bij dit werk
het land redelijk berijdbaar moet
zijn. Anders is het middel erger dan
de kwaal.
Ontwatering
Vooral in het najaar en de winter valt
er veel meer regen dan het gras nodig
heeft. Dus zal dit teveel aan water
moeten worden afgevoerd. En liefst
zo snel mogelijk.
Dat kan echter alleen als er vol
doende afvoer is. Daarom moeten
sloten, greppels en drainage goed
open zijn.
Op dit moment zijn er nog verschil
lende sloten waar veel begroeiing in
staat. Het is natuurlijk logisch, dat
dan het water niet vlot kan wegstro
men. Het openmaken van dergelijke
sloten is dan ook nodig. Vanzelf-
De kosten van kracht- en ruwvoer zijn door de veehouder te beïnvloeden!
sprekend moeten ook de duikers-
goed open zijn. Dikwijls zijn deze
duikers verstopt door b.v. plastik-
zakken of ander afval. Als het vee uit
de weide is, kunnen ook de greppels
weer worden opengemaakt. Denk
daarbij ook aan eventuele afvoer
buizen onder dammen e.d.'Dikwijls
zijn er bepaalde laagten in een per
ceel, waar ieder jaar weer water blijft
staan. Maak daar nu al een afvoer
voor, zodat U het water vóór bent!
Veel percelen zijn gedraineerd. Zorg
dan ook, dat deze drainage goed en
vlot kan werken. Kontroleer daarom
in een regenrijke periode of alle
drains nog goed lopen. Als er in zo'n
periode geen water uitkomt is er iets
fout. Soms is alleen de eindbuis maar
verstopt of verzakt. Het regelmatig
doorspuiten van de drains is een
goede zaak. Wacht hiermee niet tot
er bepaalde buizen dichtzitten, maar
doe het op tijd. Hoe dikwijls is in het
algemeen niet te zeggen. Dat hangt
n.l. af van al of geen ijzerafzetting,
fijn zand in de ondergrond, verzak
kingen op oude sloten enz.
Onkruidbestrijding, vooral muur
Vooral in nieuw ingezaaide percelen
staat dikwijls veel onkruid. Het
meest voorkomende en meest lastige
onkruid is muur. Ook in de winter als
het niet vriest, groeit dit onkruid
door. Vooral bij zacht weer zo snel,
dat het gras eronder kan gaan stik
ken.
Wanneer het nodig is, moet dan ook
een chemische bestrijding worden
uitgevoerd. We moeten in nieuw
grasland wel een lagere dosering ge
bruiken ten opzichte van ouder
grasland.
Kontroleer het grasland op emelten
De laatste jaren is op veel percelen
grote schade ontstaan door emelten.
Dikwijls zo erg dat dergelijke perce
len in zijn geheel opnieuw moesten
worden ingezaaid. Daarom is het
zaak om op tijd die voorzorgen en
'maatregelen te nemen, zodat we de
schade zoveel mogelijk kunnen be
perken. Dat kunnen we doen door in
november en december de grasland
percelen te onderzoeken op emelten.
Het is een eenvoudige en goedkope
methode.
Hoe onderzoeken we op emelten?
Met een schop worden tijdens een
rondgang over het perceel op 10
plaatsen stukjes zode van 10 x 10 cm
uitgestoken tot een diepte van -4
cm. Deze zoden worden in een em
mer of bak gelegd in een zoutwater
oplossing. Dit is een pekelbad van 1
kg zout op 5 liter water. Als er emel
ten inzitten komen deze bovendrij
ven. Het aantal emelten dat we vin
den moeten we met 10 vermenigvul
digen. Dan hebben we het aantal per
m2.
Als we op meer dan 150 emelten/m2
komen is een bestrijding nodig.
Dit kan gebeuren door het spuiten
van 2 liter parathion 25% of door het
strooien van 15 kg luxan-emelten-
korrels of 15 kg AAmeltix-korrels
per ha.
Denk wel aan de veiligheidstermijn
n.l. 3 weken geen vee in de weide na
het spuiten van parathion en 2 weken
na de korrels.
Tot slot:
neem de tijd en de moeite en kontro
leer uw graslandpercelen. U kunt er
een hoop narigheid en kosten mee
uitsparen en het zal de opbrengst ten
goede komen!
Ing. A.J. Biemans,
Bedrijfsvoorlichter
C.R.-Tilburg
De ontwikkeling van een nieuwe
methode voor de bestrijding van
huisvliegen verkeert in een ver
gevorderd stadium. Deze is ge
baseerd op gebruik van een fero
moon in kombinatie met een fy
sische bestrijdingsmethode. De
vliegen worden zowel door ultra
violet licht als door hun eigen
natuurlijke lokstof naar een ap
paraat gelokt waar ze door een
hoge elektrische spanning wor
den gedood. Vooral bij gebruik in
grote kippenstallen, waar deze
vliegen een ernstig probleem
vormen, werkt deze kombinatie
opvallend suksesvol. Het hierbij
geheel afzien van het gebruik van
een insekticide is vanzelfspre
kend zeer gunstig voor het milieu,
de boer, de kippen en de natuur
lijke vijanden van de huisvliep
Vrijdag 8 november 1985
