Groenteteelt op akkerbouwbedrijven (aktie 1985/1987)
arminda
w' wintertarwe
Westland in trek bij
buitenlandse
tuinbouwstagiair(e)s
geroemd om betrouwbaarheid
In het voorlichtingsprogramma
1985/1986 van het Konsulent-
schap Barendrecht staat vermeld
dat er aandacht geschonken zal
worden aan een aantal volle-
grondsgroëntegewassen, die mo
gelijk interessant zijn voor akker
bouwers.
De komende 3 maanden zullen
steeds 2 gewassen worden belicht.
Het gaat om de volgende gewas
sen: witlofwortel, witloftrek,
spruitkool, bloemkool, winter
bloemkool en prei. Uitgezonderd
bij bloemkool en winterbloem
kool ligt het zwaartepunt van de
oogst van deze teelten in de win
ter, met als begin de maand sep
tember en met als eind de maand
maart. Er wordt dus met name
ingespeeld op het meer of minder
grote arbeidso verse hot in die pe
riode. Dit tegen de achtergrond
dat de inkomensvorming op het
akkerbouwbedrijf een moeilijke
zaak is, en dat welkome alterna
tieven aangegrepen dienen te
worden teneinde het voortbes
taan van het bedrijf te verzeke
ren.
Anderzijds kan ook meespelen
dat een zoon of dochter op het
Ing. B. Buitelaar.
bedrijf is komen/komt werken,
en dat daardoor intensiveren
moet teneinde het inkomen per
persoon op peil te houden.
Aangeraden wordt de diverse arti
kelen te bewaren. Mocht er op een
vergadering van de Vereniging
voor Bedrijfsvoorlichting middels
een praatmiddag nader op in wor
den gegaan, dan heeft U de nodige
achtergrondinformatie reeds in
uw bezit.
De bedrijfstakdeskundige volle-
grondsgroente,
B. Buitelaar
een voorbehoedende behandeling
tegen Sclerotinia.
Om verslijming van het circulerende
water te voorkomen, moet zo schoon
mogelijk worden gewerkt. De trek-
bakken moeten na gebruik goed
worden schoongespoeld en eventue
le dode plantenresten bij het opzet
ten van nieuwe wortels moeten uit de
trekbakken worden verwijderd. Se
dert dit jaar is er een goedgekeurd
middel om uitslijming tegen te gaan.
Bewaring witlofwortels
Voor een succesvolle bewaring is
naast de juiste bewaarkondities ook
de wortelkwaliteit van groot belang.
Wanneer de plant overvloedig stik
stof tot zijn beschikking heeft gehad
of wanneer het produkt te rijp is ge
oogst, zijn de bewaarresultaten min
der goed. Vooral bij langdurige be
waring wordt de voorkeur gegeven
aan teelt op humusarme akker
bouwgronden met minder dan 80 kg
stikstof per ha in het profiel (0-90 cm,
bepaald in januari-maart). Voor de
wat langere bewaring kan men het
loof beter wat minder kort afklappen
(er resteert 3-4 cm), waardoor indro
ging van het groeipunt wordt voor
komen. Het te bewaren produkt
dient gezond en zoveel mogelijk on
beschadigd te zijn.
Witlofwortels kunnen op de volgen
de manieren worden bewaard:
Over de mogelijkheden van wit
loftrek op het akkerbouwbedrijf
(aktie 1985/1986) nr. I
Het inkomen van veel agrariërs
staat al jaren onder druk. Veel
akkerbouwers zoeken daarom
naar mogelijkheden om de fi
nanciële positie te verbeteren. Als
men bedenkt dat voor veel ak
kerbouwers de winter een tame
lijk rustige periode is, wordt
allereerst gezocht naar werk voor
die periode. Bovendien zijn op
akkerbouwbedrijven vaak ruime
gebouwen aanwezig en is veelal
sprake van een vrij behoorlijke
mechanisatiegraad. Deze gege
vens bieden goede mogelijkhe
den voor b.v. witloftrek op stro
mend water. In dit artikel wordt
ingegaan op wat er zoal bij de
trek van dit vrij dure produkt
komt kijken, hoe groot de inves
teringen zijn en welk saldo men
kan behalen.
De witlofwortels worden met de hand opgezet in trekbakken.
Witloftrek op water: Hoe het alle
maal werkt
Als men de trek van witlof op water
overweegt, moet men op het bedrijf
ruimte hebben voor de bouw van een
trekcel en een werkruimte. Verder is
het zeer gewenst om op het eigen
bedrijf de witlofwortels te kunnen
bewaren. Na het rooien en/of bewa
ren van de wortels, worden deze met
de hand wortel naast wortel opgezet
in trekbakken (oppervlakte 1 m2).
De trekbakken worden in de trekcel
in rijen opgestapeld (4 a 8 hoog).
Vanuit een centraal waterbassin
wordt konstant water rondgepompt
middels leidingen en slangen door de
met wortels gevulde trekbakken. Per
stapel komt het water in de bovenste
bak en via een overloop daarin wor
den de ondergelegen bakken van
circulerend water voorzien. Vanuit
de onderste bak gaat het water terug
naar het bassin. In het bassin moet
het water worden belucht om te zor
gen dat het zuurstofgehalte op peil
blijft. Het water circuleert d.m.v. een
pomp, waarvan de kapaciteit moet
worden afgestemd op het aantal
trekbakken.
Het rondgepompte water wordt ver
warmd door een verwarmingssys
teem in het bassin. De trekruimte
voor dit forceersysteem is als het
ware een "klimaatkamer" en moet
zeer goed geïsoleerd zijn. Er moet
sprake zijn van een nagenoeg kon
stante hoge luchtvochtigheid en er
moet zodanig lucht worden ingebla
zen, dat deze lucht in de gehele cel
gelijkmatig komt en zo de- ruimte-
temperatuur op een gewenst niveau
kan handhaven. Bij de start van het
trekseizoen (herfst) ligt de tempera
tuur van het water op 22 gr.C.,
terwijl deze daalt naar 14 gr.C.
Vrijdag 25 oktober 1985
aan het eind van het forceerseizoen
(zomer). De ruimtetemperatuur
moet altijd enkele graden lager zijn
dan de temperatuur van het water.
Tijdens een trek moeten de beide
temperaturen zo konstant mogelijk
blijven. Elk ras en elke herkomst kan
een andere temperatuur vragen.
Daarom moet er voor worden ge
zorgd dat niet teveel rassen en niet
teveel wortels van verschillende per
celen tegelijkertijd worden getrok
ken. De rassenkeuze is gebaseerd op
de periode waarin men witlof trekt.
Om regelmatig te kunnen oogsten
moeten regelmatig nieuwe wortels
worden opgezet. Veelal duurt de trek
slechts drie weken. Wanneer een
partij oogstrijp is, moet deze zo snel
mogelijk worden geoogst, daar an
ders de kwaliteit te ver achteruit gaat.
Verder is het trekresultaat erg af
hankelijk van de kwaliteit en de sor
tering van de witlofwortels. Een ak
kerbouwer die zelf zijn witlofwortels
op het bedrijf kan telen is zodoende
zelf in staat invloed uit te oefenen op
het uitgangsmateriaal: een niet te
onderschatten voordeel!
Arbeidsbehoefte
Het trekken van één hektare witlof-
wortels vraagt 600 manuren. Ver
schillen van 100 manuren per ha
tussen bedrijven komen uiteraard
voor! Met name bij de lofoogst zal
losse arbeid nodig zijn. Veel akker
bouwers trekken voor dit oogstwerk
enige vrouwen aan, meest op uurba
sis!
Gewasbescherming
In het algemeen hoeft men weinig
last van ziekten en plagen te onder
vinden. Veelal wordt volstaan met
Investeringen
In onderstaand schema is uitgegaan
van investeringen bij volledige
nieuwbouw voor een bedrijf waar
Investeringen:
men de beschikking heeft over losse
arbeidskrachten en in de periode no
vember t/m maart ongeveer 2 ha
witlof trekt.
80 m2 trekcel 120 m2 werkruimte
60.000
2 watercircuits, verwarming,
ventilatie
15.000
160 trekbakken
12.000
40 m2 koelcel (40 ton)
24.000
koelinstallatie
13.000
90 palletkisten
11.000
stapelaar, doseerbunker, losband enz.
pm
135.000
Als men in een bestaande schuur al
leen een trekcel van 80 m2 en een
werkruimte van 120 m2 moet isole
ren, is men met ca. 15.000,— voor
de gebouwen klaar. Zo kan bij elke
post worden nagegaan of het desbe
treffende investeringsbedrag in de
bestaande situatie lager uitpakt. In
de praktijk zijn beginnende witlof
trekkers uit de akkerbouw tamelijk
goedkoop klaar, daar er in bestaande
schuren enz. aanpassingen plaats
vinden. Vaak in eigen beheer wordt
dit gerealiseerd.
Opbrengst: 12.000 kg 2,25
Toegerekende kosten:
Kosten wortels
Gewasbescherming, bemesting
en water
Energie t.b.v. witloftrek
Energie t.b.v. koeling
wortels
Rente
Fust- en pallethuur
Vrachtkosten
Veilingprovisie
Totaal toegerekende kosten
Saldo per ha
Teneinde meer zicht te krijgen op
wat er te verdienen valt, volgt on
derstaand een saldoberekening. Los
hiervan is het goed op te merken dat
de kostprijs van witlof op een bedrijf
lager zal zijn naarmate er gedurende
een langere periode wordt gefor
ceerd. De kosten van met name ge
bouwen, vaste installaties enz. kun
nen dan over meer kg lof gespreid
worden.
ƒ27.000
ƒ8.000
300
1.200
600
200
1.000
1.000
1.200
13.500
aan de hoop, met of zonder ven
tilatie gedurende 2 a 3 weken;
in luchtgekoelde bewaarplaatsen
tot uiterlijk eind januari (1 tot 3
gr.C.);
in mechanisch gekoelde cellen,
waarin een langdurige bewaring
mogelijk is (-1 - 0 gr.C.).
Deze laatste bewaarmethode ver
dient de voorkeur, daar er hierbij de
minste indroging plaatsvindt. En
witlofwortels zijn daarvoor zeer ge
voelig! De wortels kunnen zowel los
gestort als in palletkisten worden
bewaard. Dit laatste heeft verschil
lende voordelen. Er kan worden vol
staan met een dichte, vlakke vloer en
de wanden van de cel behoeven niet
drukvast te zijn. Er kunnen boven
dien verschillende rassen in één cel
worden bewaard en de gehele cel
hoeft niet eerst te worden ontdooid
alvorens men een bepaalde hoeveel
heid uit de cel haalt (bevroren wor
tels mogen immers niet worden ver
werkt!). Daar tegenover staat het
nadeel van hogere investeringen
(b.v. palletkisten en een heftruck
voor transport).
Bij los gestorte bewaring is de maxi
male storthoogte ca. 3 m. De stort-
dichtheid van witlofwortels bedraagt
ca. 450 kg/m3, zodat per m2 vloer
oppervlak ca. 1350 kg wortels kun
nen worden opgeslagen. De hoogte
van de cel bij 3 m hoog storten is 4 m.
Voor de bewaring van één hektare
wortels 28 ton) is bij los gestorte
bewaring ca. 21 m2 en voor bewaring
in palletkisten (4 hoog gestapeld) ca.
28 m2 bewaarruimte nodig.
In plaats van zelf een koelcel te bou
wen, kan men ook overwegen de
wortels bij een loonkoelbedrijf of
veiling te laten bewaren.
Saldo per hektare
Opmerkingen bij dit saldo
Bij de saldoberekening is uitge
gaan van het seizoen november t/m
maart.
De post "kosten wortels" is ge
baseerd op een vergoeding voor de
teelt van de witlofwortels op het ei
gen bedrijf.
De lofopbrengst schommelt in de
praktijk tussen de 9 en 15 ton per ha.
De gekozen 2,25 per kg lof als
veilingprijs is een gemiddelde in de
periode november t/m maart over de
laatste 5 jaren. Vroeg en laat in het
seizoen is het lof duurder.
Gebruik van losse arbeid bij de
lofoogst bij een tekort aan man
kracht verdient in veel gevallen de
voorkeur!
Konklusie
Wanneer wordt uitgegaan van het
forceren van 2 ha witlofwortels per
13.500
jaar, hetgeen toch wel een minimale
omvang is, resteert er een saldo van 2
x 13.500,- 27.000,-Dit be
drag "staat" dan voor de volgende
kostenposten: rente, afschrijving en.
onderhoud van het hele witlofgebeu-
ren en de daarvoor benodigde ar
beid.
Het zal duidelijk zijn dat er voor de
post "arbeid" een aanzienlijke ver
goeding verkregen wordt door 's
winters met dit gewas bezig te zijn. In
het Zuid-Westen blijkt dat nogal veel
akkerbouwers die beginnen met wit
loftrek zich na één of meer seizoenen
meer gaan specialiseren. Dit lijkt een
bevestiging van de juistheid van een
eerder gedane keus.
Ing. C. van der Maas,
sektie vollegrondsgroenten,
CAT Barendrecht
In het Westland heerst een groot te
kort aan stageplaatsen voor buiten
landse tuinbouwstudenten. Bij de
Stichting Uitwisseling en Studierei
zen voor het Platteland te Bergen
komen veel aanvragen binnen van
buitenlandse studenten die in de
Westlandse tuinbouw als stagiair(e)
geplaatst willen worden. Van de
ruim 3000 Westlandse glastuin
bouwbedrijven zijn er echter slechts
twee die eens een stagiair(e) hebben
ondergebracht. Het grote tekort aan
plaatsingsmogelijkheden in de tuin
bouw begint nu al nadelige konsek-
wenties te krijgen voor Nederlandse
jongeren die een stage willen lopen
op buitenlandse tuinbouwbedrijven.
Om de stagekansen van zowel Ne
derlandse als buitenlandse studenten
te vergroten heeft de Stichting Public
Relations Westland samen met de
Stichting Uitwisseling een plan ge
maakt, om in het Westland meer be
kendheid te geven aan de mogelijk
heden van buitenlandse stagiair(e)s.
Advertentie I.M.
Tel 01102-1441
DJ VAN DER HAVE BV POSTBUS i 4420 AA KAPEllE
