De oesterzwam raakt in
Veel belangstelling voor
informatieavond ZHZ te
Middelburg
Brochure "Alles over
bladgewassen" verschenen
Waar zit nog toekomst in?
Geen hoge verwachtingen van witlofprijs
Zulk goed weer verveelt niet gauw.
Dit is in het algemeen de mening van
de kwekers op het WALCHERSE. Er
kan op het ogenblik onder zeer goede
omstandigheden geplukt en gerooid
worden. De akkerbouwers zijn al
druk doende met het op wintervoor
ploegen van de akkers. Hiervoor
heeft de tuinder nog niet zo gauw de
mogelijkheid, want hem valt een een
malige oogst van produkten niet zo
dikwijls ten deel. Mocht er wel een
perceel zijn vrijgekomen maak dan
toch ook van de mogelijkheid ge
bruik, want we weten dat struktuur-
bederf gauwer veroorzaakt is dan
weggewerkt.
Diegene onder ons die witlofworte
len te velde hebben staan zullen er
misschien goed aan doen de rooier
nog maar mondjesmaat te gebrui
ken, want voor de wortels die voor de
lange bewaring bestemd zijn lijkt het
toch nog wat aan de vroege kant. De
temperatuur van de grond is nog be
hoorlijk hoog en de late rassen heb
ben er op het ogenblik de groei nog
goed inzitten. En voor die partijen
die voor de middenvroege trek ge
schikt zijn en niet in de koeling wor
den opgeslagen is het een hele opga
ve om de broei uit de hoop te hou
den.
Het lof dat op het ogenblik geoogst
wordt - hier op Walcheren op nog
maar één of twee bedrijven - lijkt
bevredigende kwaliteit en kg-op-
brengsten te geven. Ekstreem hoge
prijzen zitten er dit najaar niet in; er
wordt op het ogenblik in de super-,
markten alweer witlof aangeboden
voor beneden de 3,- per kg. Dit zegt
ons al genoeg over "onze" prijzen.
Hoog zijn de verwachtingen van dit
produkt dan ook niet wat de prijs
betreft. Er zal als gevolg van de uit
breiding heel wat lof op de markt
komen. We moeten echter wel be
denken, dat het winterweer nog veel
kan doen.
Op dit moment is er van alle land- en
tuinbouwprodukten een overpro-
duktie. Zeker ook in de tuinbouw-
hoek van spruiten en andijvie. Bij de
bloemkool lijkt de druk er af. Dit
produkt gaf deze week dan ook een
prijsstijging te zien.
Voor de op 11 oktober jl. georganiseerde informatieavond ten behoeve
van de Walcherse adspirant leden van de veiling ZHZ in Barendrecht
bestond een goede belangstelling. Er was sprake van een nuttige infor
matie-uitwisseling tussen de direktie van de ZHZ en de telers. Laatst
genoemden hadden bij deze gelegenheid zitting genomen in de banken
van de afmijnzaal van de veiling. Aan de hand van een lijst met vragen
van telers werd gedetailleerd uit de doeken gedaan hoe de veiling in
Barendrecht werkt, en hoe men het Walchers produkt aangeleverd wil
zien.
De direktie van ZHZ verheelde niet
te zeggen dat men het voor de Wal
cherse tuinders in de toekomst wel
ziet zitten. Vooral het vroeg in het
voorjaar kunnen leveren van een
aantal gewassen moet worden uitge
buit. Winterbloemkool wordt gezien
als een zeer sterke troef. Voor volu
mineuze produkten als sla, spinazie
en andijvie met relatief hoge trans
portkosten zijn de vooruitzichten
minder gunstig. Er werd ook veel
aandacht besteed aan het vervoer
van de produkten naar Barendrecht.
Daar zal nog het een en ander aan
bijgesleuteld moeten worden maar
De sekties vollegrondsgroenteteelt in
Limburg en Noord-Brabant hebben
in de afgelopen periode diverse publi-
katies verzorgd over de teelt van
bladgewassen. Deze publikaties zijn
gebundeld en worden nu uitgegeven.
In de 64 pagina's dikke publikatie
behandelt men alle teelttechnische
en ekonomische facetten van sla, ijs
bergsla, andijvie en spinazie. Dit al
les wordt verduidelijkt met
zwart/wit- en kleurenfoto's. In deze
brochure komen per teelt ondermeer
de volgende zaken aan de orde: al
gemene informatie, opkweek en
kwaliteit plantmateriaal, rassenkeu-
ze, rond het zaaien en planten, teelt
planning, teeltverzorging, bemesting
en grondbewerking, beregening en
waterkwaliteit, mechanisatie, rond
het oogsten, koelen en bewaren van
de produkten, alsmede de ekonomi
sche facetten.
Vrijdag 25 oktober 1985
men bleek zeer kontent met het ge
kozen transportbedrijf. Een zeer ge
ruststellende mededeling was voorts
dat de huidige veilingmeester in
Middelburg als een soort fieldman
en ombudsman in de toekomst be
schikbaar blijft om als bemiddelaar
tussen veiling en telers op te treden.
Tenslotte werd medegedeeld dat op
20 november a.s. in Middelburg een
demonstratie zal worden gegeven
over sorteren en klaarmaken van
produkten. Een en ander zal gede
monstreerd worden door een team
van keurmeesters, dat ook het Wal
chers produkt in de toekomst onder
ogen krijgt.
Door deze brochure te bestellen
komt u in het bezit van een erg ak-
tuele teeltbeschrijving van de vier
gewassen. Geïnteresseerden kunnen
deze brochure bestellen door over
making van 10,- op rekening no.
13.33.05.406 van de Rabobank in
Meterik t.n.v. de Centrale Proeftuin
Meterikseveld, Dr. Droessenweg 11,
5964 NC Horst, tel. 04709 - 3600.
Onder vermelding "bladgewassen".
Rekeningno. 15.12.16.967 van de
Rabobank in Tilburg t.n.v. de Stich
ting voor de Bedrijfsontwikkeling in
Noord-Brabant, Prof. Cobenhagen-
laan 225, 5037 DB Tilburg, tel. 013 -
678755. Onder vermelding "bladge
wassen".
Bij bestelling van meerdere eksem-
plaren prijs op aanvraag. Op boven
genoemde adressen kunnen deze
boekjes ook worden afgehaald. De
prijs bedraagt dan 7,- per boekje.
In tegenstelling tot vorig najaar gaan
de oogstwerkzaamheden hier op
THOLEN zeer vlot. Dit is in elk ge
val het meest positieve geluid dat men
hoort temidden van de gesprekken
over lage prijzen of lage opbrengsten.
Ook over de bewaarprodukten is men
somber gestemd. Er is nu eenmaal
van alles teveel en dan heeft ook het
beste produkt soms nauwelijks of
geen waarde.
Ook het witlof is voor de tijd van het
jaar goedkoop. Deels is dit ook wel te
wijten aan het grote aanbod vkn an
dere groenten dankzij het mooie na
jaar. Maar deels toch ook door de
grotere aanvoer van het witlof zelf
zowel hier als in België en Frankrijk.
Men zal waarschijnlijk dan ook bij
normaal weer terdege rekening
moeten houden met een lager prijs-
nivo dan men de laatste jaren ge
wend was. Vorig jaar werd de sterke
uitbreiding die al enkele jaren aan de
gang is nog gekompenseerd door in
eerste instantie het stagneren van het
Buitenlandse ervaringen
Hoewel oesterzwammen pas de laat
ste jaren in ons land meer in de be
langstelling komen, is de teelt van
deze paddestoelen veel ouder. Al
voor 1920 werden (en worden nog
steeds) in Hongarije afgezaagde
houtstammetjes geënt met myce
lium, de eigenlijke schimmelplant,
waaruit de paddestoelen gevormd
worden. Op zacht hout (wilg, popu
lier) verschenen de vruchtlichamen
al in het eerste jaar na enten. Na 3-4
jaar was het hout uitgeput. Stam
metjes van hard hout (eik, beuk)
kwamen later in produktie, maar
konden 5-6 jaar produceren. De op
brengst was echter sterk afhankelijk
van het weer, terwijl men machteloos
stond tegen ziekten en plagen.
Rond 1970 kreeg de teelt een nieuwe
impuls. In Hongarije was toen een
nieuwe teeltwijze ontwikkeld en ge
patenteerd. Daarbij werd als sub
straat niet langer gebruik gemaakt
van stammetjes, maar van zaagsel,
stro of gemalen maisspillen. Dat
substraat werd vochtig gemaakt en
voor het enten gesteriliseerd la
ter alleen gesteriliseerd. Eén van de
Hongaren ging samenwerken met
een Nederlandse champignonteler,
A. van Hooft te Kerkdriel. In de
aangepaste cellen werden in 1971
de eerste oesterzwammen geprodu
ceerd. Door de hoge kostprijs, on
voldoende belangstelling van konsu-
mentenzijde en een onregelmatige
aanvoer was deze poging slechts een
kort leven beschoren. "Had je 500
kilo, dan kon je er 100 kwijt en had je
er 100, dan moest je er 500 hebben".
Ongeveer in diezelfde tijd volgde
ook elders in West-Europa een korte,
maar krachtige teelteksplosie. Zo
ging o.a. de Franse konservenfabriek
Blanchaud op grote schaal oester
zwammen telen in hangars op een
verlaten vliegveld in Noord-Frank
rijk. De paddestoelen werden voor
namelijk ingeblikt, maar men kon ze
aan de straatstenen niet kwijt. Een
zelfde ontwikkeling deed zich voor in
Oostenrijk. De belangstelling in
West-Europa ebde weer net zo snel
weg als ze gekomen was.
Behalve in Italië. Een land, waar
men graag paddestoelen eet, ook
wilde soorten en die men er eveneens
in dè natuur verzamelt. Vooral in
Noord-Italië had daar geleidelijk een
ontwikkeling plaats op grotere
rooien en later door de strenge win
ter.
Men is erg optimistisch over de afzet
van witlof zowel in ons land als ook
in het buitenland mede doordat men
met reklame, goede kwaliteit en ver
pakking een groter afzetgebied
tracht te bereiken. Dit zal toch eerst
moeten groeien zodat nu het aanbod
de vraag nog kan overtreffen. Uit
breiding van een bepaald gewas met
10% of meer per jaar is wel iets teveel
van het goede, dacht ik.
Met de komst van de waterkuituur
en het goed voldoen van deze manier
van forceren zijn er steeds meer ge
specialiseerde bedrijven bijgekomen.
Deze teelt vergt een behoorlijke in
vestering althans wanneer men dit
op een moderne manier doet. Dege
nen die er pas mee begonnen zijn en
vrijwel geheel met hun inkomen van
dit gewas afhankelijk zijn zullen echt
slechte prijzen niet kunnen dragen.
In onze streek wordt nog een groot
deel van de witlof als bijverdienste in
de winter geforceerd waarbij men de
wortels zelf teelt. Zij die er al langer
De oesterzwam
schaal. In de streek rond Verona en
Venetië tot aan Rimini aan de
Adriatische kust komt praktisch geen
nachtvorst voor. Daar verrezen
allerlei teeltruimtes, vooral plastik
nissenhutten, eenvoudig van kon-
struktie en voorzien van licht en veel
ventilatie. De oesterzwammen zijn
daar zo ingeburgerd, dat men ze
overal in groentewinkels en markt
kramen ziet uitgestald.
Een van de grote problemen, die
men in Italië kent, zijn de grote op-
brengstpieken en daarmee gepaard
gaande lage prijzen. Klimatisering
blijft meestal beperkt en de isolatie-
waarde van de teeltruimte is gering.
Daardoor ontstaan, als het klimaat
"gunstig" is, op alle bedrijven hoge
opbrengsten, die gezamenlijk zorgen
voor een prijsval, tot onder een lo
nend nivo.
Nog éên andere ontwikkeling in het
buitenland verdient de aandacht. In
het Zuidduitse plaastje Weiden in de
Pfalz is kortgeleden een enorm
komplex uit de grond gestampt om,
in volle produktie, 4500 ton oester
zwammen per jaar te gaan telen. De
paddestoelen moeten via een Duitse
handelsgroep verkocht worden. De
bezorgdheid hierover elders in oes-
terzwammendtelend West-Europa
lijkt wel terecht, maar is waarschijn
lijk voorbarig, omdat met name de
afzet van dergelijke grote hoeveel
heden op een nog niet ontwikkelde
markt zeer moeilijk is.
Ontwikkeling in Nederland
Na de pogingen van Van Hooft en
nadat in 1973 enkele proeven met
oesterzwammen in het Proefstation
voor de Champignonkuituur waren
beëindigd, duurde het tot bijna 1980,
voor de belangstelling daadwerkelijk
groeide. In het kader van de oplei
dingen werden toen in het Centrum
voor Champignonteelt Onderwijs,
in zitten weten dat men altijd al goe
de en slechte jaren gekend heeft.
Omdat de grootste kosten altijd ge
weest zijn de üren die' men er zelf of
met het gezin in gestoken heeft, kon
men er door de jaren heen een bo
terham (nieestal nog met beleg) in
verdienen. We hopen dat dit zo blijft.
Het wordt op de akkerbouw- en
veeteeltbedrijven steeds moeilijker
om genoeg te verdienen aan de spe
cifieke landbouwprodukten zodat
men allerwegen zoekt naar andere
mogelijkheden zoals het forceren
van witlof, het telen van teunisbloe
men of andere bloemzaadgewassen.
Dat dit ook niet altijd raak is laat dit
jaar weer duidelijk zien. In de glas
tuinbouw is het op dit moment dui
delijk beter hoewel men ook hier wel
slechte tijden kent. Doordat evenwel
aan het snelle stijgen van de gasprijs
een eind lijkt te zijn gekomen zal
deze kostenpost een minder grote
druk uitoefenen op de bedrijven,
want dit is een aantal jaren de groot
ste zorg geweest. Voor goede onder
nemers zal er in de verschillende
sektoren zeker toekomst zijn.
en de meeste pioniers kregen last van
allergiën. Oesterzwammen produce
ren namelijk al vanaf een jong sta
dium zeer veel sporen. De inademing
daarvan kan leiden tot ernstige,
hooikoortsachtige verschij nselen
Later werden adviezen gegeven om
de sporenoverlast zo veel mogelijk te
voorkomen, terwijl in 1984 de eerste
rassen in de handel kwamen, die
praktisch geen sporen vormen.
Toch groeide de belangstelling. Net
als in de beginjaren van de cham
pignonteek, zo'n 25 tot 30 jaar gele
den, startte men in de meest uiteen
lopende bouwsels, van fabriekshal
len, kassen en varkensstallen tot
plastik sheds en champignoncellen.
Met een aantal ingrepen werden die,
al of niet provisorisch, geschikt ge
maakt voor de teelt. Onderzoek, on
derwijs en voorlichting verzorgden
een eerste en later aangepaste teelt
handleiding en begeleidden de telers
voor zover het in hun vermogen lag.
Bij het CCO te Horst werden en
worden geregeld driedaagse intro-
duktiekursussen gehouden.
Uit gegevens van het Centraal Buro
van de Tuinbouwveilingen van
oktober 1984 blijkt dat in 1983 de
Nederlandse produktie aan oester
zwammen werd geschat op ca. 30
ton. Voor geheel 1984 werd toen een
produktie verwacht van 100 ton, ter
wijl voor 1985 een prognose werd
opgesteld van ruim 300 ton. Deze
toename werd verwacht via uitbrei
ding van bestaande bedrijven en het
langzaam en op kleine schaal op
starten van nieuwe. De verkoop van
broed, het uitgangsmateriaal van de
teelt - waarover in een volgend arti
kel meer - lag inderdaad in het eerste
kwartaal van 1985 op ruim het drie
voudige van hetzelfde kwartaal van
1984.
Maar al vrij spoedig in 1985 daalden
de prijzen op de veilingen van ca.
8-9/kg in 1984 tot 4-5/kg, duide
lijk onder de kostprijs. In mei nodig
de het Centraal Buro de telers uit tot
een vergadering en kwam ter verbe
tering van de situatie met een aantal
voorstellen, die in juni konden in
gaan. De eerste tekenen van prijs
herstel hebben zich inmiddels aarze
lend aangekondigd.
Drs. H.R. Visscher,
Proefstation voor
Champignonkuituur te Horst
15
De oesterzwam oftewel Pleurotus
raakt "in". Steeds meer konsu-
menten krijgen belangstelling
voor de grijze of bruinachtige
paddestoelen met hun eigen
smaak. Ook steeds meer mensen -
en niet alleen agrariërs van huis
uit - tonen interesse voor de teelt
van deze paddestoel.
het CCO, te Horst, geregeld demon
stratieteelten opgezet. Deze hebben
overigens nog steeds plaats.
Enkele champignontelers o.a. in
West-Brabant, gingen op kleine
schaal met oesterzwammen van start.
De voorbereidingsperiode had plaats
in hun champignoncellen de oogst-
periode in eenvoudige plastik sheds.
Het werd geen onverdeeld sukses.
Ziekten en plagen deden hun intrede
