Fruitteelt in Polen in
vernieuwingsproces
Griekenlands konkurentiepositie
op de noordwesteuropese markt
Poolse fruittelers op bezoek bij Zeeuwse kollega's
Belasting
Een bezoek van de Polen aan het Proefstation voor de fruitteelt te Wilhelmi-
nadorp
Verleden week bracht een groep
Poolse fruittelers onder leiding
van de direkteur van het Poolse
fruitteelt proefstation prof. drs.
Augustijn Mika een bezoek aan
Zeeland. Er werden verschillende
fruitteeltbedrijven bezocht. Ook
werd een kijkje genomen op het
proefstation voor de fruitteelt in
Wilhelminadorp, de veiling Ka-
pelle en de ruilverkaveling Ka-
pelle/Wemeldinge.
De belangstelling van de Polen
voor alles wat met fruitteelt te
maken had was groot. Erg onder
de indruk was men over de vorst-
schade op sommige bedrijven. In
Polen heeft men van vorstschade
geen hinder. Men gebruikt daar
van ouds andere onderstammen,
bijv. type M 26. Deze winter
werden er temperaturen gemeten
van -27 gr.C.
Een veilingsysteem kent men niet
in Polen. 70% van de export gaat
naar Rusland, het overige naar
Tsjechoslowakije en Oost-Duits-
land en de laatste tijd ook wat
naar West-Berlijn. Er is een ster
ke drang tot vernieuwing van de
fruitopstand. Goede boomgaar
den behalen er een even hoge
produktie als bij ons. Slechts 25%
van het areaal is te vangen onder
de kwalifikatie goed. De gemid
delde opbrengst van alle boom
gaarden ligt niet hoger dan 15 ton
per ha. Bananen, sinaasappels en
andere zuidvruchten zijn er
praktisch niet te koop uit kon-
kurrentie-overwegingen vonden
zij dat een goede zaak. Men wil er
de inplant van appels afremmen
en die van peren en pruimen sti
muleren omdat men van appels
een overproduktie vreest.
Over de opbrengst van peren en
pruimen betaalt men dan ook
geen belasting. Wat de opbrengst
van appels betreft is er een pro- i
gressief belastingstelsel, dat va- 1
rieert met de waarde van de op
brengst van 0 tot 3'/2 ton appels
per ha. (Omdat een verhouding
in guldens en zlotys niet is te ma
ken wordt hier een vergelijking in
de waarde van appels gemaakt).
Met de waarde van 7 ton appels
kan men 1 ha grond kopen van
een middelmatige samenstelling
evenals één sproeimachine. Een
maaimachine heeft een waarde
van 5 ton appels; 1 uur
vreemde arbeid kan men betalen
met de waarde van 6 tot 10 kg
appels; 1 trekker vertegenwoor
digd een waarde van 40.000 kg
appels; voor het kopen van 1 auto
moet men de waarde van 100 ton
appels neertellen. (Bedenk hier
bij dat de levensstandaard in Po
len veel lager is dan bij ons: ben
zine is op de bon, vlees eveneens).
Wat de overige belasting betreft,
betaalt men afhankelijk van de
grondsoort een gemiddeld bedrag
per ha dat overeenkomt met de
waarde van 500 kg appels.
Indien men over dollars beschikt
kan men kopen wat men wil. Op
de zwarte markt moet men voor
een dollar 5 x zoveel zlotys
betalen als de normale waarde.
Het gaat er nu maar om of je dit
kunt of niet. Als je dat niet kunt
dan moet je jaren wachten tot je
een sproeimachine, een trekker of
een auto kunt kopen en vooraf
daarvpor ieder jaar een bedrag
storten. Een jonge fruitteler ver
telde mij dat hij omdat de oogst er
goed voorstond en de prijs van
het fruit goed was hoopte via de
zwarte markt een sproeimachine
te kunnen kopen.
In Polen zijn 85% tot 90% van de
bedrijven privé-eigendom. Men i
hoopt die te kunnen behouden en
denkt dat de nieuwe Russische
premier Gorbatsjow de privé-be-
drijven ook in Rusland steeds
meer zal stimuleren. Tegen na
tionalisatie van de bedrijven zul-
lén ze zich zoveel mogelijk ver
zetten in Polen. Om u een indruk
te geven: Eén van de fruittelers
die bij ons te gast was heeft een
bedrijf van 21 ha, daarvan zijn 4
ha peren voor het merendeel
bestaand uit Conference, aange
vuld met Beurré, Lucas en Bonne
Williams, 4 ha pruimen en 12'/2
ha appels van verschillende ras
sen. Er zijn 4 mensen in vaste
dienst op het bedrijf. Hij beschikt
over 2 trekkers, 2 sproeimachines
en alle andere benodigde werk
tuigen. Een koelcel voor 200
ton fruit is aanwezig.
Tot op heden is er voor Nederland
nog geen reden om de Griekse to-
mateneksport te vrezen. Deze is na
melijk nog van ondergeschikt be
lang.
Komkommer belangrijk eksportpro-
dukt
Wel degelijk van belang voor de
Nederlandse eksport en met name
voor die naar West-Duitsland is de
stand van zaken bij de Griekse kom
kommerteelt onder glas of plastik.
Zowel aan het begin (februa
ri/maart) als aan het einde (novem
ber/december) van ons eksportsei-
zoen is de konkurrentie vanuit Grie
kenland groot. Vorig jaar was Grie
kenland met een hoeveelheid van
34.250 ton en een aandeel van 13%
de tweede leverancier van de Bonds
republiek na Nederland (197.000
ton; 75%). In de maanden november,
december, januari en februari zijn de
Grieken zelfs de grootste leveran
ciers.
De Griekse komkommerproduktie
onder glas/plastik schommelt de
laatste jaren rond de 100.000 ton.
Zo^n 10 jaar geleden lag deze nog
maar op een nivo van 57.000 ton. Het
eiland Kreta is het belangrijkste
teeltgebied (ca. 600 ha) gevolgd door
de Peleponnesos en West-Sterea El-
las (tesamen 130 ha). Het aandeel
van de beschermde teelt in de totale
Griekse komkommerproduktie be
draagt 75% en is daarmee het hoogst
van alle groentesoorten. De eksport
is goed voor 35' a 50.000 ton per jaar.
Van deze hoeveelheid is 95% afkom
stig van de beschermde teelt op Kre
ta.
Paprika's
Van veel ninder betekenis is de be
schermde teelt van paprika's. Met ca.
170 ha is het aandeel in het totale
areaal beschermde teelten slechts
8%.
Paprika's van de beschermde teelt
zijn van januari t/m juni op de markt
met een duidelijke piek in april.
De laatste jaren is er sprake van een
lichte inkrimping van het areaal.
Athene - München 2000 km
Een niet weg te denken handikap
voor de Griekse eksport blijft de
grote afstand tussen produktiegebied
en afzetmarkt. De afstand Athéne -
München, de belangrijkste West-
Wat ons opviel is dat de jongere
fruittelers uit het gezelschap sta
ges hebben doorgebracht in Ne
derland, Zweden, Frankrijk en de
Verenigde Staten. Voor vele
zoons van de bovenlaag van de
bedrijven behoort dit bij hun op
leiding. Onze indruk is dat de
goede fruittelers het daar zeer
goed maken, maar dat men daar
naast op de meeste bedrijven met
verouderde boomgaarden zit van
een geringe omvang. In welke
tempo vernieuwd zal worden is
niet bekend. Wel kan men bij ver
nieuwing geld lenen tegen een
rente van 5%. Hun indruk van de
Zeeuwse fruitteelt was zeer goed.
Het 5-rijïge systeem prefereren zij
niet. Zij zien het liefst een 1-rijïge
beplanting hoogstens 2-rijïg.
J. Markusse
duitse groothandelsmarkt voor
Griekse produkten, bedraagt ruim
2000 km en om van Kreta in Zuid-
Duitsland te komen moet men een
afstand van 2600 km (deels via wa
ter) overbruggen.
Ca. 80% van het vervoer geschiedt
momenteel per vrachtauto. Bij kom
kommers speelt de trein ook een
kleine rol. Vroeger was het aandeel
van de scheepvaart veel groter. Be
tere transportwegen, een verdere
ontwikkeling van de koeltechniek bij
vrachtwagens en het grotere aandeel
van snel bederfelijke produkten
speelde het vervoer over de weg
echter in de kaart. Het vervoer per
vliegtuig is in de meeste gevallen te
duur.
In 1983 schatte men de vervoerskos
ten per gekoelde vrachtauto voor de
afstand Athene - München op 0,30
DM per kg. Voor het transport van
het eiland Kreta moet daar per kg
nog 0,05 0,10 DM bij worden op
geteld.
Problemen en kansen van de Griekse
eksport
De Griekse eksport van verse groen
ten is momenteel nog niet zeer groot.
Alleen bij komkommers kan men
spreken van een eksport van beteke
nis.
Uit een mini-enquête onder impor
teurs en groothandelaren op de
groothandelsmarkt in München
kwam naar voren dat vooral op 't
gebied van kwaliteit Griekse pro
dukten wel eens te kort schieten. Ook
zwaar tellen, het zich niet altijd hou
den aan de leveringstermijn en de
geringe mogelijkheid om snelle c.q.
op korte termijn leveringen uit te
voeren. Nederland skoorde op al de
ze punten het hoogst.
Men kan daarom stellen dat Grie
kenland momenteel nog geen echte
bedreiging vormt voor onze eksport
in het voor- en naseizoen. Echter
wanneer de Grieken meer aandacht
schenken aan de kwaliteit en de ver
pakkingen van hun produkten, pro
beren leveringsafspraken beter na te
komen en hun aanbodpakket geva
rieerder maken zijn er zeker goede
kansen. Vooral door het uitstekende
klimaat kan in principe een kwalita
tief hoogstaand produkt geleverd
worden.
Blijft echter wel de grote afstand.
Markl-lnfo PGF
5
Griekenland is, net als de aanstaande EG-landen Spanje en Portugal,
een land waar de agrarische sektor een belangrijke plaats inneemt.
Toch waren er in 1981, het jaar waarin Griekenland als 10e lidstaat van
de EG werd verwelkomd, lang niet zoveel verontruste geluiden uit
Nederlandse tuinbouwkringen te vernemen als bij de huidige toetreding
van Portugal en (vooral) Spanje. Terecht of ten onrechte?
In dit artikel wordt stilgestaan bij enige ontwikkelingen binnen de
Griekse tuinbouw. Vooral is gekeken naar de beschermde teelt die
konkurrerend is of mogelijk konkurrerend kan worden voor onze eigen
eksport van kasgroenten. Tomaten, komkommers, paprika's en au
bergines zijn de belangrijkste "kasgroenten" in Griekenland.
7900 ha beschermde teelt
Ca. 4% oftewel 155.000 ha van de in
kuituur gebrachte grond in Grieken
land wordt gebruikt voor de teelt van
groenten. Van deze oppervlakte
neemt de beschermde teelt 7900 ha
in beslag (Nederlands kasareaal:
4600 ha).
Griekenland kent enige onmisken
bare voordelen voor de tuinbouw.
Allereerst zorgt het milde Middel
landse Zeeklimaat ervoor dat Grie
kenland met bepaalde groentesoor
ten op de Noordeuropese markt kan
komen op een tijdstip dat deze soor
ten in Noord-Europa moeilijk ge
teeld kunnen worden. Daarnaast
kent Griekenland een relatief laag
loonnivo en is ca. een kwart van de
Griekse beroepsbevolking werk
zaam in de landbouw.
De beschermde teelt van groenten
kan onderverdeeld worden in de
teelt in glazen kassen, in plastik kas
sen en de teelt onder plastik tunnels.
Deze laatste vorm is veruit het meest
voorkomend. Ca. deel van het be
schermde areaal is met lage plastik
tunnels bedekt. Ze worden vooral
voor de teelt van meloenen en cour
gettes gebruikt.
Het beschermde areaal watermeloe
nen is in de periode van '73/74 tot
'82/83 drie keer zo groot geworden
namelijk van 1330 ha tot 4051 ha.
Dat van suikermeloenen zelfs 7x zo
groot (resp. 94 ha en 692 ha).
Het minst belangrijk is de teelt in
glazen kassen. Hiervan bedroeg in
'83 het areaal nog maar 20 ha.
Plastik kassen worden daarentegen
Vrijdag 30 augustus 1985
teteelt de laatste jaren niet veel uit
gebreid. Het areaal beschermde teelt
is daar echter 3 x zo groot geworden
en nam in 1981 al 39.300 ha oftewel
8,5% van het Spaanse groente-areaal
in. Vooral het areaal beschermde
teelt van komkommers (1975: 1400
ha, 1981: 2200 ha), tomaten (resp.
3700 ha en 7000 ha) en paprika's
(1800 ha en 4800 ha) is sterk uitge
breid. Spanje is in de winter en in het
voorjaar de grootste groenteleveran
cier van Noord-Europa. Alleen bij
Door het milde klimaat kan Griekenland met bepaalde groentesoorten op een
vroeg tijdstip op de Noordeuropese markt komen
paprika's en aubergines speelt Italië
ook een rol van betekenis.
Nederland konkurreert vooral in het
voor- en naseizoen met Griekse pro
dukten.
steeds populairder. In 10 jaar tijd is
het areaal hiervan verdubbeld tot
2620 ha. Vooral op Kreta is het
areaal plastik kassen sterk uitge
breid. Momenteel is nog wel 80% van
de kassen onverwarmd.
Konkurrenten
Nederland en Spanje zijn naast Italië
de beLangrijkste konkurrenten van
Griekenland op de Noordeuropese
(lees vnl. Westduitse) markt.
In Spanje is het totale areaal groen-
Tomaat grootste kasprodukt
Het belangrijkste "kasprodukt" van
Griekenland is, althans naar hoe
veelheid gemeten, de tomaat.
In het seizoen '82/83 bedroeg de
produktie onder glas en piastik bijna
125.000 ton. Tien jaar daarvoor le
verde de beschermde, teelt nog geen
61.000 ton op.
De sterke toename van de produktie
komt vooral voor rekening van de
uitbreiding van het areaal verwarm
de kassen. Deze nam toe van 42 ha
tot 331 ha, terwijl de produktie per
oppervlakte-eenheid een half keer zo
groot werd. Meer dan de helft van
het beschermde areaal tomaten is
gesitueerd op het eiland Kreta.
