Wat maakt het telen van kleine gewassen aantrekkelijk? AKTIE ZUIDWEST KLEINE GEWASSEN Serie kleine gewassen nr. 13 Indeling kleine gewassen en mogelijkheden In het kader van de zuidwestelijke aktie kleine gewassen zijn in deze serie al twaalf artikelen verschenen, waarin diverse teeltaspekten aan de orde zijn geweest van deze kleine gewassen. Naast overwegingen van technische aard, zoals vruchtwisseling, bo demvruchtbaarheid, onkruiden, oogsttijdstip, enz. zal bij de beslissing om een klein gewas te (gaan) telen de haalbare financiële opbrengst een belangrijke faktor zijn. Althans zo zou het moeten zijn want ook een klein gewas moet een goede bijdrage leveren aan het totale bedrijfsre sultaat. Het opnemen van één of meer kleine gewassen heeft nogal eens tot doel een (te) intensief bouwplan ruimer te maken. Dit ruimere bouwplan zou zo mogelijk geen lagere geldopbrengst moeten opleve ren. Dit laatste is niet altijd eenvoudig. Bij de kleine gewassen zijn er in het zuidwesten van oudsher een aantal die reeds lang bekendheid genieten en enkele minder bekende of "nieu we". Van de groep peulvruchten zijn het vooral de rijp te oogsten groene erwten die opnieuw in de belang stelling staan. Kapucijners en grau we erwten nemen een vrij stabiele positie in, terwijl de schokkers bijna verdwenen zijn. Veldbonen stonden weer enigszins in de belangstelling, doch door de lagere garantieprijs t.o.v. voererwten neemt de animo voor dit gewas weer af. De bruine bonen nemen in Zeeland een vrij vaste plaats in. Door de dalende tarweprijs die ver wacht mag worden staat het tarwe- saldo onder druk en kan als volgt begroot worden. Opbrengst 7600 kg korrel a 0,48 3648, 4,5 ton stro 80,- 360, Totale geldopbrengst (A) 4008, Toegerekende kosten zaaizaad 216, bemesting 393, gewasbtscherming 405, overige kosten 177, loonwerk 550, Totaal toegerekende kosten (B) 1741, Saldo A minus B 2267, Om peulvruchten in het bouwplan op te nemen moet het saldo op zijn minst konkurrerend zijn met dat van wintertarwe. In de volgende tabel is van deze groep gewassen een saldo berekening weergegeven. Tot deze groep behoren doperwten, stamsla- en tuinbonen. Ze worden bijna uitsluitend op kontrakt voor de konservenindustrie geteeld, waar door de prod-uktie binnen zekere grenzen op de konsumptie is afge stemd. Bij hoge kg-opbrengsten per ha is het saldo goed. Voor de gehele peulvruchtensektor geldt dat de opbrengstzekerheid in kg per ha minder groot is dan van wintertarwe; de schommelingen rond het gemiddelde zijn groter. Het weerrisiko is groter dan dat bij gra nen. De aanwezigheid van een mini mumprijs of prijsafspraken maakt dat redelijk betrouwbare uitkomsten zijn te begroten. Inpassing in het bouwplan van peul vruchten brengt meestal geen ekstra investeringen met zich mee, terwijl ook de arbeidsbehoefte geen proble men oplevert. Van de groep handelsgewassen wor den koolzaad, karwijzaad, blauw- maanzaad, vlas en sinds kort ook teunisbloem tot de kleine gewassen gerekend. De handelsgewassen heb ben gemeen dat ze een wat spekula- tiever karakter hebben, vooral kar wijzaad en blauwmaanzaad. Het spekulatieve zit zowel in de kg-op- brengst als in de prijs per kg. Bij vlas en koolzaad is de ha-opbrengst niet aan zulke grote schommelingen on derhevig. Van het nieuwe gewas teunisbloem is de opbrengstzeker heid nog geen sterk punt gebleken. Omdat de teelt op kontrakt tegen een vastgestelde prijs plaatsvindt, is het Opbrengsten, toegerekende kosten en saldo per ha Gewasgroep peulvruchten groene conserven bruine stamsla veld tuin omschrijving erwten erwten bonen bonen bonen bonen Opbrengst kg-opbrengst 4800 4800 2800 11000 4800 3000 prijs 0.80 0.73 1.75 0.36 0.77 0.71 geldopbrengst A 4020 3600 5000 3960 3696 3550 Toegerekende kosten zaaizaad 400 260 371 700 200 700 bemesting 289 292 444 465 310 320 gewasbescherminc 293 228 270 231 373 257 overige kosten 274 40 227 60 254 44 loonwerk 480 300 770 150 450 150 totaal (B) 1736 1120 2082 1606 1587 1471 Saldo A minus B 2284 2480 2918 2354 2109 2079 Uit deze berekening blijkt dat bij de aangenomen kg-opbrengsten en prijzen de peulvruchten met uitzon dering van veld- en tuinbonen een gelijk of hoger saldo geven dan tar we. Als zodanig bieden ze dus mogelijk heden om gedeeltelijk de plaats'van het graan in te nemen. Droge peulvruchten bestemd voor menselijke konsumptie hebben vaak beperkteafzetmogelijkheden, voor eiwitproduktie in het veevoer lijkt er nog voldoende ruimte te zijn. Daar naast heeft de teelt voor zaaizaad doeleinden vaak goede financiële uitkomsten opgeleverd. Bruine bonen bieden als glaskonser- ven specifieke mogelijkheden. Een hoge kg-opbrengst per ha is nodig om met graan (vooral wintertarwe) te kunnen konkurreren. Naast de rijpe oogst kennen we en kele groen te oogsten peulvruchten. financiële plaatje iets overzichte lijker. Van karwijzaad en blauwmaanzaad is de afzet van te voren moeilijk voorspelbaar, hetgeen grote prijs- schommelingen teweeg kan brengen. Naast afzet van olie uit deze zaden voor de kosmetische en pharmaceu- tische industrie, worden ook de za den als zodanig voor menselijke konsumptie gebruikt. Bij vlas is de teelt van zaailijnzaad een goede pijler gebleken, terwijl de belangstelling voor natuurvezels ook weer perspektieven opent. De inpassing in het bouwplan vergt meestal geen bijzondere voorzienin gen of investeringen. Karwijzaad moet in het jaar voorafgaand aan de zaadoogst onder dekvrucht worden gezaaid. Voor vlas zijn aparte oogstmachines nodig en voor moderne oogstmetho- den moeten vooraf afspraken wor den gemaakt. Mobil- Viner maakt het dorsen van stambonen uit het zwad mogelijk Opbrengsten, toegerekende kosten en saldo per fia Gewasgroep Jnandelsgewassen karwij blauw vlas teunisbloem Omschrijving zaad maanzaad Opbrengst kg-opbrengst 1500 1500 8400 700 prijs 2,50 2,50 0,44 7,56 geldopbrengst A 3750 3750 4140 5292 Toegerekende koster zaaizaad 75 40 430 0 bemesting 417 303 247 154 gewasbescherming 418 304 249 403 overige kosten 155 162 104 589 loonwerk 415 550 300 515 totaal B 1480 1359 1330 1661 saldo A minus B 2270 2391 2810 3631 Bij deze berekening is uitgegaan dat het produkt direkt van het veld wordt verkocht. Deze groep gewas sen geven een grotere bijdrage aan het inkomen dan wintertarwe. Wordt overgegaan tot bewaring van een van deze gewassen dan dient men rekening te houden met de kos ten van de bewaarruimte, energie voor drogen en ventileren en ekstra renteverlies. Tevens treedt er ge wichtsverlies op door indroging en ekstra uitval. Hierdoor moet de prijs per kg aanmerkelijk toenemen om de ekstra kosten en het gewichtsverlies te kompenseren. ing. J.M. v.d. Weele W. Maljaars Uit deze berekening blijkt dat bij een gemiddelde kg-opbrengst van zowel karwij als blauwmaanzaad de prijs minimaal 2,50 per kg moet bedra gen om een saldo te behalen dat evenhoog is als dat van tarwe. De lage prijs van blauwmaanzaad in de afgelopen winter heeft tot een grote inkrimping geleid. Het saldo van vlas en z:eker van teunisbloem ligt aan merkelijk hoger. Tot de kleine gewassen worden ook vertegenwoordigers uit de groep van intensieve (bol- en wortel) gewassen gerekend. Genoemd kunnen worden zaai-, plant- en zilveruien, knolsel derij en winterwortelen. Afhankelijk van bedrijf en omstandigheden ko men één of meer van deze gewassen vrij vast in het bouwplan voor op de akkerbouwbedrijven in het zuidwes ten. Mede omdat de afzetmogelijk heden moeilijk voorspelbaar zijn dragen ze een sterk prijs-spekulatief karakter. Uien worden meestal "vrij" geteeld, zilveruien bijna uitsluitend op gehuurd land. Knolselderij en winterwortelen worden wel op kon trakt geteeld, maar de vrije teelt heeft ook aantrekkingskracht, omdat de muziek daar soms in zit. Bij een meer of minder vaste opname in het bouwplan van zaaiuien, knol selderij en winterwortelen zijn voor zieningen voor de bewaring nodig. Van deze gewassen kunnen vrij goe de tot goede ha opbrengsten gehaald worden, mits de grond in goede konditie verkeert en het aandeel "intensieve" rooigewassen niet te groot is. Voor uien en wortelen is een gezonde grond (vruchtwisseling) een belang rijke voorwaarde. Opbrengsten, toegerekende kosten en saldo per ha Vastzadig karwij ras kan van stam worden geoogst Gewasgroep_knol-,_bol-_en. wortelgewassen ■\Mi«as zaai 2e jaars knol winter omschr i j vincJ^-\^ uien plantuien selderij wortelen Opbrengst kg-opbrengst 52500 28500 35000 80000 prijs 0,16 0,22 0,23 0,085 geldopbrengst A 8400 7125 8050 6800 Joegerekende_koste n zaaizaad/plantgoed 858 1500 1035 166 bemesting 543 516 784 448 gewasbescherming 1457 251 766 861 overige kosten 267 243 164 97 loonwerk 1610 1820 1900 1420 totaal B 4735 4330 4649 2992 saldo A minus-B 3665 2795 3401 3808 Oogstzeker, doch arbeidsintensief In de kolom geld-opbrengst is ook de waarde van stro of het bedrag van toeslagen opgeno men. De kosten voor bemesting zijn gebaseerd op 1,55 per kg N, 1,40 per kg P205 en 0/75 per kg K20. Overige kosten omvat premie hagelverzekering, 9% rente van het gemiddeld vastgelegd vermogen van de toegereken de kosten, drogen, schonen en perstouw. Loonwerk omvat de kosten voor precisiezaai, planten en oogsten. Spuiten met eigen machine. Door aanpassing van op brengsten en kosten voor ei gen omstandigheden kan men nagaan of de kleine gewassen meer aandacht verdienen op uw bedrijf. 12 Vrijdag 16 augustus 1985

Krantenbank Zeeland

Zeeuwsch landbouwblad ... ZLM land- en tuinbouwblad | 1985 | | pagina 12