ir. A. de Best: Zoetwater
Zoommeer aantrekkelijk voor
Zeeuwse Landbouw
Onderzoek naar
voedselvoorziening tijdens
Tweede Wereldoorlog
leidt tot verrassende
konklusies
«te
48**';
C97 Cm cm Ctoo C101 CM3 CIOS C104
41 42 43 44 45 46 47 48
41 42 43 44 45 46 47 48
Zeeuws Vlaanderen moet leiding claimen bij V. O. W.
Knolcyperus
bedreigt
bloembollentelers
Kabinet tegen
groeihormonen in
veehouderij
Op 24 april a.s. zullen in de Capitu
latiezaal van het voormalige Hotel
de Wereld in Wageningen de resul
taten van een onderzoek naar de
voedselvoorziening in ons land tij
dens de Tweede Wereldoorlog aan
de pers gepresenteerd worden. Drs.
Gerard Trienekens, die dit onder
zoek uitgevoerd heeft, zal bij die ge
legenheid enige verrassende konklu
sies trekken en een nieuw licht wer
pen op de relatie tussen de Duitse
bezetter, de Nederlandse overheid
en het verzet op het punt van de
voedselvoorziening.
Trienekens, die op deze studie eind
mei aan de Landbouwhogeschool zal
promoveren, geeft in zijn boek ant
woord op de vraag in hoeverre in de
behoeften van de bevolking is voor
zien in de jaren 1940-45. De Rijksre
gering in Berlijn eiste een deel van
het voedsel op, Nederland was af
hankelijk van graan-, vetten- en
veevoederimporten die vanaf mei
1940 geblokkeerd werden en moest
bovendien de bezettingsmacht voe
den.
Ook beschrijft Trienekens de fakto-
ren die leidden tot de Hongerwinter,
en in hoeverre het weinige voedsel
voor de verschillende bevolkings
groepen beschikbaar was.
De promovendus, die verbonden is
aan het Utrechtse Instituut voor Ge
schiedenis, heeft een nauwgezette
rekonstruktie gemaakt van de land-
bouwproduktie in de bezettingsja
ren, die vergeleken met de officiële
cijfers zoals die door de toenmalige
autoriteiten geregistreerd werden en
een schatting gemaakt van de om
vang van de zwarte markt. Dit ge
beurde in samenwerking met diverse
Wageningse deskundigen op het ter
rein van de veeteelt, akker- en tuin
bouw. Vervolgens heeft drs. Triene
kens uitvoerige berekeningen ge
maakt van de hoeveelheden voedsel
die de Wehrmacht gebruikte, de
hoeveelheden die werden uitgevoerd
en de hoeveelheden die het Neder
landse volk ten goede kwamen. De
cijfers zijn verwerkt tot ruim hon
derd tabellen, grafieken en balansen.
Centraal in Trienekens boek staat de
energieke figuur van ir. S.L. Louwes,
direkteur-generaal van de voedsel
voorziening.
Gerard Trienekens maakte gebruik
van een groot aantal bronnen bij het
Algemeen Rijksarchief, het ministe
rie van Landbouw, het Rijksinstituut
voor Oorlogsdokumentatie, en het
CBS. Het boek, getiteld "Tussen ons
volk en de honger" is verkrijgbaar in
de boekhandel; het is een uitgave
van uitgeverij Matrijs te Utrecht.
G.M.T. Trienekens
De volgende week dinsdag viert
H.K.H. prinses Juliana haar verjaar
dag. Zij wordt dan 76 jaar.
i
SCHfeURT
GRASLAND
botM EOÏü, *orM, »"TM,
uoti
4 8 l
SOtfflK BOTE»
43&1: p#
S» i «ff ,»y l Kff;
acrikh jkotïsI?
«Ti SERVE RESERVE RESERVE RESERVE RESERVE RESERVE RESERVE RESERVE
MEtK «ELK M8LX MEÏ.K 51ElKfc MELK MEEK «ELK
MEI-K VfKl.K MEI. $4 RKl.K .MM.K MKÏ.K S^LS MKl K
Op de omslag van het boek van de heer Trienekens enige beelden die bij vele
lezers gemengde gevoelens zullen oproepen.
De situatie bij Pompe Toren op Schouwen-Duiveland. Het zoute kwelwater
wordt uit het binnendijks gebied links) opgepompt en via een pijpleiding die
onder de weg door loopt naar het Grevelingenmeer rechts getransporteerd,
(rechts).
Als men ten behoeve van de land-en
tuinbouw de kosten en baten van de
aanvoer van zoet water vanuit het
Zoommeer tegen elkaar afweegt dan
blijkt die verhouding zonder meer
gunstig voor de gebieden Schouwen-
Duiveland, Oost Zuid-Beveland,
Tholen en St. Philipsland. Het Ka
naal door Zuid-Beveland vormt een
barrière die overigens toch minder
zwaar doorweegt dan eerst werd aan
genomen. Daardoor is de kosten/ba
ten verhouding ook voor de rest van
Zuid-Beveland, Noord-Beveland en
Walcheren nog steeds positief. Voor
Zeeuws-Vlaanderen daarentegen is
de situatie ongunstig. Dit gebied zal
voorshands aangewezen zijn op de
(te) beperkte grondwatervoorraden.
Ook hier zou het perspektief gunsti
ger kunnen worden wanneer bij de
aanleg van de vaste oeververbinding
tevens de mogelijkheid wordt ge-
kreeërd om hieraan de aanleg van een
pijpleiding voor zoet water te koppe
len. Het is merkwaardig dat de land
bouw deze claim nog steeds niet heeft
gelegd". Dit zelir. A. de Best namens
de Provinciale Waterstaat op een vo
rige week donderdag gehouden sym-
pos kim over de zoetwatersituatie in
het Zuidwest Deltagebied van Ne
derland.
Het symposium was georganiseerd
door het departement Zeeland van
de Nederlandsche Maatschappij van
Nijverheid en Handel en vond plaats
in de Schouwburg te Middelburg.
Doordat gelijktijdig een soortgelijke
bijeenkomst plaats vond in Amster
dam ter gelegenheid van het 50-jarig
bestaan van de Landinrichtings-
dienst was-het bezoek matig. De heer
de Best vertelde in zijn voordracht
dat de provincie de hele (zoet)water
problematiek momenteel zeer inten
sief bestudeert dit mede met het oog
op de komende wetgeving omtrent
waterkwaliteit en-beheer. "Omdat
zoet water in Zeeland een schaarse
grondstof is en omdat verruiming
daarvan alleen plaats kan vinden na
grote fysieke en financiële inspan
ningen, moeten beheerders én ge
bruikers ervan het beschouwen als
een gemeenschappelijk belang en
het ook als zodanig naar buiten toe
verdedigen. Anders zal de vereiste
financiële ondersteuning van de
noodzakelijke infrastrukturele wer
ken door het rijk geen haalbare kaart
zijn", waarschuwde de heer de Best
Deze somde nog eens op waar de
claims en de toekomstige verrui
mingsmogelijkheden van zoet water
voor de landbouw liggen. Daarbij
werd het Grevelingenmeer buiten
beschouwing gelaten omdat over de
beslissing over 2ioet of zout regiem
nog niet is gevallen. Eerst en vooral
zal het zoete water moeten komen uit
het Zoommeer en het Volkerak.
Over de kapaciteit van dit meer hoeft
men zich geen zorgen te maken.
Kwel
Voofts is zoet water beschikbaar uit
de (te)beperkte zoetwatêrbellen on
der de kreekruggen. Deze voorraden
kunnen kunstmatig worden opge
voerd. Een injektieproef bij Kapelle
lijkt veelbelovend. Toch blijft deze
bron zeer beperkt en is ze eigenlijk
alleen interessant voor de fruitteelt
en de groententeelt. Door bestrijding
van kwel (een ernstig probleem op
vooral Schouwen-Duiveland) zal
verder een relatief sterke verbetering
van de waterkwaliteit kunnen wor
den verkregen. Daarover is een proef
gaande bij de' Plompe Toren op
Schouwen-Duiveland en de eerste
resultaten zijn veelbelovend. Wan
neer deze methoden op wat grotere
schaal mogelijkheden biedt dan ver
betert niet alleen de kwaliteit van het
water maar is er bovendien minder
zoet water nodig voor het doorstro
men van de waterlopen. Dit zou ook
kostenverlagend kunnen werken bij
de aanleg en uitdieping van de voor
de aanvoer van zoet water vereiste
watergangen. Een bestuurlijke afwe
ging van de zoetwaterclaims moet
nog plaatsvinden. Daarbij valt vol
gens de heer de Best niet te tornen
aan de bestaande claims van de wa
terleidingbedrijven.
Intensivering
Direkteur Landbouw en Voedsel
voorziening in Zeeland ir. W.L.A.G.
'Tacken wees in zijn bijdrage op de
steeds sterkere beheersing in de
landbouw van het groeiproces. Door
het ontbreken van voldoende zoet
water dreigt de agrarische sektor in
het zuidwestelijke Deltagebied
steeds verder achterop te geraken
vergeleken bij andere gebieden.
"Redukties in opbrengsten van nu
zullen in de toekomst op kunnen lo
pen tot het dubbele en daardoor
treedt een niet te verteren aantasting
van de relatieve konkurrentiekracht
op. Immers als gevolg van o.m.
prijs-en struktuurbeleid moeten veel
agrarische bedrijven intensiveren'
een proces dat zonder zoet water niet
mogelijk is. Overigens wees Tacken
De besmetting van een aantal perce
len bloembollenland met het on
kruid knolcyperus vormt een bedrei
ging van de eerste orde voor de teelt
van bloembollen. Als een zwaard
van Damocles hangt een aantal telers
een teeltverbod voor deze besmette
percelen boven het hoofd. Dat zei de
voorzitter van de Koninklijke Alge
mene Vereniging voor Bloembollen
kuituur, J. de Jonge, dinsdag tijdens
de algemene ledenvergadering van
zijn vereniging in Hillegom.
Zo'n teeltverbod houdt in dat op het
betreffende perceel grond geen enkel
gewas mag worden geteeld waarbij
uit de grond wordt geoogst. De
KAVB-voorzitter erkent dat het een
harde maatregel is, maar men kan
volgens hem niet anders.
erop dat behalve de landbouw in
Zeeland ook (agrarische) industrie
en handel in hun mogelijkheden be
perkt worden door het gebrek aan
zoet water.
Ondernemersschap
Mevrouw ir. M.J. van der Weele-
Minderhoud benadrukte nog dat in de
toekomst van de Zeeuwse boer niet
alleen vakmanschap wordt verwacht
maar zeker ook ondernemerschap
wanneer de mogelijkheden om over
voldoende zoet water te beschikken
zich aan zullen dienen. Tijdens een
forumdiskussie werd gevraagd in
hoeverre de agrarische wereld bereid
zal zijn in de kosten van zoetwater
transport bij te dragen. ZLM-voor-
zitter de heer A.J.G. Doeleman zei
daarop dat dit wel minder problemen
op zal leveren dan aanvankelijk werd
verwacht. Op Schouwen-Duiveland
waar al berekeningen zijn gemaakt
schrok men eerst wel van de geraam
de kosten van ca. 130,- per ha.
maar men is daar inmiddels aan ge
wend geraakt. Thans wordt algemeen
gedacht dat wanneer de aanleg van
een pijpleiding vanuit het Zoommeer
(indien de Grevelingen zout blijft)
wordt afgewezen, men niet alleen de
ze maar vooral ook toekomstige ge
neraties een zeer slechte dienst zou
bewijzen.
J.W.
Den Haag, 24 apr. (ANP) - De Ne
derlandse overheid voelt er niets
voor om gebruik van groeihormonen
in de veehouderij ten behoeve van
mestdoeleinden toe te staan. Om die
reden heeft de regering zich ook uit
gesproken tegen een voorstel van die
strekking van de EG-commissie, die
een dergelijke toepassing onder een
aantal voorwaarden mogelijk wilde
maken. De staatssecretarissen van
der Reijden (Volksgezondheid) en
Ploeg (landbouw) hebben dit geant
woord op schriftelijke vragen van de
PPR-kamerleden Beckers en Lank-
horst. De radicale kamerleden waren
verontrust door publicaties over
steekproeven door de vleeskeurings
diensten. Dat er sprake zou zijn van
gebruik op grote schaal van illegale
groeihormonen.
Vrijdag 26 april 1985
11
