tuMps
Een doelmatige erfbeplanting is
mooi, praktisch en belangrijk voor
het beeld van de boer
De boer en de natuur lijken nog
al eens op gespannen voet te
staan met elkaar. En laten we er
geen doekjes om winden, een
moderne bedrijfsvoering is moei
lijk te rijmen met knotwilgen,
struwelen, hoogstamvruchtbo-
men en dergelijke. Steeds grotere
machines en steeds grotere lood
sen op steeds ruimere erven laten
geen ruimté voor lieflijke tafe
reeltjes van eendjes in een met
kroos bedekte en door knotwil
gen omzoomde sloot. Natuurlijk
het is leuk en goed om in oude
kuituurlandschappen historisch
belangrijke kenmerken in stand
te houden. Soms zijn landschaps
elementen onvervangbaar en
mag voor hun instandhouding
een hoge prijs worden betaald
door de gemeenschap die die in
standhouding verlangt. De boer
is evenwel geen landschapskon-
servator maar een moderne on
dernemer die op doelmatige wij
ze zijn bedrijf inricht en voert.
15 30
■4--^
Zo zou een bedrijf aangekleed kunnen worden....
Gelukkig hoeft het een het an
der niet helemaal uit te sluiten.
Een landschap is meer dan de
som van kale landerijen en ge
bouwen. Waar vroeger de boer
middels hakhout en dergelijke
het landschap stoffeerde wordt
nu in verkavelingsverband via
ruime weg- en dijkbeplantingen
en beplanting van overhoeken in
ruimtebepalende en aankledende
landschapselementen voorzien.
In dat nieuwe landschapsbeeld
past ook de moderne erfbeplan
ting. Niet de romantiek van het
kromme weggetje de stoere paar
den, de kikkersloot en knoestige
bomen, maar zakelijke op maat
gesneden beplantingen die een
efficiënte bedrijfsvoering niet in
de weg staan. Beplantingen die in
die nieuwe zakelijkheid niette
min bijzonder belangrijk zijn
voor leefbaarheid en sfeer van het
boerenbuiten.
Een mooie erfbeplanting als visi
tekaartje
Er zijn veel argumenten die plei
ten voor een passende erfbeplan
ting. Een erfbeplanting met een
streekeigen karakter neemt de
boerderij harmonisch in het
landschap op. Een goed gesi
tueerde erfbeplanting onder
steunt de architektuur van de ge
bouwen en een erfbeplanting kan
rommelige situaties aan het oog
onttrekken en struktuur geven
aan het geheel van aktiviteiten
die op het erf plaatsvinden.
Binnen de erfbeplanting is er een
speciale plaats voor de siertuin
die binnen het landschappelijke
kader op haar eigen wijze
schoonheid bijdraagt aan het to
taal.
Een karakteristieke erfbeplan
ting, een verzorgd erf en een aar
dige siertuin vormen het visite
kaartje van de boer. Een goed
verzorgd erf is in belangrijke ma
te meebepalend voor het beeld
van de boer naar buiten. Hier en
daar wordt de boer nog wel eens
afgeschilderd als een soort na-
tuurbarbaar die geen oog heeft
voor schoonheid en natuurwaar
den en uitsluitend denkt in ter
men van mechanisatie, kunstmest
en chemische ziekte- en onkruid-
bestrijding. Van het tegendeel
zijn voldoende voorbeelden te
geven en te zien. Niettemin valt er
bier en daar best nog een en an
der te verbeteren. Het is niet voor
niets dat de zusterorganisatie
NCB door wedstrijdakties een
impuls heeft willen geven aan
betere aankleding en verzorging
van boerenerven. Een loffelijk
initiatief dat door de andere boe-
renorganisaties best nagevolgd
zou kunnen worden.
Een erfbeplanting moet praktisch,
doelmatig zijn
Op een goed ingericht erf moet
rationeel gewerkt kunnen wor
den. Met het oog op transport,
manouvreren, toegankelijkheid,
voederopslag, stalling van werk
tuigen en dergelijke vergt dat een
weloverwogen terreinindeling.
Er wordt echter niet alleen ge
werkt maar ook gewoond en ge
leefd. De daarmee verband hou
dende aktiviteiten moeten even
eens ruimtelijk worden gehono
reerd. Afhankelijk van wensen en
ideeën van de bewoners valt
daarbij te denken aan een moes
tuin, een dierenweide, een
Begrenzen van de ruimten
binnen het erf
- Geven van schaduw
- Geven van luwte
- Aksentueren van de plaats
van bedrijfsgebouwen
- afschermen van lelijke bijge
bouwen en voederopslag
- Inpassen van de boerderij in
het landschap
- Het scheppen van geborgen
heid voor mens, plant en dier,
en veraangenamen van het
leefmilieu
- Nectar- en stuifmeelbron voor
nuttige insekten
- Leveren van gebruikshout
- Verfraaien van het erf
Afhankelijk van de funkties die
een beplanting moet vervullen
dient die beplanting aan bepaal-
In harmonie met het omliggende landschap..
boomgaardje, speelruimte voor
kinderen en een bepaald type
siertuin.
Beplanting van het erf is een
goede manier om aan de indeling
waarbinnen die verschillende ak
tiviteiten plaatsvinden vorm te
geven. Een doelmatige inrichting
moet weldoordacht gebeuren. De
beste methode is een planmatige
aanpak waarbij we eerst op een
rijtje zetten wat er op het erf alle
maal moet gebeuren en op welke
plaatsen. Delen van het erf krij
gen daarbij een bepaalde be
stemming. Op een plattegrond
geven we de verschillende be
stemmingen aan en bepalen we
door passen en meten de afme
tingen en situering van datgene
wat we op het erf noodzakelijk en
wenselijk vinden. Uiteindelijk
resulteert dat in een helder in
richtingsplan waarin het nuttige
met het aangename is verenigd.
Een beplanting kan bij de erfin-
richting de volgende funkties
vervullen.
de eigenschappen te voldoen. Ei
genschappen die resulteren in een
bepaalde beplantingsvorm.
Beplantingsvormen zijn:
- Boom, als eenling in een
groep of als laan. Vrijstaande
bomen zijn karakteristieke
elementen die toegangen
markeren, ruimten aksentue
ren en luwte en schaduw ge
ven. In groepsverband wor
den de aksenten zwaarder. Als
laan vormen ze meestal de
verbinding tussen de openba
re weg en de boerderij en ver
lenen ze deze een zekere
voornaamheid.
- Haag. Bij hagen kennen we de
geschoren en de losgroeiende
heg. De geschoren heg is strak,
smal en betrekkelijk laag en
wordt toegepast bij het be
grenzen van siertuin en moes
tuin en bestaat uit typische
haagplanten als meidoorn,
haagbeuk, liguster, spaanse
aak, taxus en dergelijke. De
c. j. nouse beveland bv.
losgroeiende heg wordt niet of
nauwelijks geknipt waardoor
een hogere, losse afscheiding
ontstaat die uit verschillende
heestersoorten kan bestaan.
Gesloten beplanting van
struiken. Een gesloten struik
beplanting geeft beslotenheid
en luwte. Het zijn meerrijïge
beplantingen die we ook wel
singels noemen van uitslui
tend struikvormende soorten
zoals hazelaars, kornoelje,
krent, sleedoorn en gelderse
roos. Naarmate een singel
breder is, is het windkerend
effekt groter. Een breedte van
5-7 meter wordt als minimum
beschouwd.
Gesloten beplanting van
struiken en bomen. Gebrui
kelijker dan een uitsluitende
struikbeplanting is de kombi-
natie van struiken en bomen.
Tussen de struiken vormen
zich op meer of minder regel-
met kleuren en vormen kan
worden gestoeid. Naarmate
de siertuin opener is is het be
lang om rekening te houden
met het landschap groter. Te
vens spreken we graag van ty
pische boerenplanten die ka
rakteristiek zijn voor bóeren-
tuinen en waarvan we vinden
dat ze er thuishoren zoals:
boerenjasmijn, pioenrozen,
seringen, hortensia en derge-
lijke.
Met deze verschillende beplan
tingsvormen kunnen we het erf
funktioneel inrichten, doelmatig
begrenzen en passend aankleden.
Met veel mooie erven kan het
imago van de boer nog aanzien
lijk worden opgepoetst.
Subsidie op beplantingen
Omdat de gemeenschap de in
spanningen die iemand zich ge
troost om het landschap aantrek-
- Z^ oannc^t -
Inrichtingsplan voor een moderne erfbeplanting
Gesloten beplanting van alleen struiken
Gesloten beplanting van struiken met hier en daar een boom
matige afstanden bomen. Bij
de aanplant worden dan in
voldoende mate boomvor-
mende houtsoorten zoals es
sen, eiken, esdoorns en derge
lijke tussen de struiken ge
plant en bij het opgroeien van
de singel uitgeselekteerd. Het
resultaat is gevarieerder en
hoger en geeft meer luwte.
Doorzichtige beplanting van
alleen bomen. Daar waar
markering en gedeeltelijke af
scherming is gewenst met be
houd van doorzicht kunnen
bomenrijen worden geplant.
De bomen verzachten het
beeld, geven beschutting maar
schermen niet volledig af.
Sierbeplanting. De vorige be
plantingsvormen zijn duide
lijk funktioneel en meestal erg
landschappelijk van aard. In
de direkte sfeer om het huis is
er veelal behoefte aan meer
kleur en variatie dan de land
schappelijke beplanting kan
bieden. De betrekkelijke be
slotenheid van de siertuin is
dan de plek waar uitbundiger
keiijker te maken (en daaronder
vallen ook erfbeplantingen) weet
te waarderen, is er een over
heidssubsidie op landschappe
lijke beplantingen. Met soms tot
50% subsidie wordt er in de kos
ten voor een te realiseren land
schappelijke beplanting tegemoet
gekomen. In verkavelings- of
landinrichtingsprojekten kunnen
die subsidies nog hoger zijn.
De nieuwe kleren van het land
schap
De boer heeft altijd op zijn wijze
het landschap aangekleed, vroe
ger met ook toen al praktische
maar nu romantisch lijkende be
plantingsvormen en nu weer, maar
op eigentijdse wijze en met eigen
tijdse middelen. Een deel van het
vroegere werk wordt uitbesteed
aan organisaties die werken aan
de inrichting en instandhouding
van het landschap. Op het eigen
erf zal hij zakelijk maar met besef
voor schoonheid en gevoel voor
natuurwaarden vorm geven aan
een hem passende beplantings
vorm.
