Meet- en regelapparatuur voor de
ventilatoren in bewaarplaatsen
ingezonden
Afdeling Zeeland Boeren Jagers
Vereniging opgericht
Konsulentschappen voor de Akker
bouw en de Tuinbouw
Nederland
in Zuidwest
Tijdens de bewaring van landbouw-
produkten in een bewaarplaats is het
nodig van tijd tot tijd te ventileren.
Veelal maakt men hierbij gebruik
van buitenlucht. Of deze buitenlucht
in aanmerking komt. hangt af v.an de
temperatuur. Het is dan ook zaak dat
de ventilatoren op het juiste tijdstip
in- of uitgeschakeld worden. Ge
schiedt dit niet tijdig, dan kan dit
meer of minder grote kosten of ver
liezen tot gevolg hebben. Bij het
schakelen van de ventilatoren dient
men daarvoor te beschikken ovei
goede en betrouwbare meet- en re
gelapparatuur. De instelling hiervan
moet gemakkelijk en zonder ondui
delijkheden kunnen worden uitge
voerd. Daarom is voor alle regel
apparatuur een duidelijke handlei
ding noodzakelijk. Voor bewaar
plaatsen op landbouwbedrijven
wordt voor het regelen van de venti
latoren veelal gebruik gemaakt van
thermostaten. De laatste tijd komt er
ook belangstelling voor de mikro-
processor en de computer.
Regeling van de ventilatoren
Voor de regeling van ventilatoren
bestaan de volgende mogelijkheden:
1. Handbediend.
Handbediend met minimum
thermostaat.
Met een maximum en een mini
mum thermostaat (half-automa-
tisch).
Met een differentiaal en een mi
nimum thermostaat (automa
tisch).
Met een mikro-processor.
Met een mikro-computer.
2.
3.
4.
Schakelkast
apparatuur
met meet- en regel-
Regeling met maximum/minimum
thermostaat
Deze regeling wordt nog in veel ou
dere bewaarplaatsen toegepast en
bestaat uit een tweetal thermostaten
en een produkt-thermometer. Met
de produkt-thermometer kan de
temperatuur van het produkt worden
opgenomen. De beide thermostaten
worden in een weerhuisje buiten de
bewaarplaats opgesteld. Eén van de
ze thermostaten, de maximum ther
mostaat, wordt meestal enkele gra
den lager ingesteld dan de tempera
tuur van het produkt. Zodra de tem
peratuur van de buitenlucht beneden
de ingestelde waarde daalt worden
de ventilatoren ingeschakeld. Ze
worden weer uitgeschakeld zodra de
temperatuur van de buitenlucht
boven de ingestelde waarde komt.
Deze (regel) thermostaat moet dus
tijdens het inkoelen steeds worden
aangepast aan de temperatuur van
het produkt half-automatisch).
Voor het verkrijgen van voldoende
koelresultaten is het niet zinvol te
ventileren met lucht die minder dan
2 gr. C. kouder is dan het produkt. De
regelthermostaat wordt dus mini
maal 2 gr.C. lager afgesteld dan de
produkttemperatuur. De minimum
thermostaat moet voorkomen dat het
produkt beneden een minimaal toe-
Vrijdag 8 maart 1985
gestane temperatuur wordt afge
koeld. Voor aardappelen bestemd
voor de fritesindustrie kan dit 4 a 5
gr.C. zijn. Voor uien kan een mini
mum temperatuur van l gr.C. gel
den. Door de minimum thermostaat
hierop af te stellen, kan de laagst
toegestane temperatuur worden be
grensd.
Indien mogelijkheden om te koelen
worden verwacht moeten vooraf wel
de luiken voor de luchtaan- en afvoer
worden geopend. Na het ventileren
is het gewenst om deze luiken weer te
sluiten. Hierdoor wordt voorkomen
dat door natuurlijke trek weer
warmte binnenkomt. Dit zou extra
uren ventileren en verliezen tot ge
volg kunnen hebben. In de praktijk is
gebleken dat de luchtafvoerluiken
lang open kunnen blijven minder
kondens). Alleen bij vorst moeten ze
worden gesloten.
Regeling met differentiaal/minimum
thermostaat
De eenvoudigste uitvoering van deze
regeling bestaat uit een differen
tiaalthermostaat met een buiten- en
een produktvoeler. Met een instel-
knop kan een temperatuurverschil
tussen het produkt en buitenlucht
worden ingesteld (de differentie). Als
verschil wordt hierbij ook veelal 2
gr.C. aangehouden. De werking is
zodanig dat de ventilator(en) worden
ingeschakeld zodra de temperatuur
van de buitenlucht twee graden
kouder wordt dan de temperatuur
van het produkt. De ventilatoren
worden weer uitgeschakeld zodra het
temperatuurverschil kleiner wordt
dan 2 gr.C.
Om te voorkomen dat de tempera
tuur beneden de gewenste bewaar-
of minimum temperatuur komt, is
een minimum thermostaat noodza
kelijk. Deze zorgt voor uitschakeling
bij te lage buitentemperaturen. Deze
regeling is dus geheel geautomati
seerd. Daarnaast moet handbedie
ning evenwel altijd mogelijk zijn.
Behalve deze eenvoudige uitgevoer
de differentiaal-thermostaten met
slechts enkele instelmogelijkheden
zijn er ook apparaten met meer in-
stelknoppen. Hiermee kan men dan
bijvoorbeeld ook de gewenste be-
waartemperatuur en de variatie die
hierin wordt toegestaan instellen.
Enkele van deze differentiaal-ther
mostaten zijn in 1982 door het
IMAG en het TFDL te Wageningen
getest. Het verdient aanbeveling de
testrapporten te bestuderen alvorens
tot het aanschaffen van deze regel
apparatuur over te gaan.
De bulletins zijn op aanvraag ver
krijgbaar bij het IMAG, Mansholt-
laan 12, 6708 PA Wageningen en bij
de leveranciers.
Mikro-processor en mikro-computer
Bij gebruikmaking van een mikro-
processor worden de waarden van de
temperatuur van het produkt, van de
buitenlucht en van de lucht in de
luchttoevoerkanalen langs elektroni
sche weg naar de mikro-processor
gezonden. De mikro-processor "in
terpreteert" die waarden als het ware
en "vertaalt" ze in bedieningssigna
len voor de ventilatoren en eventueel
ook voor de luchtaan- en -afvoerlui-
ken.
Een mikro-computer doet eigenlijk
hetzelfde, maar hij heeft meer mo
gelijkheden. Met behulp van een in
getoetst programma verwerkt de
computer de temperatuurgegevens
en hij zet, indien nodig, de ventila
toren aan het werk of de luiken in
beweging. In het programma van de
computer kunnen we natuurlijk
allerlei eigen wensen ten aanzien van
het bewaarproces opnemen. We
kunnen de computer aansluiten aan
een beeldscherm en een printer, zo
dat het resultaat van het besturings-
werk van de computer direkt afgele
zen kan worden en op papier vast
gelegd kan worden.
In bewaarplaatsen wordt steeds meer volautomatische meet- en regelapparatuur
toegepast.
Meet- en regelapparatuur met mengluchtregelaar en tijdklokken.
Bediening van de luchtaan- en -af-
voerluiken
Bij bewaarplaatsen waarbij de venti
latoren automatisch worden gere
geld, is het moeilijk om deze luiken
tijdig met de hand te bedienen. Om
dit te ondervangen kunnen deze
openingen van extra drukkleppen
worden voorzien. Deze kunnen van
licht isolerend plaatmateriaal wor
den gemaakt en sluiten na het weg
vallen van de luchtdruk bij het uit
schakelen van de ventilatoren, ge
noemde openingen grotendeels af.
Tijdens het ventileren worden deze
drukkleppen door de luchtdruk au
tomatisch geopend. De luiken moe
ten dan alleen bij harde wind en ol
extreme buitentemperaturen met de
hand worden gesloten. Bij een vol
automatische bediening van de lucht
aan- en afvoerluiken de voorkeur
automatische bediening van de luch
taan- en afvoerluiken de voorkeur
worden gegeven. Dit kan in kombi-
natie met een differentiaal thermo
staat, een mikro-processor of een mi
kro-computer worden toegepast.
Hierbij moet echter een standenin
stelling van de luiken mogelijk
zijn, zodat ook met gedeeltelijk geo
pende luiken met bijvoorbeeld
menglucht kan worden geventileerd.
De vol-automatische bediening van
de luiken kan pneumatisch, elek
trisch of mechanisch gebeuren.
De afgelopen zomer zijn in veel be
waarplaatsen voorzieningen aange
bracht om een en ander mechanisch
te regelen door middel van een
(spindel)motor met tandheugel per
luik of via een as met motorreduk-
tor(en) en tandheugels voor meerde
re luiken tegelijk. De kosten bedra
gen vanaf 800 per luik (exklusief
montage en B.T.W.).
Bij automatische bediening van de
luchtaanvoerluiken moeten deze van
boven scharnieren. De luiken om in
tern te kunnen ventileren worden
dan met de luiken voor de luchtaan-
voer verbonden.
Meting van de temperaturen
In de meeste bewaarplaatsen wordt
de temperatuur nog gemeten met
steekthermometers, welke ter plaatse
moeten worden afgelezen.
Om teleurstellingen door te grote af
wijkingen bij het bewaren te voor
komen, is het noodzakelijk deze
thermometer(s) ieder jaar te ijken bij
verschillende temperaturen. Dit is
mogelijk met behulp van een geijkte
thermometer met een ijkcertificaat.
In de meeste nieuwe bewaarplaatsen
wordt tegenwoordig gekozen voor
elektronische temperatuurmeting.
Dit bestaat uit een meetinstrument
(meestal direkt op de schakelkast
gemonteerd) waarop een groot aan
tal meetvoelers (met of zonder speer)
kunnen worden aangesloten. De
voelers worden bij het vullen van de
bewaarplaats in het produkt gelegd
of gestoken en door een kabel ver
bonden met het meetinstrument. Bij
voorkeur wordt min. één meetvoeler
per ventilatiekanaal geplaatst. Ver
der kunnen voelers worden geplaatst
op verschillende hoogten in de partij,
in het centrale ventilatiekanaal en in
de ventilatiekanalen. Dit laatste is
zonder meer een vereiste als met
menglucht wordt gewerkt.
Door middel van druktoetsen of een
schakelaar kan direkt (bij voorkeur
digitaal) de temperatuur worden af
gelezen. In de meeste gevallen wordt
de differentiaal thermostaat door
één produktvoeler bediend. Het is
ook mogelijk dat alle voelers gere
geld (automatisch) worden afgetast,
zodat b.v. bij meerdere cellen zo no
dig elke cel apart geventileerd kan
worden.
Wanneer in een schuur b.v. aardap
pelen en uien worden bewaard moet
per produkt aparte regelapparatuur
worden geplaatst of men moet met
de hand iedere keer de gewenste
temperaturen voor aardappelen en
uien instellen, zodat of de aardappe
len of de uien worden geventileerd.
Dit is echter weinig interessant! Op
een computer b.v. kunnen meerdere
produkten worden "aangesloten".
Wat zijn de kosten?
Er is weinig prijsverschil tussen
half-automatisch met max./min.
thermostaten en vol-automatisch
met differentiaal thermostaat.
Voor een nieuwe bewaarplaats
met b.v. 7 ventilatoren van 3kW
(4 pk) moeten we rekenen voor
ventilatoren, schakelkast, elek
tronische meetapparatuur met 10
speervoelers, differentiaal ther
mostaat om te regelen (koelen en
opwarmen), vol-automatische re
geling van de luchtaan- en af
voerluiken met mengluchtrege-
ling, schakelklokken om b.v. 's
nachts en zo nodig intern te kun
nen ventileren en 7 urentellers op
minstens ƒ35.000,— inklusief
verlichting en montage maar ex
klusief voedingskabel, bliksem
beveiliging en 19% B.T.W.
Een differentiaal thermostaat
met b.v. 10 speervoelers
150,— per stuk kost standaard
(dus zonder extra's) vanaf ca.
3500,— exklusief montage en
B.T.W.
Enkele firma's leveren reeds mi-
kro-processors, welke niet veel
duurder zijn!
De verwachting is, dat over en
kelejaren het meten en regelen in
veel bewaarplaatsen door een
computer zal plaatsvinden.
De specialisten Boerderijbouw,
J.H. van Nieuwenhuizen,
K. Bosma.
Op 4 februari jl. is in motel "De
Caisson" te Biezelinge de afd. Zee
land van de Nederlandse Boeren Ja
gers Vereniging (NBJV) opgericht.
Deze afdeling telt momenteel 50 le
den. De NBJV is een belangenver
eniging waar zowel boeren als jagers
lid van zijn of kunnen worden. Wat
de boeren betreft zijn het in hoofd
zaak de ex.art. 53 vergunningshou
ders die op hun bedrijf schadelijk
wild willen bestrijden. Voor wat de
jagers betreft het volgende: Men wil
van overheidswege zogenaamde
wildbeheerseenheden instellen het
geen er op neer komt, dat de jacht
enkel uitgeoefend zal kunnen wor
den door diegene die over een goed
gevulde beurs beschikt. Een onjuist
beleid derhalve. Deze NBJV is ont
staan in reaktie op de vergaande be
perkingen die het ministerie in sa
menwerking met Natuur, Milieu en
Faunabeheer aan de bestrijding van
schadelijk wild heeft opgelegd.
Om goed en verantwoord tegenspel
te leveren is deze organisatie opge
richt. Iedere jager of ex.art. 53-
vergunninghouder die sympathiseert
met deze vereniging wordt in de ge
legenheid gesteld zich aan te melden
bij één van de onderstaande be
stuursleden:
M.C. van Hekken, Oudelande, tel.
01104-520
J.K. van Cadsand, Axel, tel. 01155 -
1904
A.G. Dees, Axel, tel. 01155 - 1293
F. Sandee, Kamperland, tel. 01107 -
1233
P. Brouwer, Aagtekerke, tel. 01188 -
1422
