Recente ontwikkeling op hetgebied
van Aardappelrassen
"Lady Rosetta" een nieuw
aardappelras van "Oosthof
Bintje nog vast in het zadel
Rassenlijst landbouwgewassen
Artikelenserie
"suikerbieten"
gebundeld
verkrijgbaar
Op de zuidwestelijke zeeklei wordt nog steeds 86% van het totale
aardappelareaal ingenomen door Bintje. In Zeeuws-Vlaanderen be
draagt dit zelfs 97%. Van de middenvroege rassen neemt ook Eigen
heimer op de Zuid-Hollandse eilanden nog steeds een redelijk belang
rijke plaats in. Bij de late rassen is er enige teelt van Irene en Saturna
en voor de pootgoedteelt van Alpha en Désirée. Op de Zeeuwse en
Zuidhollandse eilanden is ook de teelt van vroege rassen van belang,
waarbij Doré nog steeds het belangrijkste ras is; enige teelt is er tevens
van Gloria, Eersteling, Arkula, Lekkerlander en de laatste jaren van
Première en Ukama. Andere rassen dan de genoemde, zoals bijvoor
beeld de Rode Pipo (een ras van Zeeuwse origine) komen wel voor,
maar de arealen zijn dusdanig klein dat ze in de Rassenstatistiek, zoals
die jaarlijks in de Rassenlijst wordt gepubliceerd, niet voorkomen.
Oppervlakkig bezien is er van recen- proefvelden liggen zoveel mogelijk
te ontwikkelingen op het front van verspreid over alle gebieden waar de
aardappelrassen in het zuidwesten aardappelteelt van belang is, hoewel
dus nog niet zo veel te bespeuren en,
al is er bij de vroege rassen een lichte
verschuiving naar nieuwe rassen te
zien. Bintje lijkt nog rotsvast in het
zadel te zitten. Over de oorzaken
hiervan en over ontwikkelingen die
in de nabije toekomst gaan spelen,
gaan dit artikel.
Om wat meer inzicht te geven in de
lange weg die een nieuw aardappel
ras van kruisingtot eventuele opna
me in de Beschrijvende Rassenlijst
moet doorlopen, zal ik het rassenon-
derzoek, zoals dat door R1VRO en
COA (Commissie ter bevordering
van het kweken en het Onderzoek
van nieuw Aardappelrassen) mo
menteel wordt uitgevoerd, kort be
spreken.
Proefvelden
In Nederland is een groot aantal
grotere en kleinere kweekbedrijven
aktief bezig met het kweken van
nieuwe, betere aardappelrassen. Elk
jaar mogen deze in totaal 200 uit-
geselekteerde klonen (rassen die on
geveer 5 jaren van beproeving op de
proefvelden van de kweker hebben
doorlopen) voor een voorbeproeving
door COA/RIVRO aanmelden. Van
dit totaal is ca. 70% gericht op de
konsumptierichting; een groot ge-
dpelte daarvan is echter, gezien de
kónsumptiekwaliteit, vooral be
stemd voor de eksport. De resterende
30% behoort tot de fabrieksaardap
pelen. Worden de twee voorbeproe-
vingsjaren met goed gevolg doorlo
pen dan volgt plaatsing op één van
de observatieseries. De observatie
beproeving is zeer uitgebreid; per
serie zijn er wel 40 proefplaatsen. De
het zuidwesten tot nog toe wat on
dervertegenwoordigd is. Na onge
veer 4 jaren van beproeving op de
observatieproefvelden en parallel
daaraan op de interprovinciale
proefvelden, gelegen op de regionale
proefboerderijen, heeft het RIVRO
voldoende gegevens verzameld om
de waarde van een ras voor de Ne
derlandse landbouw te beoordelen.
Deze gegevens worden aangevuld
met door de kweker verzamelde
binnen- en buitenlandse gegevens,
vooral voor zover deze betrekking
hebben op beproeving op praktijk
schaal. Ieder jaar verschijnt, voor
uitlopend op het uitkomen van een
nieuwe Rassenlijst, de zgn. Ontwerp
Rassenlijst. Hierin worden de be
langrijkste wijzigingen voorgesteld.
Ieder die ervaringen heeft met nieu
we rassen wordt gevraagd deze mee
te delen aan de Kommissie voor de
Samenstelling van de Rassenlijst
voor Landbouwgewassen. Geba
seerd op al deze informatie kan de
Kommissie voor de Samenstelling
van de Rassenlijst dan besluiten of
een ras al dan niet een plaats op de
Rassenlijst verdient.
De 12-15 jaar lange weg van zaailing
tot rassenlijstras is zeer moeilijk en
zit vol met teleurstellingen. Dit moge
blijken uit het feit dat van de jaarlijks
ca. 1 miljoen door kweekbedrijven
opgekweekte zaailingen er slechts 3 a
4 het tot de Nederlandse Rassenlijst
weten te brengen.
Eigenschappen
Een ras moet aan zeer veel eisen
voldoen wil het werkelijk een verbe
tering van het bestaande assortiment
De Beschrijvende Rassenlijst
voor Landbouwgewassen 1985 is
verkrijgbaar bij drukkerij en uit
geverij Leiter-Nypels b.v., Post
bus 831, 6200 AV Maastricht.
Bestelling door overmaken van
het verschuldigde bedrag op
postgiro 103 .77 54 t.n.v. Leiter-
Nypels b.v. te Maastricht, of Ned.
Middenstandsbank te Maastricht
nr. 67 93 60 352.
Voor de 60ste Rassenlijst 1985
gelden onderstaande prijzen;
1 t/m 3 ex 9,50 per stuk
4 t/m 6 ex 9,00 per stuk
7 t/n 50 ex 7,50 per stuk
51 en meer ex 6,50 per stuk
Deze prijzen zijn franko inklusief
verzendkosten en 5% btw, mits
vooruit betaald en de verzending
kan geschieden aan één adres.
Bij het verschijnen van een nieu
we Rassenlijst ontvangt u van ons
weer tijdig bericht.
Rassenlijst Groentegewassen
Bij Leiter-Nypels zijn eveneens
verkrijgbaar de Beschrijvende
Rassenlijsten voor Groentege
wassen. Glasgroenten en Fruit
(groot- en kleinfruit, uitgave na
jaar 1984).
Heeft u voor deze rassenlijsten
belangstelling, dan kunt u de be
treffende folder aanvragen door
een briefje te sturen aan Leiter-
Nypels b.v., antwoordnummer
128 te Maastricht (voor binnen
land ongefrankeerd).
betekenen en opgang maken in de
praktijk. Het aantal eigenschappen
waarop tijdens het onderzoek door
kweker en RIVRO wordt gelet is zeer
groot. Een indikatie hiervoor vormen
de meer dan 30 eigenschappen
waarvoor in de Rassenlijst een
waardering wordt gegeven.
De eisen die aan een konsumptieras
voor de binnenlandse markt (aange
zien de konsumptierichting voor de
zuidwestelijke akkerbouw het meest
interessant is. wordt hier de fa-
brieksrichting niet besproken) ge
steld worden zijn ingegeven door re
cente ontwikkelingen zoals die zich
op dit moment in de aardappelteelt
voordoen. Kostenbesparing en kwa
liteitsverbetering staan daarbij cen
traal. De teler moet tegen een lage
kostprijs aardappelen kunnen ver
bouwen die op de markt een afzet
kunnen vinden. Aan de eisen die de
konsument of industriële verwerker
aan de aardappel stelt kan men dus
niet voorbij gaan.
Gelet op het voorafgaande zou een
ideaal konsumptieaardappelras zich
kenmerken door het bezit van de
volgende eigenschappen:
- vroege of middenvroege tot mid-
denlate rijptijd, al naar gelang de
voorkeur van de teler. Het afge
lopen jaar heeft geleerd dat tijdi
ge rooibaarheid zeer belangrijk
is.
- hoge, stabiele opbrengsten
- geringe gevoeligheid van stress-
faktoren zoals bijv. slechte struk-
tuur of droogte
- een gemakkelijke pootgoedteelt
en pootgoedbewaring; dit hangt
samen met eigenschappen zoals
vroege knolzetting, voldoende tal,
goede resistenties tegen virus-,
schimmel- en bakterieziekten,
niet te snelle fysiologische verou
dering, enz.
goede resistentie tegen Pytoph-
thora in loof en knol en schurft
- resistentie tegen aardappelmoe
heid
- goede partij-eigenschappen
d.w.z. in het bezit van regelmatig
ing. M. V.P. Daemen
gevormde knollen, goede knol-
vorm met voor de fritesindustrie
een grove sortering en weinig
knolgebreken (kringerigheid.
holle of bruine harten) zodat het
uitschotpercentage is
- geringe gevoeligheid voor door
was, stootblauw en rooibeschadi-
g'nê
- een goede bewaarbaarheid
- een goede kónsumptiekwaliteit
- geschiktheid voor verwerkende
industrie: hiermee samen hangen
o.a. voor frites, een niet te laag
drogestofgehalte, geringe ver
kleuring na voorbakken en een
niet te donkere bakkleur, voor
puree een vrij hoog drogestofge
halte en geen verkleuring na ko
ken en voor chips een vrij hoog
drogestofgehalte en een goede
bakkleur.
Bintje
Vergelijken we Bintje nu met dit
"ideale ras" dan valt een aantal
dingen op. Bintje schiet wat betreft
enkele eigenschappen die te maken
hebben met de teelt duidelijk tekort.
Dankzij een aangepaste teelttech
niek (met vaak hoge kosten aan ge
wasbeschermingsmiddelen) en de
grote ervaring met het ras heeft men
zich met Bintje echter goed weten te
redden. De gevoeligheid voor
schurft, Phytophthora, virusziekten
en doorwas blijft echter in sommige
jaren een probleem.-
Daarnaast doet het gemis aan resis
tentie tegen aardappelmoeheid zich
in veel gebieden gelden. In het zuid
westen speelt dit probleem weliswaar
(nog) niet, aangezien de aardappel
teelt hier, in vergelijking tot andere
teeltgebieden. niet zo intensief is.
Toch kunnen resistente rassen even
tuele problemen en kosten voor
ontsmetting op bedrijven met een
intensieve aardappelteelt in de toe
komst helpen voorkomen.
Een veel positieyer verhaal is te ver
tellen over de kwaliteit van Bintje.
Het ras heeft zeer veelzijdige ge
bruiksmogelijkheden; het is als kon-
sumptieaardappel gewild in binnen-
en buitenland, zeer geschikt voor in
dustriële verwerking tot voorgebak
ken frites en puree en in mindere
mate voor chips. Vooral deze veel
zijdigheid in afzetmogelijkheden
heeft bijgedragen tot de enorme ver
breiding van dit moment.
Nieuwe rassen
Wat de teelteigenschappen betreft is
het rassenassortiment voor binnen
landse konsumptie de laatste jaren
wel verbeterd. In de Rassenlijst zijn
rassen opgenomen met betere ziek-
tenresistenties (Santé, Hertha, Eba),
hogere opbrengsten (Rode Pipo,
Santé) en resistentie tegen aardap
pelmoeheid (Bildtstar. Hertha.
Santé). Ook zijn er wel rassen met
een goede tot zeer goede kónsump
tiekwaliteit (Resonant) maar hier
mee zit men meer op de markt die
traditioneel door Eigenheimer wordt
ingenomen. Van de vroege rassen
moeten nog genoemd worden Pre
mière. Gloria. Amazone en het dit
jaar opgenomen ras Fresco.
Het grote belang dat wordt toege
kend aan een goede geschiktheid
voor de verwerkende industrie heeft
ertoe geleid de door het RIVRO on
derzochte klonen al tijdens de voor
beproeving door het IBVL (Instituut
voor Bewaring en Verwerking van
Landbouwprodukten) onderzocht
worden op die geschiktheid. Uit dit
onderzoek zijn enkele rassen naar
voren gekomen die geschikt zijn voor
één of meer vormen van verwerking
(Hertha, Promesse en de vroege ras
sen Corine, Première en Ukama). De
reeds eerder genoemde veelzijdig
heid in gebruiksmogelijkheden van
Bintje is echter nog niet gevonden.
Men zoekt verder.
Tenslotte nog dit. Het is niet alleen
de teler maar ook in belangrijke mate
de handel, de verwerkende industrie
en de konsument die bepalen welke
aardappelrassen er in de praktijk ver
bouwd worden.
ing. M.V.P. Daemen
RIVRO, Wageningen
Het aardappelkweekbedrijf "Oosthofvan C. Meijer B.V. in Rilland
heeft op het ogenblik een eerste tast- en eetbaar resultaat van het vele
werk. Een nieuw ras is geselekteerd; de "Lady Rosetta". "Lady Roset
ta" een mooie rode, rond gevormde aardappel is dit jaar voor het eerst
officieel op de konsumptiemarkt geïntroduceerd. Nu nog in beperkte
hoeveelheid, maar wanneer het ras blijkt aan te slaan bij de konsument
volgend jaar ongetwijfeld in veel ruimere mate aanwezig.
"Lady Rosetta" is in 1977 ontstaan
uit een kruising tussen Cardinal en
(VTN)2 62-33-3. De laatste is een
verwante soort aan onze aardappel
afkomstig uit Zuid-Amerika.
De "Lady Rosetta" is een midden
vroege aardappel met een goede op
brengst. Het ras is resistent tegen
biotype A van aardappelmoeheid,
matig vatbaar voor phytopthora in
het loof en vrij weinig in de knol,
weinig tot zeer weinig vatbaar voor
Yn- en bladrol-virus.
Na enige jaren van beproevingen op
proefvelden in Rilland, Nagele,
Zeeuws-Vlaanderen en Frankrijk is
gebleken dat de "Lady Rosetta" een
aanwinst is voor het Nederlands
aardappel assortiment. Met ingang
van 1985 wordt een intensievere in
ternationale beproeving opgezet.
Het ras is drie jaar door de VAVI,
Vereniging van Aardappel Verwer
kende Industriën beproefd en heeft
daarbij hoge waarderingen behaald1.
"Lady Rosetta" heeft zeer goede
kookkwaliteiten. Ook voor de ver
werkende industrie, met name de
chips is deze aardappel een aantrek
kelijk produkt. De ervaringen van de
gebruikers tot nu toe zijn alle zeeT
goed.
J. Muijsers
C. Meijer b.v.
Kruiningen
In de jaren 1983-1984 is in de
voorlichting ekstra aandacht bes
teed aan de teelt van suikerbie
ten. Dit is o.a. gebeurd in de vorm
van regionale kijk- en praat
bijeenkomsten en door middel
van een artikelenserie in de vak
bladen.
In deze artikelenserie is veel in
formatie verwerkt. Het is wel eens
nuttig om deze informatie later
weer te kunnen opzoeken. Het
bewaren van krante-artikelen is
echter niet zo gemakkelijk.
Om u behulpzaam te zijn worden
de artikelen uit de serie "Suiker
bieten" gebundeld, zodat de in-
formatie steeds beschikbaar is.
Deze bundel is verkrijgbaar door
het storten van 5,- op rekening
nummer 3205.33.433 bij de Ra
bobank "Goes", ten name van
Fonds Zuidwest, Westsingel 58,
4461 DM Goes, met vermelding:
"bundel suikerbieten". Bet giro
nummer van de Rabobank Goes
is: 64539.
Vrijdag 18 januari 1985
3
