Rabo topman Wijffels: "Landbouw heeft zeker
nog talrijke ontwikkelingsmogelijkheden"
Perspektief zit in kwaliteitsverbetering
Diensten en instellingen ZLM met
kraampjes "op de markt"
De plaatsvervangend voorzitter van de Hoofddirektie van de Rabobank
drs. H.H.F. Wijffels heeft de boeren op de Algemene Ledenvergadering
van de ZLM vrijdag 7 december jl. in Etten-Leur een flinke hart onder
de riem gestoken. Met een optimistisch verhaal gaf de topman uit de
bankwereld o.m. aan dat de agrarische wereld zeker perspektief heeft
mits men zich sterk gaat konsentreren op het verbeteren van de kwali
teit van de produkten en de dienstverlening. Wel waarschuwde hij de
honderden aanwezige leden dat de landbouw net als andere sektoren in
de maatschappij wat de gegarandeerde inkomens aanspraken uit de EG
kas betreft minder zullen worden en dat de markt belangrijker gaat
worden.
De heer Wijffels zei op het terrein van de verbetering vande kwaliteit en
de gunstiger kosten/opbrengsten verhouding nog tal van mogelijkhe
den te zien. Hij noemde o.m. de nieuwe markten die nog voor ons open
liggen. Zo krijgt het ontwikkelingsbeleid in de landbouw van veel lan
den in de derde wereld in toenemende mate de aandacht van de diverse
regeringen.
"Met de goede naam die wij op land
bouwgebied in de wereld hebben moet
het mogelijk zijn om onze rol daarin
via leverantie van uitgangsmaterialen
nog verder te versterken".
Een andere mogelijkheid waar hij op
wees, is de ontwikkeling van nieuwe
afzetmarkten ook voor eindproduk-
ten van de Nederlandse land- en
tuinbouw.
"Wie kijkt naar de ontwikkeling van
de wereld-ekonomie ziet dat zich met
name in het verre oosten, maar mo
gelijk ook in Zuid-Amerika, in de
komende periode nieuwe koop
krachtige markten zullen ontwikke
len als gevolg van de sterke ekono-
mische groei die sommige landen
daar doormaken".
Optimaliseren bedrijfsvoering
Ook in het beheersen van de produk-
tiekosten zei de heer Wijffels belang
rijke mogelijkheden te zien om het
inkomen op peil te houden. Meer in
het algemeen zal in de komende pe
riode sterk de nadflik gelegd móeten
worden op het minimaliseren van de
produktiekosten.
Volgens hem zal een belangrijke rol
daarbij zijn weggelegd voor de toe
passing van nieuwe technologiën. In
eerste aanleg is daarvoor de toepas
sing van mikro-elektronika van be
lang. Op wat langere termijn zal ook
de toepassing van nieuwe vindingen i
uit de bio-technologie een rol van
betekenis gaan spelen. De mogelijk
heden voor toepassing van mikro-
elektronika liggen vooral op het ter
rein van verbetering van de bedrijfs
voering.
Biotechnologie
Naast de mikro-elektronika zal - zij
het op langere termijn - ook de bio
technologie een grote rol gaan spelen
in de verdere ontwikkeling van de
landbouw. "Wie zich oriënteert op
de thans nog theoretische mogelijk
heden welke zich op dit terrein aan
dienen, moet wel tot de konklusie
komen dat nog revolutionaire ont
wikkelingen voor de landbouw in het
verschiet liggen". De heer Wijffels
noemde o.m.:
- Verbetering van de bodem
vruchtbaarheid door toepassing
van mikro-organismen
- Rassenverbetering via genetische
manipulatie
- Het overbrengen van de stikstof-
bindende eigenschappen van
vlinderbloemigen op andere
planten
- Het in toenemende mate gebrui
ken van agrarische grondstoffen
in de chemische en pharmaceuti-
sche industrie
- Het sneller verbeteren van vee-
rassen via embryo-transplanta
tietechnieken
deel van zo'n 75%. Twintig jaar ge
leden lagen die verhoudingen nog
volledig anders zoals blijkt uit het
volgende overzicht: 1963 1982
familie 45 14
rabobank 25 75
andere banken 10 8
overigen 20 3
Het aandeel van de familiefinancie
ringen is zeer sterk teruggelopen, wat
in belangrijke mate is opgevangen
door financieringen via de Rabo-
banken. Daarnaast is de Rabo-fi-
nancieringsrol. toegenomen door het
geleidelijk aan kapitaalintensiever
worden van de land- en tuinbouw.
Het aanbrengen van ziekte-resis
tentie in planten en dieren
Het oplossen van de vervuilings-
problematiek in de intensieve
veehouderij via toepassing van
mikro-organismen en biosenso-
Het belang van deze ontwikkeling
komt onder meer tot uiting in het feit
dat een groot aantal zaadfirma's in
West-Europa en de Verenigde Staten
de laatste jaren is opgekocht door de
chemische industrie. In Nederland is
nog steeds een groot deel van de
verwerking van agrarische produk
ten via koöperaties in boerenhand.
De vraag rijst, zo stelde de Rabo-di-
rekteur, of op langere termijn niet
het gevaar dreigt van nieuwe afhan
kelijkheden van de landbouw ten
opzichte van de industrie. In de ne-
derlandse koöperatieve wereld be
schikt eigenlijk alleen AVEBE over
werkelijk geavanceerde kennis op
het terrein van de biotechnologie.
Het lijkt hem een belang voor de ge
hele nederlandse landbouw dat deze
mogelijke lijn naar de toekomst zo
goed mogelijk, wordt vastgehouden.
In het verlengde daarvan wees hij
ook op het groie belang van geavan
ceerd landbouwkundig onderzoek in
een komeqde periode. De klassieke
benadering van samenwerking tus
sen overheid en landbouwbedrijfs
leven zal ook hier weer zijn toepas
sing moeten vinden.
Konsolidatie
Afgezien van deze laatste mogelijk
wat futuristische beschouwingen
staat de nederlandse landbouw vol
gens Wijffels momenteel voor een
konsolidatie-fase. Om een aantal re
denen is er voor werkelijke produk-
tiegroei in de komende periode nau
welijks ruimte.
Vanuit haar innerlijke kracht zal de
landbouw volgens hem op wijzigin
gen moeten reageren.
*Als dat gebeurt zal deze sektor zijn
sterke positie weten te behouden. Hij
zei overtuigd te zijn dat dat kan en hij
verwacht ook dat het zal gebeuren.
De bank
Over de rol van de Rabobank in de
agrarische wereld, zei direkteur
Wijffels dat die in de financiering
van de land- en tuinbouw minder
overheersend dan nog wel eens
wordt aangenomen.
In de eerste plaats is er de belangrijke
rol die het eigen vermogen in de fi
nanciering van de landbouw speelt.
Afgezien van het verpachtersvermo
gen wordt Va van de vermogensbe
hoefte op die wijze gedekt. De pacht
is het tweede belangrijke financie
ringsinstrument, Pas op de derde
plaats komen de financieringen ver
strekt door de Rabobanken. Deze
vormen de belangrijkste verstrekkers
van vreemd vermogen aan de land
en tuinbouwbedrijven met een aan-
Drs. H.H.F. Wijffels: perspektief...
Bij de ingang van de zaal in het
verenigingsgebouw "de Nobe-
laer" gaven de diensten en instel
lingen van de ZLM in een leuk
aangekleed decor akte de presen
ce. Van de mogelij heid om ken
nis te maken met het werk en de
medewerkers van de diensten
werd door menigeen gebruik ge
maakt. Naast het doen van zaken
werd natuurlijk ook serieus en
vrijblijvend gediskussieerd over
zaken die boer en dienst na aan
het hart liggen zoals de proble
matiek van de bedrijfsovername,
de zware belastingendruk 'de
komputer', de automatisering
enz. enz.
De behoefte aan bancaire financie
ringen loopt overigens nogal uiteen
van de ene sektor binnen de land- en
tuinbouw tot de andere.
In de glastuinbouw bijvoorbeeld
wordt ongeveer de helft van de ver
mogensbehoefte gedekt door finan
ciering met vreemd vermogen. In de
akkerbouw daarentegen is de ekster-
ne financieringsbehoefte aanzienlijk
lager dan het gemiddelde. In het
zuidwestelijk kleigebied spelen onze
banken dan ook vaak niet primair
een financieringsrol voor de agrari
sche bedrijven, maar zijn het veeleer
instellingen waar de liquiditeiten van
de bedrijven worden ondergebracht.
Dat komt ook tot uiting in de liqui
diteitspositie van vele van onze ban
ken in deze regio. Vaak zijn daar
meer middelen aanwezig dan in het
eigen werkgebied kunnen worden
uitgezet.
Volgens Wijffels is ondanks de op
zich bescheiden rendementen op
verpacht land deze vorm van beleg
ging ook voor de verpachter niet
oninteressant.
Intern onderzoek geeft aan dat grond
door de jaren heen zelfs een van de
interessantste beleggingsvormen is
geweest. Niettemin zien we sinds het
midden van de jaren zestig een gelei
delijke terugloop van het pachtareaal
met jaarlijks zo'n 20 a 25.000 ha.
Het doorzetten van deze trend zou de
betekenis van de pacht als financie
ringsinstrument voor de land- en
tuinbouw kunnen aantasten. Het is
daarom een goed initiatief van het
KNLC om een kommissie aan het
werk te zetten die zich moet gaan
verdiepen in de toekomst van de
pacht. Desgevraagd hebben wij toe
gezegd daaraan onze medewerking te
verlenen.
Bedrijfsovername
De heer Wijffels maakte vervolgens
duidelijk dat het bij bedrijfsoverna
me om zeer aanzienlijke bedragen
gaat. Niet toevallig is dat de bed rij f-
sovernanieproblematiek met name
ook vanuit de agrarische jongere
norganisaties voortdurend met
kracht aan de orde wordt gesteld.
Vanuit de bank gezien, maar ook
vanuit de optiek van de individuele
opvolgende ondernemer is de over
name-problematiek vooral een ren-
tabiliteits probleem. Bij cle beslissing
over het al of niet verstrekken van
een financiering is het meest door
slaggevende kriterium uiteindelijk of
de verplichtingen die uit die finan
ciering voortvloeien in termen van
aflossingen en rentebetalingen, ook
zullen kunnen worden nagekomen
uit de opbrengsten die binnen het
bedrijf behaald worden. Is dat laatste
het geval dan is meestal ook de fi
nanciering wel te realiseren.
Binnen de bank beschikt men over
een paar instrumenten die de finan-
cieringsproblematiek bij overname
kunnen verlichten. Hij noemde in dit
verbAid met name de zeer lange fi
nancieringstermijnen die wordt ge
hanteerd voor het financieren van
grond. Daarvoor worden leningen
verstrekt op termijnen van 50 en
soms zelfs tot 70 jaar lang.
Daaruit vloeien zeer gespreide aflos
singsverplichtingen voor. Daarnaast
kent de Rabo nog de vrijstelling van
het betalen van afsluitprovisie in het
geval van bedrijfsovergang inklusief
overname van bestaande financie
ringen van vader op zoon of dochter.
Buitenlands bedrijf
Wijfleis maakte vervolgens duidelijk
dat buitenlandse vestigingen van de
Rabobank noodzakelijk zijn o.m.
omdat een zeer groot deel van de
ekonomische aktiviteiten in ons land
is gericht op afzet in het buitenland
of mede afhankelijk van importen
uit het buitenland.
Hij kondigde ook aan dat het dien
stenpakket gaat verbreden. Het gaat
daarbij om nieuwe vormen van
dienstverlening waarbij informatie
het produkt is.
"Dit neemt echter niet weg", zo
lichtte hij nader toe, "dat onze pri
maire taak ook in de komende pe
riode zal blijven liggen op het terrein
van de klassieke bankdiensten.
Ons beleid", zei hij tenslotte, "is erop
gericht om die primaire taak vanuit
onze koöperatieve filosofie zo goed
mogelijk te verrichten.'
Vrijdag 14 december 1984
13
