Braks maakt van
toekomstplannen
oud papier
Bestuur Landbouwschap wil
strakke kostenbeheersing
Gerrit an Wilma Rosèl terug naar "af
Te laat
V arkens
Toch afbouwen
Jaap v.d. Veen: "Internationale handel
dient in GATT te worden geregeld"
Nederlanders zijn over het algemeen niet voor één gat te vangen. De
Nederlandse boer vormt daarop geen' uitzondering. Is uitvoering van
het ene plannetje door wat voor reden dan ook niet mogelijk, dan snel
een ander gemaakt en uitgevoerd. De komst van de superheffing heeft,
nadat men van de eerste schrik en verontwaardiging bekomen was, een
overvloed aan inventiviteit losgemaakt. Veel van de plannen gingen in
de richting van vestiging danwel uitbreiding van een tak intensieve
veehouderij op het vroegere melkbedrijf. De Interimwet van Braks,
afgekondigd op 2 november j.l., zette voor vele een forse streep door de
rekening (beter gezegd: door de opbrengsten).
Gerrit en Wilma Rosèl, wonende te
Vorden, hebben de afgelopen
maanden wel zeer hardhandig ken
nis gemaakt met Braks en zijn leuke
plannetjes. Eerst moesten ze hun
plannen voor uitbreiding van de
koeienstapel in de kast leggen, in
middels ligt daar de tekening van de
varkensstapel (bijna) bovenop.
Hoewel ze beide van mening zijn dat
noch de melkoverproduktie noch de
meststoffenperikelen op deze wijze
door konden gaan, hebben ze voor
Braks geen goed woord over. "Uit
gaande van het feit, want dat is het,
dat er iets aan beide zaken gedaan
moest worden, had een regeling be
dacht moeten worden waarbij klei
nere, normale gezinsbedrijven in
ieder geval konden blijven bestaan,
terwijl de komst van enorme grote
dan wel mammoetbedrijven voor
eens en voor altijd onmogelijk zou
worden gemaakt. Zo werkt de rege
ling niet. Er wordt botweg gehakt,
volstrekt ongenuanceerd", verklaart
Gerrit Rosèl. Er is de afgelopen
maanden weinig plezier te beleven
geweest aan het boer zijn voor die
twee. Gerrit voelt zich machteloos en
teleurgesteld. Wilma kwaad en op
standig.
We zullen de geschiedenis van begin
af aan de revu laten passeren.
Opa Rosèl is begonnen met het, ty
pisch Achterhoekse boerenbedrijf
waarop melkkoeien, jongvee, var
kens, weiland en maisland voorkwa
men. Zijn zoon heeft het in dezelfde
trant voortgezet.
Gerrit komt uit een "meiden-gezin":
hij was de enige jongen. Het -boe
renbloed- stroomde bij alle kinderen
door de aderen. Zijn zussen zijn ge
trouwd met boeren, Gerrit is aan het
werk gegaan op zijn vaders' bedrijf.
Na Lagere en Middelbare Land
bouwschool is Gerrit thuisgekomen
op het bedrijf waar toen 14 koeien en
50 mestvarkens aanwezig waren.
Zijn vader was op dat moment al aan
het afbouwen, het bedrijf was te
klein voor twee inkomens. Gerrit
zette er een schuur voor 25 fokvar-
kens bij en ging met zijn vader een
winstdelingsregeling aan. Geleide
lijk groeide het aantal fokvarkens tot
40 en het aantal koeien tot 23. In
1978 trouwden Gerrit en Wilma. Zij
is de dochter van een zeer vooruit
strevende varkensfokker. De eerste
paar jaar heeft Wilma gewoon door
gewerkt bij de bank waar ze voor
haar trouwen werkzaam was. Met de
komst van Marieke, hun eerste
dochter is er het een en ander veran
derd. Niet alleen stopte Wilma met
werken, ook kwamen uitbreidings-
en verbeteringsplannen steeds vaker
boven drijven. Wilma: "Je ziet om je
heen bedrijven moderniseren en/of
een beetje uitbreiden. Ons bedrijf
heeft al jarenlang geen grote ver
bouwingen meer ondergaan. De
koeien staan nog op een grupstal,
gemolken wordt er met een melklei-
ding. Er moest heel hard gewerkt
worden voor een niet al te ruim loon.
Dat zet je aan het denken". Tege
lijkertijd kwam de mogelijkheid
meer grond dicht bij huis te krijgen.
Voorheen lag van de 15 ha, eenderde
op een afstand van 5 tot 10 kilometer.
Door koop en verkoop kon het huis-
12
perceel met ruim 1,5 ha worden uit
gebreid. Het leek perfekt: 45 melk
koeien, verzorgd door Gerrit, en 40
fokvarkens waar Wilma de zorg voor
zou kunnen dragen. Helaas bleek
Gerrits vader, waarmee inmiddels
een maatschap gesloten was, niet ge
porteerd voor méér koeien. Uit
eindelijk stemde hij toe in de bouw
Het niet kunnen bouwen van een
nieuwe stal betekent enerzijds ge
miste opbrengsten en anderzijds het
moeten doorboeren in een akkom-
modatie die eigenlijk verouderd is.
Teneinde toch iets te kunnen doen is
Gerrit over gegaan op koppeling van
veevoeder en melkkontrole. Het be
ter voederen heeft inderdaad geleid
tot een hogere melkproduktie. Bela
chelijk genoeg brengt dit meer nadeel
dan voordeel. In het eerste kwartaal
van '84 is al 10.000 liter melk meer
afgeleverd dan gemiddeld in de voor
gaande kwartalen.
Het heeft een paar maandjes ge
duurd voor ze in Vorden over de
schrik van de superheffing heen wa
ren. April '84 rapen Gerrit en Wilma,
Koeien niet optimaal gehuisvest.
van een stal, maar toen was het te
laat. Herfst '83 zat de superheffing al
in de lucht en Gerrit en Wilma kre
gen van de sociaal ekonomische
voorlichting het advies niet te bou
wen. Boosheid bij Wilma, verslagen
heid bij Gerrit.
De superheffing heeft zijn sporen achtergelaten in de begroting 1985
van het Landbouwschap. Door de vermindering van het aantal melk- en
kalfkoeien valt de opbrengst van de algemene heffing 1 miljoen lager
uit dan het geval zou zijn geweest zonder de Europese produktiebeper-
king. Nog hardere klappen vallen in de sfeer van de rundveeverbetering
en de gezondheidsdienst voor dieren. Voor de rundveeverbetering is
2,7 miljoen minder beschikbaar dan tot voor kort werd aangenomen.
De gezondheidszorg voor dieren schiet er als gevolg van de superheffing
1,4 miljoen bij in.
voerder ir. D. Luteijn stelde voor het
apparaat van het Landbouwschap
eens door een extern organisatiebu
reau door te laten lichten. Volgens de
andere bestuursleden kan dit echter
veel beter in eigen huis gebeuren. De
algemeen secretaris van het Land
bouwschap drs. M.L. de Heer zei
veel te zien in een suggestie van de
heer W. Meere (Voedingsbond
FNV) om per afdeling eens te in
ventariseren op welke manier het
werk efficiënter kan worden georga
niseerd. Hij sloot niet uit dat in het
kader daarvan ook een extern bu
reau om advies wordt gevraagd.
Het Dagelijks Bestuur van het
Landbouwschap heeft zijn uiterste
best gedaan om de tegenvallende
opbrengsten zo weinig mogelijk door
te laten werken in de heffing voor
1985. Op advies van de begrotings
commissie besloot men om evenals
in 1984 weer gebruik te maken van
de in de afgelopen jaren gevormde
begrotingsreserve. Een gelukkige
omstandigheid was verder dat uit het
te sterk gegroeide toeslagfonds voor
de pensioenen 10 miljoen kon
worden overgeheveld naar het eigen
vermogen van het Landbouwschap.
Gezamenlijk leiden deze maatrege
len ertoe dat de heffingsverhoging in
1985 beperkt kan blijven tot 1,5 pro
cent.
Kostenontwikkeling
Het bestuur van het Landbouwschap
staat unaniem op het standpunt dat
de kostenontwikkelingen de komen
dejaren zeer strak in de hand moeten
worden gehouden. KNLC-woord-
Huishoudboekje
Het huishoudboekje van het Land
bouwschap vermeldt voor volgend
jaar uitgaven van in totaal 28,3
miljoen. Daarbij zijn niet begrepen
de uitgaven voor het bestrijden van
dierziekten en voor praktijkonder
zoek, die tot de zogenaamde bijzon
dere diensten worden gerekend
waarvoor het geld rechtstreeks door
om niet! Teneinde ook voor de toe
komst een behoorlijke bestaansmo
gelijkheid te hebben zonder-dat het
bedrijf alle tijd van beide op zou
slokken, besloten ze het aantal fok
varkens te verdubbelen, dus tot 80.
De oude varkensstal zou verbouwd
worden en in plaats van 40 zouden er
20 fokvarkens ondergebracht wor
den.
De nieuwe stal zou aan 60 varkens
onderdak moeten bieden. De huis
vesting van de mestbiggen (per jaar
worden er 500 biggen afgemest) zou
hetzelfde blijven. Begin oktober
werd de bouwvergunning aange
vraagd, eind oktober werd hoewel de
uitslag van de aanvraag nog niet be
kend was, met de bouw begonnen.
Immers, de gemeente had informeel
"ja" gezegd, en het weer was gunstig.
Inmiddels is die bouwvergunning er
ook, de hinderwetvergunning is, cp
advies van de gemeente, na de
bouwvergunning aangevraagd.
Maar dan komt 2 november. Gerrit
is vol enthousiasme aan het metse
len. Wilma zit in Arnhem voor Jong
Gelre vrijwilligerswerk te doen.
Braks zegt: "Geen varkens meer", en
opeens lijkt alles nutteloos en uit
zichtloos. In eerste instantie zei de
meteen geraadpleegde sociaal eko
nomische voorlichtingsdienst, dat
men geen poot had om op te staan
daar de hinderwetvergunning nog
niet afgekomen was. Verdere na
vraag, de s.e.v. was er ook enigszins
door overdonderd, gaf een iets an
ders plaatje te zien. De gemeente zou
afgave van hinderwet- en bouwver
gunning volgens de normale proce
dure doen plaatsvinden. Dat blijkt
ook zo te zijn. Of Gerrit en Wilma
daar ook maar iets aan zullen heb
ben is maar de vraag.
De putten zijn gegraven, kosten
20.000,— (inkl. fundering). De in
richting voor de stal is besteld:
32.000,— Bouw- en hinderwetver
gunning zijn of komen in orde. Of de
nieuwe stal ooit voor het geplande
aantal varkens, 60 gebruikt zal mo
gen worden is de vraag. Helemaal
weggegooid geld is het natuurlijk
niet. Als er niet uitgebreid zal mogen
worden zullen de huidige 40 varkens
beter behuisd worden. Maar de in
vestering van de nieuwe stal (totaal
al gauw 80.000 gulden) zal niet snel
rendabel gemaakt kunnen worden.
Gerrit: "We hebben besloten de stal
toch af te bouwen. De putten waren
klaar, die kan je toch niet zo twee
jaar laten liggen. Bovendien had ik
de inrichting besteld en afspraken
gemaakt met de aannemer. We
stonden en staan eigenlijk voor het
blok".
Ongetwijfeld zullen er verspreid over
het land vele Gerrit's en Wilma's te
vinden zijn. Jonge boeren, innovatie
gericht, ondernemend en met hart voor
het boerenbedrijf. Superheffing en in
terimwet doen vele toekomstplannen
tot oud papier worden. Weet Braks
eigenlijk wel waar hij mee bezig is? Ik
denk van niet. Melkoverproduktie en
mestoverschotten: beide moeten de
wereld uit. Maar dan wel eerlijk en
rechtvaardig, en niet, zoals nu het ge
val is, met een bijl die botter is dan ooit
tevoren.
nog steeds popelend van vernieu-
wings- en uitbreidingsdrang, de
moed bij elkaar en maken plannen
voor de toekomst. Geen koeien erbij
dan, maar varkens. De resultaten van
de fokvarkens waren prima (gemid
deld 20 grootgebrachte biggen per
zeug per jaar), zowel Gerrit als Wil
ma hadden er plezier in; dus, waar-
CBTB-voorzitter Jaap van der Veen
heeft er woensdag namens de drie
centrale landbouworganisaties voor
gepleit om internationale handels
problemen voor landbouw- en in-
dustrieprodukten op te lossen in
GATT-verband. Hij deed dat in Ro
me tijdens het jaarlijks overleg van de
Europese boerenorganisatie COPA
met een landbouwvertegenwoordi-
ging van de Amerikaanse Kamer van
Koophandel.
V&n der Veen zei dat de behoefte aan
uitbreiding en verbetering van de
mogelijkheden om geschillen in
GATT-verband op te lossen recen
telijk nog eens is aangetoond voor
stalen buizen. Ook voor landbouw-
produkten is het van belang dat de
wereldmarkt door gezamenlijke in
spanning redelijke prijzen en groei
mogelijkheden oplevert. "Niemand
wordt er beter van als de wereld
markt voornamelijk wordt gebruikt
om landbouwoverschotten te dum
pen", aldus Van der Veen.
Hij herinnerde er in zijn toespraak
aan dat het landbouwcomité van de
GATT zojuist aanbevelingen heeft
gedaan over een vrijere handel in
landbouwprodukten. Volgens Van
der Veen houden die aanbevelingen
in dat landen die aan produktiebe-
heersing döen in de gelegenheid
worden gesteld te exporteren naar de
wereldmarkt. Voor de EG betekent
dat onder meer dat de beperkingen
voor de export van tarwe kunnen
worden opgeheven.
Van der Veen rekende de Ameri
kaanse landbouwvertegenwoordigers
nog eens voor dat de EG veruit de
beste afnemer is van Amerikaanse
landbouwprodukten. Daartegenover
staat een relatief geringe import van
landbouwprodukten uit de EG. Zelfs
de sterk gestegen koopkracht van de
dollar heeft daar onvoldoende veran
dering in gebracht. Van der Veen
schreef dat volledig op rekening van
het door de Verenigde Staten gehan
teerde stelsel van importquota, hef
fingen en andere importbelemmerin
gen.
ir. Luteijn: doorlichten
boeren en tuinders bijeen wordt ge
bracht via bestemmingsheffingen en
opcenten. Van de gewone uitgaven
van 28,3 miljoen is 19 miljoen
bestemd voor secretariaatskosten en
2,2 miljoen voor vergaderkosten
van de diverse organen en commis
sies. Een groot aantal organisaties
kan ook in 1985 weer rekenen op een
subsidie van het Landbouwschap.
Naar de Stichting Public Relations
Land- en Tuinbouw gaat
700.000,— naar het Landbouw-
Economisch Instituut 200.000,—
naar de Flevohof 100.000,— Klei
nere bedragen zijn bestemd voor de
Stichting Technisch. Landbouwjon-
gerenwerk, de Europese Beweging in
Nederland, de Stichting "Bos en
Hout" en het Ceruttifonds, waaruit
de leerstoel agrarisch recht aan de
Universiteit van Nijmegen wordt ge
financierd.
Uitgaan
Via de zogenaamde bijzondere
diensten verwacht het Landbouw
schap volgend jaar onder meer 3C
miljoen uit te geven voor dierziek-
tenbestrijding, 23 miljoen voor de
rundveeverbetering, inclusief de au
tomatiseringswerkzaamheden en de
melkcontrole door het Nederlands
Rundvee Syndicaat, 2,2 miljoen
voor de afzetbevordering van poot-
aardappelen, 600.000,— voor de
Denarkas in Rijswijk en 200.000,—
voor het bevorderen van veiligheid,
gezondheid en welzijn op agrarische
bedrijven.
In de begroting, waarmee het bestuur
van het Landbouwschap afgelopen
woensdag akkoord ging, is tenslotte
in totaal 3,5 miljoen extra opgeno
men voor de medefinanciering, van
het agrarisch praktijkonderzoek door
boeren en tuinders. Op grond van af
spraken tussen het Landbouwschap
en de overheid zal dit bedrag tot 1988
geleidelijk toenemen tot ruim 10
miljoen per jaar.
Vrijdag 7 december 1984
