Akkerbouwvoorlichting: Ekstra aandacht voor kleine gewas
sen, bedrijfsekonomie, bodemverdichtingen bedrijfshygiëne
Op kontrole en certificering
pootaardappelen kan niet worden
toegegeven
Verbruik van
voedingsmiddelen in
Nederland
Export pootaardappelen loopt goed
Van het (nieuwe) Konsulentschap
voor Akkerbouw en Tuinbouw
(CAT) te Goes ontvingen we het
programma 1984/85.
De volgende onderwerpen worden
behandeld:
- doel en werkwijze van het kon
sulentschap
- voorlichtingsmethoden
- terugblik op het seizoen 1983/84
- situatie per bedrijfstak
- programma 1984-1985 voor ak
kerbouw en fruitteelt
In dit artikel willen we speciaal in
gaan op de voorgenomen aktiviteiten
op akkerbouwgebied.
Kleine gewassen
Nadat de laatste jaren akties waren
gevoerd die waren gericht op aard
appelen en suikerbieten, ligt het nu
in de bedoeling speciaal aandacht te
schenken aan een aantal "kleine"
gewassen.
Dat zal gebeuren via kijk- en praat
bijeenkomsten, lezingen, een artike
lenserie waarvan u elders in dit blad
het eerste aantreft en een brochure.
Bedrijfsekonomie
Een zeer belangrijk onderwerp,
waarvan we de omschrijving inte
graal overnemen:
De huidige en de toekomstige be
drijfsvoering vraagt van de boer een
goede basiskennis op technisch-eko-
nomisch gebied. Aan optimalisering
van de teelt van akkerbouwgewassen
is de laatste jaren en wordt nog veel
aandacht besteed.
In toenemende mate wordt de be
hoefte gevoeld om daarbij ook de fi
nanciële kant in beschouwing te ne
men. Vanuit de technisch-ekonomi-
sche relatie per gewas groeit de be
hoefte aan een aktueel overzicht van
het bedrijf in zijn geheel (opbreng
sten, toegerekende en niet-toegere-
kende kosten en arbeidsinkomen).
Op dit moment ontbreekt het aan
een eenvoudige en efficiënte metho
de van gewas- en bedrijfsregistratie
om kort na de produktieperiode een
overzicht met kengetallen te kunnen
maken.
Om de planning voor het nieuwe
produktieseizoen goed te kunnen
uitvoeren, is het nodig om over re
cente bedrijfsekonomische cijfers te
beschikken. Veel ondernemers in de
akkerbouw hebben nu te weinig in
zicht en vaardigheid in het hanteren
van deze bedrijfsgegevens, om deze
systematisch te kunnen gebruiken bij
het nemen van beslissingen over in
vesteringen en uitbouw van de be-
drijfsopzet. Om in deze situatie ver
betering te brengen, zal het nodig
zijn om enerzijds de gebruikte bere
keningsmethoden te vereenvoudigen
en beter hanteerbaar te maken voor
direkt gebruik op de bedrijven. An
derzijds zal er aan gewerkt moeten
worden om meer kennis en vaardig
heid aan te brengen. Eén en ander
dringt te meer, omdat ook op de ak
kerbouwbedrijven het gebruik van
komputers zal toenemen. In de ko
mende jaren zal deze materie één
van de prioriteiten in de akker
bouwvoorlichting moeten zijn.
Het volgende staat momenteel op het
programma:
a. In samenwerking met de Ac
countantsunie van de Z.L.M. en
het PAGV lopen op enkele
plaatsen proefobjekten om te ko
men tot een bruikbare en uit
voerbare methode van gewas- en
bedrijfsregistratie.
b. Voor 1985-1986 staat op het pro
gramma van de Zuidwestelijke
akkerbouwkonsulentschappen
het verbeteren van bedrijfseko-
nomisch inzicht. Hierbij zal er
van worden uitgegaan, dat velen
de kengetallen uit de bedrijfse
konomie wel kennen, maar niet
het inzicht en het vermogen heb
ben om deze systematisch te
hanteren. De voorlichting zal er
dus op gericht moeten zijn om het
juiste hanteren te bevorderen.
Hiervoor zullen voorlichtings
methoden gebruikt moeten wor
den waarin oefenen met de stof
opgenomen is. Dit laatste kan
echter alleen goed in kleine groe
pen. Om toch voldoende perso
nen in een seizoen tekunnen be
reiken, wordt gezocht naar een
voorlichtingsmethode, waarbij én
in kleine groepjes gewerkt kan
worden én per jaar een groot
aantal personen bereikt kan wor
den. Hiervoor worden in het sei
zoen 1984-1985 op twee plaatsen
n.l. West Zuid-Beveland en Oost
Zeeuws-Vlaanderen, bijeenkom
sten belegd, waarbij geëksperi-
menteerd zal worden met een
methode, waarbij in kleine
groepjes 8 personen) de leer
stof verwerkt wordt en in grotere
bijeenkomsten het geleerde na
besproken wordt. Dit vraagt een
zeer goede voorbereiding. Af-
Certificering
Met certificeren bedoelen we de
partij pootaardappelen van een cer
tificaat voorzien, van een bewijsstuk,
dat de partij voldoet aan ras, klasse,
maat, gewicht met de daarvoor gel
dende eisen. Voor de pootaardap-
pelteler betekent dat de bekroning
van z'n werk van een jaar arbeid,
voor de gebruiker betekent dat een
grote mate van zekerheid bij de start
van zijn gewas.
Vroeger spraken we van plomberen,
het aanbrengen van een verzegeling
via een loodje, een plombe, aan de
zak of krat.
Dat kan men zich nu bijna niet meer
voorstellen; eerst de zakken van 50
kg in rijen klaarzetten in afwachting
op de komst van de keurmeester.
Slechts wanneer alles in orde was
kon worden begonnen om een certi
ficaat in de zakken te doen; de zak
ken vervolgens met de hand dicht te
naaien en tegelijkertijd van een label
te voorzien, waarop dezelfde gege
vens over de partij als op het certifi
caat in de zak. Daarna kon dan de
keurmeester het loodje aanbrengen.
En als de pootaardappelen naar tro
pische gebieden of naar gebieden
met een lange zeereis moesten wor
den getransporteerd moesten de
zakken worden geleegd in kratten;
een groot aantal handelingen dus!
Door de praktijk werd aan 2 kanten
getrokken om het tijdrovende (dege
lijke!!!) systeem te vereenvoudigen.
In de eerste plaats om het tijdroven
de dichtnaaien van de zakken met de
hand te vervangen door het machi
naal naaien met een zgn. doornaai-
certificaat. Bij deze methode die
vandaag nog algemeen wordt toege
past wordt geen bewijsstuk meer in
de zak gedaan, terwijl het aanbren
gen van een loodje ook is komen te
vervallen. In de tweede plaats is en
hankelijk van de ervaringen hier
mee zal in 1985 - 1986 dit onder
werp in de gehele provincie aan
de orde gesteld worden.
Tot zover de toelichting op het on
derwerp "bedrijfsekonomie". Een
aanloop naar de bedrijfskomputer?
Bodemverdichtingen
Het verbouwen van meer intensieve
gewassen en de toegenomen mecha
nisatie veroorzaken een zwaardere
belasting van de grond. Er is met
name meer kans op verdichtingen in
de laag onder de bouwvoor.
Er is de laatste jaren o.a. door het
Stiboka uitvoerig onderzoek verricht
naar het vóórkomen, de oorzaken en
de gevolgen van bodemverdichtin
gen. Gesteund door de resultaten
hiervan zal in de voorlichting ekstra
aandacht besteed worden aan:
a. Het beperken van verdichtingen.
b. Het vermeerderen van het inzicht
wordt door de praktijk aan alle kan
ten getrokken om steeds meer in
ópen zakken of in bulk te mogen af
leveren.
Het doornaaicertificaat
In een enkel geval worden in de
praktijk nog partijen pootaardappe
len met de hand dichtgenaaid en dan
door de keurmeester van een loodje
voorzien. Maar in overgrote mate
wordt van de elektrische zakken-
naaimachine gebruik gemaakt. Zo
dra de zak onder de sorteermachine
vandaan komt kan dichtgenaaid en
gestapeld worden, meestal direkt op
de pallet. Dat betekent, dat niet meer
de keurmeester de laatste handeling
verricht, maar de boer, de teler, of de
handelaar! Daarmee is aan de ene
kant een enorme vereenvoudiging
bereikt, maar aan de andere kant is
de kontrole moeilijker geworden. Er
wordt daarmee een extra stuk ver
trouwen, verantwoordelijkheid, ge
legd op de schouders van de sorteer
ders. In algemene zin wordt dat ook
waargemaakt, 't Blijft echter wel
noodzakelijk dat de keurmeesters
voldoende tijd overhouden om een
intensieve kontrole te kunnen blijven
uitoefenen. Globaler werken zoals
de Overheid in z'n bezuinigingen
beoogt, zou een slechte zaak zijn!!
Tenslotte zijn wij boeren ook maar
mensen!!
Buiktransport
Buiktransport wordt voor het bin
nenlands gebied steeds meer toege
past. Immers, dóór de krapper wor
dende arbeid wordt het voor de afle
verende teler steeds aantrekkelijker,
steeds wenselijker om een stuk
handwerk achterwege te laten. Dat
zelfde geldt overigens ook voor de
in de situatie om de mate van
verdichting te kunnen beoorde
len. Omdat er bij bodemverdich
tingen grote onderlinge verschil
len optreden, moet elk geval op
zichzelf bekeken worden,
c. De mogelijkheden om schade
lijke verdichtingen op te heffen.
De resultaten van het meest recente
onderzoek zullen in een brochure
worden samengevat.
In dit verband vraagt ook het werken
met spitmachines de nodige begelei
ding. In de herfst van 1984 zal in
Zeeland een landelijke demonstratie
met spitmachines worden georgani
seerd.
Bedrijfshygiëne
De "gezondheid" van het akker
bouwbedrijf wordt bedreigd door
diverse belagers, zowel van binnen
als van buiten het bedrijf. In het
verleden waren dit vooral onkruid-
konsumptieteler, of fabriëksteler die
graag van het gesjouw met zakken
afwil.
't Is begonnen met de "overbuur
man"! Aan de ene kant van de weg
bv. 200 zakken dichtnaaien en certi
ficeren; aan de andere kant van de
weg de zakken weer losmaken en de
certificaten weer verzamelen als even
zovele bewijsstukken.
En die "overbuurman" is steeds ver
der weg komen te wonen. Zo bestaat
het vandaag dat pootaardappelen
los, in bulk, van b.v. Friesland of
Groningen naar Zeeuws-Vlaanderen
gaan. En van de NAK en Keurings
diensten wordt verwacht dat handel
en ontvanger partijen krijgen van
juiste herkomst en afgesproken kwa
liteiten. Vandaar dat naast het gelei
de-biljet voor ongesorteerde partijen
is ingevoerd het partij-dokument
voor gesorteerde partijen met beper
kingen en uitzonderingen.
En zo is ook te verwachten dat te
eniger tijd ook buiktransport over de
grenzen, doch binnen de EEG mo
gelijk wordt. Een aanzet wordt in dit
lopende seizoen reeds gegeven met
het "certificeren" van zgn. "tons-kis-
ten", ook voor het buitenland.
Voor op- en aanmerkingen over keu
ringssystemen lenen zich de dis-
triktsvergaderingen van de Keurings
zaden (wilde haver e.d.), die met
oogstmachines werden aangevoerd.
Tegenwoordig gaat het o.a. om:
- onkruidzaad in vermeerderings
materiaal
- schadelijke onkruiden, zoals
knolcyperus
- bodemgebonden ziekten, zoals
rhizomanie bij suikerbieten en
bakterieziekten bij aardappelen.
Besmetting vindt vooral plaats door
middel van het overbrengen van
grond met machines.
Over dit onderwerp zal een brochure
worden samengesteld, die uitgege
ven wordt in de serie "Aktualitei-
ten". Hierin zal aangegeven worden
om welke verschijnselen het gaat,
hoe ze te herkennen zijn en wat er in
bedrijfsverband aan gedaan kan
worden.
diensten bij uitstek. Men kan zich
ook altijd melden bij de Gewestelijke
Diensten of via de landbouworgani
saties.
De NAK in Ede voert een voortva
rend beleid in o.a. wijze van werken.
Alleen op kontrole en kontrole-mo-
gelijkheden kan nauwelijks worden
toegegeven. Naast de telers in Ne
derland is daar de grote groep van
gebruikers over de hele wereld te
verspreid en die moeten vertrouwen
kunnen blijven stellen in NAK-ge-
keurd pootgoed.
A. Vermeer
In de onlangs verschenen publi-
katie "landbouwcijfers 1984" van
het Landbouw Ekonomisch In
stituut (LEI), blijkt dat de Ne
derlander gemiddeld in
1981/1982 ruim 278 kg plantaar
dige produkten, ruim 150 kg
melk- en zuivelprodukten (exkl.
boter), bijna 28 kg eetbare oliën
en vetten, ruim 76 kg vlees (inkl.
pluimvee), ruim 200 eieren, ruim
12 kg vis, bijna 82 liter bier, 14
liter wijn en 65 liter frisdrank, per
jaar konsumeerde.
De verhouding in de hoeveelheid
gekonsumeerd rundvlees ten op
zichte van varkensvlees daalde
van ca. 3:4 in 1950 tot ca. 1:2 in
1982. De konsumptie van overig
vlees bleef vrij konstant in de
loop der tijd. Die van pluimvee
vlees nam snel toe.
De export van pootaardappelen is deze herfst voortvarend op gang
gekomen. Het exportcijfer per 31 oktober is het hoogste van de afge
lopen 5 jaren. Voor het binnenland komt de handel en aflevering wat
trager op gang, mede door de late en zeer moeilijke oogstomstandig-
heden bij de konsumptie-aardappelteler.
Hier en daar is enige diskussie ontstaan over de wijze van certificeren!
De NAK en Keuringsdiensten hebben de laatste jaren al heel wat
aanpassingen gedaan en ingehaakt op praktijkomstandigheden. Er zijn
echter in deze ook grenzen! De afnemer van ons pootgoed moet z'n
vertrouwen kunnen blijven houden in het kontrolesysteem en het re
sultaat daarvan.
De teler blijft daarbij een belangrijke vertrouwensrol vervullen.
In plaats van zakken wordt in toenemende mate gebruik gemaakt van buik
transport
Vrijdag 23 november 1984
7
