De Nederlandse fruitteelt is op de goede weg
Prijsverloop tot nu toe bevredigend
Vorig jaar was er in de EEG een vrij kleine appeloogst en een vrij hoge
pere-produktie. Daarom werden hoge appelprijzen verwacht en wat
lagere noteringen voor de peren. Zoals men weet vielen uiteindelijk de
pereprijzen mee en de appelprijzen iets tegen. Vooral de Golden Deli
cious stond in het voorjaar flink onder de druk.
Dit jaar lijkt alles precies omgekeerd te verlcpen. Nu een vrij kleine
pere-oogst en een vrij grote appeloogst. Een gezien deze feiten tot nu
toe meevallende appelprijzen en pereprijzen die iets lager zijn dan werd
verwacht.
Maar alles bij elkaar kan worden gesteld dat de fruitprijzen een bevre
digend beeld te zien geven. Niet alleen de laatste seizoenen, maar al
vanaf 1980. De Nederlandse fruitteelt heeft zich duidelijk hersteld van
een diepe inzinking. De balans is naar de goede kant doorgeslagen. Er
is weer vertrouwen in de toekomst.
Suksesvolle verjonging
De omslag is nog onverwacht snel tot
stand gekomen. In de jaren 1978 en
1979 verdween nog ca. 20% van de
Nederlandse appel produktie in de
interventie, terwijl de resterende 80%
tegen afbraakprijzen werd verkocht.
In de hele EEG was het percentage
doordraai slechts 5%, dus Nederland
zat (met België) in de hoek waar de
zwaarste slagen vielen. En dan op
eens vanaf 1980 een abrupte omme
keer, zelfs zonder inzinkingen bij
grote oogsten. Zo'n gunstig verloop
had zelfs de grootste optimist niet
durven voorspellen.
Terugkijkend springen er drie pun
ten naar voren.
Ten eerste: Nederland had een forse
achterstand bij de presentatie en die
werd grotendeels ingehaald, o.a. via
eenmalig fust, kistkaarten, e.d.
Ten tweede: er kwamen nieuwe ras
sen naar voren die een welkome
aanvulling van het sortiment bleken
te zijn. Het aanbod was door de
overvloed van Golden Delicious te
smal geworden en de konsument
wou wel eens iets anders. De Neder
landse telers hebben sneller op de
nieuwe mode gereageerd dan de
kollega's in de meeste andere EEG-
lidstaten en daar vaart men nu wel
bij.
Ten derde: er werd in Nederland
drastischer verjongd dan elders. Dat
werd gestimuleerd door de hoge
prijzen die de nieuwe rassen op
brachten. De moderne intensieve
plantsystemen zorgen voor hoge op
brengsten per ha, een lagere kostprijs
en prima kwaliteit. En vooral kwali
teit is een sterk wapen in de konkur-
rentiestrijd.
Dat is alles voorbij. Frankrijk is snel
afgezakt en doordat de verjonging
stagneert zal dit land waarschijnlijk
nog dieper wegzakken.
In West-Duitsland wordt wel veel
fruit geteeld, doch het areaal moder
ne bedrijven is beperkt. Hierin komt
weinig verandering. De behoefte aan
importfruit van goede kwaliteit
wordt daarom zeker niet kleiner.
In Italië is men wel aktief, o.a. wat
verjonging en aanpassing van het
sortiment betreft. Het lijkt dat de
konkurrentiekracht toeneemt.
Over het geheel bezien hebben de
Nederlandse fruittelers de mogelijk
heden die de moderne fruitteelt biedt
het beste benut. En daarom is hun
positie, die in 1978-1979 nog ekstra
zwak was, thans zodanig versterkt
dat ze bij de top behoren.
Volledigheidshalve: dat alles mag
niet leiden tot zelfgenoegzaamheid.
Vooral wat de afzet betreft (presen
tatie van het aanbod) zijn er nog
kansen voor verdere verbetering.
Denk b.v. aan verpakken in lagen,
aan kleinverpakking op schaaltjes,
zoals dat o.a. in bepaalde buiten
landse grootwinkelbedrijven wordt
gevraagd, enz. Wat Zeeland betreft
kan nog de wenselijkheid van aan-
bodkonsentratie worden genoemd,
maar dat punt is zoals ieder weet in
studie.
Herwaardering van het appelsorti
ment
Het appelsortiment is zodanig in be
weging, dat vrijwel elk jaar een her
waardering plaatsvindt.
Bij de vroege rassen lijkt het of de
Vista Bella dit jaar een doorbraak
De Conference staat bij de peren op eenzame hoogte.
Konkurrentiepositie versterkt
Van groot belang is uiteraard ook de
situatie in de belangrijkste andere
fruitproducerende landen. Daarmee
hebben we vooral te maken met
Frankrijk, West-Duitsland en Italië.
Frankrijk heeft een aantal jaren een
hoofdrol gespeeld door een zeer
snelle en sterke uitbreiding van het
areaal en van de eksport. Door een
doelmatige aanpak kreeg men met
het zeer goede fruit van de jonge be
drijven een flink deel van de eks-
portmarkt in handen. In ons eigen
land b.v. was er een massale door
draai van Golden, terwijl de Franse
appels tegen een relatief gunstige
prijs werd verkocht.
10
beleefde, al zal de aanplant geên al te
grote vormen aannemen. De Benoni
blijft een prima appel, maar lijkt
over zijn hoogtepunt heen. Ook de
James Grieve hoort langzamerhand
niet meer tot de echte toppers, mede
omdat door de jodiumtest de aan-
voerperiode wordt verkort. De Sum-
merred blijft populair, mede door de
vroege en hoge produktie, maar het
zal oppassen zijn om de markt niet te
overvoeren. Want bij alles zal men
steeds voor ogen moeten houden dat
de eksportvraag naar zomerappels
niet groot is.
Bij de wat latere appels heeft Alk-
mene dit jaar een goede beurt ge
maakt. Wellicht wordt het ras min of
meer gezien als een vroege Cox's.
Druppelbevloeiïng maakt opgang.
De Golden Delicious blijft een plaats in het appelsortiment waard.
Daarentegen is de Odin op de rang
lijst gedaald. De prijs viel tegen. Een
paar jaar geleden werd aanplant nog
aanbevolen. Nu lijkt voorbehoud
geboden. Is de konsumptieperiode
("uitstaltijd") te veel aan te korte
kant?
De Cox's Orange blijft behept met
allerlei problemen en die kwamen in
het afgelopen seizoen weer sterk
naar voren. Er zijn echter bedrijven
waar die problemen slechts een be
perkte rol spelen en dan zit men goed
met dit ras. De Cox's zal door zijn
smaak waarschijnlijk nog diverse
andere appelrassen overleven. Voor
zeer veel konsumenten blijft de
Cox's een begrip voor 't allerlekker
ste. We kunnen daar moeiteloos mee
instemmen.
Elstar favoriet
Als overgang naar de bewaarappels
zijn allereerst Karmijn en daarna
Elstar naar voren gekomen. De Kar
mijn wordt zeer uiteenlopend
beoordeeld. Sommigen zijn er zeer
tevreden over, anderen hebben er
geen goed woord voor over. Misjaren
door mislukte vrucht, zetting en
slechte bewaarresultaten zijn de
hoofdklachten van degenen die te
leurgesteld zijn. Daartegenover wij
zen de tevredenen op hoge opbreng
sten en (soms) bevredigende prijzen.
We hebben overigens de indruk dat
de Karmijn boven de grote rivieren
beter tot zijn recht komt dan in Zee
land.
De Elstar is een snel rijzende ster.
Aan de vraag naar plantmateriaal
kan nauwelijks worden voldaan.
Naar verluidt is er ook vanuit het
buitenland veel vraag naar jonge
bomen van het ras. De appel ver
koopt zichzelf: mooi en lekker, goed
van vorm en grootte. In Zeeland is de
aanplant wat later op volle toeren
gekomen dan in de meer noordelijke
centra in ons land. Men gaf meer de
voorkeur aan Jonagold. Maar nu
lijkt de vraag naar Elstar minstens
gelijk aan de vraag naar Jonagold.
Jonagold had het weer tegen
Bij de late appels gaat het om de
"oudgedienden" Golden Delicious,
Winston en Goudreinette en de
nieuwelingen Jonagold en Gloster.
De Winston zakt geleidelijk weg.
Goudreinette blijft wel populair,
maar bij grote oogsten is de prijs te
laag en bij kleine oogsten vallen de
geldelijke uitkomsten ook tegen.
Nieuwe aanplant is daarom niet
aantrekkelijk. De Golden blijft' een
plaats in het sortiment waard van-
het fruit. Vandaar dat er ook bij El
star veel klachten waren. De kleuring
wordt bevorderd.door grote verschil
len tussen dag- en nachttemperatuur,
dus b.v. overdag bij een lekker zon
netje 18-20 graden en 's nachts bij
maanlicht (onbewolkte lucht) afkoe
ling tot 5-6 graden. Maar dit najaar
was wekenlang het verschil tussen
dag en nacht maar 2-3 graden. Dat
was vooral nadelig voor de Jonagold.
Eind oktober was er vaak nog een
flinke percentage ongekleurde ap
pels. En geheel groene appels mogen
zelfs niet voor verse konsumptie
worden geveild en moeten dus vol
gens de geldende voorschriften in de
kroet als industriefruit.
Door vaak door te plukken (b.v. 4
maal) en daarbij steeds alle appels
met een redelijk blosje te oogsten, is
het meestal gelukt de degradatie tot
industriefruit te ontlopen. Vaak door
pas in november de laatste appels
binnen te halen. Die hadden op de
boom al een vettige schil en waren
niet lang houdbaar, maar er zaten
wat licht-rode streepjes op en daar
ging het om.
Kleur vraagt alle aandacht
Nogmaals: het weer was abnormaal
ongunstig voor de kleuring. Vorige
jaren verliep alles beter. Maar toch
waren er toen ook veel klachten. Als
we dan ook toegeven dat een vrij
groot percentage van de vruchten te
groot is, lijkt de konklusie gewettigd
dat de Jonagold wat smaak en pro
duktie betreft, weliswaar zeer goede
eigenschappen heeft, maar dat de
nadelige eigenschappen ook niet ge
ring zijn. Te hopen is dat niet name
voor het kleurprobleem oplossingen
worden gevonden, b.v. door rode
mutanten op bepaalde teeltmaatre
gelen. De Jonagold verdient het dat
hieraan ekstra aandacht wordt bes
teed, want de gekleurde vruchten
van het ras vinden gretig aftrek bij de
konsument.
Dat kan niet gezegd worden van de
Gloster. Ook dat ras is zeer produk-
tief, de vruchten komen vrij vlot op
kleur en de bewaarbaarhéid is goed,
afgezien van neiging tot glazigheid in
beschimmeld klokhuis. De smaak is
echter omstreden en daardoor blijft
de prijs (voorlopig?) achter bij b.v.
Jonagold en Elstar. De aanplant is
Vooral dankzij de ruilverkaveling kwamen er te Kapelle en omgeving veel mooie,
moderne bedrijven.
wege zijn betrouwbare produktie en
voortreffelijke bewaareigenschap-
pen. Maar het aanbod blijft vooral
internationaal gezien erg groot,
vooral van Frankrijk en wellicht in
de nabije toekomst ook uit Spanje.
Dat houdt de prijs voorlopig onder
druk.
Over de Jonagold kan men héél veel
schrijven, maar inmiddels weet
iedereen dat vooral de kleur toch wel
een zwak punt is. Dit najaar is dat
ekstra duidelijk tot uiting gekomen.
Daarbij moet er dan wel rekening
mee worden gehouden dat de weers
omstandigheden abnormaal on
gunstig waren voor het kleuren van
dan ook niet omvangrijk.
Bij nieuwe aanplant zullen bij de
huidige stand van zaken de Elstar en
Jonagold toonaangevend blijven.
Terecht mag men er van uitgaan dat
onder normale omstandigheden de
problemen met de kleur aanzienlijk
kleiner zullen zijn dan dit najaar.
Conference - Golden van de pere
teelt?
Bij de peren blijft de Conference op
eenzame hoogte staan. Toch is vol
gens sommige deskundigen de hemel
niet zo onbewolkt als tot nu toe
steeds werd aangenomen. In Italië
wordt massaal Conference geplant.
Vrijdag 23 november 1984
