Z.L.M.-reizigers op bezoek bij
familie J.A. Hamelink in Schotland
Dit jaar is voor het eerst de agra
rische studiereis voor Z.L.M.-le
den georganiseerd door de
"Agrarische Studiereizen" te
Arnhem, een organisatie waarin
nu ook de Z.L.M. participeert.
Van 12 t/m 21 juni is een groep
van bijna 40 Z.L.M.-leden naar
Schotland geweest. Het was een
trekreis met overnachting in pri
ma hotels. In de hoofdstad Edin
burgh werd overnacht met over
dag ekskursies in de stad en de
omgeving. De rest werd van hotel
naar hotel gereisd met tussentijds
bezichtiging van diverse beziens
waardigheden door een groot
deel van Schotland. De reisleider,
SEV-er P. Tigchelaar, heeft er
een verslag van gemaakt.
De heer J.AHamelink moet zijn jasje even dichtknopen vindt zijn vrouw. De
deelnemers aan de ekskursie klimmen op de wagen voor een rondrit over het
bedrijf
De hoofdstad Edinburgh, 500.000
inwoners, ligt in het lagere en voor
Schotse begrippen vrij vlakke mid
dengedeelte aan de Noordzee. Naast
natuurgebieden en bosbouw is er in
deze omgeving vrij veel landbouw
met als voornaamste takken akker
bouw (granen) en vleesveehouderij
(rundvee en schapen) en daarnaast
in veel mindere mate melkveehou
derij en tuinbouw. Veel bedrijven
zijn gemengd, de kombinatie vee en
bouwland komt veel voor. Gemeng
de bedrijven met hoge graad van
zelfvoorziening maakt de bedrijven
wat minder kwetsbaar van aan- en
verkoopprijzen. De omvang van de
meeste bedrijven is zodanig groot,
dat men zich goed in kan spannen
voor 2 of 3 produktietakken.
besproken en vergeleken. Na de
rondleiding was er koffie of thee en
volop benutte gelegenheid om te
praten.
De taal gaf eerst voor de ouders wat
problemen. De familie heeft het
goed naar de zin in Schotland. Ze
hebben goed kontakt met de omge
ving, organisaties en verenigings
leven; een goed klimaat voor wonen
en werken en de grote stad met
voorzieningen is in de buurt.
Het echtpaar Hamelink zegt door
hun afkomst en familiebetrekkingen
prijs te stellen op kontakt met en
nieuws uit Nederland speciaal Zee
land en bezoeken als deze prachtig te
vinden waarbij veel ervaringen uit
gewisseld worden.
Bedrijf Noble House Farm
De oppervlakte is 280 ha waarvan 80
ha als bouwland en 200 ha als gras
land in gebruik. Het ligt aaneenge
sloten aan de openbare weg. Voor
hun bedrijfsvoering zijn er ruime
doelmatige bedrijfsgebouwen en een
royale keurige woning. Het erf is
verhard en ligt tamelijk vlak. Het
bedrijf ligt in een golvend heuvel
achtig gebied; alle percelen zijn vrij
wel geheel mechanisch berijdbaar en
ondanks wat stenen is de bouwvoor
vrijwel overal bewerkbaar.
Bedrijfsopzet
Het bouwplan is gemiddeld: 70 ha
graan: gerst, wintertarwe en wat ha
ver, waarvan '/j gebruikt wordt voor
eigen krachtvoer en na silo-op-
slag wordt geschoond en verkocht.
Het stro en een eventueel stoppelge-
Rundveehouderij:
De kalveren blijven na de geboorte
9 maanden bij de moeder. De
stierkalveren worden allemaal ge-
kastreerd.
Na 9 maanden worden de kalve
ren gespeend en als zoger verkocht of
gehouden tot 18 a 20 maanden en
slachtrijp verkocht.
De winterstalling gebeurt in groepjes
in gesloten loopstallen welke met
stro gestöooid worden. Dit levert veel
mest. Met het vee wordt veel gekruist
om een zwaar slachtdier te krijgen
van goede kwaliteit uit moeders die
sterk, vruchtbaar en melkrijk genoeg
Schapenhouderij
De schapen worden ook gehouden
voor de vleesproduktie met de wol
als nevenopbrengst.
Evenals de koeien zijn de schapen
ook vrijwel allemaal gebruikskrui-
singen van diverse rassen om goed
vlees te kunnen leveren van sober
levende moeders. Het aantal groot
gebrachte lammeren ligt vrij hoog.
De lammeren worden vrij lang bij de
moeder gehouden en afhankelijk
van prijs en gewicht als zoger ver
kocht of nadien apart afgemest de
lichtere overwinteren en worden als
jaarling verkocht.
Snijmaisteelt is in Schotland niet
mogelijk door het "koudere" kli
maat. Ook voor de andere gewassen
is het groeiseizoen merkbaar korter
dan in Nederland. Het grasland op
zich is een vrij grote periode in het
jaar groen, zodat sober weiden lang
mogelijk is. De goede groeiperiode
voor ruwvoerwinning is relatief kort
met daardoor minder maaisneden.
Het vee in de wei drinkt uit een aan
tal door het land stromende beekjes,
die in droge periode door een water
voorzieningsinstantie "stromende"
gehouden worden. Hiervoor betaalt
iedere boer wiens vee daar gebruik
van maakt of kan maken een beperkt
bedrag per dier.
Kuituurtechniek
Alle bouwland en 34 van het gras
land is in de periode dat de familie
Hamelink hier boert grondig aange
pakt. De percelen zijn hierbij zoveel
mogelijk geëgaliseerd en van de las
tigste bomen, steenformaties en hoe
ken etc. ontdaan. De ontwatering is
in lagere delen met drainage en de
wateraanvoer sterk verbeterd, erf.
dreven en dammen zijn opgeknapt
en verhard. De afrastering ver
nieuwd en grasland is opnieuw inge
zaaid. Het verschil tussen het ge
deelte wat nog in dezelfde staat was
als bij aankoop en het opgeknapte
was groot en ook voor een leek goed
zichtbaar.
Volgens een der zeeuwse deelnemers
worden ook hier de grond en gebou
wen met "zeeuwse" degelijkheid
aangepakt, zodat die met normaal
onderhoud technisch een mensen
leven mee kunnen.
In het gebied rond Edinburgh zijn
we ook op bezoek geweest bij een
oud ZLM-er, de familie J.A. Hame
link op Noble House Farm te West
Linton - Peeblisshire, dit ligt 30
km ten zuidwesten van Edinburgh.
De familie Hamelink komt oor
spronkelijk uit Wemeldinge en 's
Heer Abtskerke van een klein be
drijf. Door veel en hard werken is de
familie Hamelink geheel zelfstandig
geworden in Zuid-Beveland.
20 jaar geleden zijn ze verhuisd
naar een bedrijf in Groningen van
40 ha. In 1977 gingen ze bedrijven
bekijken in Ierland. Op de terugweg
deden ze Schotland nog even aan en
zijn vrij snel bij het huidige bedrijf
terecht gekomen.
Het echtpaar Hamelink woont en
werkt hier sinds 1977 met hun drie
zoons, van 20 jaar, die op het be
drijf meewerken en deels nog scho
lier zijn.
De 2 oudere kinderen hadden in
middels hun werk en/of huwelijk in
Nederland en zijn er gebleven.
De familie heeft ons zeer gastvrij
ontvangen en veel verteld over hun
bedrijf en levensomstandigheden in
Schotland.
De familie heeft ons zeer gastvrij
ontvangen en veel verteld over hun
bedrijf en levensomstandigheden in
Schotland.
Tijdens ons bezoek was het prachtig
weer waardoor ook het buitenge
deelte van de ekskursie volledig tot
zijn recht kwam.
Bij aankomst en kennismaking heeft
de heer Hamelink in het kort iets
over zijn gezin en bedrijf verteld.
Daarna is de groep op twee trekkers
met platte wagen over een groot deel
van de landerijen en langs de vee
stapel rond geweest met veel -
zeeuwse - uitleg van de heer Hame
link en zijn drie zoons.
Nadien zijn de schuren, stallen met
fokstieren en inventaris bekeken.
Enige van de dames hebben onder
tussen met mevr. Hamelink het huis
en tuin etc. bezichtigd en hun taak als
boerin en moeder in bedrijf en gezin
16
was wordt voor het eigen vee ge
bruikt.
8 ha koolrapen welke machinaal ge
rooid worden en na tijdelijke bewa
ring als wintervoer voor het vee die
nen.
2 ha konsumptieaardappelen welke
na eigen opslag en sortering direkt
aan partikulieren en kleinhandel ge
leverd worden.
200 ha grasland, waar zo lang moge
lijk op geweid wordt en waarvan
kuilvoer en wat hooi gewonnen
wordt.
Periodiek wordt gewisseld met per
celen bouw- en weiland.
Veestapel
120 zoogkoeien met ieder een kalf.
70 - 120 jaarlingen voor verkoop en
een klein deel ter vervanging van
koeien, enkele dekstieren van ver
schillende vleesrassen.
300 schapen met bijbehorende lam
meren.
Werk en handel
Alle voorkomende werkzaamheden
worden zelf verricht met eigen in
ventaris.
De aan- en verkopen vinden over
wegend in vrije handel plaats, veelal
via markt en beurs.
Er is ook veel gepraat over kg-op-
brengsten en prijzen vap produkten
en bedrijfsmiddelen. Maar de geheel
andere aard van bedrijfsvoering en
omstandigheden, andere maten en
gewichten en valuta maken een ob-
jektieve vergelijking moeilijk. De
prijzen van produkten met EEG-
prijsgarantie leken wel aardig bij el
kaar in de buurt te liggen.
Onze konklusie is dat iemand die
wakker is en de handen op de goede
plaats heeft, momenteel in Schotland
wel boer kan blijven.
Bijzonderheden
Enkele in onze ogen bijzonderheden
kort weergegeven:
Het fraaie woonhuis dat behoort bij het bedrijf van de familie Hamelink
zijn voor deze vorm van veehouderij.
Na enkele kruisingen met stieren van
vleesrassen krijgt men uit koeien van
melkvleestype een prima slachtpro-
dukt, b.v. Brits Friese melk - (vlees
koe x Herefordstier - Hereford
(Fries) gekruiste koe x Charoloisstier
- Charolois kruising als slachtdier,
deze heeft dan Vi Charolois, 'A Here
ford en 'A Fries bloed. De groep van
80 jaarlingen meest ossen die in
mals groen lopen - oogst veel be
wondering van ons. Het is een pracht
koppel vrij uniforme zware vleesdie-
ren.
Deze vorm van vleesveehouderij
komt vrij veel voor in Schotland.
Afhankelijk van het inzicht van de
boer en de bedrijfsomstandigheden
wordt in meer of mindere mate met
diverse rassen gekruist. De belang
stelling voor de van oorsprong kon-
tinentale met name Franse Vleesras
sen neemt sterk toe ten koste van oud
Brits bloed met name Aberdeen An
gus.
De koeien in deze veehouderij zijn
overwegend kiuislingen van diverse
rassen. De stieren meestal raszuiver.
De 300 fokooien met bijbehoren
de lammeren en jaarlingen worden
in verschillende groepen gehouden
afhankelijk van ras en lammertijd
etc.
De veterinaire eisen en kontrole voor
de schapen leken ons vrij streng doch
niet onbegrijpelijk in dit schapen-
land bij uitstek.
Van een aantal in Nederland ge
vreesde schapenkwalen heeft men
minder of geen last dankzij de kli
matologische omstandigheden, waar
echter wel weer andere ziekten en
plagen voor in de plaats zijn. In de
lammertijd en winterse perioden
worden de schapen binnen of bij huis
gehouden en bijgevoerd.
Voederwinning
De wintervoorraad ruwvoer bestaat
overwegend uit gras, kuil en wat hooi
van eigen grasland aangevuld met
koolrapen en eventuele bijprodukten
van de akkerbouw.
Het krachtvoer komt hoofdzakelijk
van de eigen graanteelt met zonodig
wat aankopen van eiwitrijke pro
dukten.
Bedrijfsontwikkeling
Voor het bedrijf is in overleg met
overheidsinstanties een ontwikke
lingsplan opgesteld waarbij het in
een aantal jaren technisch en ekono-
misch tot een hoger plan ontwikkeld
wordt (c.q. moet worden). Op het
bedrijf van de familie Hamelink en
in het Britse Landbouwbeleid, wordt
veel aandacht aan Partikuliere Kul-
tuurtechnische Werken gegeven o.a.
ontwatering, egalisatie, ontsluiting,
het afrasteren en opnieuw inzaaien
van grasland.
De nadruk ligt op optimalisering van
het bestaande bedrijf door intensieve
benutting doch vooral op verbete
ring van de bewerkbaarheid en op
brengend vermogen zodat op lange
termijn de kostprijs van vooral de
bewerkingskosten in de hand ge
houden kan worden en de kuituur-
grond op rendabele wijze in goede
staat te houden is.
Voor de opstelling en uitvoering van
het plan is er evenals voor andere
zaken overleg met voorlichtings
dienst van overheid, organisaties of
instellingen.
Indruk
De bezoekers waren onder de indruk
van de werk- en ondernemingslust
van dit gezin, dat met weinig midde
len in Wemeldinge begonnen is en
via Groningen thans dit ons inziens
ook voor Schotse begrippen mooie
gezinsbedrijf runt.
Volgens Hamelink is de stuwende
invloed van mevr. Hamelink op de
achtergrond ook voor dit gezin en
bedrijf een belangrijke faktor.
Op de vraag of de idealen voor hen
en hun zoons met dit bedrijf bereikt
zijn, antwoord het echtpaar, dat je
niet te gauw moet denken dat je
"gesteld" bent, doch dat ze voorlopig
nog vooruit kunnen met het optima
liseren van het bedrijf waarvoor zij
voldoende ruimte zien in het Schotse
landbouwgebeuren.
Aan het eind van dit bezoek wordt de
familie Hamelink in enkele woorden
dankgezegd voor de bijzonder gast
vrije ontvangst en interessante rond
leiding wat met een attentie bezegeld
wordt.
De familie Hamelink zegt het graag
te doen en bedankt ons voor de be
langstelling en hoopt er op dat er
door bezoek of via de post kontakt
tussen mensen uit het ZLM-gebied
en hen blijft bestaan wat vooral door
de ouders erg gewaardeerd wordt.
2 november 1984
