De nieuwe rassenlijst voor
fruitgewassen 1985!
jy
Promovendus P. Zuurbier: "geef
boeren meer inspraak in opstelling
voorlichtingsprogramma's"
mm
Frappante ontwikkelingen
in 50 jaren rassenlijst
Tijd rijp voor aktie
export nieuwe fruitrassen
i betere
Verdere inkrinping veredelingswerk
onverantwoord
Landbouwvoorlichtingsdienst heeft behoefte aan betere
werkprogrammering
Eind oktober is de 17e Rassenlijst voor Fruitgewassen uitgekomen. De
eerste Rassenlijst voor Fruitgewassen is verschenen in 1933. Met het
verschijnen van deze laatste uitgave zijn dus gedurende een periode van
meer dan 50 jaar fruitrassenlijsten gepubliceerd. De rassenlijst bevat
gegevens over rassen van de belangrijkste groot- en kleinfruitgewassen,
loofhout voor windschermen en - nieuw in deze rassenlijst grassen voor
rijstroken. De rassen zijn ingedeeld in vier rubrieken aangegeven door
de letters A, B, N en O. een A-ras wordt algemeen en een B-ras beperkt
aanbevolen, een N-ras is een nieuw ras of een ras waarmee nog onvol
doende ervaring bestaat en een O-ras wordt van geringe betekenis
geacht en in het algemeen niet meer aanbevolen.
Overzicht van de veranderingen in opname en rubricering van rassen in de 17e Rassenlijst 1985 t.o.v. de 16e Rassenlijst 1980.
Gewas
aardbei
- doordragers
appel
Lobo,
blauwe bes
framboos
- herfstframboos
zoete kers
kruisbes
stoofpeer
perzik
dive de
pruim
rode bes
zwarte bes
windschermen
populier
'rassen voor
rijstroken
Nieuw opgenomen rassen
Elsanta, Valeta (volle—
grondsteelt - verse consumptie ver
late teelt) Karola (vroege nor
male stookteelt met belichting)
Bogota, Elvira, Kornoa (ver
late teelt)
Rapella
Elan, Vista Bella
N-rassen die A-rassen geworden zijn
Bogota en Korona (volle—
grondsteelt-verse consumptie)
Elstar, Jonagold
Bluetta, Northland, Patriot,
Spartan, Bluejay, Heerma 2, Meader,
Malling Delight Glen Clova
Heritage, Zefa Herbsternte
Annabella, Castor, Corum,
Frühe Rote Meckenheimer, Merton
Premier, Pollux, Venus
Golda, Rosko
Zoete Brederode
Witte Montagne, J.H. Hale
Anna Spath
Rolan, Rode Rebel
Phoenix
Dit hoofdstuk is nieuw
opgenomen
Rovada (v.h. IVI 6811)
Tenah, Tsema
Afgevoerde rassen
Jesco, Regauntlet,
Tamella. Vola
Rabunda
Golden Auvil Spur, Jamba 69,
Mantet, Mutsu. Rode Jonathan
Spartan
Blueray, Herbert, Ivanhoe
Sirius
Bigarreau Napoleon
Lady, No. 22 en No. 24, Tar
dive de Brunei
Reine Claude d'Oullins,
Reine Claude van Schouwen
Raket, Robusta, Zeeland
"Het is niet onwaarschijnlijk dat
het thans waarneembare econo
mische herstel in de fruitteelt
mede te danken is aan de pro-
duktvernieuwing als gevolg van
de vrij recente introduktie van
enige goede nieuwe appelrassen
Op lange termijn zal doelgericht
verenigingswerk de bron moeten
blijven voor deze zo gewenste
produktvernieuwing. Het is dan
ook de vraag of verdere inkrim
ping van het Nederlandse vere-
delingsonderzoek bij fruitgewas
sen dat reeds is beperkt tot de ge
wassen appel en aarbei wel zou
getuigen van een verantwoord
toekomstgericht beleid. Dit zei
oud-medewerker bij het ministe
rie van landbouw ir. P.J. Stad
houders woensdag bij de presen
tatie van de vijftigste fruitrassen-
lijst. Naast veredeling is systema
tisch opgezet gebruikswaarde on
derzoek nodig, ook van veelbelo
vende nieuwe rassen uit het bui
tenland. Als aan deze voorwaar
den is voldaan kan de rassenlijst
voor fruit, ook in de toekomst,
een zinvolle functie blijven ver
vullen.
Welke veranderingen in opname en
rubricering van rassen in deze nieu
we uitgave hebben plaatsgevonden,
vergeleken met de vorige uitgave,
staat, weergegeven in bijgevoegd
overzicht.
De gegevens zijn opgenomen in de
vorm van alfabetisch gerangschikte
rasbeschrijvingen, waarbij de be
langrijkste eigenschappen van de
rassen belicht worden. Een aantal
eigenschappen staan bij de hoofdge
wassen overzichtelijk weergegeven
in tabellen. Tevens zijn de oogst- en
bewaarperioden in grafieken af te
lezen. Naast de bestuivingsdriehoe-
ken die in de vorige rassenlijsten al
voorkwamen, zijn in deze rassenlijst
ook bestuivingstabellen opgenomen
waaruit ook af te lezen valt welke
rassen geschikt zijn om elkaar te
bestuiven.
Het grote verschil met de vorige ras
senlijst is de opname van kleurenfo
to's van twintig, appelrassen en ze
ven pererassen uit de rubrieken A, B
en N. Naar de mening van de CRF
geeft deze rassenlijst een goede in
druk van de gebruikswaarde van
fruitrassen en kan de rassenlijst ge-
Autonome positie
Volgens Zuurbier zal de landbouw-
voorlichtingsdienst meer werk moe
ten gaan maken van de besturing van
haar aktiviteiten. Teveel blijven de
afzonderlijke voorlichters nog op ei
gen houtje werken, iets dat niet meer
past in deze tijd van schaalvergroting
en specialisatie in de landbouw. De
vrijwel autonome positievan de
voorlichter in zijn rayon sluit niet
meer aan bij de eisen die de agrari
sche ondernemer stelt aan de kwali
teit van de dienstverlening. Om aan
die eisen te kunnen voldoen is ook bij
de voorlichtingsdienst samenwer
king en specialisatie nodig. Dat leidt
dan als vanzelf tot een grotere be
stuurlijke aktiviteit om te kunnen ko
men tot een goede planning, uitvoe
ring en beoordeling van het voor-
lichtingswerk.
Ongeveer de helft van hun tijd blij
ken de voorlichters die "de boer op
gaan" met niet-geprogrammeerde
aktiviteiten bezig te zijn, die veelal
bestaan uit individuele gesprekken
met boeren op ad-hoc basis. In plaats
van deze zuiver persoonlijke aanpak
wil Zuurbier veel meer gemeen
schappelijke inzet vanuit de voor-
17e RASSENLIJST
veer F1I8S
m
m m
m jJh
n
12
bruikt worden als handleiding voor
de fruittelers bij het maken van een
keuze uit de in de handel zijnde ras
se. Ook geeft deze rassenlijst nuttige
informatie voor vruchtboomkwekers
en de fruitverwerkende industrie.
lichterscentra (konsulentschappen).
Dan kan sprake zijn van geprogram
meerde voorlichting. Bij konsulent
schappen die nu reeds veel aan pro
grammering doen heeft hij gecon
stateerd dat betere resultaten worden
bereikt.
Invloed van boeren
Wanneer de voorlichting meer wordt
geprogrammeerd, dan zal daarin met
name de invloed van de boeren en
tuinders merkbaar moeten zijn. Een
goed voorlichtingsprogramma gaat
uit van de voorlichtingsbehoefte van
de kliënten. Nu is het nog zo dat bij
driekwart van de konsulentschappen
formeel geen invloed van de boeren
op de vaststelling van het programma
gewaarborgd is.
Zuurbier konstateert een "merk
waardige paradox" binnen het voor
lichtingsapparaat. Aan de ene kant
moet worden vastgesteld dat de
landbouwvoorlichtingsdienst zich
zelf beschouwt als een instrument
van het overheidsbeleid: dit beleid
wordt gebracht als de gegeven rand
voorwaarden waarbinnen de boeren
Voor scholen kan deze rassenlijst,
vooral door de opgenomen kleuren
foto's goed gebruikt worden voor
vergroting van de kennis over de
Nederlandse fruitteelt.
De rawsenlijst kan besteld worden bij
Drukkerij en Uitgeverij Leiter-Ny-
pels B.V., Postbus 831, 6200 AV
Maastricht. De prijzen variëren van
12.50 tot ƒ8.75 per rassenlijst, af
hankelijk van het aantal bestelde ex
emplaren.
te opereren hebben. Anderzijds be
nadrukken de voorlichters steeds
weer dat zij er zijn voor de boeren en
dat bij hen hun loyaliteit ligt. Van
wege hun grote mate van zelfstan
digheid kunnen de voorlichters in
het veld vrij gemakkelijk aan deze
spanningsbron ontkomen door "las
tige boeren" te mijden.
De rationaliteit van de boeren is zeer
groot, aldus Zuurbier. Als de voor
lichter de verwachtingen van de boer
niet waarmaakt, nou dan niet, het
kost hem toch niets. Dan zoekt de
boer zijn heil wel elders.
Zuurbier signaleert dat de voorlich
tingsdienst minder nadruk is gaan
leggen op de individuele voorlich
ting. De zogenaamde service-voor-
lichting komt steeds meer in handen
van kommerciële adviseurs, handel
en industrie. Die tendens naar "pri
vatisering" van de voorlichting is het
sterkst in de meest gespecialiseerde
bedrijfstakken, zoals de glastuin
bouw, de varkenshouderij en de
pluimveeteelt.
Intussen worden de rijkslandbouw-
voorlichters meer een soort proces
bewakers; zij scheppen de voor
waarden waarbinnen de boeren zich
sneller kunnen informeren en oriën
teren, zij organiseren studieklubs van
boeren en tuinders, openen overleg
tussen boeren en industrie of handel,
brengen het gesprek tot stand tussen
de plaatselijke landbouw en natuur
bescherming, enz.
Juist deze wijze van werken roept om
meer aandacht voor het besturen en
de organisatie van de voorlichtings
dienst. Met tevredenheid konstateert
Zuurbier dat sedert hij zijn onder-
De laatste 50 jaar kan men van 'n
zeer sterke verminderen van het
aantal aanbevolen rassen spreken bij
alle 4 fruitsoorten. Het aantal aan
bevolen rassen daalde bij appelen en
pruimen tot 1/3 en bij peren zelfs
tot minder dan 1/4 van 't vroegere
aantal. De sortimentsbeperking in de
periode kort na de oorlog, heeft on
getwijfeld veel voordelen gehad voor
een economische bedrijfsvoering en
voor de afzet. Men moet zich echter
afvragen of vooral bij peren en prui
men het sortiment uit een oogpunt
van consumentenbelang en afzetbe
vordering niet té klein is geworden.
Bij de appel zijn tijdens en kort na de
oorlog veel nieuwe rassen geintro-
duceerd, daarna is hierin stagnatie
ontstaan en gelukkig is er de laatste
jaren weer sprake van een relatief
sterke vernieuwing met goede rassen.
"Wil de teler optimaal van zijn sorti
ment profiter-en dan lijkt het gewenst
de gunstige eigenschappen van de
nieuwe rassen te gebruiken om de
export uit te breiden. De tijd lijkt hier
rijp voor en een gecoördineerde actie
van telers, veilingen. Centraal Bu
reau en handel is dan ook gewenst.
Enerzijds omdat in de komende jaren
de produktie van de nieuwe rassen
fors zal toenemen; anderzijds omdat
de grote fruitexporteurs Italië en
zoeksverslag met aanbevelingen aan
het ministerie heeft overhandigd veel
in die richting is verbeterd. Alleen de
participatie van de boer in de opstel
ling van de voorlichtingsprogramma's
zou, volgens hem, nog meer aandacht
moeten krijgen.
Van de in 1935 voorkomende rassen
in de A en B-rubriek handhaafden
zich slechts de Cox's Orange Pippin
en Schone van Boskoop.
Sortimentsvernieuwing ontbreekt
hoegenaamd volledig bij de peer. De
7 thans in de A en B-rubriek voor
komende rassen kwamen ook reeds
voor in de rassenlijst 1935.
Bij de pruim werden kort na de oor
log enige "nieuwe" rassen geïntro
duceerd; vele jaren veranderde er
niets en de laatste jaren treedt weer
enige vernieuwing op (Opal, Bleue
de Belgique).
Bij de kers zien we in 1954 een sterke
rasvernieuwing, gepaard gaande met
een forse beperking van het aanbe
volen sortiment. Daarna veranderde
er weinig meer. Gelukkig zijn er
thans weer enige nieuwe beproe-
vens— waardige rassen in aantocht.
Frankrijk blijven bij massaprodukten.
als Golden en Red Delicious en
Granny Smith". Dit zei ir. W.F.S.
Duffhues direkteur Akker- en Tuin
bouw van het ministerie van Land
bouw bij de presentatie woensdag 31
oktober, j.l. van de 30e fruitrassen-
lijst.
Gelet op de schommelingen in de
waardering van de eigenschappen
door de consument is het noodzake
lijk het gebruikswaardeonderzoek
voort te zetten. "Alleen op deze wijze
kan de bedrijfstak ook in de toe
komst profiteren van nieuwe supe
rieure rassen, waarbij wel rekening
moet worden gehouden met het na
delig effect van een te breed sorti
ment." zo meende Duffhue, die er
wel aan toegevoegde dat butgetaire
beperkingen dwingen tot gebruik
making van onderzoeksgegevens in
het buitenland!
Het ekonomische succes van de Nederlandse land- en tuinbouw is
onmiskenbaar mede te danken aan de landbouwvoorlichtingsdienst.
Met meer dan duizend mensen, verspreid over het gehele land, adviseert
deze dienst de agrarische bedrijven kosteloos in teelttechnische, be-
drijfsekonomische en wettelijke kwesties. Het spreekt vanzelf dat land
en tuinbouw gebaat zijn bij een voorlichtingsdienst die optimaal funk-
tioneert.
De besturing en organisatie van de landbouwvoorlichtingsdienst waren
onderwerp van studie voor drs. Peter Zuurbier, die op basis daarvan aan
de Landbouwhogeschool zal promoveren op 2 november aanstaande.
2 november 1984
15
