Belangrijke zaken bij de aanschaf
van landbouwventilatoren.
Aanschaf van luchtverhitters 80.000 kcal). Bij gebruik van één (te)
Door diverse fabrikanten worden
ventilatoren op de markt gebracht.
Niet alle merken komen voor toe
passing als landbouwventilator in
aanmerking.
Aan welke eisen moet een
ventilator voldoen?
1. Moet de benodigde luchthoe-
veelheid bij de te verwachten
tegendruk kunnen leveren;
2. Zal bij hogere tegendrukken niet
sterk in capaciteit mogen dalen;
3. Mag niet veel geluid produceren;
4. Moet zuinig zijn met betrekking
tot het stroomverbruik;
5. Moet een goede constructie en
afwerking hebben en corrosievrij
zijn uitgevoerd.
6. Moet bestand zijn tegen hogere
temperaturen;
7. Moet onderhoudsvrij en gemak
kelijk te reinigen zijn;
8. Moet gemakkelijk kunnen wor
den geplaatst en aangesloten;
9. Bovendien moet van de ventilator
een beproevingsrapport beschik
baar zijn.
Voldoende capaciteit
Landbouwventilatoren moeten
allereerst de benodigde lucht per
kubieke meter te ventileren produkt
en bij de te verwachten tegendruk
ken kunnen leveren. Is dit niet het
geval, dan moet langer worden ge
ventileerd of gedroogd. Hierdoor
wordt de kwaliteit van het produkt
nadelig beïnvloed. Daarom is het
ook van belang te -weten welke
luchthoeveelheid de ventilator bij
200 en bij 300 Pa levert. Deze gege
vens kunnen uit de karakteristiek
van elke ventilator worden afgeleid.
Zuinige ventilator
Alleen als men over een beproe
vingsrapport beschikt, kan men het
specifiek vermogen te weten komen.
Dit vermogen geeft aan hoeveel
Watt een ventilator aan stroom no
dig heeft om 1.000 kubieke meter
lucht per uur te verplaatsen. Dit is
voor elke ventilator anders en onaf
hankelijk van het motorvermogen.
Het motorvermogen geeft de sterkte
van de motor aan, maar is geen uit
gangspunt voor het stroomverbruik.
Wel is het motorvermogen van be
lang in verband met de totale aan-
sluitwaarde op het elektriciteitsnet.
Geluidsarme ventilator.
Het geproduceerde geluid van de
ventilator is belangrijk in verband
met hinder voor de omgeving. Het
hangt mede af van dé omtreksnel-
heid van de waaier. Naarmate het
toerental of de waaierdiameter gro
ter wordt, neemt de geluidsproduktie
toe. Het geluidsvermogen wordt uit
gedrukt in dB (A). Een verschil in
produktie van 10 dB (A) wordt erva
ren als een verdubbeling van het ge
luid. Naarmate de tegendruk veran
deringen ondergaat, kan ook het ge
luidsvermogen zich wijzigen. Produ
ceert de ventilator te veel geluid, dan
kan de omgeving waarin de ventila
tor wordt opgesteld, met geluidab-
sorberende materialen worden uit
gevoerd.
Wamtebestendig
Bij het opwarmen en drogen van
produkten wordt gebruik gemaakt
van lucht met hogere temperaturen.
Niet alleen de motor van de ventila
tor moet hiertegen bestand zijn, ook
de waaier mag bij een uitvoering in
kunststof niet vervormen.
De uitvoering
Schroefventilatoren worden veelal
uitgevoerd met een waaier die uit een
roestvrije legering is samengesteld.
Een roestvrije waaier vergoot de le
vensduur, omdat de waaier bij roest-
vorming uit balans kan raken. Ook
14
Benodigde luchthoeveelheden en optredende tegendrukken
Produkt
luchthoeveelheid Maximale Tegendruk
per produkt~per uur stort- in Pa
hoogte
cons.aardappelen - losgestort
pootaardappelen - losgestort
- in zakken
- losgestort
- losgestort
- losgestort
- losgestort
- losgestort
- losgestort
zaaiuien
plantuitjes
winterwortelen
knolselderij
witlofwortelen
rode bieten
graszaad
granen
granen
peulvruchten
s tamgecombined
45-50% vocht
zwadgecombined
tot 23% vocht
conditionering
100
100
100
150
150
60
70
50
60
1000
500
40-60
S" "*""400-500
losgestort 350-400
150
150
200
300
300
150
150
150
150
60 cm 400-600
80-100 cm 400-600
afh. van afh. van
vochtgeh. vochtgeh.e
storthoogt
1 m 400
£-1 m 300
zijn er ventilatoren met schroefbla
den van kunststof. De huizen waarin
de ventilatoren zijn gemonteerd,
worden veelal in een thermisch ver
zinkte uitvoering geleverd. Aanslag
van kiemremmingsmiddelen moet
altijd van de waaier worden verwij
derd, zonder deze te beschadigen.
Uit veiligheidsoverwegingen moeten
ventilatoren altijd en vooral aan de
zuigzijde met gaas of een stalen
rooster worden afgeschermd. Goed
uitgevoerde landbouwventilatoren
kunnen bij deskundig gebruik wel 20
jaar meegaan.
Beproevingsrapport
Om te kunnen beoordelen of een
ventilator aan de gestelde eis en vol
doet, zal deze eerst moeten worden
onderzocht of getest. Dit kan door
het IMAG in Wageningen en ge
schiedt op vrijwillige basis. Door de
fabrikant worden daarbij de ventila
toren ter beproeving aangeboden.
De gevonden waarden uit dit onder
zoek worden in een beproevingsbul
letin vastgelegd. De inzender, die
meestal de fabrikant of importeur
vertegenwoordigt, kan beslissen of
dit bulletin al dan niet openbaar mag
worden gemaakt. Zijn de resultaten
niet zo goed, dan wordt meestal be
sloten van publikatie af te zien. Soms*
besluit men van een matige ventila
tor uit de aangeboden serie toch één
of enkele bulletins openbaar te ma
ken. Men kan dan bij een aanbieding
waarmaken dat de ventilatoren zijn
getest. Het geeft echter geen enkele
garantie dat de ventilator ook aan
redelijke eisen voldoet. Evenmin
mag men uit de aanwezigheid van
één of enkele goede rapporten aflei-
Consulentschappen voor de akker
bouw zuidwest Nederland
den dat ook de andere ventilatoren
van hetzelfde fabrikaat en type goed
zijn.
Oude beproevingsbulletins zijn vaak
niet meer geldig, omdat de ventilato
ren dan niet meer in produktie zijn of
op onderdelen zijn gewijzigd.
Conclusies
Er bestaan tussen de diverse ventila
toren aanzienlijke verschillen in spe
cifiek vermogen. Het motorvermogen
hoeft geen directe invloed op het
specifiek vermogen te hebben. Er zijn
ventilatoren die bij stijgende tegen
drukken van 150 Pa naar 300 Pa
slechts weinig, en andere zeer veel in
capaciteit achteruitgaan. Bij sommi
ge fabrikaten daalt het geluidsver
mogen bij stijgende tegendrukken,
terwijl dit bij andere merken juist
toeneemt. De prijs mag bij het kopen
van een ventilator nooit doorslagge
vend zijn.
Bij het IMAG te Wageningen is een
overzicht verkrijgbaar van een on
derzoek naar kwaliteit van ventilato
ren alsook van de verkoopadressen
van de ventilatoren.
De specialisten boerderijbouw,
J.H. van Nieuwenhuizen
K.W. Bosma.
grote verhitter kunnen namelijk
luchttemperaturen ontstaan van
boven de 20 gr.C. Dit is ongewenst in
verband met het gevaar voor zwarte
harten. Of er sprake is van een te
grote verhitter is te kontroleren met
de volgende vuistregel: maximale
verhitterkapaciteit (in kJ/uur) 10
x ventilatiekapaciteit (m3/uur) of (in
kcal/uur) 2,5 x ventilatiekapaci
teit (in m3/uur). Anders gezegd: hoe
meer circulerende lucht des te groter
de verhitter mag zijn.
Het gewenste type en de kapaci-
teit van luchtverhitters hangt af
van het doel waarvoor de verhit-
ters moeten worden gebruikt. In
de landbouw worden verhitters
met name toegepast voor ver
warming van (werk)ruimten en
voor het drogen en opwarmen
van produkten.
Type verhitters en toepassingsmoge
lijkheden
Er zijn verschillende typen verhitters
in de handel o.a. elektrische verhit
ters. Dit type heeft het voordeel dat
het geen zuurstof verbruikt en
bovendien geen afvoergassen pro
duceert. Een nadeel is de veelal be
perkte kapaciteit en/öf aansluit-
waarde. Ze zijn daarom alleen ge
schikt voor kleinere ruimten, zoals
bijvoorbeeld een werkplaats of klei
ne goed afgesloten bewaarcellen.
Gas- of olie gestookte verhitters
zonder aparte rookgasafvoer
Het ontbreken van een rookgasaf
voer houdt in dat de geproduceerde
verbrandingsgassen (CO2) terecht
komen in de ruimte waar de verhitter
staat opgesteld. Bovendien onttrekt
de verhitter voor de verbranding
zuurstof aan zijn omgeving. Daarom
is dit type minder geschikt voor ver
warming van ruimten waarin ge
werkt moet worden, zoals werkplaats
en sort eerruimten. Voor het drogen
en opwarmen van produkten zijn ze
goed toepasbaar mits voor voldoende
luchtverversing wordt gezorgd (60
m3/liter olie).
Gas- of olie gestookte verhitters met
rookgasafvoer
Hierbij komen de verbrandingsgas
sen niet in de verwarmde ruimte
doordat deze verhitters zijn uitge
voerd met een rookgasafvoer. Het
gevolg hiervan is dat het rendement
zo'n 20% lager ligt dan bij de direkt
gestookte verhitters.
Gebruiksmogelijkheden: doordat de
verbrandingsgassen worden afge
voerd is dit type verhitter geschikt
voor het verwarmen van zowel wer
kruimten als bewaarruimten. Er
dient uiteraard wel gezorgd te wor
den dat de voor de verbranding be
nodigde zuurstof wordt toegevoegd.
Hiervoor is nodig: 15 m3 lucht/liter
olie.
Luchtverhitters met aparte luchttoe
voer
Sinds kort zijn door enkele fabri-
Een direkt gestookte verhitter zonder rookgasafvoer.
kanten direkte olie gestookte lucht
verhitters ontwikkeld, waarbij alleen
de voor de verbranding benodigde
lucht door een afzonderlijke buis van
buiten de ruimte, waarin de verhitter
is opgesteld, wordt aangezogen.
Hierdoor kan in de ruimte zelf nim
mer zuurstofgebrek optreden en
worden verdere energieverliezen
door geopende deuren voorkomen.
Bovendien slaat bij dergelijke ver
hitters geen vuil op de brander neer,
waardoor deze beter blijvend funk-
tioneert. Wel komen de verbran
dingsgassen nog in de ruimte vrij,
doch door de veelal grote inhoud van
de bewaarplaats en de luchtverver
sing door de aparte toevoer zal dit
geen problemen, opleveren.
Geschikte brandstof
De direkte olie gestookte verhitters
werken overwegend op petroleum,
maar enkele merken verhitters kun
nen ook met HBO I (gas- of diesel
olie) worden gestookt. Deze brand
stof is wat goedkoper, maar minder
zuiver - vraag hierover advies aan de
leverancier.
Benodigde kapaciteit (1 kcal 4.187
kJ(oule)
Werkplaatsen en sorteerruimten.
Hiervoor is meestal een kapaciteit
van 104.675 tot 125.610 kJ(oule) per
uur (25.000 - 30.000 kcal per uur)
voldoende.
Drogen van uien. Als maximum
wordt hierbij een luchttemperatuur
aangehouden van 25 gr.C. Bij een
gemiddelde buitentemperatuur van
ca. 15 gr.C. betekent dit dat de lucht
dan 10 gr.C. opgewarmd wordt. Om
1 m3 lucht 1 gr.C. in temperatuur te
laten stijgen is 1,25 (kJ 0,3 kcal)
nodig.
De benodigde kapaciteit van de ver
hitter is als volgt te berekenen:
Ventilatiekapaciteit in m3/uur x 10
gr. C x 1,25 kJ of
Ventilatiekapaciteit in m3/uur x 10
gr.C. x 0,3 kcal.
Opwarmen van aardappelen. Het op
warmen van 1 ton aardappelen met 1
gr.C. vraagt een hoeveelheid warmte
van 3.600 kJ 860 kcal). Als de
partij 15 gr.C. opgewarmd moet
worden (b.v. van 5 gr. naar 20 gr.C.)
is voor 1 ton aardappelen dus 15 x
3.600 54.000 kJ (of 15 x 860
12.900 kcal) nodig. Is de partij 100
ton groot, dan is hiervoor 5.400.000
kJ (of 1.290.000 kcal) nodig. De be
nodigde verhitterkapaciteit hangt af
van de tijdsduur waarin de opwar
ming plaats moet vinden. Is er b.v.
drie dagen tijd 72 uur), dan is een
verhitter nodig van 5.400.000 72
75.000 kJ/uur (of 1.290.000 72
18.000 kcal/uur). In dit geval brandt
de verhitter konstant. Vaak echter
zal men uit veiligheidsoverwegingen
alleen overdag opwarmen. Voor de
berekening van de benodigde ver
hitterkapaciteit moeten alleen de
werkelijke branduren gerekend wor
den. Voor elke partij kan nu de totaal
benodigde kapaciteit berekend wor
den door de volgende formule: aan
tal tonnen op te warmen aardappe
len x aantal graden opwarming x
3.600 kJ of 860 kcal gedeeld door de
opwarmtijd in uren.
Het is vaak praktischer om bij een
grote benodigde kapaciteit twee
kleinere verhitters b.v. 2 x 167.480 kJ
2 x 40.000 kcal) te gebruiken
Overige punten bij aankoop
Koop alleen bij een adres waar U
verzekerd bent van een goede
garantie en service.
Veiligheid:
a. bij het wegvallen van de vlam
moet de olietoevoer automa
tisch worden stopgezet (mees
tal fotovlambeveiliging);
b. wanneer de uitblaastempera-
tuur boven de 300 gr.C. komt
moet de olietoevoer worden
onderbroken (oververhit-
tingsthermostaat);
c. de steunventilator moet de
verhitter automatisch nakoe-
len nadat de brander is uitge
schakeld.
Het is vaak aan te bevelen om bij
aanschaf kontakt op te nemen
met uw verzekeringsmaatschap-
pij.
Bij direkt gestookte verhitters
moet de aanzuigopening zijn
voorzien van fijnmazig gaas om
te voorkomen dat brandbare de
len worden aangezogen.
De verhitter dient aansluitmoge
lijkheden voor thermostaten te
hebben.
Bij het opwarmen van b.v. aard
appelen mag de ventilator van de
bewaarplaats nimmer uitvallen
zonder dat de luchtverhitter
wordt uitgeschakeld.
Dit is te voorkomen door de
stroomtoevoer van de luchtver
hitter via de thermische beveili
ging van de ventilator te laten lo
pen.
Onderhoud
Een jaarlijkse onderhoudsbeurt is
voor een verhitter geen overbodige
luxe. Punten die de aandacht ver
dienen zijn: reinigen van de brand
stoftank, reinigen of vervangen van
het brandstoffilter, kontrole van
brandstofpomp en verstuiver en
kontrole van de beveiligingsappara
tuur. De veiligste weg is het afsluiten
van een onderhoudsabonnement.
Specialisten boerderijbouw
Zuidwest Nederland
K.W. Bosma,
J.H. van Nieuwenhuizen
Vrijdag 6 juli 1984
