het boerengezin woont
in een schuur; een huis staat
op het verlanglijstje..."
Agrarische jongeren op reis door Chili
Projekt
Schuur
Racen
Repressie
Schijnwelvaart
Hieronder volgen enkele represen
tatieve dagen uit het dagboek dat
agrarische jongeren op hun drie
weekse reis door Chili hebben bij
gehouden. Een van hen was Peter
de Koeyer. De impressies zijn van
hem.
ren 2 privé-pontjes die ons lastig
vielen om hun klandizie te vergroten.
Een groot deel van het Chileens
openbaar vervoer is geprivatiseerd.
Buschauffeurs krijgen een deel van
hun loon per klant uitbetaald. Ze
wachten dan tot vlak voor de vol
gende dienst, zodat er aardig wat
klanten staan te wachten bij de hal
tes. Als je b.v. in Santiago dan ook op
een lijn met 10 minutendienst staat te
wachten, kan het voorkomen dat je
een half uur moet wachten en er dan
3 bussen tegelijk aan komen. Die ra
cen dan om het hardst naar de vol
gende halte.
In Achao staat de oudste kerk van
Chili, net als alle andere kerken
maakt ook deze een povere, ietwat
vervallen indruk. Geschilderd in
zacht rose en licht blauw, iedere de
koratie of rijkdom vreemd.
Een boer in Chili, zo te zien niet één van de armste want hij beschikt over enige trekdieren.
"Pied Negro" is de verklaring van de
boer die met enige trots ons zijn
aardappelveld laat zien. Als we een
paar planten optrekken blijkt 80%
van de knollen verrot te zijn. Che
mische bestrijdingsmiddelen ge
bruikt hij niet en kunstmest maar
weinig. De trots geldt meer het feit,
dat hij het veld met ossentraktie
heeft ontgonnen. Hij heeft 100 ha in
een sterk heuvelachtig gebied, op het
eiland Chiloë. Toch is hij niet slecht
af; hij heeft personeel en 10 koeien.
Chiloë (ongeveer éénvierde van Ne
derland) ligt 1200 km ten zuiden van
Santiago en is het zuidelijkste punt
van onze reis.
Op Chiloë zijn we te gast bij Funde-
chi, een instituut van de katholieke
kerk, dat zich op het eiland bezjg
houdt met ontwikkelingswerk, ge
steund door buitenlandse organisa
ties, waaronder het Nederlandse Ce-
bemo. Chiloë is een toeristische
trekpleister, d.w.z. voor de Chileense
toeristen, want buitenlandse kent het
land nauwelijks. In Santiago kwa
men we pas na 5 dagen ansichtkaar
ten tegen.
In Ancud heeft Fundechi haar kan
toor en haar radiostation. Een be
langrijk communicatiesysteem voor
de organisatie. Na een bezoek aan
het kantoor gaan we met een gids het
projekt bekijken. Ons eerste adres is
een voorbeeldboerderij. Daar wor
den ook kursussen gegeven. De be
doeling is dat de proefboerderij zo
veel mogelijk de traditionele land
bouwmethoden volgt en alleen op
details, zoals bewaring wat verbe
tert. Op die manier zullen de plaat
selijke boeren het snelst de voor
beeldmethode volgen. Op de proef
boerderij bleken de aardappels phy-
tophthora te hebben gekregen, de
appelboompjes het verloren te heb
ben van de zeewind en in de moes
tuin tierde het onkruid welig. Ook
liep er een aantal schapen. Die
worden door Fundechi uitgegeven
als lening. De daarvoor in aanmer
king komende families moeten de
lening dan afbetalen met lammeren.
Die worden onderzocht op hun ge
zondheid en dan weer als nieuwe le
ning uitgegeven aan andere families.
Ook probeerde men de bijenhoude-
rij op een hoger nivo te brengen. Het
landbouwprojekt was nog nieuw,
daarom waren nog niet veel resulta
ten zichtbaar. Vervolgens bezochten
we de boer die hiervoor beschreven
is. Hij is leider van z'n gemeenschap.
De gemeenschap onderhoudt wegen
en heeft een sociale funktie. Zo be
paalt ze welke familie het eerst in
aanmerking komt voor een lening
van Fundechi.
De volgende boer was niet thuis. Z'n
vrouw wist niet hoeveel ha ze had
den. Ze woonden in een schuur, een
huis stond evenals vele andere din
gen nog op het verlanglijstje. Bij de
daarop volgende boer worden we
voor het eerst binnen uitgenodigd.
Een huis met veel ruimte, vooral
door het ontbreken van huisraad.
Ook hij blijkt leider van een ge
meenschap te zijn. Hij heeft geld
uitgeleend aan boeren die alsnog
failliet zijn gegaan en is nu zelf ook
arm.
Hij had problemen om het school
geld en de schooluniformen voor zijn
dochters te kunnen betalen. Hij heeft
18 ha, een paar varkens, kippen, os
sen en 2 koeien. Zijn erf zag er op
vallend verzorgd uit. De aardappe
len en zelfgemaakte wielen voor de
ossekar werden met terechte trots
getoond. Het is donker als we in
Castro aankomen.
De volgende dag een uitstapje ge
maakt naar een ander eiland. Er wa-
In Ancud zien we de vissers weer
schelpdieren en vis uit hun gammele,
half verrotte bootjes lossen. Verder
buiten de kust roven reusachtige Ja
panse schepen de zee leeg.
Terug in Ancud hebben we eerst een
gesprek met de advokaat van Fun
dechi. Over organisatie, geschiedenis
en toekomstplannen van het insti
tuut. Over de rol en de mogelijkhe
den die hun eigen radiostation als
communicatie en edukatie-middel
heeft. Over de verbanningen, marte
lingen en andere vormen van re
pressie van de overheid. Vervolgens
geeft de direkteur van de radio ons
uitleg over het doel van de verschil
lende programma's, het bereik enz.
Ook de verantwoordelijke man voor
het instituut, bisschop Ysern van
Chiloë, heeft tijd voor ons uitgetrok
ken. Volgens hem is het doel van
Fundechi groepen (gemeenschap
pen) te vormen die zich vrij kunnen
maken van de konsumptiedwang en
solidair kunnen zijn. Het radiosta
tion moet daarom het kritische in de
mensen los maken. Hij legt nog uit
dat de Chileense overheid het grote
bos op het eiland verkocht heeft aan
een Japanse papierindustrie.
Volgens hem een voorbeeld hoe de
overheid beter zorgt voor multinatio
nals dan voor haar eigen onderdanen.
Op advies van de "Chicago boys",
ekonomen ingehuurd door de dikta-
tor, had het land zijn invoerheffingen
opgeheven. Gevolg was, dat de eigen
industrie ter ziele is gegaan, en dat de
landbouwproduktie, uitgezonderd
fruit, is gekelderd. Koeien zijn ge
slacht, suikerfabrieken gesloten enz.
Het land heeft buitenlandse leningen
gebruikt om de importen te betalen.
Nu die leningen niet meer verstrekt
worden is de schijnwelvaart in elkaar
geklapt.
De verbanningen, martelingen en de
gespannen sfeer blijven uiteraard ook
niet onbesproken. Hij heeft sombere
verwachtingen van de politieke en
ekonomische toekomst. Ook dat is de
Chileense realiteit. Een "realidad ne-
Peter de Koeyer
Chili bestaat voor een groot deel uit bergachtig, onherbergzaam gebied. In de dalen bevinden zich de meeste
bevolkingskoncentraties en uiteraard vindt hier ook hoofdzakelijk de landbouw plaats.
Péter de Koeyer
