De Zeeuwse vollegrondsgroenteteelt
wordt steeds belangrijker
Kant-en-klaar-radijs
Van tijd tot tijd dienen zaken op
een rijtje gezet te wordenom
daardoor het geheel beter te kun
nen overzien. En daaruit voort
vloeiend kunnen eventueel maat
regelen, besluiten genomen wor
den om in te spelen op veranderde
situaties. In dit artikel wordt stil
gestaan bij de ontwikkelingen in
Zeeland voor zover het de groente
teelt in de vollegrond betreft. De
laatste jaren is daar bijzonder veel
aan de hand! Een reden te meer
om er uitvoerig op in te gaan.
Want deze tak van tuinbouw ver
dient meer aandacht dan dat daar
tot nu toe aan is besteed.
Globale inventarisatie van o.a. vei
lingen
De telers in Zeeland hebben te ma
ken met 7 veilingen, waar groente
afgezet kan worden. Dat er grote
verschillen bestaan tussen deze zal
duidelijk zijn.
De samenstelling van het aanvoer-
pakket varieert sterk, maar ook de
grootte van de aanvoer per produkt.
Genoemde afzetpunten zijn de vei
lingen te Middelburg, Goes, Kapel-
Ie, Krabbendijke, Terneuzen, Sint-
Annaland en ZH.Z. te Barendrecht.
v.v. Walcheren te Middelburg:
voor ruim 2.000.000 wordt er aan
vollegrondsgroente aangevoerd per
jaar. Een vrij "stabiel" bedrag, al lijkt
het de laatste jaren iets te stijgen.
Deze veiling heeft een met name re
gionale funktie.
de veilingen op Zuid-Beveland en
in Zeeuws-Vlaanderen: deze spelen
voor de afzet van vollegrondspro-
dukten een zeer ondergeschikte rol.
Bij elkaar opgeteld gaat het bij deze
vier om een jaaraanvoer van
500.000,-
Zou er sprake zijn van één afzetpunt,
dan zou de "opnamekapaciteit"
wellicht groter zijn/worden. Maar
dan nog is de betekenis beperkt tot
de omliggende regio.
Tholen/St Philipsland: de* vei
ling in St.-Annaland vervult een be
langrijke regionale funktie. De aan
gevoerde produkten zijn vroege
aardappelen, late aardappelen en
uien.
Uitgezonderd de vroege aardappe
len worden deze produkten in bulk
aangevoerd en erna gesorteerd en
verpakt.
Per jaar wordt er voor 9.000.000
aangevoerd.
veiling Zuid Holland Zuid
(Z.H.Z.): deze in Zuid-Holland ge
legen veiling wordt voor de afzet van
in Zeeland geteelde produkten
steeds belangrijker.
Met de veilingen te Middelburg en
Sint-Annaland wordt er op een aan
tal punten meer en meer samenge
werkt.
Gemakshalve kan/mag gesteld wor
den dat de Zeeuwse veilingen al ja
ren een ongeveer gelijkblijvend aan
gevoerde hoeveelheid produkt heb
ben uit deze tak van tuinbouw. Vei
ling Z.H.Z. is dan de representant
van de groei van de Zeeuwse volle
grondsgroenteteelt te noemen. Im
mers, hier nam de omzet vanuit
Zeeland van 1976 tot 1983 toe van
nog geen 1.000.000 tot bijna
f7.000.000! Dit gegeven met name
zal als basis dienen bij het vervolg
van dit verhaal.
Dver gebieden en produkten
Dm hier duidelijker een en ander in
caart te brengen zal de provincie in
;en aantal gebieden opgedeeld wor
den. Gekozen wordt voor de volgen
de indeling:
Schouwen-Duiveland, Tholen-St.
Philipsland, Walcheren en overig
Zeeland. De met name genoemde,
eilanden zijn als "centra" te be
schouwen.
Hetzij vanuit het verleden, hetzij als
opvallend "groeiend" gebied.
In een tabel worden per aanvoerge-
bied de belangrijkste produkten ge
noemd. Alleen voor zover zij op vei
ling Z.H.Z. aangevoerd worden. De
12
andere veilingen zullen in een later
stadium nog aan bod komen.
In z'n totaliteit gaat het om ongeveer
30 produkten. Alleen die produkten
werden genoemd, die in de kolom
"Totale aanvoer" een hoger bedrag
dan 100.000,— vertegenwoordi
gen. Vermeldenswaard zijn voorts
nog wel:
suikermais 43.200,—
bloemkool ƒ86.100,—
kroten ƒ41.800,-
broccoli 33.000,—
Als belangrijkste groentegewassen
voor Zeeland komen in volgorde van
belangrijkheid naar voren: witlof,
spruitkool, prei en winterbloemkool.
Om het plaatje meteen maar kom
pleet te maken volgen de gegevens
van 2 andere belangrijke veilingen.
kool en voorts prei. Let wel: de hier
genoemde produktiewaarde slaat op
naar veilingen afgezet produkt.
Notities per gebied
Schouwen-Duiveland: dit eiland
profiteert, evenals Tholen e.o.,
van een relatief gunstige ligging
naar de veiling te Barendrecht.
Ook is er ter plaatse of dichtbij
(Flakkee) kennis en ervaring
aanwezig. H et transport is er goed
geregeld. De teelt van de hoofd-
produkten vindt merendeel
plaats op akkerbouwbedrijven.
Opvallend is dat ook de spruit-
koolteelt er toch van de grond
komt. Er lijkt meer animo te ko
men om uien via de veiling af te
zetten. Zo'n 30 bedrijven zijn
doende met witloftrek; dit is na-
Produktenoverzicht en aanvoergegevens van 2 veilingen (1983)
v.vr" Walcheren"
v.v. "St. Annaland"
winterbloemkool
596.000-
bloemkool
342.000,-
vroege aardappel
233.000,-
ƒ8.155.000-
late aardappel
214.000,-
witlof
221.000-
prei
161.000,-
uien
31.700,-
1.458.900-
diversen
446.300,-
-
ƒ2.245.000,-
ƒ9.613.900-
delijk uit de cijfers op te maken.
De afzet van uien volgt daarna.
Witloftrek is voor veel bedrijven
belangrijk (22), waarbij enige be
drijven zeer gespecialiseerd zijn.
Trek op water komt voor naast
andere methoden. De teelt van
spruitkool komt schoorvoetend
van de grond. De teelt van prei
met oogst van november tot in
april neemt de laatste 3 jaren
sterk toe.
Walcheren: Vanouds een cen
trum van groenteteelt met als
hoofdgewas de (winter)bloem-
kool. De tuinbouwbedrijven al
daar telen een gevarieerd pakket
groenten. Met name enige akker
bouwers, die redelijk gespeciali
seerd met groente begonnen, zet
ten hun produkt af op veiling
Z.H.Z. Dit ondanks de grote
transportafstand en de daarmee
samenhangende kosten. Uit
eindelijk is het een rekensom om
tot een keuze te komen.
Overig Zeeland: het gaat hier
vooral om Zuid-Beveland en om
enige forceerders van witlof in
Zeeuws-Vlaanderen (14). Een
duur produkt als witlof "ver
draagt" zo'n grote vervoersaf-
stand gezien haar prijs beter is
dan goedkopere, volumineuze
produkten. Opvallend is dat
Noord-Beveland bijna geen ont
wikkelingen kent. Dit heeft o.a. te
maken met, de gemiddelde be-
drijfsgrootte, die uitsteekt boven
die van de andere eilanden.
Ing. Br. Buitelaar.
en kunde hebben deze telers zich
goed eigen gemaakt. Zij weten een
kwalitatief goed produkt aan te voe
ren. En ze zijn zeer gemotiveerd.
Een bewijs dat alles te leren is mits
men echt voor iets kiest.
Prei: De gemiddelde oppervlakte
prei per bedrijf is niet groot. Het is
een teelt, waarin niet zo veel geïn
vesteerd behoeft te worden. Wel is er
erg veel arbeid voor nodig. Een ze
kere specialisatie zal nodig zijn om
door andere teeltmethoden de kwa
liteit nog meer te verbeteren.
Zeer veel cijfermateriaal moest ver
werkt worden om het plaatje voor de
vollegrondsgroenteteelt voor Zee
land duidelijk te krijgen. De meeste
hoofdgewassen vragen veel arbeid
tussen september en april. Vroege
aardappelen en winterbloemkool
vormen een uitzondering. Dat veel
agrarische ondernemers iets nieuws
aan durven pakken moge blijken uit
de cijfers. Maar dit is pas een begin!
Het is moedgevend èn richtinggevend
voor Zeeland.
Ing. Br. Buitelaar,
Konsulentschap voor de
Tuinbouw te Goes
Vroege aardappelen onder plastik folie een belangrijke teelt op Tholen en St.
Philipsland.
Produktiewaarde
Worden alle getallen van alle veilin
gen opgeteld, dan resulteert dit in
een Zeeuwse produktiewaarde van
19.000.000,-
Echte nieuwkomers van de laatste 10
jaren met een sterke groei rond en na
1978 zijn vooral witlof, dan spruit-
genoeg allemaal op stromend
water.
Tholen/St. Philipsland: eilanden
waar reeds vanouds veilingen zijn
of kontakten met veilingen elders
bestaan (o.a. Zwijndrecht tot
1976). Het belang van de teelt van
vroege aardappelen is zeer dui-
Spruitkool: alle spruiten worden
machinaal geplukt. Een aantal telers
gaat meer naar vervroeging toe.
Daardoor loopt hun aanvoerperiode
van september t/m februari. In een
paar jaar tijd is er veel kennis verza
meld en ervaring opgedaan door de
ze telers. Doordat de meeste spruiten
in deze provincie op akkerbouwbe
drijven voorkomen, valt de pluk na
genoeg in het 4e en le kwartaal.
Witlofwortelen: Het areaal geteelde
wortels is bijna verdubbeld. Daar
voor zijn 2 oorzaken te noemen.
Enerzijds hebben akkerbouwers dit
gewas "ontdekt" vanwege het goede
saldo. Anderzijds zijn er in de pro
vincie Zeeland aanzienlijk meer
wortels nodig voor bedrijven die
(zelf) forceren.
Witloftrek: In genoemde periode
zijn veel bedrijven gestopt met wit
loftrek en zijn "nieuwe" bedrijven er
mee begonnen. In 8 jaar tijd is de
gemiddelde oppervlakte witlofwor
teltrek per bedrijf 2,5 maal zo groot
geworden! Dat is niet niets. Kennis
Op veiling Zuid-Holland Zuid aangevoerde produkten uit Zeeland (1983)
Schouwen- Tholen/St.-
Duiveland Philipsland
Walcheren
overig
Zeeland
Totale aanvoer uit Zeeland
gids kg/st.
witlof
spruitkool
vroege aardappelen
prei
winterbloemkool
uien
late aardappelen
winterpeen
overige produkten
1.189.500,- ƒ853.400,-
671.500,- ƒ120.300,-
99.700,- ƒ612.000,-
199.300,- ƒ258.200,-
175.200,- 89.500-
94.600- ƒ186.400,-
52.000,- 91.800,-
101.500,- 19.300,-
110.700,- ƒ162.600,-
33.100,-
161.500,—
.5
12.000,-
74.600,-
-
-
-
61.000,-
ƒ458.500-
145.000,-
54.100,-
112.300,—
ƒ100.100,-
97.200,-
94.500,-
9.300,-
185.000,-
ƒ2.534.500,-
1.098.300,-
765.800,-
581.800,-
439.400,-
378.200,-
238.300,-
130.100-
519.300-
1.026.700 kg
1.161.500 kg
855.000 kg
608.000 kg
358.000 kg
843.000 kg
570.000 kg
471.700 kg
2.694.000,-f 2.393.500,-
ƒ342.200,-
1.256.000,-
ƒ6.685.700,-
De nieuwe radijsverwerkingslijn van
veiling Westland Zuid in 's Graven-
zande, waarin onlangs nog produ
ceert op verzoek zakken acht ton
werd geïnvesteerd' kant-en-klare ra
dijs met een inhoud van 2,5 kg. De
radijs wordt machinaal "ontgroend"
en "ontworteld". De schone radijsjes
worden op die manier op de markt
gebracht.
Vorig jaar werden 40.000 kg radijs op
die manier verpakt en verkocht. "We
denken echter dit seizoen aan een
verdubbeling", zegt direkteur G. van
Geest van veiling Westland Zuid. Hij
verwacht dat de produktie van radijs
die speciaal voor de verkoop in
puntzakjes en grote zakken zijn ver
pakt tien procent zal toenemen.
De radijsjes in de puntzakjes van 125
gram, die hoofdzakelijk naar Enge
land worden geëxporteerd, worden
ook sinds kort geheel zonder groen
en wortel verpakt op de vernieuwde
radijslijn. De jaarlijkse produktie
van deze machine ligt rond 14 mil
joen zakjes. De prijzen van de grote
zakken radijs worden afgeleid van de
klokprijs voor de puntzakjes. Deze
schommelen veelal tussen 45 en 55
cent.
13 april 1984
